Ndisop Idem ke “Ufọt Ererimbot”

Nte akanam afo omokop ikọ emi “Te Pito o Te Henua”? Ke Rapa Nui, kpa akpasarade usem oro ẹsemde ke Easter Island, enye ọwọrọ “Ufọt Ererimbot.” Nso ikanam mbono oro ẹkenịmde do enen̄ede edi n̄wọrọnda?

NSANNSAN, utịbe utịbe, esen esen. Emi ẹdi ndusụk ikọ oro ẹsidade ẹtịn̄ ẹban̄a Easter Island, m̀mê Rapa Nui nte mme andidụn̄ do ẹkotde enye. Enye enen̄ede edi ebiet oro odude nsannsan, odude ke esịt esịt n̄kan̄ Edem Usụk Inyan̄ibom Pacific, oyomde usụn̄ ọkpọn̄ Santiago, Chile ke kilomita 3,790. Enye akakabade edi mbahade obio ukara Chile ke September 9, 1888.

Isuo emi okpon ke kilomita 166, onyụn̄ enyene n̄kani obot nsụn̄ikan̄ ita. Ke nditịm ntịn̄, ukem nte ediwak isuo Pacific eken, enye enyene ikpọ obot oro ẹdude ke idak mmọn̄ emi etịn̄e mmọ ẹwọrọde ke enyọn̄ mmọn̄. Ẹdọhọ ke ofụri isuo emi edi oto-obot n̄kpọ editi. Eyịghe idụhe ẹtịmde ẹfiọk enye ke ntak mme utịbe utịbe adaha-itiat esie, oro ẹkotde moai. *

Ke ẹsiode ndiye unaisọn̄ ye mme itie ubon n̄kpọ-eset esie ẹfep, Easter Island enyene nsio nsio ndinem udia. Mme utọ mfri oro ẹnyenede ke idụt oro esịne eyop mbakara, eben mbakara, pọpọ, ye orụk mboro usụkkiet. Ndien ẹnyene ediwak nsio nsio orụk iyak ye mme udia eken ẹto inyan̄ mmọ.

Eyo isitịmke ifiop ke Easter Island, ndien edịm ye akpara ẹsidu kpukpru ini, anamde isenowo ẹnyene eti ofụm ye ndiye itie ndise. Idahaemi, n̄kpọ nte owo 3,800 ẹdụn̄ do. Mme andidụn̄ do idahaemi ẹto Polynesia, ẹbuahade ye  mbon Europe, Chile, ye mbon efen. Ediwak mme akaisan̄ ẹsito Europe ye Asia ẹdi isuo emi, anamde ukaisan̄ edi akpan mbubehe emi isuo emi adade enyene okụk.

Edibem Iso Ntọ Mme N̄kpasịp Obio Ubọn̄

Ẹma ẹtọt ke 1982 Yearbook of Jehovah’s Witnesses ẹte: “Ke ndusụk ini nnyịn ikenyene asuanetop kiet kpọt ke Easter Island. Eyenete an̄wan kiet oro ekedide isụn̄utom, emi okonyụn̄ odude ke n̄kọk itieutom [ke Chile], akan̄wam asuanetop emi ke n̄kan̄ eke spirit ebe ke ndisida leta nnyene nneme ye enye. Okposụkedi asuanetop emi ama ọkọwọrọ aka esịt obio, nnyịn imenyene n̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade mbon oro ẹsitobode Enyọn̄-Ukpeme ke isuo oro. Ke ata n̄kpaidem, ke April 1980, owo oro enyenede udọn̄ ama etie ke isuo oro okot nnyịn ke urụk ukopikọ oyom ndidiọn̄ọ ini emi ẹdinịmde Editi. Ekem kpa ke isua oro, ebe ye n̄wan ẹtode Valparaiso ẹma ẹwọrọ ẹka isuo oro, ndien mmọ ẹmenịm mme ukpepn̄kpọ Bible ye mbon oro ẹnyenede udọn̄. Ke April 1981, ẹma ẹnịm akpa usọrọ Editi ke isuo emi, ndien owo 13 ẹkedụk. Nnyịn ikop inemesịt didie ntem nte ke ‘eti mbụk’ atara esịm nsannsan ebiet emi!”

Ke ukperedem, ke January 30, 1991, n̄kọk itieutom ama ọnọ ebe ye n̄wan ẹkerede Dario ye Winny Fernandez emi ẹdide akpan asiakusụn̄ ẹka isuo emi. Brọda Fernandez eti ete: “Isan̄ ubomofụm oro akadade hour ition ama ada nnyịn edibehe ke ebiet emi odude nsannsan akan ke ekondo, kpa ebiet emi ido edinam mmọ ẹtiede ata esen esen.” Eyenete eren n̄kann̄kụk ye eyenete an̄wan efen oro akasan̄ade ye nditọ esie iba ẹdibehe ke isuo oro ke ndondo oro, ẹma ẹn̄wam ke nditịm mme mbono esop ye utom an̄wautom. Kpa ye mfịghe otode ubon, iyatesịt mbon ido ukpono, ye ndusụk usụn̄ uwem oro ẹdide ọsọ n̄kpọ ke ido mbon Polynesia, mmọ ẹma ẹkụt ke Jehovah ama ọdiọn̄ ukeme mmọ. Brọda ye Sista Fernandez idịghe akpan asiakusụn̄ aba, edi mmọ ẹsụk ẹdodu ke isuo oro ẹbọk eyeneren mmọ emi akamanade do. Mfịn, idara idara mme asuanetop Obio Ubọn̄ 32 ẹdu do. Mme amanaisọn̄ Rapa Nui ẹdu ke otu mmọ, ọkọrọ ye mbon oro ẹkedide ẹdidụn̄ ke isuo oro m̀mê mbon oro ẹkewọrọde ẹka do ndinam utom ke ebiet emi ẹkenen̄erede ẹyom mme anditan̄a Obio Ubọn̄.

Nditịm Idem nnọ Mbono Circuit

Sia enen̄erede oyom usụn̄ ndito isuo oro nsịm esịt obio, esop oro odude ke isuo emi esibọ mme tape vidio oro ẹwụtde mme ndutịm usen akpan mbono, mbono circuit, ye mbono district ikata ke isua. Edi ke utịt isua 2000, Kọmiti N̄kọk Itieutom ke Chile ama ekere aban̄a ndinam mmọ ẹnịm akpa mbono circuit mmọ ke isuo oro. Ke akpatre, ẹma ẹbiere ẹte ẹnịm mbono circuit ke November 2001, ndien ẹma ẹnọ esisịt ibat nditọete oro ẹdude ke nsio nsio ikpehe Chile ikot ndidi ndibuana ke akpan edinam emi. Ke ntak ini oro ubomofụm ekenyenede ndidi ndibehe, ẹkenịm mbono emi ke Sunday ye Monday.

Owo 33 oro ẹkenọde ikot ndidụk mbono emi ẹma ẹkop inemesịt ndika isuo emi n̄kodụk akpa mbono circuit oro ẹkenịmde ke nsannsan ikpehe oro. Ke ẹma ẹkewat ke ubomofụm ke anyan ini ẹbe Inyan̄ibom Pacific, ekedi n̄kpọ inemesịt ọnọ mme andidụk mbono ndikụt nditọete n̄kann̄kụk oro ẹketiede ẹbet mmọ ke an̄wambehe ubomofụm, ẹdarade mmọ. Mmọ ẹma ẹda n̄kpọitọn̄ oro ẹdade etuek flawa ẹdọk, kpa enọ  oro ẹsinọde ke isuo oro, ẹdara mme andidụk mbono emi. Ekem ẹma ẹda mmọ ẹka mme itieidụn̄ mmọ, ndien ke ẹma ẹkesan̄a ẹkanade ẹse isuo oro ke ekpri ibio ini, kpukpru mbon oro ẹkenyenede n̄kpọ ndinam ke ndutịm mbono emi ẹma ẹsop idem ke Ufọk Mbono Obio Ubọn̄.

Ndisuan Etop Oro Owo Mîkodorike Enyịn

Ke adan̄aemi ẹkewatde ẹka mbono emi, idem ama akpa ndusụk mme andidụk mbono emi ndikop nte oku n̄kann̄kụk oro etịn̄de ikọ ke ekebe ukopikọ aban̄a edidi mmọ. Enye ama etịn̄ aban̄a mme akaisan̄ oro ẹtode esịt obio, emi ẹdiwahade ufọk mme owo nditịn̄ mban̄a utịt ererimbot oro edide. Okposụkedi enye ọkọdọhọde mbon ufọkabasi esie ete ẹkûkpan̄ utọn̄ ẹnọ isenowo emi, ntọt esie ama an̄wam ndinam ẹdiọn̄ọ ediwak Mme Ntiense Jehovah oro ẹkedide isuo oro. Emi ama edemede udọn̄ mbon isuo oro. Ke mme usen oro ẹketienede, mme andidụk mbono emi ẹma ẹda usọ ẹbuana ọnọ-nsịnudọn̄ eti mbụk ye mmọ.

Mbono Ọtọn̄ọ

Ke usenubọk Sunday, nditọete n̄kann̄kụk ẹma ẹda ke inuaotop Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹbet ndidara mme andidụk mbono emi nte mmọ ẹkedide ndidụk akpa usen mbono emi. Mmọ ẹma ẹfiori ẹte, “Iorana Koe! Iorana Koe!,” emi ọwọrọde “Ẹmedi-o!” Ndusụk nditọete iban ẹma ẹsịne ndiye ọfọn̄ obio oro ẹnyụn̄ ẹda ndiye flawa ẹbana idet mmọ ke ata ido mbon Polynesia.

Ke inem inem ikwọukwak ama okokụre, ediwak owo ẹma ẹdian uyo ẹkwọ “Be Steadfast, Unmovable!” ke usụn̄ oro akanam owo mîkwọhọ ke isuo oro. Mmọn̄eyet ama asiaha nditọete n̄kann̄kụk oro ke ini etieibuot okpokoro akadade Rapa Nui, kpa usem emana mmọ, ọnọ mmọ ufiop ufiop ekọm. Ke ini nduọkodudu uwemeyo, mbufa Ntiense ita ẹma ẹyarade uyakidem mmọ ẹnọ Abasi ke baptism mmọn̄. Ke ndutịm akpa usen ama ekesịm utịt, kpukpru owo ẹma ẹnen̄ede ẹsan̄a ẹkpere Jehovah ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsan̄a ẹkpere ofụri otu nditọete.—1 Peter 5:9.

Edinọ Ikọ Ntiense ke Usenubọk

Ke ntak san̄asan̄a idaha oro okodude ke isuo oro, ndutịm mbono circuit eke ọyọhọ usen iba ọkọtọn̄ọ uwemeyo. Ke ntre, mme andidụk mbono emi ẹma ẹda ifet oro ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde ẹnyụn̄ ẹbuana ke an̄wautom ke usenubọk oro. Mme ifiọkutom ewe ke mmọ ẹkenyene?

Akanian̄wan kiet emi enyenede nditọ itiaita ama asian Mme Ntiense oro nte ke imọ ikemeke ndinyene nneme ye mmọ sia imọ idide owo Catholic. Ke mmọ ẹma ẹkesian enye ke mmimọ iyom ndineme mban̄a mme mfịna oro kpukpru owo ẹsobode, utọ nte edida n̄kpọsọn̄ ibọk ke idiọk usụn̄ ye mme mfịna ubon, enye ama enyịme ndikpan̄ utọn̄.

Akanian̄wan kiet ke n̄kann̄kụk oro ikadarake ebe ye n̄wan oro ẹdide Mme Ntiense. Enye ama ọdọhọ mmọ ẹka ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ mme owo ke esịt obio emi ẹkenamde ibak ye mbon efen. Ebe ye n̄wan oro ẹma ẹsian enye ẹte ke ẹkwọrọ “gospel Ubọn̄ Abasi” ẹnọ kpukpru owo ndien ke uduak mmimọ ndikedi isuo oro ekedi ndidụk mbono oro edin̄wamde kpukpru owo ndifori ima oro mmọ ẹmade Abasi. (Matthew 24:14) Mmọ ẹma ẹbụp m̀mê enye akpama ndidu anyan uwem ke paradise, kpa uwem oro ebietde enye oro ẹdude ke isuo oro, edi emi udọn̄ọ ye n̄kpa mîdidụhe aba. Ke mmọ ẹma ẹkekọk ibuot ye enye ẹban̄a ediwak isua emi obot nsụn̄ikan̄ ẹdude ke isuo oro, enye ama etie  ekere nte uwem omụhọde onyụn̄ obụp ete: “Ntak emi isua uwem nnyịn omụhọde ntre?” Idem ama akpa enye ke ini enye okokotde Psalm 90:10.

Ke ebe oro, Mme Ntiense emi ẹma ẹkop nte ẹfioride n̄kpo inikiet inikiet ke enyịnusụn̄ oro ekperede. Okposụkedi mmọ mîkọfiọkke ntak mfiori oro, mma oro ama asian mmọ ete ke mme mbọhọidụn̄ ẹkesụn̄i mmọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mmimọ iyomke Mme Ntiense oro ẹwaha ẹdi ufọk mmimọ. Nte ededi, n̄wan emi ekedi nua, m̀mê adiaha ke ubon oro. Sia ete mmọ ama akakpa, ekedi utom esie ndibiere se ifọnde ye ubon oro. Ke iso mme iman esie, enye ama etịn̄ ikọ ke usem emana mmọ man anyan̄a nditọete oro onyụn̄ adat esịt ndibọ mme n̄wed oro ẹkenọde enye. Ekem kpa ke urua oro, ke ini mmọ ẹkewatde ubomisọn̄ ẹdibe Mme Ntiense oro, n̄wan emi ama ọdọhọ eyeneka esie oro akawatde atuak ada. Okposụkedi eyeneka esie akayatde esịt aban̄a emi, n̄wan emi ama ọkọm nditọete oro unyọn̄ onyụn̄ ọdọhọ Abasi ọdiọn̄ utom ukwọrọikọ mmọ.

Okposụkedi ndusụk mbon isuo oro ke akpa ẹkenamde nte ke mmimọ idikpan̄ke utọn̄ inọ etop oro Mme Ntiense ẹtode esịt obio ẹkekwọrọde, isenowo emi ẹma ẹdi ẹdikụt ke mbon Rapa Nui ẹfọn ido ẹnyụn̄ ẹtie ufan ufan. Ata ediwak mmọ ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ eti mbụk ye idatesịt. Ke nditịm ntịn̄, owo 6 ke otu Mme Ntiense 20 oro ẹkenade baptism ke isuo oro ẹkedi mbon obio oro. Kiet ke otu mmọ ekebem iso ọbọ akpanikọ Bible ke ndikesịne ke ubet oro ekperede n̄kpan̄ utọn̄ nnọ ukpepn̄kpọ Bible oro ẹkekpepde n̄wan esie. Idahaemi enye ye n̄wan esie ẹdi Mme Ntiense oro ẹma ẹkena baptism, ndien enye edi asan̄autom unamutom ke esop.

Ndutịm eke Spirit Oro Aka Iso

Ndutịm ọyọhọ usen iba ama ọtọn̄ọ ke ẹma ẹkedia udia uwemeyo ẹkụre. Ini kiet efen, ediwak mbon oro ẹnyenede udọn̄ ẹma ẹdidiana ye nditọete 32 emi ẹtode n̄kann̄kụk oro ye owo 33 oro ẹkenọde ikot ẹdi ẹdidụk mbono oro. Se ikperede ndisịm owo 100 ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ ndutịm oro, esịnede utịn̄ikọ an̄wa oro “Nte Ima ye Mbuọtidem Ẹkande Ererimbot.” Ke akpanikọ, mbon oro ẹkedụkde mbono emi ẹma ẹkụt uyarade ata ima emi odude ke otu ikọt Jehovah, idem ke otu mbon oro ido edinam mmọ ẹdide isio.—John 13:35.

Ke ini mbono circuit oro, esenyịn circuit ye district ẹma ẹnịm san̄asan̄a mbono ye mme asiakusụn̄. Mme asiakusụn̄ ofụri ini m̀mê mme akpan asiakusụn̄ oro ẹketode-to ẹdi ẹma ẹtiene mme asiakusụn̄ ofụri ini ita emi ẹtode isuo oro ẹdụk mbono emi. Kpukpru mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹbọ nsịnudọn̄.

 Ke ndan̄nsiere, ndusụk nditọete ẹtode n̄kann̄kụk oro, emi ẹkenamde utom nte mme adausụn̄ isan̄ ẹma ẹmen mme andidụk mbono ẹsan̄a ẹkanade isuo emi. Mmọ ẹma ẹka ẹkese itie udọk itiat emi ẹkapde moai, mme obot nsụn̄ikan̄ emi ẹkesinịmde mbre mbuba ke eset, ye nsem-nsem ediye esụk utatan Anakena, kpa ebiet emi akpa mme andidụn̄ ke isuo oro ẹkedide ẹdibehe. *

Akpatre ifet oro ikenyenede ndidu ye nditọete n̄kann̄kụk oro ekedi ke Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop. Ke mbono esop oro ama akasuana, idem ama akpa isenowo emi ndikụt nte Mme Ntiense n̄kann̄kụk oro ẹtemde inem inem udia obio mmọ ẹnọ mmimọ. Ekem, mmọ ẹma ẹsịne ọfọn̄ ke ido obio mmọ ẹnek unek obio mmọ. Mme andidụk mbono emi, ọkọrọ ye nditọete ẹtode Rapa Nui, ẹma ẹkụt ke mme ukeme oro ẹkesịnde nditịm mbono emi ẹma ẹnen̄ede ẹdot.

Kpukpru mbon oro ẹkenọde ikot ẹdidụk mbono oro ẹma ẹnen̄ede ẹma nditọete mmọ emi ẹkedude nsannsan mi, oro mmọ ẹkedude ntre ke inem inem urua kiet oro. Eketie nte n̄kpọ eke mmọ mîkpọnyọn̄ke aba ke isuo oro. Mmọ ẹyeka iso ndima mbufa ufan emi mmọ ẹkenyenede do ọkọrọ ye nsịnudọn̄ eke spirit oro ẹkebọde. Ke an̄wambehe ubomofụm, nditọete n̄kann̄kụk oro ẹma ẹda eme oro mmọ ẹkenamde ẹkọn̄ mme andidụk mbono oro ke itọn̄.

Nte mme andidụk mbono oro ẹkeyomde ndinyọn̄ọ, mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: “Iorana! Iau he hoki mai e Rapa Nui ee,” emi ọwọrọde: “Ẹtie sụn̄-o! Iyafiak idise mbufo, Rapa Nui.” Ke akpanikọ, ọdọn̄ mmọ ndifiak n̄ka n̄kese mbufa ufan ye mbonubon mmọ eke spirit ke Easter Island emi etiede esen esen, utịbe utịbe, odude nsannsan, ọyọhọde ye n̄kpọ n̄kpaidem, emi mme andidụn̄ ẹnyụn̄ ẹtiede ufan ufan!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 24]

Ndinọ Ikọ Ntiense ke Easter Island

N̄kpọ nte isua iba mbemiso n̄wọrọnda mbono emi, esenyịn circuit kiet ye n̄wan esie ẹma ẹka isuo oro ẹnyụn̄ ẹnyene ediwak inem inem ifiọkutom. Ke uwụtn̄kpọ, kere nte idem akakpade mmọ ke ini eyenete an̄wan emi akadade mmọ aka itieidụn̄ mmọ eketide mmọ ete ke mmọ ẹma ẹkpep imọ Bible ke edem usụk usụk Chile ke ini imọ ikedide uyen ke n̄kpọ nte isua 16 emi ẹkebede. Ke ukperedem, n̄kpasịp oro ama on̄wụm mfri ke Rapa Nui.

Mmọ n̄ko ẹma ẹnyene ifiọkutom oro enemde imam mi: Andinyene ufọkurua kiet ama ọbọ New World Translation of the Holy Scriptures ye n̄wed un̄wam ukpep Bible emi, Ifiọk Oro Adade Osịm Nsinsi Uwem, oro Mme Ntiense Jehovah ẹsiode. Ke ini mmọ ẹkefiakde ẹkese enye, enye ama asian mmọ ke imọ ikekemeke ndikot Bible oro. Mmọ ẹkenọ enye Bible usem French, idịghe ke usem Spanish! Ẹma ẹsọsọp ẹkọk mfịna oro, ndien ye un̄wam Mme Ntiense n̄kann̄kụk oro, ye Bible ke usem esie, enye ama edikụt ke Bible ikọsọn̄ke ikaha ndin̄wan̄a owo.

[Ndise obio ke page 22]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

EASTER ISLAND

CHILE

[Mme ndise ke page 23]

Owo iba ke otu mbon oro ẹkenade baptism ke mbono circuit oro

[Mme ndise ke page 25]

Itịghede obot nsụn̄ikan̄ Rano Raraku; esịne-esịt: Mfri ikọt emi ẹkotde guayaba ọkọri ke isuo oro