“Item Mme Enyene-Ibuot Owo”—Idịm Uwem

APOSTLE Paul ọkọdọhọ ete: “Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi ẹditụn̄ọ adan̄a didie! Mme ikpe Esie ẹkak owo ndidụn̄ọde adan̄a didie, onyụn̄ ayan̄a owo nditiene nde usụn̄ Esie.” (Rome 11:33) Ndien anam-akpanikọ ete-ekpụk oro Job ọkọdọhọ ete: ‘[Jehovah Abasi] edi ọfiọk n̄kpọ ke esịt.’ (Job 9:3) Ih, Andibot enyọn̄ ye isọn̄ edi akakan ke ọniọn̄. Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a ibet, m̀mê Ikọ Andibot oro, emi ẹwetde-wet?

Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Ido Jehovah ẹfọn ẹma, ẹdemede ukpọn̄; item Jehovah edi akpanikọ, asian mme ọkọi. Mme ewụhọ Jehovah ẹnen, ẹdat owo esịt; mbet Jehovah ẹyama, ẹn̄wan̄a owo enyịn.” (Psalm 19:7, 8) Anaedi Edidem Solomon eke Israel eset ọkọfiọk nte ikọ oro edide akpanikọ didie ntem! Enye ọkọdọhọ ete: “Item enyene-ibuot owo edi idịm uwem, man owo ọwọn̄ọde ọkpọn̄ afia n̄kpa.” (Mme N̄ke 13:14) Ke ufan̄ikọ 1-13 eke Mme N̄ke ibuot 13, Solomon ama owụt nte item emi ẹkụtde ke Ikọ Abasi ekemede ndin̄wam nnyịn ifori uwem nnyịn inyụn̄ ifep n̄kpọndịk.

Nyịme Ndibọ Ukpep

Mme N̄ke 13:1 ọdọhọ ete: “Eyen eti ibuot okop item [“ọbọ ntụnọ,” NW] ete esie: edi ọsọn̄-enyịn ikopke nduari.” Ntụnọ ete ekeme ndidi sụn̄sụn̄ m̀mê ọkpọsọn̄. Ke akpa, ẹkeme ndinọ nte ukpep, ndien edieke ẹsịnde, ẹkeme ndinọ nte ufen. Eyen emi okopde item ete esie esinyene eti ibuot.

Bible ọdọhọ ete: “Jehovah otụnọ owo eke Enye amade, onyụn̄ amia eyen eke Enye adarade ufen.” (Mme Hebrew 12:6) Ikọ esie emi ẹwetde-wet, kpa Bible, edi usụn̄ kiet emi Ete nnyịn eke heaven adade otụnọ nnyịn. Ke ini nnyịn idade ukpono ikot Bible inyụn̄ inamde n̄kpọ iban̄a se nnyịn ikpepde do, Ikọ esie otụnọ nnyịn. Emi edi ke ufọn nnyịn, sia kpukpru se Jehovah etịn̄de ẹdide ke ufọn nnyịn.—Isaiah 48:17.

Ntụnọ ekeme n̄ko ndidi edinen̄ede otode ekemmọ andinịm ke akpanikọ emi enyenede udọn̄ ke mfọnọn̄kpọ eke spirit nnyịn. Ẹkeme ndise item ekededi oro enyenede ufọn, emi odude ke n̄kemuyo ye Ikọ Abasi nte ke oto akwa Andinọ akpanikọ, itoho owo oro ọnọde. Nnyịn ididi ọniọn̄ edieke inyịmede enye nte n̄kpọ emi otode Jehovah. Edieke inamde oro inyụn̄ iyakde enye akara ekikere nnyịn, anam ikọri ke nte ifiọkde N̄wed Abasi, anam inen̄ede usụn̄ nnyịn, nnyịn iyọbọ ufọn ito ntụnọ oro. Ntre ke edi ye item emi ibọde ke mme mbono esop Christian ye mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible. Ndinam n̄kpọ mban̄a se ikpepde ito utọ  ikọ oro ẹwetde-wet m̀mê ẹtịn̄de-tịn̄ do edi ata eti usụn̄ unọ idem ntụnọ.

Ke n̄kan̄ eken, ọsọn̄-enyịn isibọhọ ntụnọ. N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Sia enye ekerede ke imọfiọk se ifọnde ikan, enye inyịmeke ndibọ ukpep.” Enye ikopke nduari—orụk ntụnọ oro akam ọsọn̄de akan. Edi nte enye ekeme ndiwụt ke ntụnọ Ete akwan̄a? Akananam Jehovah ikwan̄ake, idinyụn̄ ikwan̄ake. Ke ndisịn ntụnọ, ọsọn̄-enyịn esinam ẹsak enye nsahi. Ke adade ikọ ifan̄ emi etịmde emek, Solomon owụt ufọn edinyịme ndibọ ukpep didie ntem!

Kpeme Edeme Fo!

Man owụt ufọn editiene ndausụn̄ Ikọ Abasi ke ikọ inua nnyịn, edidem Israel emen inua odomo ye eto emi esin̄wụmde mfri. Enye ọdọhọ ete: “Owo ayadia ufọn eke otode ke mfri inua esie: edi ukpọn̄ mbon abian̄a, ẹyedia afai.” (Mme N̄ke 13:2) Ikọ oro ẹtịn̄de edi mfri inua. Ndien owo ọdọk se enye akadade inua esie ọtọ. Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọkọdọhọ ete: “Edieke ikọ esie ẹtiede inem inem enye onyụn̄ etịn̄de man enyene eti itie ufan ye mme mbọhọidụn̄, enye ayadia ufọn, eyenyene emem ye inemesịt.” N̄kpọ itiehe ntre ye owo abian̄a. Enye oyom ndinam afai nnyụn̄ nnam mbon efen ibak. Enye odiomi afai, onyụn̄ adia afai. Afia n̄kpa ẹdu ke enyịnusụn̄ esie.

Solomon aka iso ete: “Owo eke ekpemede inua esie enịm uwem esiemmọ: ama edi owo eke an̄wan̄arede inua esie, nsobo edi esie.” (Mme N̄ke 13:3) Utịp ndisịme ikọ oro owo mîkereke-kere esịne idiọk etop, iyatesịt, itie ebuana oro abiarade, ye idem ata ata unan. Inua oro owo mîkụbike ekeme ndinam Abasi okûma owo, sia owo kiet kiet edinamde ibat ọnọ Abasi ke mme ikọ emi owo oro etịn̄de. (Matthew 12:36, 37) Ke akpanikọ, ndikpeme inua nnyịn eyekpeme nnyịn osio ke nsobo. Didie ndien ke nnyịn ikeme ndikpep ndikpeme inua nnyịn?

Mmemmem usụn̄ kiet ndinam emi edi nditre nditịn̄ ikọ awak akaha. Bible ọdọhọ ete: “Awak ikọ inua itreke ndidue.” (Mme N̄ke 10:19) Usụn̄ en̄wen edi ndikere kan̄a mbemiso itịn̄de ikọ. Andiwet n̄wed eke odudu spirit ọdọhọ ete: “Enyene mmọ eke ẹken̄de inua nte ofụt ekịmde.” (Mme N̄ke 12:18) Ke ini owo mîbemke iso ikere se etịn̄de, ẹkeme ndinam anditịn̄ ye mbon emi ẹkopde ikọ esie ẹyat esịt. Ke ntre, Bible ọnọ nnyịn eti item emi: ‘Esịt eti owo etịm ekere ndibọrọ.’—Mme N̄ke 15:28.

Sịn Ifịk

Solomon ọdọhọ ete: “Itọn̄ ọdọn̄ owo ifu, ndien n̄kpọ idụhe: edi ukpọn̄ owo nsọpubọk [“nsịnifịk,” NW] eyesehe.” (Mme N̄ke 13:4) N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Se [n̄ke emi] ọwọrọde edi nte ke ndidiọk itọn̄ ifọnke, edi ndisịn ifịk edi akpan n̄kpọ. Idiọkitọn̄ . . . esikara mme ifu, edi mmọ isinyeneke se ẹyomde.” Nte ededi, ukpọn̄, m̀mê se mbon nsọpubọk ẹyomde oyodu—eyesehe.

Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a mbon oro mîyakke idem inọ Jehovah ke ntak emi mmọ ẹfehede mbiomo? Mmọ ẹkeme ndinyene udọn̄ ndidu ke obufa ererimbot Abasi, edi nte mmọ ẹben̄e idem ndinam n̄kpọ mban̄a enye? Ẹyom “mbon oro [ẹtode] akwa ukụt ẹwọn̄ọ” ẹbuọt idem ke uwa ufak Jesus, ẹyak idem ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹyarade  uyakidem emi ke baptism mmọn̄.—Ediyarade 7:14, 15.

Kere ban̄a n̄ko se ibuanade ke edinyanade mbịne ifet esenyịn ke esop. Ẹtoro ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ edinyanade mbịne ifetutom emi ke N̄wed Abasi. (1 Timothy 3:1) Nte ededi, ndiyoyom kpọt ikemke. Ndidot ndinyene ifetutom oro oyom edikọri nti edu ye ukeme. Ndinam oro oyom ifịk ifịk ukeme.

Edinen Ido Ọnọ Ukpeme

Edinen owo ọkọri mme edu Abasi onyụn̄ etịn̄ akpanikọ. Enye ọfiọk ete ke ibet Jehovah akpan nsu. (Mme N̄ke 6:16-19; Colossae 3:9) Ke ekerede aban̄a emi, Solomon ọdọhọ ete: “Eti owo ayasua nsunsu ikọ: edi idiọk owo anam mbukpo ye oburobụt ido.” (Mme N̄ke 13:5) Ikụreke ke edinen owo nditre nsu; enye asasua nsu. Enye ọfiọk ete ke inamke n̄kpọ m̀mê nsu etie didie nte inọhọ unan, nsu ababiat nti itie ebuana owo. Ke akande oro, owo iberike edem ke owo nsu. Idiọkowo anana iso bụt ke ndisu nsu m̀mê ke usụn̄ efen, onyụn̄ esuene idemesie.

Man owụt ke ọfọn ndinam se inende ke enyịn Abasi, enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Eti ido eyenịm owo eke usụn̄ esie ọfọnde ama: edi idiọk ido efebede anam-idiọk ọduọk.” (Mme N̄ke 13:6) Edinen ido esikpeme owo nte ebiet ubọhọ, ke adan̄aemi idiọkido abiatde owo.

Kûnam N̄kari

Ke owụtde nte owo etiede, edidem Israel ọdọhọ: “Enyene owo eke ọdọhọde, ete, ke imọ imenyene n̄kpọ, ndien baba n̄kpọ kiet idụhe: enyene eke ọdọhọde, ete, ke imọ imebuene ndien inyene awak.” (Mme N̄ke 13:7) Owo ekeme nditre ndidi se enye ọdọhọde nte idide. Ndusụk ubuene ẹkeme ndinam n̄kari nte ke imenyene n̄kpọ—ekeme ndidi ẹwụt idem nte imokụt unen, mîdịghe ẹnam n̄kpọ man ẹkpono mmọ. Imọ owo ekeme ndinam n̄kari nte idi ubuene, man edịp inyene esie.

Nsunsu n̄wụtidem m̀mê edidịp n̄kpọ ifọnke. Edieke inyene obụkidem nnyịn mîwakke, ndibiat okụk ndep ikpọ n̄kpọ n̄kukụre man etie nte imoforo ekeme ndinam nnyịn ye ubon nnyịn inana se ikpadade idu uwem. Ndien owo emi anamde n̄kari nte idi ubuene ke ini enyenede n̄kpọ akabade edi efam, anamde enye ataba uku ye inemesịt oro otode edinọnọ. (Utom 20:35) Ndidu uwem edinam akpanikọ ọfọn.

 Kûyom Ediwak N̄kpọ

Solomon ọdọhọ ete: “Inyene owo edi ufak uwem owo: edi eyen ubuene ikopke nduari.” (Mme N̄ke 13:8) Nso ke ikọ ọniọn̄ emi ekpep?

Ọfọn ndinyene n̄kpọ, edi ndidi imọ idịghe akakan edidiọn̄. Ke eyo afanikọn̄ emi idude mi, ẹsiwak ndimụm imọ owo ye ubon mmọ ke ukat. Ndusụk ini, imọ owo ekeme ndikpe ufak man anyan̄a uwem esie m̀mê eke andibuana ke ubon. Edi ẹsiwak ndiwot owo oro ẹkemụmde. Imọ owo esidu ke utọ itiendịk oro.

Ubuene ifeheke utọ ndịk oro. Ke adan̄aemi enye mînyeneke utọ nti n̄kpọ ye inyene oro imọ owo ẹnyenede, owo isisọpke imụm mmọ ke ukat. Ufọn kiet nditre ndiyom ediwak n̄kpọ edi emi, utu ke ndibiat ini ye ukeme nnyịn ke ndiyom inyene.—2 Timothy 2:4.

Dara ke “Un̄wana”

Solomon aka iso ndiwụt nte ke ndinam n̄kpọ ke usụn̄ Jehovah edi ke ufọn nnyịn. “Un̄wana eti owo adara: edi utuenikan̄ mme idiọk owo eyenịme,” ntre ke enye ọdọhọ.—Mme N̄ke 13:9.

Utuenikan̄ ada aban̄a se nnyịn isidade ikụt usụn̄ ke uwem. ‘Ikọ Abasi edi utuenikan̄ ukot edinen owo, ye un̄wana usụn̄ esie.’ (Psalm 119:105) Enye esịne akpakịp ifiọk ye ọniọn̄ Andibot. Adan̄a nte uduak Abasi an̄wan̄ade nnyịn, ntre ke un̄wana eke spirit oro adade nnyịn usụn̄ ayama. Nso usụn̄ idatesịt ke oro edi ntem! Ntak emi ọniọn̄ ererimbot emi m̀mê se “ẹkotde ke nsu, ẹte, ifiọk” ọkpọwọn̄ọrede nnyịn ntịn̄enyịn?—1 Timothy 6:20; 1 Corinth 1:20; Colossae 2:8.

Amaedi idiọkowo, inamke n̄kpọ m̀mê etie nte un̄wana esie ayama adan̄a didie m̀mê etie nte enye oforo adan̄a didie, utuenikan̄ esie eyenịme. Enye editak ke ekịm, emi enye edituakde ukot iduọ. Akan oro, enye ‘idinyeneke eti utịt.’—Mme N̄ke 24:20.

Nte ededi, nso edieke nnyịn mîfiọkke se ikpanamde ke akpan idaha? Nso ke ikpanam edieke nnyịn mîtịmke ifiọk m̀mê imenyene odudu ndinam n̄kpọ? Mme N̄ke 13:10 odụri owo utọn̄ ete: “Edi iseri ikpọn̄ esịn utọk.” Ndinam n̄kpọ ye unana ifiọk m̀mê ndinam mbe adan̄a ekeme ndida utọk ndi. Nte idikam ifọnke ndibụp mbon efen emi ẹnyenede eti ibuot ye ifiọk? Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Edi mmọ eke ẹkopde item ẹnyene ibuot.”

Kpeme Idem ye Ikpîkpu Idotenyịn

Okụk ekeme ndinyene ufọn. Ndinyene okụk oro ekemde ọfọn akan ndidu nditaha uwem m̀mê ọkpọikpọi ubuene. (Ecclesiastes 7:11, 12)  Edi se itiede nte mme ufọn inyene emi ẹkọde ke idiọk usụn̄ ẹkeme ndibian̄a owo. Solomon odụri owo utọn̄ ete: “Inyene eke otode ke ndebe ayakabade ekpri: edi owo eke ọkọde ke ubọk ọyọtọt.”—Mme N̄ke 13:11.

Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a afia mbre mfọniso. Andibre mbre mfọniso ekeme ndibiat okụk oro enye ọkọbọde ufen an̄wana, odoride enyịn ndidia uwak okụk. Edi adan̄a ediwak ini didie ke ẹsifụmi mfọnọn̄kpọ ubon ntem man ẹnam emi! Ndien nso isitịbe edieke andibre oro adiade? Sia owo mîkọbọhọ ufen ndinyene okụk oro, enye ekeme ndinana esịtekọm mban̄a enye. Akan oro, ekeme ndidi enye idinyeneke usọ ndifam udori esie emi. Ndi inyene esie idisọpke ikụre nte enye ọkọsọpde enyene mmọ? Ke n̄kan̄ eken, inyene emi ẹsin̄wanade sụn̄sụn̄—ẹkọde nsịt nsịt ke ndinam eti utom—esika iso ọkọri onyụn̄ enyene ufọn.

Solomon ete: “Idotenyịn eke anamde ubịghi esịn esịt ọdọn̄ọ; edi ndibọ se ẹyomde edi eto uwem.” (Mme N̄ke 13:12) Idotenyịn oro esikpade mfụhọ esida esịm edikpu oro anamde esịt ọdọn̄ọ. Emi esitịbe kpukpru usen ke uwem. Nte ededi, isidịghe ntre ye idotenyịn emi ọsọn̄ọde owụhọ ke Ikọ Abasi. Nnyịn imekeme ndinyene ọyọhọ mbuọtidem nte ke mmọ ẹyesu. Idem se itiede nte ubiat ini ididaha isịm edikpu.

Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn imọfiọk ite ke obufa ererimbot Abasi emekpere. (2 Peter 3:13) Nnyịn ida ọkpọsọn̄ udọn̄ ibet edisu mme un̄wọn̄ọ Abasi. Nso ikpetịbe edieke nnyịn idade ini edibet oro iyọhọ kpukpru ini “ke utom Ọbọn̄,” isịn idọn̄ inọ ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ, inyụn̄ inyene n̄kpet-n̄kpet itie ebuana ye Jehovah? Utu ke ndinam ‘esịt ọdọn̄ọ,’ isikam idadat esịt. (1 Corinth 15:58; Mme Hebrew 10:24, 25; James 4:8) Ke ini ẹnyenede n̄kpọ oro ẹketiede ke anyan ini ẹbet, enye edidi eto uwem—enen̄erede ọnọ odudu onyụn̄ edemerede udọn̄.

Item Abasi—Idịm Uwem

Ke owụtde ufọn edikop item Abasi, Mme N̄ke 13:13 ọdọhọ ete: “Owo eke esede ikọ Abasi ke ndek ayabiat idem esie [“ayataba ubiọn̄ esie,” NW]: edi owo eke efehede mbet eyetie ke emem.” Edieke akama-isọn esede ikọ ke ndek ke ndikpu ndikpe isọn, enye ayataba se enye ekenịmde ke ubiọn̄. Ke ukem usụn̄ oro, nnyịn iyataba n̄kpọ edieke nnyịn ikpude ndinịm ibet Abasi. Nso ke nnyịn iditaba?

“Item mme enyene-ibuot owo edi idịm uwem, man owo ọwọn̄ọde ọkpọn̄ afia n̄kpa.” (Mme N̄ke 13:14) Ndidu uwem ye unana item Jehovah, kpa Abasi oro edide akakan ke ọniọn̄, edi ndinana ndausụn̄ oro ekemede ndin̄wam nnyịn idu eti ye anyan uwem. Nso akwa n̄kpọ ke nnyịn ikpataba ntem! Ke ntre, edinam oro owụtde eti ibuot edi ndiwụk ntịn̄enyịn ke Ikọ Abasi nnyụn̄ nyak enye akara ekikere, ikọ, ye edinam nnyịn.—2 Corinth 10:5; Colossae 1:10.

[Mme ndise ke page 23]

Ndinam n̄kpọ mban̄a item N̄wed Abasi edi ata eti orụk unọ idem ntụnọ

[Mme ndise ke page 24, 25]

“Esịt eti owo etịm ekere ndibọrọ”

[Mme ndise ke page 24, 25]

Ndiyọhọ “kpukpru ini ke utom Ọbọn̄” ọnọ nnyịn idatesịt