Ndi Odu Owo Emi Ẹkemede Ndibuọt Idem?

KE Ibibene Berlin ama ọkọduọ ke 1989, ẹma ẹyarade ekese ikọ idịbi. Ke uwụtn̄kpọ, Lydia * ama edi edifiọk ete ke ini Ukara Ufịk Nazi ke Edem Usiahautịn Germany, Stasi, m̀mê Itieutom Ukpeme eke Ukara, ama etịm n̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade mme ọkpọkpọ edinam imọ. Okposụkedi idem akakpade Lydia ndifiọk mban̄a n̄wetnnịm n̄kpọ emi, n̄kpen̄eyen̄ ama omụm enye ke ini ọkọfiọkde ke ebe imọ akayarade n̄kpọ emi ọnọ Stasi. Owo emi enye ekenen̄erede ọbuọt idem akabiat mbuọtidem esie.

The Times eke London ọtọt ete ke Robert ekedi eti akanieren emi “ekenen̄erede okpono, ama, onyụn̄ ọbuọtde idem” ke abiausọbọ esie. Ẹkedọhọ ke abiausọbọ oro ama enyene “edu mfọnido ye mbọm.” Ekem, Robert ama akpa ke mbuari. Ndi ifehesịt m̀mê akpauben̄ ekpo okowot enye? Baba-o. Ukara ọkọdọhọ ke abiausọbọ emi ama aka ekese Robert ke ufọk, ndien ye unana Robert ye ubon esie ndifiọk, abiausọbọ oro ama ekịm enye ibọkn̄kpa. Nte an̄wan̄ade, owo emi Robert ekenen̄erede ọbuọt idem okowot enye.

Ẹma ẹnen̄ede ẹbiat mbuọtidem Lydia ye Robert, ndien emi ama ada ndiọi utịp edi. Ke mme idaha efen, mme utịp isinen̄ekede idiọk ntre. Nte ededi, edi ọsọ n̄kpọ owo oro nnyịn ibuọtde idem ndikpu nnyịn. Ntọt otode ọwọrọetop esop ndụn̄ọde kiet ke Germany, Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, ama owụt ke ndụn̄ọde kiet nte ke mbahade 86 eke ikie ke otu mbon oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ẹma ẹdọhọ ke owo oro mmimọ ikọbuọtde idem ama okpu mmimọ. Ekeme ndidi ẹma ẹkpu fi ntre n̄ko. Ke ntre, ikpakpaha nnyịn idem nte n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Switzerland oro Neue Zürcher Zeitung ọkọtọtde ke 2002 ete ke “mbuọtidem oro mme owo ẹkenyenede ke idem kiet eken omosụhọde ke ediwak isua idahaemi ke mme idụt uforo n̄kan̄ Edem Usoputịn.”

Ẹnyene Sụn̄sụn̄ edi Ẹbiat Iwiwa

Nso idi mbuọtidem? Nte n̄wed ukabadeikọ kiet ọdọhọde, ndibuọt idem ye mbon efen ọwọrọ “ndinịm ke mmọ ẹnam akpanikọ ye nte ke mmọ idikoho-koi inam n̄kpọ ekededi oro edibiakde fi.” Ẹsinyene mbuọtidem sụn̄sụn̄ edi ẹkeme ndibiat enye ke ediyịp enyịn. Sia ẹsiwakde ndibiat mbuọtidem oro owo enyenede ke owo, nte edi n̄kpọ n̄kpaidem ndikụt nte mme owo ẹmen̄ede ndibuọt idem ye mbon en̄wen? Nte ndụn̄ọde oro ẹkewetde ke Germany ke 2002 ọdọhọde, “n̄kpọ nte uyen 1 ke otu uyen 3 enyene ata mbuọtidem ke idem mbon en̄wen.”

Nnyịn imekeme ndibụp idem nnyịn: ‘Nte nnyịn imekeme ndinen̄ede mbuọt idem ke owo ekededi? Ndi odot ndibuọt idem ke owo oro ifiọkde ke ekeme ndikpu nnyịn?’

[Ikọ idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 3]

Ẹma ẹwụt ke ndụn̄ọde kiet nte ke mbahade 86 eke ikie ke otu mbon oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ẹma ẹdọhọ ke owo oro mmimọ ikọbuọtde idem ama okpu mmimọ