Ẹkpebe Jehovah, Abasi Nnyịn Oro Mînamke Asari

‘Abasi iten̄eke owo enyịn.’—ROME 2:11.

1, 2. (a) Nso ikedi uduak Jehovah kaban̄a mbon Canaan ke ofụri ofụri? (b) Nso ke Jehovah akanam, ndien mme mbụme ewe ke emi edemede?

 NDITỌ Israel, oro ẹkenamde nna ke Unaisọn̄ Moab ke 1473 M.E.N., ẹma ẹtịm ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ ke se Moses eketịn̄de. En̄wan ke akana ebet mmọ ke edem Akpa Jordan oko. Moses ama anam mmọ ẹfiọk uduak Jehovah ndinam Israel ẹkan n̄kpọsọn̄ idụt Canaan itiaba ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ekedi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem ndikop ikọ Moses emi: “Jehovah Abasi fo [ayada] mmọ enịm ke iso fo; afo [oyonyụn̄] akan mmọ”! Israel ikenyeneke ndidụk ediomi baba kiet ye mmọ, mmọ ikonyụn̄ idotke se ẹtuade mbọm.—Deuteronomy 1:1; 7:1, 2.

² Kpa ye oro, Jehovah ama anyan̄a ubon kiet ke akpa obio oro Israel ẹkedade en̄wan ẹdụk. Abasi ama onyụn̄ ekpeme mme owo ẹtode obio inan̄ efen. Ntak-a? Nso ke mme n̄wọrọnda n̄kpọntịbe ẹban̄ade edinyan̄a oro ẹkenyan̄ade mbon Canaan emi ẹkpep nnyịn ẹban̄a Jehovah? Ndien didie ke nnyịn ikeme ndikpebe enye?

Nte Mme Owo Ẹkenamde N̄kpọ Ẹban̄a Etop Jehovah

3, 4. Didie ke mme mbụk ẹban̄ade uwak edikan oro nditọ Israel ẹkekande ke ekọn̄ ẹketụk mme andidụn̄ Isọn̄ Un̄wọn̄ọ?

³ Ke adan̄aemi Israel ẹkeyode isua 40 ke wilderness mbemiso ẹdụkde Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Jehovah ama ekpeme onyụn̄ an̄wana ekọn̄ ọnọ ikọt esie. Edidem Arad emi edide eyen Canaan oro okodụn̄de ke edem usụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ama ada en̄wan etiene Israel. Ye un̄wam Jehovah, nditọ Israel ẹma ẹkan enye ye ikọt esie ke Hormah. (Numbers 21:1-3) Ke ukperedem, Israel ẹma ẹsan̄a ẹkanade obio Edom, ndien ẹdụk edem edere ẹkesịm ufọt edem edere ye edem usiahautịn Inyan̄ Inụn̄. Nditọ Moab ẹkesidụn̄ mi ke mbemiso, edi ke emi, mme Amorite ẹkedụn̄ ke n̄kann̄kụk emi. Sihon edidem Amorite ikayakke Israel ẹsan̄a ke adan̄a esie ẹbe. En̄wan ama asiaha ke ufọt Israel ye edidem emi ke Jahaz, emi etiede nte okodu ke edem edere Itịghede Inyan̄ Arnon; mi ke ẹkewot Sihon. (Numbers 21:23, 24; Deuteronomy 2:30-33) Ko ke edem edere, Og akakara mme Amorite eken ke Bashan. Okposụkedi Og ekedide ata anyan okopidem owo, enye ikadiaha n̄ka ye Jehovah. Ẹma ẹwot Og ke Edrei. (Numbers 21:33-35; Deuteronomy 3:1-3, 11) Mbụk edikan emi ọkọrọ ye mbụk aban̄ade nte Israel ẹkewọrọde ẹkpọn̄ Egypt ẹma ẹnen̄ede ẹtụk mbon oro ẹkedụn̄de ke Canaan. *

⁴ Ke ini Israel ẹkedụkde Canaan ke ẹma ẹkebe Akpa Jordan, mmọ ẹma ẹnam nna ke Gilgal. (Joshua 4:9-19) Obio Jericho oro ẹkesịnde ibibene ẹkanade ikoyomke usụn̄ ikpọn̄ do. Se Rahab, eyen Canaan okokopde aban̄a Jehovah ama onụk enye ndinam n̄kpọ ke mbuọtidem. Nte utịp, ke ini Jehovah akadade nsobo etiene Jericho, enye ama anyan̄a Rahab ye mbon oro ẹkedude ke ufọk esie.—Joshua 2:1-13; 6:17, 18; James 2:25.

5. Nso ikanam mbon Gibeon ẹnam n̄kari?

⁵ Ke oro ebede, Israel ẹma ẹto unaisọn̄ oro ekperede Akpa Jordan ẹsụhọde ẹka ufọt ufọt ikpọ obot n̄kann̄kụk oro. Ke etienede ndausụn̄ Jehovah, Joshua ye udịmekọn̄ esie ẹma ẹdịbe ke ikọt ẹbet mbon Ai. (Joshua, ibuot 8) Mbụk aban̄ade edikan oro mmọ ẹkekande Ai ama anam ediwak ndidem Canaan ẹsop idem  ọtọkiet ẹte in̄wana ye Israel. (Joshua 9:1, 2) Mbon Gibeon oro ẹkedụn̄de ke Hivite emi okodude ekpere ikanamke ntre. Joshua 9:4 obụk ete: “Mmọ . . . ẹnyụn̄ ẹnam n̄kari.” Ukem nte Rahab, mmọ ẹma ẹkop nte Jehovah akanyan̄ade ikọt esie ke ini mmọ ẹkewọrọde ke Egypt ye nte mmọ ẹkekande Sihon ye Og. (Joshua 9:6-10) Mbon Gibeon emi ẹma ẹfiọk ẹte ke ufọn idụhe mmimọ ndin̄wana. Ntre, ke ufọn mbon Gibeon ye obio ita oro ẹkedude ẹkpere—Chephirah, Beeroth, ye Kiriath-jearim—mmọ ẹma ẹdọn̄ mme isụn̄utom oro ẹkenamde nte ito anyan ebiet ẹbịne Joshua ke Gilgal. N̄kari emi ama an̄wam mmọ. Joshua ama odụk ediomi ye mmọ nte ke mmọ idikpaha. Usen ita ke ukperedem Joshua ye nditọ Israel ẹma ẹdifiọk ke mmọ ẹkenam n̄kari. Edi, mmọ ẹma ẹtotomo enyịn̄ Jehovah ke ediomi oro mmọ ẹkedụkde ke ntre ikenyeneke ndikpụhọde. (Joshua 9:16-19) Ndi Jehovah ama enyịme?

6. Didie ke Jehovah akanam n̄kpọ aban̄a ediomi oro Joshua okodụkde ye mbon Gibeon?

⁶ Ẹma ẹyak mbon Gibeon oro ẹkabade ẹdi mme asiak ifia ye mme okoi mmọn̄ nnọ nditọ Israel, idem ke “itie-uwa Jehovah” ke ataya. (Joshua 9:21-27) Ke adianade ye oro, ke ini ndidem Amorite ition ye udịmekọn̄ mmọ ẹkeyomde ndin̄wana ye mbon Gibeon, Jehovah ama anyan̄a mmọ ke utịbe utịbe usụn̄. Ibat mme asua oro edịmitiat okowotde ama awak akan ibat owo oro udịmekọn̄ Joshua ẹkewotde. Jehovah ama akam anam se Joshua ekeben̄ede ke ndiyak utịn ye ọfiọn̄ ẹtuak ẹda man ẹsọhi mme asua oro ẹfep taktak. Joshua ọkọdọhọ ete: “Orụk usen nte oro akanam ibemke enye iso, inyụn̄ itieneke enye edem, eke Jehovah okopde uyo owo koro Jehovah an̄wanade ekọn̄ ọnọ Israel.”—Joshua 10:1-14.

7. Ewe akpanikọ oro Peter okosiode owụt ke ẹkụt ke se iketịbede inọ ndusụk mbon Canaan?

⁷ Eyen Canaan oro Rahab ye ubon esie, ọkọrọ ye mbon Gibeon, ẹma ẹbak Jehovah ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ndiwụt oro. Se iketịbede inọ mmọ ama owụt in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke se Christian apostle Peter eketịn̄de ke ukperedem ekedi akpanikọ: “Abasi iten̄eke owo enyịn: edi ke kpukpru idụt Enye adadara owo ekededi eke abakde Enye onyụn̄ anamde nti ido.”—Utom 10:34, 35.

Edinam Esie ye Abraham ye Israel

8, 9. Didie ke edinam Jehovah ye Abraham ye idụt Israel okowụt ke Enye inamke asari?

⁸ Mbet oro James ama etịn̄ nte Abasi okowụtde Abraham ye nditọ esie mfọn oro owo mîdotke. Mbuọtidem akanam Abraham edi “Ufan Abasi,” idịghe ebiet oro enye okotode. (James 2:23) Mbuọtidem Abraham ye ima oro enye akamade Jehovah ẹma ẹda mme edidiọn̄ ẹsọk ubon esie. (2 Chronicles 20:7) Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ Abraham ete: “Nyọdiọn̄ fi akamba, nyonyụn̄ nnam ubon fo ẹwak eti-eti nte ntantafiọn̄ enyọn̄, ye nte ntan emi odude ke mben inyan̄.” Edi tịm fiọk un̄wọn̄ọ oro odude ke ufan̄ikọ oro etienede: “Kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyenyụn̄ ẹkụt mfọn eke otode ke ubon fo.”—Genesis 22:17, 18; Rome 4:1-8.

⁹ Utu ke ndiwụt asari, edinam Jehovah ye Israel okowụt se enye ekemede ndinam nnọ mbon oro ẹkopde uyo esie. Mme utọ edinam oro ẹdi uwụtn̄kpọ ẹwụtde nte Jehovah enyenede ima nsọn̄ọnda ọnọ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie. Okposụkedi Israel ekedide  “akpan inyene” Jehovah, emi ikọwọrọke ite ke mbon efen ikenyeneke ndibọ mfọn Abasi. (Exodus 19:5; Deuteronomy 7:6-8) Ih, Jehovah ama afak Israel osio ke ufụn ke Egypt, atan̄ade ete: “N̄kọfiọk mbufo ikpọn̄-ikpọn̄ ke otu kpukpru orụk ererimbot.” Edi ebede ke prọfet Amos ye mbon eken, Jehovah n̄ko ama ọn̄wọn̄ọ utịbe utịbe idotenyịn ọnọ mme owo eke “kpukpru mme idụt.”—Amos 3:2; 9:11, 12; Isaiah 2:2-4.

Jesus, Andikpep Oro Mînamke Asari

10. Didie ke Jesus ekekpebe Ete esie ke nditre ndinam asari?

¹⁰ Ke ini utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄, Jesus, emi edide ata mbiet Ete esie, ama ekpebe Jehovah ke nditre ndinam asari. (Mme Hebrew 1:3) Akpan utom esie ini oro ekedi ndiyom “nsomo erọn̄ ufọk Israel.” Kpa ye oro, enye ikemen̄eke ndinọ n̄wan Samaria ikọ ntiense ke obube mmọn̄. (Matthew 15:24; John 4:7-30) Enye n̄ko ama anam utịben̄kpọ ke ini akwa owo ekọn̄ kiet oro mîkedịghe owo Jew ekenịmde enye eben̄e ke iso. (Luke 7:1-10) Enye n̄ko ama owụt ima oro enye akamade ikọt Abasi. Mme mbet Jesus ẹma ẹkwọrọ ikọ ke kpukpru ebiet n̄ko. Ama ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke se ẹkeyomde man owo ọbọ edidiọn̄ Jehovah ekenyene n̄kpọ ndinam ye edu uwem owo, idịghe ebiet oro owo otode. Mbon esịt akpanikọ oro ẹsụhọrede idem ẹnyụn̄ ẹkopde biọn̄ akpanikọ ẹma ẹnam n̄kpọ ẹban̄a eti mbụk Obio Ubọn̄. Ke edide isio, mbon iseri ye mbon ntan̄idem ẹma ẹsịn Jesus ye etop esie ke ndek. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mmọkọm Fi, O Ete, Ọbọn̄ enyọn̄ ye isọn̄, koro Afo ekedịpde mbon eti ibuot ye mme asian mme n̄kpọ emi, onyụn̄ ayararede mmọ ọnọ nsek-nditọ. Edi ntre, Ete, koro enemde Fi ntem ke enyịn.” (Luke 10:21) Ke ini nnyịn inamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ke ima ye mbuọtidem, oro owụt ke nnyịn inamke asari sia ifiọkde ke Jehovah ama emi.

11. Didie ke ẹkewụt unana asari ke akpa esop Christian?

¹¹ Ke akpa esop Christian, mme Jew ye mbon oro mîdịghe mme Jew ẹkedi ukem. Paul ama anam an̄wan̄a ete: “Ubọn̄ ye ukpono ye emem ẹyedoro kpukpru owo eke ẹnamde eti ido, odoro Jew ke akpa-itie, onyụn̄ odoro Greek n̄ko: koro Abasi mîten̄eke owo enyịn.” * (Rome 2:10, 11) Idịghe ebiet oro mmọ ẹtode akanam mmọ ẹnyene mfọnido Jehovah oro owo mîdotke, edi edi nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ ke ẹkpepde ẹban̄a Jehovah ye idotenyịn oro ufak Eyen esie, Jesus, ọnọde. (John 3:16, 36) Paul ekewet ete: “Idịghe owo emi edide Jew enyọn̄-enyọn̄ edi ata Jew; inyụn̄ idịghe enyọn̄-enyọn̄ mbobi, emi esịnede ke obụkidem, edi ata mbobi: edi ata Jew edi enye emi edide Jew ke esịt-esịt; ata mbobi onyụn̄ edi n̄kpọ ọwọn̄esịt, odu ke spirit, idụhe ke item eke ẹwetde.” Ekem, ke adade se ikọ oro “Jew” (emi ọwọrọde “eke Judah,” oro edi, eke ẹtorode) etịn̄ ikọ, Paul ama adian do ete: “Itoro esie inyụn̄ itoho owo, edi oto Abasi.” (Rome 2:28, 29) Jehovah inamke asari ke ini otorode owo. Nso kaban̄a nnyịn?

12. Nso idotenyịn ke Ediyarade 7:9 ọnọ, ndien ọnọ mmanie?

¹² Ke ukperedem, apostle John ama okụt mme anam-akpanikọ Christian oro ẹyetde aran ke n̄kukụt nte idụt eke spirit oro esịnede owo 144,000 “emi ẹsiode ke kpukpru esien nditọ Israel ẹfịk mmọ idiọn̄ọ.” Ke n̄kpọ emi ama ekebe, John ama okụt “akwa otu owo, . . . eke ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem ẹda ke iso ebekpo ye ke iso Eyen-erọn̄, ẹsịne mfia ọfọn̄idem, ẹnyụn̄ ẹkama ndak eyop ke ubọk.” (Ediyarade 7:4, 9) Ntem, idụhe ekpụk m̀mê usem ndomokiet oro mîsịneke ke esop Christian eke eyomfịn. Mme owo oro ẹtode kpukpru ebiet ẹnyene idotenyịn ndibọhọ “akwa ukụt” oro edide ke iso nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ mmọn̄ ke “idịm mmọn̄ uwem” ke obufa ererimbot.—Ediyarade 7:14-17.

Nti Utịp

13-15. (a) Didie ke nnyịn ikeme ndiyọ mme ukpụhọde eke ekpụk? (b) Nọ mme uwụtn̄kpọ oro ẹwụtde ufọn oro ẹkemede ndinyene ke nditie ufan ufan.

¹³ Jehovah etịm ọfiọk nnyịn kpa nte eti ete  ọfiọkde nditọ esie. Ukem ntre, ke ini nnyịn idide idifiọk mbon en̄wen ebe ke ndiwụt udọn̄ ke ido unam n̄kpọ ye idaha mmọ, mme ukpụhọde oro ẹdude isidịghe mfịna. Usua eke ekpụk isidụhe aba, ndien mbọbọ itie ufan ye ima ẹsitịm ẹsọn̄. Edidianakiet esidu. (1 Corinth 9:19-23) Mme isụn̄utom oro ẹnamde utom ke esenidụt ẹnen̄ede ẹwụt emi. Mmọ ẹsiwụt udọn̄ ke idem mme owo oro ẹdụn̄de ke efakutom mmọ, ndien nte utịp, mme isụn̄utom emi ẹsikeme ndisọp mmehe ye mme esop n̄kann̄kụk.—Philippi 2:4.

¹⁴ Ẹkụt nti utịp oro ẹsụn̄ọde ẹto unana asari ke ediwak idụt. Aklilu, emi otode Ethiopia, ama okop ndobo ke London, ibuot obio Britain. Enye ama enen̄ede okop ndobo sia mme owo do ke ofụri ofụri mîsitiehe ufan ufan ye mbon oro ẹtode mme idụt efen, kpa ọsọ edu ke ediwak ikpọ obio Europe eyomfịn. Se Aklilu okokụtde okokpụhọde didie ntem ke ini enye okodụkde mbono esop Christian ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ Mme Ntiense Jehovah! Mbon oro ẹkedude do ẹma ẹdara enye, ndien ikebịghike enye ama ọtọn̄ọ ndikop idem inem. Enye ama ọsọsọp anam n̄kọri onyụn̄ enen̄ede ọfiọk Andibot. Ikebịghike, enye ama oyom mme ifet ndibuana ke ndisuan eti mbụk Obio Ubọn̄ nnọ mbon en̄wen ke n̄kann̄kụk oro. Ke akpanikọ, usen kiet ke ini nsan̄a ukwọrọikọ Aklilu okobụpde enye se idide mme utịtmbuba esie ke uwem, Aklilu ama ọsọsọp ọbọrọ ete ke imọ idori enyịn usen kiet ndibuana ke esop oro esemde usem obio mmimọ, Amharic. Ke ini mbiowo esop Ikọmbakara eke n̄kann̄kụk oro ẹkefiọkde emi, mmọ ẹma ẹkop inemesịt ndinam ndutịm man ẹnọ an̄wan̄wa utịn̄ikọ Bible ke usem emana Aklilu. Ediwak mbon esenidụt ye mbon n̄kann̄kụk oro ẹma ẹyere ikot ndidụk akpa an̄wan̄wa mbono esop usem Amharic oro ẹkenịmde ke Britain. Mfịn, mbon Ethiopia ye mbon en̄wen ke n̄kann̄kụk oro ke ẹdiana ọtọkiet ke esop Amharic oro akade-ka iso ndikọri. Ediwak mmọ ẹkụt ẹte ke idụhe n̄kpọ ndomokiet oro ekemede ndibiọn̄ọ mmimọ ndida ke n̄kan̄ Jehovah nnyụn̄ nyarade emi ke ndina baptism Christian.—Utom 8:26-37.

¹⁵ Mme owo ẹnyene nsio nsio edu ye idaha. Emi iwụtke ke owo kiet edi n̄kpọ akan enye eken; mmọ n̄kukụre ẹdi mme ukpụhọde. Ke ini ẹkedade ẹse nte mbufa mme asan̄autom Jehovah oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹnade baptism ke isuo Malta, Mme Ntiense oro ẹtode n̄kann̄kụk oro ẹma ẹnen̄ede ẹkop idatesịt ke adan̄aemi mmọn̄eyet idatesịt ọkọkọhọde ke enyịn isenowo oro ẹketode Britain ẹdi. Mbon Malta ye Britain ẹma ẹwụt idatesịt mmọ, edi ẹkenam emi ke nsio nsio usụn̄, ndien ọkpọsọn̄ ima oro mmọ ẹmade Jehovah ama anam mbọbọ itie nditọete Christian mmọ etetịm ọsọn̄.—Psalm 133:1; Colossae 3:14.

Ndikan Asari

16-18. Bụk ifiọkutom oro owụtde nte ẹkemede ndikan asari ke esop Christian.

¹⁶ Nte ima oro imade Jehovah ye nditọete Christian nnyịn ọkọride, nnyịn iyenen̄ede ikpebe Jehovah ke nte nnyịn isede mbon en̄wen. Nnyịn iyekeme ndikan kpukpru asari  oro ikesinyenede iban̄a ndusụk idụt, orụk, m̀mê ido unam n̄kpọ. Da ke uwụtn̄kpọ, se iketịbede inọ Albert, emi ekedide owo ekọn̄ Britain ke ini Ekọn̄ Ererimbot II, mbonekọn̄ Japan ẹma ẹmụm enye ke adan̄aemi Japan akakande Singapore ke 1942. Ke ukperedem enye ama abiat n̄kpọ nte isua ita anam utom ke ‘usụn̄ tren oro akadade ediwak owo ibuot,’ emi okodude ekpere ebọp Akpa Kwai. Ke ẹma ẹkesana enye ẹyak ke ekọn̄ oro ama okokụre, enye okodobi kilogram 31, ọkpọmban̄ ye ibuo esie ẹma ẹkọhọde, enye ama onyụn̄ ọdọn̄ọ utọrọ, utoenyịn, okpo onyụn̄ ata enye. Idaha ediwak tọsịn mbon n̄kpọkọbi eken ama ọdiọk akan eke esie; ediwak ikakam ibọhọke. Ke ntak ofụri ibak oro Albert okokụtde onyụn̄ osobode, enye ama akabade edi ata owo ikponesịt ke ini enye ọkọnyọn̄de ufọk ke 1945, ikonyụn̄ iyomke ndikop n̄kpọ ndomokiet mban̄a Abasi m̀mê ido ukpono.

¹⁷ Irene n̄wan Albert ama akabade edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Man enem n̄wan esie esịt, Albert ama esitiene odụk ndusụk mbono esop ye esop n̄kann̄kụk eke Mme Ntiense Jehovah. Akparawa Christian kiet oro ekerede Paul emi okodude ke utom uyọhọ ini ama aka edem Albert ndikpep Bible ye enye. Ikebịghike, Albert ama edifiọk ete ke Jehovah ese mme owo kiet kiet etiene idaha esịt mmọ. Enye ama ayak idemesie ọnọ Jehovah onyụn̄ ana baptism.

¹⁸ Ekem, Paul ama ọwọrọ okodụn̄ ke London, ekpep usem Japanese, onyụn̄ abuana ye esop usem Japanese. Ke ini enye ọkọnọde ekikere ndisan̄a ye ndusụk Mme Ntiense oro ẹtode Japan n̄ka akani esop esie, nditọete emi ẹma ẹti ọkpọsọn̄ usua oro Albert akasuade mbon Japan. Tọn̄ọ nte enye ọkọnyọn̄ edi Britain, Albert ikoyomke ndikụt owo ndomokiet oro otode Japan, ntre nditọete emi ẹma ẹkere nte enye edinamde n̄kpọ. Ikanaha mmọ ẹfịna idem—Albert ama ada ima nditọete oro mînyeneke adan̄a adara isenowo emi.—1 Peter 3:8, 9.

“Ẹnyene In̄wan̄-In̄wan̄ Esịt”

19. Ewe item apostle Paul ekeme ndin̄wam nnyịn edieke nnyịn inyenede edu asari?

¹⁹ Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Uten̄e-enyịn [“asari,” NW] ifọnke.” (Mme N̄ke 28:21) Edi mmemmem ndisan̄a n̄kpere mbon oro nnyịn itịmde imehe. Nte ededi, ndusụk ini, nnyịn isinen̄ekede inyene udọn̄ ke  idem mbon oro nnyịn mîtịmke imehe. Utọ asari oro idotde ye asan̄autom Jehovah. Ke akpanikọ, kpukpru nnyịn iyanam ọfọn nditiene in̄wan̄-in̄wan̄ item Paul oro ọdọhọde ‘inyene in̄wan̄-in̄wan̄ esịt’—ih, ẹyak nnyịn inyene in̄wan̄-in̄wan̄ esịt ke ima oro imade ekemmọ mme Christian oro ẹnyenede nsio nsio idaha ke uwem.—2 Corinth 6:13.

20. Ke mme ikpehe ewe ke uwem ke nnyịn ikpenyene ndikpebe Jehovah, kpa Abasi nnyịn oro mînamke asari?

²⁰ Edide nnyịn inyene ikot eke heaven m̀mê idotenyịn nsinsi uwem ke isọn̄, edieke nnyịn mînamke asari, nnyịn iyobono ọtọkiet nte otu erọn̄ kiet, ke idak Ekpemerọn̄ kiet. (Ephesus 4:4, 5, 16) Ndidomo ndikpebe Jehovah, kpa Abasi nnyịn oro mînamke asari, ekeme ndin̄wam nnyịn ke utom ukwọrọikọ Christian nnyịn, ke esịt ubon nnyịn, ye ke esop, ih, ke kpukpru ikpehe uwem. Didie? Ibuotikọ oro etienede eyeneme emi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Didie ke Jehovah okowụt unana asari ke idem Rahab ye mbon Gibeon?

• Didie ke Jesus okowụt unana asari ke ukpepn̄kpọ esie?

• Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ndikan asari ekededi?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 13]

Israel ẹtọn̄ọ ndikan Canaan

[Ndise ke page 15]

Jesus ikemen̄eke ndinọ n̄wan Samaria ikọ ntiense

[Ndise ke page 16]

An̄wan̄wa mbono esop usem Amharic ke Britain

[Ndise ke page 16]

Ima oro Albert akamade Jehovah ama an̄wam enye ndikan asari