Yak Kpukpru N̄kpọ Ẹbụk Ubọn̄ Jehovah
Yak Kpukpru N̄kpọ Ẹbụk Ubọn̄ Jehovah
“Ẹnọ Jehovah ubọn̄ ye odudu. Ẹnọ Jehovah ubọn̄ enyịn̄ esie.”—Psalm 96:7, 8.
1, 2. Mme n̄kpọ ewe ẹbụk ubọn̄ Jehovah, ndien mmanie ke ẹsịn udọn̄ ẹnọ nditiene mbụk?
DAVID, eyen Jesse, ọkọkọri okpon nte akparawa ekpemerọn ke mbọhọ Bethlehem. Adan̄a ediwak ini didie ke anaedi enye ama esimenede enyịn esie ke enyọn̄ ke ndobo okoneyo ese akaka ikpaenyọn̄ oro ọyọhọde ye ntantaọfiọn̄ ke adan̄aemi ekpemede erọn̄ ete esie ke ndobo ndobo in̄wan̄ ufene! Nte eyịghe mîdụhe, enye ama eti utọ in̄wan̄-in̄wan̄ ndise emi ke ini enye akadade odudu spirit Abasi ewet onyụn̄ ọkwọ inem inem ikwọ Psalm ọyọhọ 19 ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpa-enyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde. Urụk mmọ ọmọwọrọ ke ofụri ererimbot, se mmọ ẹtịn̄de omonyụn̄ esịm utịt ekondo.”—Psalm 19:1, 4.
2 Ye unana edineme nneme, editịn̄ ikọ, ye edisioro uyo, akaka heaven oro Jehovah okobotde ke obụk ubọn̄ esie uwemeyo ye okoneyo. Akananam mme edibotn̄kpọ idopke ndibụk ubọn̄ Abasi, ndien edi n̄kpọ oro enyenede uten̄e ndikere mban̄a ododop ikọ ntiense oro mme edibotn̄kpọ ẹnọde ke “ofụri ererimbot” man kpukpru mme andidụn̄ ke esịt ẹkụt. Nte ededi, mme ododop ikọ ntiense oro mme edibotn̄kpọ ẹnọde mi, ikemke. Ẹsịn udọn̄ ẹnọ kpukpru owo oro ẹnamde akpanikọ ndisioro uyo nnọ ikọ ntiense. Andiwet psalm oro owo mîsiakke enyịn̄ ama etịn̄ mme ikọ eke odudu spirit oro ẹtienede mi ọnọ mme anam-akpanikọ andituak ibuot ete: “Ẹnọ Jehovah ubọn̄ ye odudu. Ẹnọ Jehovah ubọn̄ enyịn̄ esie.” (Psalm 96:7, 8) Mbon oro ẹnyenede n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah ẹkop nduaidem ndinam item oro. Nte ededi, ndibụk ubọn̄ Abasi abuana nso?
3. Ntak emi mme owo ẹkponode Abasi?
3 Ndibụk ubọn̄ Abasi oyom se ikande ikpîkpu editịn̄ ke inua. Nditọ Israel eyo Isaiah ẹkekpono Jehovah ke n̄kpọkinua mmọ, edi ata ediwak mmọ ikokponoke enye ke ofụri esịt. Jehovah ama ada Isaiah etịn̄ ete: ‘Mbio obio emi ẹtiene mi ke inua mmọ, ẹnyụn̄ ẹkpono mi ke n̄kpọkinua mmọ, edi esịt mmọ ada nsannsan ye ami.’ (Isaiah 29:13) Itoro ekededi oro utọ mbon oro ẹketan̄ade ikenyeneke ufọn. Man itoro enyene ufọn, ana enye oto esịt oro ọyọhọde ye ima oro ẹmade Jehovah ọkọrọ ye edinen̄ede mfiọk n̄wọrọnda ubọn̄ esie. Jehovah ikpọn̄ edi Andibot. Enye edi Ata Ọkpọsọn̄, Ata Edinen, ye uwụtn̄kpọ ima. Edinyan̄a nnyịn oto enye, enye onyụn̄ edi edinen Andikara emi kpukpru mme odu uwem n̄kpọ ke heaven ye ke isọn̄ ẹnyenede ndisụk ibuot nnọ. (Ediyarade 4:10b; 19:1) Edieke edide imenen̄ede inịm kpukpru n̄kpọ emi ke akpanikọ, ẹyak nnyịn ikpono enye ke ofụri esịt.
4. Mme item ewe ke Jesus ọkọnọ ke nte ẹkpenọde Abasi ubọn̄, ndien didie ke nnyịn ikeme ndinam mmọ?
4 Jesus Christ ama asian nnyịn nte ikpọnọde Abasi ubọn̄. Enye ọkọdọhọ ete: “Ete mi ada ubọn̄ ke edin̄wụm emi mbufo ẹn̄wụmde mfri ekese; ntem ke mbufo ẹdidi mbet Mi.” (John 15:8) Didie ke nnyịn ikeme ndin̄wụm mfri ekese? Akpa, ebe ke ndibuana ke ndikwọrọ “gospel Ubọn̄ Abasi” ke ofụri ukpọn̄, ke ntem idianade kiet ye kpukpru edibotn̄kpọ ke ‘nditịn̄’ mban̄a “mme edu [Abasi] oro enyịn mîkwe.” (Matthew 24:14; Rome 1:20, NW) Akan oro, ke ndinam ntem kpukpru nnyịn imenyene udeme—ke usụn̄ kiet m̀mê eken—ndinam mbufa mbet emi ẹdiande uyo ẹkwọ itoro ẹnọ Jehovah Abasi. Ọyọhọ iba, ebe ke nnyịn ndikọri mbun̄wụm emi edisana spirit anamde nnyịn ision̄o nnyụn̄ ndomo ndikpebe ata nti edu Jehovah Abasi. (Galatia 5:22, 23; Ephesus 5:1; Colossae 3:10) Nte utịp, edu uwem nnyịn eke usen ke usen ọyọnọ Abasi ubọn̄.
“Ke Ofụri Isọn̄”
5. Nam an̄wan̄a nte Paul ọkọsọn̄ọde etịn̄ mbiomo oro mme Christian ẹnyenede ndinọ Abasi ubọn̄ ebe ke ndibuana se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ ye mbon en̄wen.
5 Ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Rome, Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ mbiomo oro mme Christian ẹnyenede ndinọ Abasi ubọn̄ ebe ke ndibuana se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ ye mbon en̄wen. Akpan ibuot nneme N̄wed Mbon Rome edi nte ke sụk mbon oro ẹbuọtde idem ke Jesus Christ ẹdibọhọ. Ke N̄wed Mbon Rome ibuot 10, Paul ama owụt ete ke nditọ Israel eke eyo esie ke ẹkesụk ẹdodomo ndinyene edinen idaha ebe ke ndinịm Ibet Moses, ke ini edide ‘Christ ama anam Ibet etre.’ Ntem, Paul ọdọhọ ete “edieke afo adade inua fo enyịme ete Jesus edi Ọbọn̄, onyụn̄ enịmde ke akpanikọ ke esịt fo ete, Abasi akanam Enye eset ke n̄kpa, ọyọbọhọ.” Ọtọn̄ọde ke ini oro ka iso, “ubahade idụhe ke ufọt Jew ye Greek: koro Ọbọn̄ kiet edide Ọbọn̄ mmọ kpukpru, onyụn̄ enyene ọyọhọ mfọn-ido ye kpukpru mmọ eke ẹsemede ẹkot Enye. Koro, owo ekededi eke edisemede okot enyịn̄ Jehovah ọyọbọhọ.”—Rome 10:4, 9-13.
6. Didie ke Paul akabuan Psalm 19:4?
6 Ekem, Paul obụp nte owụtde ifiọk ete: “Mmọ ẹdinam didie ẹseme ẹkot Enye emi mmọ mîkọbuọtke idem ye Enye? Mmọ ẹdinyụn̄ ẹnam didie ẹbuọt idem ye Enye emi mmọ mîkokopke iban̄a? Mmọ ẹdinyụn̄ ẹnam didie ẹkop, ke ọkwọrọ-ikọ mîdụhe?” (Rome 10:14) Paul etịn̄ aban̄a Israel ete: “Idịghe kpukpru mmọ ẹkekpan̄ utọn̄ ẹnọ eti etop oro.” Ntak emi Israel mîkakpan̄ke utọn̄? Unana mbuọtidem akanam mmọ ẹkûkpan̄ utọn̄, ikedịghe koro mmọ mîkenyeneke ifet. Paul owụt emi ebe ke ndikot nto Psalm 19:4 nnyụn̄ mbuan enye ye utom ukwọrọikọ Christian utu ke ododop ikọ ntiense oro mme edibotn̄kpọ ẹnọde. Enye ọdọhọ ete: “Uyom mmọ ọmọwọrọ ke ofụri isọn̄, Ikọ mmọ ẹnyụn̄ ẹsịm utịt ererimbot.” (Rome 10:16, 18) Ih, idem kpa nte mme anana-uwem edibotn̄kpọ ẹnọde Jehovah ubọn̄, mme Christian akpa isua ikie ẹma ẹkwọrọ eti mbụk edinyan̄a ke kpukpru ebiet ndien ke ntem ẹtorode Abasi “ke ofụri isọn̄.” Ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Colossae, Paul n̄ko ama etịn̄ aban̄a nte ẹkesuande eti mbụk ntatara ntatara. Enye ọkọdọhọ ete ke ẹma ẹkwọrọ eti mbụk “ẹnọ kpukpru owo ke idak ikpa-enyọn̄.”—Colossae 1:23.
Ifịk Ifịk Mme Ntiense
7. Nte Jesus ọkọdọhọde, nso mbiomo ke mme Christian ẹnyene?
7 Eyedi Paul ekewet leta esie oro enye ọkọnọde ẹsọk mbon Colossae ke n̄kpọ nte isua 27 ke Jesus Christ ama akakpa. Didie ke utom ukwọrọikọ akatara ekesịm Colossae ke utọ ekpri ibio ini oro? Emi eketịbe koro mme Christian akpa isua ikie ẹma ẹnyene ifịk, ndien Jehovah ama ọdiọn̄ ifịk mmọ. Jesus ama ebem iso etịn̄ ete ke mme anditiene imọ ẹdidi ifịk ifịk mme ọkwọrọikọ ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹnyene ndibem iso n̄kwọrọ gospel nnọ kpukpru mme idụt.” (Mark 13:10) Jesus ama adian ewụhọ ke ntịn̄nnịm ikọ oro, kpa se ẹwetde ke mme akpatre ufan̄ikọ Gospel Matthew ẹte: “Mbufo ẹka ẹkenam kpukpru mme idụt ẹdi mbet Mi, ẹnịm mmọ baptism ẹsịn ke enyịn̄ Ete ye Eyen ye Edisana Spirit: ẹnyụn̄ ẹkpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.” (Matthew 28:19, 20) Esisịt ini ke Jesus ama ọkọdọk ke heaven, mme anditiene enye ẹma ẹtọn̄ọ ndinam mme ikọ oro.
8, 9. Nte ekemde ye Utom, didie ke mme Christian ẹkenam ewụhọ Jesus?
8 Ke ẹma ẹken̄wan̄a edisana spirit ẹduọk ke Pentecost 33 E.N., akpa n̄kpọ oro mme anam-akpanikọ anditiene Jesus ẹkenamde ekedi ndika n̄kọkwọrọ ikọ, ẹsiande otuowo ke Jerusalem ẹban̄a “ata n̄kpọsọn̄ utom Abasi.” Ukwọrọikọ mmọ ama enen̄ede okụt unen, ndien ẹma ẹnịm “adan̄a nte tọsịn owo ita” baptism. Mme mbet ẹma ẹka iso ndisịn ifịk ntoro Abasi an̄wan̄wa, ndien emi ama enyene nti utịp.—Utom 2:4, 11, 41, 46, 47.
9 Ikebịghike mme adaiso ido ukpono ẹma ẹdifiọk ẹban̄a utom mme Christian oro. Ke ẹkopde editịmede esịt ẹban̄a uko Peter ye John, mmọ ẹma ẹwụk apostle iba oro ẹte ẹtre ndikwọrọ ikọ. Mme apostle oro ẹma ẹbọrọ ẹte: “Nnyịn [ikemeke] nditre nditịn̄ se nnyịn ikokụtde inyụn̄ ikopde.” Ke ẹma ẹkesịn mmọ ndịk ke idem ẹnyụn̄ ẹsana mmọ ẹyak, Peter ye John ẹma ẹka ẹbịne nditọete mmọ, ndien kpukpru mmọ ẹma ẹdiana kiet ẹbọn̄ akam ẹnọ Jehovah. Mmọ ẹma ẹben̄e Jehovah uko uko ẹte: “Nọ mme asan̄autom Fo odudu nditịn̄ ikọ Fo ke ofụri uko.”—Utom 4:13, 20, 29.
10. Nso ubiọn̄ọ ọkọtọn̄ọ ndiwụt idem, ndien didie ke ata mme Christian ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a oro?
10 Akam mmọ ama odu ke n̄kemuyo ye uduak Jehovah, nte ẹkekụtde in̄wan̄-in̄wan̄ esisịt ini ke oro ebede. Ẹma ẹmụm mme apostle ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ndien ekem angel ama osion̄o mmọ ke utịbe utịbe usụn̄. Angel oro ama ọdọhọ mmọ ete: “Ẹka ẹkeda ke temple, ẹtịn̄ kpukpru ikọ Uwem emi ẹnọ mbio-obio.” (Utom 5:18-20) Sia mme apostle oro ẹkekopde item, Jehovah ama aka iso ndidiọn̄ mmọ. Ntem, “kpukpru usen, ke temple ye ke ufọk, mmọ idopke uyo ndikpep nnyụn̄ n̄kwọrọ, ẹte Jesus edi Christ.” (Utom 5:42) Nte an̄wan̄ade, ọkpọsọn̄ ubiọn̄ọ ikekemeke nditre mme anditiene Jesus ofụri ofụri ndibụk ubọn̄ Abasi an̄wan̄wa.
11. Nso ikedi edu akpa mme Christian kaban̄a utom ukwọrọikọ?
11 Ikebịghike ẹma ẹmụm Stephen ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ enye ke itiat ẹwot. N̄kpa esie ama edemede ndotndot ukọbọ ke Jerusalem, ndien ẹma ẹnyịk kpukpru mme mbet ke ẹsiode mme apostle ẹfep ndisuana n̄ka nsio nsio ebiet. Ndi ukọbọ emi ama anam mmọ ẹkop mmemidem? Baba-o. Nnyịn ikot ite: “Mmọ eke ẹsuanade ẹsan̄a ke ebiet ke ebiet ẹkwọrọ gospel.” (Utom 8:1, 4) Ediwak ini ẹma ẹsikụt ifịk oro mmọ ẹkenyenede ke ndibụk ubọn̄ Abasi. Ke Utom ibuot 9, nnyịn ikot ite ke ini Saul eke Tarsus emi ekedide owo Pharisee akakade Damascus man ekesịn nsọk ọnọ edikọbọ mme mbet Jesus do, enye ama okụt Jesus ke n̄kukụt ndien ẹma ẹnam enye ọdọn̄ọ nnan. Ke Damascus, Ananias ke utịbe utịbe usụn̄ ama anam Saul okụt usụn̄. Nso ikedi akpa n̄kpọ oro Saul—emi ke ukperedem ẹkedide ẹdidiọn̄ọ nte apostle Paul—akanamde? Mbụk oro ọdọhọ ete: ‘Kpa idaha oro enye ọkwọrọ Jesus ke mme synagogue ete, Enye edi Eyen Abasi.’—Utom 9:20.
Kpukpru Owo Ẹma Ẹbuana ke Ndikwọrọ Ikọ
12, 13. (a) Nte mme ewetmbụk eset ẹdọhọde, nso ikedi n̄wọrọnda iban̄a akpa esop Christian? (b) Didie ke n̄wed Utom odu ke n̄kemuyo ye mme ikọ mme ewetmbụk eset?
12 Ẹnyịme ntatara ntatara nte ke kpukpru owo ke akpa esop Christian ẹma ẹbuana ke utom ukwọrọikọ. Philip Schaff ewet ntem aban̄a mme Christian eyo oro ete: “Uduak kpukpru esop ekedi ndikwọrọ ikọ, ndien kpukpru Christian oro ẹnịmde ke akpanikọ ẹkedi mme ọkwọrọikọ.” (History of the Christian Church) W. S. Williams ọdọhọ ete: “Akpanikọ edi nte ke kpukpru Christian akpa Ufọkabasi, akpan akpan mbon oro ẹkenyenede enọ ukọkudọn̄ọ [mme enọ eke spirit], ẹma ẹsikwọrọ gospel.” (The Glorious Ministry of the Laity) Enye n̄ko ọsọn̄ọ ọdọhọ ete: “Akananam Jesus Christ ikaduakke ite ukwọrọikọ edi san̄asan̄a ifetutom ọnọ sụk mbon oro ẹnyenede akpan idaha ke ufọkabasi.” Idem Celsus emi akasuade Ido Ukpono Christ ke eset, ama ewet ete: “Mme ọdọk ideterọn̄, mme ọdiọn̄ ikpaukot, mme akwat-ikpa, mme ata usụhọde owo oro mîkakaha ufọkn̄wed, ẹkedi ifịk ifịk mme ọkwọrọ gospel.”
13 Ẹkụt nte mme ikọ emi ẹdide akpanikọ ke mbụk oro ẹwetde ke Utom. Ke ẹma ẹken̄wan̄a edisana spirit ẹduọk ke Pentecost 33 E.N., kpukpru mme mbet, iren ye iban, ẹma ẹtan̄a ata n̄kpọsọn̄ utom Abasi an̄wan̄wa. Ke ukọbọ oro eketienede ediwot Stephen ama ekebe, kpukpru mme Christian oro ẹkesuanade ke nsio nsio ebiet ẹma ẹsuan eti mbụk ntatara ntatara. N̄kpọ nte isua 28 ke ukperedem, Paul ekewet n̄wed ọnọ ẹsọk kpukpru mme Christian ẹdide mme Hebrew, ikedịghe sụk ekpri otu mme ọkwọrọ ederi, ke ini enye ọkọdọhọde ete: “[Ẹyak] nnyịn iwa uwa ekọm inọ Abasi kpukpru ini ke enyịn̄ Jesus, kpa mfri n̄kpọk-inua eke ẹkponode enyịn̄ Esie.” (Mme Hebrew 13:15) Ke etịn̄de aban̄a nte enye ekesede utom ukwọrọikọ, Paul ọkọdọhọ ete: “Koro edieke n̄kwọrọde gospel, nnyeneke ntak mbụre; utom oro obiomo mi ke idem nte n̄kpọ eke nnyenede ndinam; koro idifọnke-fọn inọ mi edieke mmen̄kwọrọke gospel.” (1 Corinth 9:16) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke kpukpru mme anam-akpanikọ Christian akpa isua ikie ẹkese utom ukwọrọikọ ke ukem usụn̄ oro.
14. Nso ebuana idu ke ufọt mbuọtidem ye ukwọrọikọ?
14 Ke akpanikọ, ata Christian enyene ndibuana ke utom ukwọrọikọ koro utom emi akpaha adiana kiet ye mbuọtidem. Paul ọkọdọhọ ete: “Koro owo ada esịt enịm ke akpanikọ enyene edinen ido; onyụn̄ ada inua enyịme enyene edinyan̄a.” (Rome 10:10) Ndi edi sụk ekpri otu ke esịt esop—nte otu mme ọkwọrọ ederi—owụt mbuọtidem ndien ke ntem enyene mbiomo ndikwọrọ ikọ? Baba-o! Kpukpru ata mme Christian ẹnyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke Ọbọn̄ Jesus Christ ndien onụk mmọ nditan̄a mbuọtidem oro an̄wan̄wa nnọ mbon en̄wen. Mîdịghe ntre, mbuọtidem mmọ akpa. (James 2:26) Ke ntak oro mme anam-akpanikọ Christian eke akpa isua ikie Eyo Nnyịn ẹkewụtde mbuọtidem mmọ ke usụn̄ emi, ẹma ẹkop akwa mfiori itoro oro ẹkenọde enyịn̄ Jehovah.
15, 16. Nọ mme uwụtn̄kpọ ndiwụt nte utom ukwọrọikọ akakade iso kpa ye mme mfịna?
15 Ke akpa isua ikie, Jehovah ama ada n̄kọri ọdiọn̄ ikọt esie kpa ye mme mfịna oro ẹketode esịt esop ye an̄wa. Ke uwụtn̄kpọ, Utom ibuot 6 etịn̄ aban̄a utọk oro okodude ke ufọt mme andikabade esịt oro ẹkesemde usem Hebrew ye mbon oro ẹkesemde usem Greek. Mme apostle ẹma ẹse ẹban̄a mfịna oro. Nte utịp, nnyịn ikot ite: “Ikọ Abasi ọdọdiọn̄ asuana; ibat mbet onyụn̄ ọtọt ke Jerusalem eti eti; ediwak mme oku ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ akpanikọ.”—Utom 6:7.
16 Ke ukperedem, mfịna ukaraidem ama edemede ke ufọt Edidem Herod Agrippa eke Judea ye mbon Tyre ye Sidon. Mme andidụn̄ obio oro ẹma ẹda nneminua ẹdụk ediomi emem, ke enyịmede ediomi oro Herod ama etịn̄ ikọ ọnọ otuowo. Otuowo oro ẹkesopde idem ẹma ẹtọn̄ọ ndifiori ẹte: “Uyo Abasi, idịghe uyo owo.” Kpa idaha oro, angel Jehovah ama ọtọ Herod Agrippa, ndien enye akpa, “koro enye [mîkọnọhọ] Abasi ubọn̄.” (Utom 12:20-23) Nso n̄kpọ n̄kpaidem ke emi ekedi ntem ọnọ mbon oro ẹkebuọtde idem ye mme andikara ẹdide owo! (Psalm 146:3, 4) Nte ededi, mme Christian ẹma ẹka iso ndinọ Jehovah ubọn̄. Nte utịp, “ikọ Abasi [ama ọkọri], onyụn̄ ọdọdiọn̄ asuana” kpa ye mme utọ ndutịme ukaraidem oro.—Utom 12:24.
Ini Oro ye Idahaemi
17. Ke akpa isua ikie, nso ke ediwak owo efen efen ẹketiene ẹnam?
17 Ih, ifịk ifịk mme anditoro Jehovah Abasi ẹkenam esop Christian ofụri ererimbot eke akpa isua ikie. Kpukpru mme anam-akpanikọ Christian ẹma ẹbuana ke ndisuan eti mbụk. Ndusụk mmọ ẹma ẹsobo ye mbon oro ẹkenyenede udọn̄, ndien nte Jesus ọkọdọhọde, mmọ ẹma ẹkpep mmọ emi ndinam kpukpru n̄kpọ oro enye eketemede. (Matthew 28: 19, 20) Utịp ekedi nte ke esop ama ọkọri, ndien mme owo efen efen ẹma ẹtoro Jehovah kpa nte Edidem David eke eset okotorode. Kpukpru owo ẹma ẹfiak ẹtịn̄ mme ikọ eke odudu spirit emi: “O Ọbọn̄ Abasi mi, nyotoro fi ke ofụri esịt mi, nnyụn̄ n̄kpono enyịn̄ fo ke nsinsi. Koro ima fo omokpon ye ami.”—Psalm 86:12, 13.
18. (a) Nso ukpụhọde ke ẹkụt ke ufọt esop Christian akpa isua ikie ye Christendom eyomfịn? (b) Nso ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?
18 Ke ikerede iban̄a emi, mme ikọ prọfesọ ukpepn̄kpọ ido ukpono oro Allison A. Trites ẹnam owo ekere n̄kpọ. Ke emende Christendom eyomfịn odomo ye Ido Ukpono Christ eke akpa isua ikie, enye ọkọdọhọ ete: “Mfịn mme ufọkabasi ẹwak ndikọri ebe ke n̄kọri otode ediman nditọ (ke ini nditọ ke ubon oro ẹbuanade ke ufọkabasi ẹnyịmede ndidụk ufọkabasi oro) m̀mê n̄kọri otode uwọrọidụn̄ (ke ini owo, ke ntak uwọrọidụn̄ ọwọrọde ọkpọn̄ ufọkabasi esie aka ukem ufọkabasi oro ke ebiet efen). Nte ededi, ke Utom, n̄kọri oro ekedi n̄kọri edikpụhọde ido ukpono koro esop akakam ọtọtọn̄ọ utom esie.” Ndi oro ọwọrọ ke ata Ido Ukpono Christ ikọrike aba nte Jesus ọkọdọhọde ke ọyọkọri? Iwọrọke ntre. Mfịn, ata mme Christian ke ẹsịn ifịk ke kpukpru usụn̄ nditoro Abasi an̄wan̄wa kpa nte mme Christian akpa isua ikie ẹkenamde. Nnyịn iyokụt emi ke ibuotikọ oro etienede.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Ke mme usụn̄ ewe ke nnyịn inọ Abasi ubọn̄?
• Didie ke Paul akabuan Psalm 19:4?
• Nso ebuana idu ke ufọt mbuọtidem ye ukwọrọikọ?
• Nso ikedi n̄wọrọnda iban̄a esop Christian akpa isua ikie?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 8, 9]
Mme heaven ẹbụk ubọn̄ Jehovah kpukpru ini
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Ẹbọ ẹto Anglo-Australian Observatory, David Malin okosio ndise emi
[Mme ndise ke page 10]
Utom ukwọrọikọ ye akam ẹkpaha ẹdiana kiet