Nte Ekemede Ndisọn̄ọ Ndọ Fo

KERE ban̄a ufọk emi ama ọkọtọn̄ọ ndibiara. Ndom mbakara ẹtọn̄ọ ndidian̄ade, ọkọm edịt, mbiet onyụn̄ etịbe ke an̄wa. Ke akpanikọ, edịm ọmọbọn̄ ufọk emi ke ediwak isua, ndien ẹma ẹwọn̄ọ ẹkpọn̄ enye. Ndi akpana ẹwụri enye? Baba. Edieke itiat idakisọn̄ ye ibibene esie ẹsọn̄de idem, etie nte ẹkeme ndidiọn̄ ufọk oro.

Ndi idaha ufọk oro eti fi ndọ fo? Ke ediwak isua, ọkpọsọn̄ edịm, yak idọhọ ntre, ọmọbọn̄ ndọ fo. Ekeme ndidi owo kiet ke otu mbufo m̀mê mbufo mbiba ẹmefụmi ndọ mbufo. Ekeme nditie fi ke idem nte eketiede Sandy. Ke ama ọkọdọ ndọ ke isua 15, enye ọkọdọhọ ete: “Ke ẹsiode nnyịn ndidi ebe ye n̄wan ẹfep, nnyịn isinamke n̄kpọ ndomokiet ọtọkiet. Ndien oro ikekemke.”

Idem edieke ndọ fo etiede ntre, kûsọsọp ubiere ke akpana ẹdian̄ade ndọ. Eyedi ẹmekeme ndisọn̄ọ ndọ mbufo. Ekese ẹkọn̄ọ ke adan̄a nte mbufo mbiba ẹnyịmede. Unyịme ekeme ndinam ndọ ọsọn̄ọ ada ke mme ini idomo. Edi nso idi unyịme? Ndien didie ke Bible ekeme ndin̄wam fi ọsọn̄ọ enye?

Unyịme Abuana Mbiomo

Unyịme ọwọrọ n̄kpọ ndibiomo owo m̀mê ntụk ndinụk owo ndinam n̄kpọ. Ndusụk ini, ẹsida ikọ oro ẹtịn̄ ẹban̄a n̄kpọ oro mînyeneke uwem, utọ nte ediomi mbubehe. Ke uwụtn̄kpọ, ọbọpufọk ekeme ndikere ke obiomo imọ ndinam ediomi oro imọ ikodụkde ndibọp ufọk. Ekeme ndidi enye ikam ifiọkke andidọhọ ẹnam utom oro. Kpa ye oro, enye ekere ke obiomo imọ ndinam se imọ ikenyịmede.

Okposụkedi ndọ mîdịghe ikpîkpu edinam mbubehe, unyịme oro asan̄ade ye enye abuana mbiomo. Anaedi afo ye nsan̄a fo ẹma ẹda un̄wọn̄ọ ke iso Abasi ye owo nte ke mmimọ ididụn̄ ọtọkiet, inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe. Jesus ọkọdọhọ ete: “Enye emi okobotde [eren ye n̄wan] obot mmọ eren ye n̄wan toto ke editọn̄ọ. N̄ko, Ke ntak emi owo ọyọkpọn̄  ete ye eka esie akadiana ye n̄wan esie.” Jesus ama adian do ete: “Se Abasi ama akadian, yak owo okûdianade.” (Matthew 19:4-6) Mmọdo, ke ini mme mfịna ẹdemerede, afo ye nsan̄a ndọ fo ẹkpenyene ndinen̄ede mbiere ndinam se mbufo ẹkenyịmede. * N̄wan kiet ọdọhọ ete: “Edi ke ima iketre ndikere mban̄a usiondọ ke n̄kpọ ẹketọn̄ọ ndifọn.”

Nte ededi, n̄kpọ efen efen odu ke unyịme ndọ akan mbiomo. Nso efen ibuana?

Edinam N̄kpọ Ọtọkiet Ọsọn̄ọ Unyịme Ndọ

Unyịme ndọ iwọrọke ke mme nsan̄a ndọ idifan̄ake n̄kpọ ye kiet eken. Ke ini utọk odude, owo ikpenyeneke ọkpọsọn̄ udọn̄ ndibiere utọk oro ke ntak un̄wọn̄ọ oro asan̄ade ye mbiomo kpọt edi ke ntak ima. Jesus eketịn̄ ntem aban̄a ebe ye n̄wan: “Mmọ idịghe aba owo iba, edi ẹdi obụk kiet.”

Nso ke afo ndidi “obụk kiet” ye nsan̄a fo ọwọrọ? Apostle Paul ekewet ete ke “mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idem mmọ.” (Ephesus 5:28, 29) Do, ke usụn̄ kiet, ndidi “obụk kiet” ọwọrọ ke ana mfọnọn̄kpọ nsan̄a fo ẹbehe fi nte okwommọ ẹbehede fi. Ekikere mme ọdọ ndọ inyeneke ndidi “okịm” edi “eke nnyịn,” idịghe “ami” edi “nnyịn.” Ọnọitem kiet ekewet ete: “Nsan̄a mbiba ẹnyene nditre ndikere ke esịt ke mmimọ idọhọ ndọ, ẹnyụn̄ ẹkere ke esịt ke mmimọ imọdọ ndọ.”

Ndi afo ye nsan̄a fo ‘ẹmekere ke esịt ke mmimọ imọdọ ndọ’? Ẹmekeme ndidụn̄ ọtọkiet ke ediwak isua edi kpa ye oro idịghe “obụk kiet” ke afan̄ emi. Ih, oro ekeme nditịbe, edi n̄wed oro Giving Time a Chance ọdọhọ ete: “Ndọ ọwọrọ ndinam n̄kpọ ọtọkiet, ndien adan̄a nte owo iba ẹnamde n̄kpọ ọtọkiet, ntre ke ndọ mmọ ediforo.”

Ndusụk mbon oro mîkopke inem ndọ mmọ ẹdụn̄ ọtọkiet ke ntak nditọ mmọ m̀mê ke ntak okụk. Mbon en̄wen ẹyọ koro mmọ ẹdade usiondọ nte ata idiọkn̄kpọ m̀mê koro ẹfehede se mbon efen ẹditịn̄de edieke mmọ ẹdian̄arede. Ke adan̄aemi ọfọnde ndọ ndibịghi, ẹti ẹte ke utịtmbuba mbufo ekpedi ndinyene ima ima itie ebuana, idịghe enye oro ebịghide kpọt.

Mme Edinam Unana Ibụk Ẹsịn Udọn̄ ẹnọ Unyịme Ndọ

Bible ama ebem iso etịn̄ ete ke mme owo ẹyedi “mme ama idem” ke “ukperedem ini.”  (2 Timothy 3:1, 2) Kpa nte ntịn̄nnịm ikọ oro ọkọdọhọde, etie nte mme owo ẹdori nsọn̄uyo mfịn ke ndituak ibuot nnọ idem. Ke ata ediwak ndọ, ẹse owo ndinam n̄kpọ ye unana idotenyịn nte ke ẹyenọ imọ usiene nte mmeme. Nte ededi, ke inem inem ndọ, nsan̄a mbiba ẹsiwụt edu n̄waidem. Didie ke afo ekeme ndinam oro?

Utu ke ndiwụk ekikere ke mbụme oro, ‘Nso ufọn ke ndia nto ndọ emi?’ bụp idemfo ete, ‘Nso ke ami ke idemmi nnam ndisọn̄ọ ndọ mi?’ Bible ọdọhọ ke mme Christian ikpenyeneke ‘ndise n̄kpọ eke mmọ, edi ẹkam ẹse n̄kpọ owo en̄wen.’ (Philippi 2:4) Ke adan̄aemi ekerede aban̄a edumbet Bible emi, dụn̄ọde mme n̄kpọ oro akanamde urua oko. Ikafan̄ ke afo akanam n̄kpọ ke mfọnido ke ntak nsan̄a ndọ fo kpọt? Ke ini nsan̄a ndọ fo okoyomde nditịn̄ ikọ, nte afo ama akpan̄ utọn̄—idem edieke mîkọdọn̄ke fi ndikpan̄ utọn̄? N̄kpọ ifan̄ emi nsan̄a fo akamade akan nte afo amade ke afo akanam?

Ke ini ekerede aban̄a mme mbụme emi, kûkere ke owo ikwe nti edinam fo m̀mê ke owo idinọhọ fi utịp. N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Ke ata ediwak ndọ, nti edinam ẹsinam mme owo ẹnam nti n̄kpọ, ke ntre nam ofụri ukeme fo man esịn udọn̄ ọnọ nsan̄a fo ndinam nti n̄kpọ ebe ke afo ke idemfo ndinam nti n̄kpọ.” Mme edinam n̄waidem ẹsọn̄ọ ndọ fo koro mmọ ẹwụt ke afo amama enye ye nte ke afo oyom ndọ oro aka iso.

Ọfọn Ndida Ndọ nte Nsinsi Mbọbọ

Jehovah Abasi ama nsọn̄ọnda. Ke akpanikọ, Bible ọdọhọ ete: “Afo [Jehovah] ọyọsọn̄ọ ada ye owo oro ọsọn̄ọde ada.” (2 Samuel 22:26, NW) Ndisọn̄ọ nda ye Abasi abuana edisọn̄ọ nda ye ndutịm ndọ oro enye ọkọtọn̄ọde.—Genesis 2:24.

Edieke afo ye nsan̄a fo ẹsọn̄ọde ẹda ye kiet eken, eyenem mbufo ndikụt ke ndọ mbufo eyebịghi. Ke ini mbufo ẹkerede ẹban̄a ediwak isua ke ini iso, mbufo ẹyekụt idemfo nte ẹdude ọtọkiet ini oro. Mbufo ikam ikereke-kere iban̄a editre ndidọ kiet eken, ndien ekikere emi anam ndọ mbufo enyene ifụre. N̄wan kiet ọdọhọ ete: “Idem ke ini nnen̄erede nyat esịt ye ebe mi, nnyụn̄ ntọhọ etieti mban̄a se itịbede inọ nnyịn, nsikereke ke nnyịn imọn̄ isio ndọ. Nsikere nte nnyịn ikpọsọn̄ọde itie ebuana nnyịn. Nsinyeneke baba eyịghe kiet nte ke nnyịn iyafiak idiana kiet—edi nsikam n̄kwe nte ẹkpenamde oro ke ebe oro.”

Ndida ndọ nte nsinsi mbọbọ edi akpan ikpehe ke owo ndinyịme nnọ nsan̄a ndọ esie, edi enye enen̄ede anana ke ediwak ndọ. Ke ini ọkpọsọn̄ utọk, nsan̄a kiet ekeme ndidọhọ ete, “Mmọn̄ ndian̄ade n̄kpọn̄ fi!” mîdịghe, “Mmọn̄ nyom owo emi enen̄erede ama mi!” Edi akpanikọ, ata ediwak ini  owo isitịn̄ke mme utọ ikọ oro ke ofụri esịt. Edi, Bible ọdọhọ ke “idiọk ibọk eke abiatde uwem” ekeme ndiyọhọ edeme. (James 3:8) Mme ikọ ndịghe ye mme ewụhọ ẹdi ukem ye ndidọhọ: ‘Nsehe nte ndọ nnyịn edi nsinsi mbọbọ. Mmekeme ndidian̄ade ini ekededi.’ Ndinọ utọ ekikere oro ekeme ndibiat ndọ.

Ke ini afo adade ndọ nte nsinsi mbọbọ, ọyọdọn̄ fi ndidu ye nsan̄a fo ke mfọnọn̄kpọ ye ke ndiọhọn̄kpọ. Emi enyene ufọn efen efen. Enye ayanam enen̄ede edi mmemmem ọnọ fi ye nsan̄a fo ndinyịme mme mmeme ye mme ndudue nnyụn̄ n̄ka iso nyọ kiet eken nnyụn̄ mfen kiet eken. (Colossae 3:13) N̄wed kiet ọdọhọ ete: “Ke eti ndọ, mbufo mbiba ẹmekeme ndinam ndudue edi ndọ osụk ọsọn̄ọ ada.”

Ke usen ndọ fo, afo ukunamke un̄wọn̄ọ unọ ndutịm ndọ edi akanam ọnọ odu-uwem owo—nsan̄a fo. Akpana n̄kpọ emi enen̄ede otụk usụn̄ oro afo ekerede n̄kpọ onyụn̄ anamde n̄kpọ nte ọdọ ndọ. Ndi afo unyịmeke ute ke idịghe n̄kukụre koro imọ inen̄erede inịm ke ndọ odot ukpono edi n̄ko koro imọ imade owo oro imọ idọde anam imọ isọn̄ọ idu ye nsan̄a imọ?

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 5]

Se Afo Ekemede Ndinam Idahaemi

Afo enyịme adan̄a didie ndisọn̄ọ ndọ mbufo? Ekeme ndidi afo omokụt ke oyom anam n̄kọri. Domo ndinam se itienede emi man ọsọn̄ọ unyịme fo:

● Dụn̄ọde idemfo. Bụp idemfo ete: ‘Ndi mmenen̄ede n̄kere ke esịt mi ke mmọdọ ndọ, mîdịghe ndi ami ke nsụk n̄kekere nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte owo emi mîdọhọ ndọ?’ Bụp nte nsan̄a fo esede fi ke afan̄ emi.

● Kot ibuotikọ emi ye nsan̄a fo. Ekem, ẹda ifụre ifụre edu ẹneme mme usụn̄ oro mbufo ẹkemede ndisọn̄ọ unyịme ke ndọ mbufo.

● Diana ye nsan̄a fo nam mme n̄kpọ oro ẹsọn̄ọde unyịme mbufo. Ke uwụtn̄kpọ: Ẹse mme ndise ndọ mbufo ye eke mme akpan edinam en̄wen. Ẹnam mme n̄kpọ oro mbufo ẹkesimade ndinam ke ini uyomima m̀mê ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua ndọ mbufo. Ẹdiana kiet ẹkpep mme ibuotikọ oro ẹkọn̄ọde ke Bible emi ẹban̄ade ndọ ke Enyọn̄-Ukpeme ye Awake!

[Ekebe/Ndise ke page 6]

Ke Ndọ, Unyịme Abuana . . .

● Mbiomo “Nọ se afo akan̄ade. Ọfọn nte etrede ndikan̄a, akan nte akan̄ade, ndien etre ndinọ.”—Ecclesiastes 5:4, 5.

● Edinam N̄kpọ Ọtọkiet “Owo iba ẹfọn ẹkan owo kiet . . . Koro edieke mmọ ẹduọn̄ọde, kiet eyemenede ufan esie.”—Ecclesiastes 4:9, 10.

● N̄waidem “Ọfọn ndinọ akan ndibọ.”—Utom 20:35.

● Ndida nte Nsinsi Mbọbọ “Ima ememe kpukpru n̄kpọ.”—1 Corinth 13:4, 7.

[Mme ndise ke page 7]

Nte afo emesikpan̄ utọn̄ ke ini nsan̄a fo oyomde nditịn̄ ikọ?