Ehud Obụn̄ Ọkpọnọ Owo Ufịk

EMI edi mbụk akpanikọ aban̄ade uko ye mbufiọk. Enye akada itie ke n̄kpọ nte isua 3,000 emi ẹkebede. Mbụk N̄wed Abasi oro ọtọn̄ọ ke ndidọhọ: “Nditọ Israel ẹtọn̄ọ ntak ẹnam idiọk ke iso Jehovah: ndien Jehovah ọsọn̄ Eglon edidem Moab ubọk ndikan Israel: koro mmọ ẹkenamde idiọk ke iso Jehovah. Ndien enye osop nditọ Ammon ye Amalek adian ke idem, ndien aka akasuan Israel, ndien mmọ ẹda obio eyop ẹnyene. Ntre ke nditọ Israel ẹnam n̄kpọ ẹnọ Eglon edidem Moab ke ofụri isua efụteta.”—Judges 3:12-14.

Obio mbon Moab okodu ke n̄kan̄ edem usoputịn Akpa Jordan ye Ididuot Inyan̄. Edi mmọ ẹma ẹbe akpa oro ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke ikpehe oro akande Jericho okụk, “obio eyop,” ẹsịnde nditọ Israel ke itie ufụn. (Deuteronomy 34:3) Eglon, edidem Moab, emi ‘okokponde ubom eti eti,’ ama enyịk Israel ndikpe utomo oro ekedide mbiomo okonyụn̄ osụhọrede mmọ itie ke se ikperede isua 20. (Judges 3:17) Nte ededi, enye ndidọhọ ekpe utomo ama eberede ifet ndiwot akara ukara ufịk oro.

N̄wetnnịm n̄kpọ oro ọdọhọ ete: “Adan̄aemi nditọ Israel ẹsemede ẹnọ Jehovah, Jehovah edemede andinyan̄a kiet ọnọ mmọ, kpa Ehud eyen Gera, eyen Benjamin kiet, owo ufien: ndien nditọ Israel ẹsịn enye enọ [“utomo,” NW] ke ubọk, ẹte enye ada ọsọk Eglon edidem Moab.” (Judges 3:15) Anaedi Jehovah akanam ẹmek Ehud ndimen utomo oro n̄kọnọ. Owo itịn̄ke m̀mê akanam enye ama anam utom oro m̀mê ikanamke. Nte ededi, usụn̄ oro Ehud ekenen̄erede etịm idem ọnọ edika n̄kosobo oro ye mbufiọk oro enye akadade anam n̄kpọ, ọnọ ekikere nte ke eyedi enye ama emehe ye ufọk ubọn̄ Eglon onyụn̄ ọfiọk se enye okodoride enyịn ndikokụt do. Enye ndidi owo ufien ama enen̄ede enyene ufọn ke utom emi.

Owo Oro Obiomode Ndo m̀mê Owo Ekọn̄?

Ke usem Hebrew, ikọ oro “owo ufien” ọwọrọ ‘ke ubọk nnasia adadiana, obobụn̄ọ, m̀mê ẹbọbọp ẹdian.’ Ndi emi ọwọrọ ke Ehud ama obiomo ndo, ndusụk obiomode ndo ke ubọk nnasia? Kere se Bible etịn̄de aban̄a ‘owo ufien ikie itiaba oro ẹkemekde’ ke esien Benjamin. Judges 20:16 ọdọhọ ke ‘kpukpru mmọ ẹma ẹkeme nditop idet ke itiat, ndien iduehe.’ Enen̄ede etie nte ẹkemek mmọ ke ntak ẹkedide nta ke ekọn̄. Nte ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹdọhọde, “owo ufien” ọwọrọ “owo emi adade ubọk ufien ọkọrọ ye nnasia anam n̄kpọ,” oro edi, owo emi ekemede ndida ubọk mbiba nnam n̄kpọ.—Judges 3:15, Douay Version.

Ke akpanikọ, esien Benjamin ama ọwọrọ etop nte mbon ufien. Akpa Chronicles 12:1, 2 etịn̄ aban̄a mbon Benjamin nte “mbon uko oro ẹkenyan̄ade ke ekọn̄: mmọ ẹdi ata-utịgha ke ubọk nnasia ye ke ubọk ufien, ẹfiọk nditop itiat, ẹnyụn̄ ẹfiọk nditop idan̄ ke utịgha.” N̄wed ndụn̄ọde kiet  ọdọhọ ete ke eyedi ẹkeme ndinyene usọ emi “ebe ke ndibọp n̄kpri nditọwọn̄ ubọk nnasia—ntem ‘ẹkpande mmọ ndida ubọk nnasia nnam n̄kpọ’—anamde mmọ ẹnyene usọ ndida ufien nnam n̄kpọ.” Nte ido edide, ẹkesinọ mme asua Israel ukpep ndin̄wana ye mbonekọn̄ oro ẹkesidade nnasia ẹn̄wana ekọn̄. Ntem, ekese ukpep oro asua ọkọbọde ikenyeneke ufọn edieke enye ke unana idotenyịn okosobode ye owo ekọn̄ oro edide owo ufien.

“Ikọ Owo Iba” Ndidọhọ Edidem

Akpa n̄kpọ oro Ehud akanamde ekedi ndinam ‘ikwa nnọ idem esie’—ikwa iso iba oro okomụhọde ekem ndidi se enye edịpde ke ọfọn̄ esie. Eyedi enye ama ekere ke ẹyedụn̄ọde imọ idem. Nte ido edide ẹkesifak ikwa ke n̄kan̄ ufien, man mbon oro ẹdide mbon ubọk nnasia ẹkeme ndidụri nsio iwiwa. Sia ekedide owo ufien, Ehud eketebe n̄kpọekọn̄ esie “ke idak ọfọn̄-idem esie ke ifụhi nnasia esie,” emi mbon ukpeme edidem mîdikereke ndidụn̄ọde. Mmọdo ye unana ubiọn̄ọ, “enye [ama] emen enọ oro ọsọk Eglon edidem Moab.”—Judges 3:16, 17.

Owo inọhọ ọyọhọ ntọt iban̄a nte n̄kpọntịbe oro ọkọtọn̄ọde ke okụre Eglon. N̄kukụre se Bible ọdọhọde edi: “Ekem adan̄aemi enye ama ọkọnọ enọ oro ama, enye ada mme mmọ emi ẹkebiomde enọ akayak.” (Judges 3:18) Ehud ama ayak utomo oro ọnọ, ada mbon oro ẹkebiomde utomo oro isan̄ esisịt ọwọrọ ke esịt ebiet Eglon, ndien afiak edi ke ama okosio mmọ unyọn̄. Ntak-a? Ndi iren oro ẹkedi mbon ukpeme esie nte ido ekesidide, m̀mê ẹkedi sụk mme andibiom utomo oro? Ndien nte enye okoyom mmọ ẹwọn̄ọ mbak n̄kpọ okûnam mmọ mbemiso enye anamde uduak esie? Se ededi oro okonụkde enye ndinam emi, Ehud ama enyene uko ndisan̄a ikpọn̄ mfiak n̄ka esịt ebiet Eglon.

“[Ehud] akabade ke ọtọ usọi-itiat emi odude ke Gilgal, afiak edidọhọ ete, Mmenyene ikọ owo iba eke ndọhọde fi, O edidem.” N̄wed Abasi itịn̄ke nte enye akasan̄ade odụk ekesịm Eglon. Ndi mbon ukpeme ikenyeneke eyịghe iban̄a enye? Ndi mmọ ẹkekere ke inyeneke se eyen Israel kiet ekpekemede ndinam ọbọn̄ mmimọ? Ndi Ehud ndisan̄a ikpọn̄ mfiak ndi ama anam etie nte ke enye ọmọn̄ atap mbio obio esie ọnọ? Ke idaha ekededi, Ehud okoyom ndinyene nneme sụk enye ye edidem, ndien enye ama enyene ifet oro.—Judges 3:19.

Mbụk eke odudu spirit oro aka iso ete: “Ehud etiene [Eglon]; ndien enye etie ke ubet usụhọ-idem emi enye enyenede ke idem esie ikpọn̄. Ndien Ehud ete, Mmenyene ikọ Abasi eke ndọhọde fi.” Ehud iketịn̄ke iban̄a etop oro Abasi okotobode enye. Se Ehud ekenyenede ke ekikere ekedi ndida ikwa esie nnam n̄kpọ. Ndusụk ke odoride enyịn ndikop etop otode abasi esie Chemosh, edidem oro ama “adaha ke itie esie ada.” Ke ediyịp enyịn, Ehud ama odụri n̄kpọekọn̄ esie osio onụk esịn Eglon ke idịbi. Nte an̄wan̄ade, ikwa oro ikenyeneke uberi ubọk. Ntem, “ito [ama] etiene idem ikwa odụk; ikpọn̄ onyụn̄ omụm idem ikwa, . . . ndien [“ifuọ ọtọn̄ọ ndiwọn̄ọ,” NW],” edide ke nde unan oro m̀mê ke nsia Eglon.—Judges 3:20-22.

Efehe Ọbọhọ ye Unana Mfịna

Ye unana edida mbiat ini ndọhọ itorode ikwa imọ, “Ehud [ama] ọwọrọ ke etehe, esịn usụn̄ ubet abaha enye, ọkọbi. Adan̄aemi enye ọwọrọde, ikọt [Eglon] ẹdi ẹdise; ndien, sese, ẹkọkọbi usụn̄ ubet, ndien mmọ ẹdọhọ, ẹte, M̀mê enye ke ofụk ukot esie ke ubet usụhọ-idem.”—Judges 3:23, 24.

Nso ikedi “etehe” oro Ehud akasan̄ade ọwọrọ? N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Owo itịmke ifiọk se [ikọ Hebrew oro] ọwọrọde,” edi “ẹnọ ekikere ke ekedi ‘ntondụk ufọk.’” Ndi Ehud akada ke esịtufọk ọkọbi usụn̄ ndien ekem asan̄a usụn̄ efen ọwọrọ? Mîdịghe ndi enye akada ke an̄wa ada ukpọhọde oro enye ọkọbọde edidem oro akpade do ọkọbi usụn̄? Ndi ekedi enye okụre, asan̄a sụn̄sụn̄  ebe mbon ukpeme nte n̄kpọ eke n̄kpọ mîketịbeke? N̄wed Abasi itịn̄ke. Edi, se ededi usụn̄ oro Ehud akadade anam n̄kpọ, ikọt Eglon ikọsọpke inyene eyịghe iban̄a n̄kpọ ndomokiet ke ini ẹkekụtde ẹkọbide-kọbi usụn̄. N̄kukụre se mmọ ẹkekerede ekedi ke edidem ke “ofụk ukot.”

Ke adan̄aemi ikọt edidem ẹkesụk ẹdade ẹbiat ini, Ehud ama efehe ọbọhọ. Ekem enye ama okot mbio obio esie onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹtiene mi ke edem: koro Jehovah adade mme asua mbufo Moab esịn mbufo ke ubọk.” Ke ndida akpan ebiet ube Jordan nnyene, ikọt Ehud ẹma ẹsịri usụn̄ ẹbaha mbonitọk Moab oro mîkenyeneke adausụn̄ ndibe ndụk obio emana mmọ. Ntem ke nditọ Israel “ẹwot Moab tọsịn owo duop ke usen oro, kpukpru ẹdi mbon ubom, kpukpru ẹnyụn̄ ẹdi mbon uko; baba owo kiet inyụn̄ ibọhọke. Ndien Moab osụk idem ke usen oro esịne ke idak ubọk Israel. Ndien isọn̄ onyụn̄ ana sụn̄ ke ofụri isua anan̄.”—Judges 3:25-30.

Se Nnyịn Ikemede Ndikpep

Se iketịbede ke eyo Ehud ekpep nnyịn nte ke nnyịn inyene ndibọ idiọk utịp ke ini inamde idiọk ke iso Jehovah. Ke n̄kan̄ eken, Jehovah esin̄wam mbon oro ẹkabarede esịt ẹfiak ẹtiene enye.

Ehud ndikụt unen ke uduak esie ikotoho ke ntak mbufiọk esie ndomokiet, m̀mê ke ntak oro asua akananade ukeme ekededi. Uduak Abasi ndisu ikọn̄ọke ke ukeme owo. Akpan ntak oro Ehud okokụtde unen ekedi ke enye ama enyene ibetedem Abasi nte enye akanamde n̄kpọ ke n̄kemuyo ye uduak Abasi oro n̄kpọ mîkemeke ndibiọn̄ọ ke ndifak ikọt Esie. Edi Abasi ama anam Ehud adaha ada, “ndien adan̄aemi Jehovah anamde mme ebiereikpe ẹdaha ẹda ọnọ [ikọt esie], Jehovah odu ye ebiereikpe oro.”—Judges 2:18; 3:15.