Ndifiọk Unam Oro ye Idiọn̄ọ Esie

NTE afo emesima ndiyom ibọrọ mbụme oro ọsọn̄de ndifiọk? Man anam oro, afo oyoyom mme n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam fi enyene ibọrọ. Ke Ikọ esie eke odudu spirit, Abasi ọnọ mme n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ifiọk se nọmba oro 666 ọwọrọde, kpa enyịn̄, m̀mê idiọn̄ọ, unam eke Ediyarade ibuot 13.

Ke ibuotikọ emi, nnyịn iyodụn̄ọde akpan usụn̄ inan̄ oro ẹdiwụtde se idiọn̄ọ unam oro ọwọrọde. Nnyịn iyekere iban̄a (1) nte ẹsimekde mme enyịn̄ ke Bible ndusụk ini, (2) se unam oro edide, (3) se 666 ndidi “ibat owo” ọwọrọde ye (4) se nọmba 6 ọwọrọde ye ntak emi ẹwetde enye ikata, oro edi, 600 dian 60 dian 6, m̀mê 666.—Ediyarade 13:18.

Mme Enyịn̄ Bible—Idịghe Idiọn̄ọ Kpọt

Mme enyịn̄ Bible ẹsiwak ndinyene akpan n̄kpọ oro mmọ ẹwọrọde, akpan akpan ke ini edide Abasi ọnọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ntak emi Abram ekenyenede ndikabade ndi ete ediwak idụt, Abasi ama okpụhọde enyịn̄ ete-ekpụk oro okot Abraham, emi ọwọrọde “ete ediwak idụt.” (Genesis 17:5) Abasi ama eteme Joseph ye Mary ete ẹsio eyen oro Mary edimande enyịn̄ Jesus, emi ọwọrọde “Jehovah Edi Edinyan̄a.” (Matthew 1:21; Luke 1:31) Ke n̄kemuyo ye enyịn̄ oro enyenede se ọwọrọde mi, ebede ke utom ye n̄kpa uwa Jesus, Jehovah ama anam nnyịn ikeme ndinyene edinyan̄a.—John 3:16.

Ntem, anaedi nọmba emi, 666 oro Abasi ọnọde ada aban̄a se Abasi okụtde ke edi akpan edu unam oro. Ke akpanikọ, man idiọn̄ọ mme edu oro, oyom nnyịn idiọn̄ọ unam oro ke idemesie inyụn̄ ikpep iban̄a mme edinam esie.

Ẹnam Ẹdiọn̄ọ Unam Oro

N̄wed Daniel eke Bible esịn ekese un̄wana ke se ndamban̄a unam oro edide. Ibuot 7 ọnọ ọyọhọ ntọt aban̄a ikpọ “unam inan̄”—lion, bear, ekpe, ye enyene-ndịk unam emi enyenede ikpọ edet ukwak. (Daniel 7:2-7) Daniel asian nnyịn ete ke mme unam emi ẹda ẹban̄a “ndidem,” m̀mê mme obio ukara, emi ẹkarade ikpọ obio ke adiana ke adiana.—Daniel 7:17, 23.

Kaban̄a unam eke Ediyarade 13:1, 2, The Interpreter’s Dictionary of the Bible owụt ke enye “atan̄ mme edu unam inan̄ oro ke n̄kukụt Daniel adian enyene ke idemesie . . . Ntem, akpa unam [eke Ediyarade] emi ada aban̄a kpukpru odudu ukara ukaraidem oro ẹbiọn̄ọde Abasi ke ererimbot.” Ẹsọn̄ọ emi ke Ediyarade 13:7, emi etịn̄de aban̄a unam oro ete: ‘Ẹnọ enye nsọn̄-uyo ndikara kpukpru esien ye mbio ye usem ye idụt.’ *

Ntak emi Bible adade mme unam ndida mban̄a ukara owo? Ke ntak iba ke nsụhọde n̄kaha. Akpa, ke ntak ibak ibak usụn̄ oro mme ukara ẹduọkde iyịp nte unam ke ediwak isua ikie idahaemi. Mme ewetmbụk eset oro, Will ye Ariel Durant, ẹkewet ẹte: “Ekọn̄  edi kiet ke otu n̄kpọ emi ẹdude kpukpru ini ke mbụk, ntatenyịn m̀mê ukara mbio obio inyụn̄ inamke enye osụhọde ubọk.” Edi akpanikọ didie ntem nte ke ‘owo akara owo onyụn̄ abiat enye idem’! (Ecclesiastes 8:9) Ọyọhọ ntak iba edi nte ke ‘dragon, kpa Satan ayak ukeme esie, ye ebekpo esie, ye akwa nsọn̄uyo m̀mê odudu ukara esie, ọnọ unam oro.’ (Ediyarade 12:9; 13:2) Ntem, ukara owo edi n̄kpọutom Devil, owụtde edu unam emi ebietde eke dragon.—John 8:44; Ephesus 6:12.

Nte ededi, emi iwọrọke ite ke owo ekededi emi akarade edi ataata isụn̄utom Satan. Ke akpanikọ, ke usụn̄ kiet, mme ukara owo ẹnam n̄kpọ nte “anam-utom Abasi,” emi ẹnamde n̄kaowo odu ke emem, mîdịghe ntre ndutịme okpodu. N̄ko ndusụk andikara ẹkpeme mme unen oro owo enyenede, esịnede unen ndinam utuakibuot akpanikọ—n̄kpọ emi Satan mîyomke. (Rome 13:3, 4; Ezra 7:11-27; Utom 13:7) Edi, ke ntak odudu Devil, idụhe owo m̀mê ukara owo ekededi emi akanam ekemede ndida emem ye ifụre oro ebịghide nsọk mme owo. *—John 12:31.

“Ibat Owo”

Ọyọhọ n̄kpọ ita emi anamde ẹdiọn̄ọ se 666 ọwọrọde edi nte ke enye edi “ibat owo.” Ikọ emi ikemeke ndida mban̄a owo kiet, koro Satan—idịghe owo ekededi—enyene odudu ndikara unam oro. (Luke 4:5, 6; 1 John 5:19; Ediyarade 13:2, 18) Edi, unam oro ndinyene “ibat [m̀mê idiọn̄ọ] owo” ọnọ ekikere nte ke enye edi owo, idịghe spirit m̀mê demon, ye nte ke enye n̄ko enyene ndusụk edu owo. Nso ke mme edu emi ẹkpedi? Bible ọbọrọ ete: “Kpukpru owo ẹma ẹnam idiọk-n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹtaba ubọn̄ Abasi.” (Rome 3:23) Ke ntre, unam oro ndinyene “ibat owo” owụt nte ke mme ukara ẹdu ke idiọk idaha oro ofụri owo ẹdude, kpa idiọn̄ọ idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma.

Mbụk owụt ke emi edi akpanikọ. Akani Esenyịn ke Mbubehe Esenidụt United States, Henry Kissinger, ọkọdọhọ ete: “Ntatenyịn ama esịm utịt. Mbụk ọyọhọ ye mme ukeme oro ẹkpude, mme uduak oro akanam mîsụhu . . . Ntre, nte ewetmbụk, nnyene ndinyịme nte ke uwem ọyọhọ ye nnama oro owo mîkemeke ndinyan̄a.” Ndụn̄ọde esịt akpanikọ oro Kissinger anamde mi owụt n̄wọrọnda akpanikọ Bible emi: “Usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.”—Jeremiah 10:23.

Ke emi nnyịn ima ikọdiọn̄ọ unam oro inyụn̄ ifiọk nte Abasi esede enye, idahaemi nnyịn imekeme ndidụn̄ọde akpatre ikpehe  nneme nnyịn emi ayan̄ade owo ifiọk—nọmba itiokiet ye ntak emi ẹwetde enye ikata—oro edi, 666, m̀mê 600 dian 60 dian 6.

Ndiwet Itiokiet Ikata—Ntak-a?

Ke N̄wed Abasi, ndusụk nọmba ẹsinyene se mmọ ẹdade ẹban̄a. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsiwak ndida nọmba itiaba ndida mban̄a n̄kpọ oro edide ọyọhọ ọyọhọ, m̀mê mfọnmma, ke enyịn Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, urua emi Abasi akadade obot n̄kpọ esịne ‘usen’ itiaba, m̀mê anyan ini, emi Abasi adade okụre utom uduak esie kaban̄a isọn̄ ọyọhọ ọyọhọ. (Genesis 1:3-2:3) “Ikọ” Abasi etie nte silver “eke ẹdụhọde utịm ikatiaba,” ntem ẹnamde asana ofụri ofụri. (Psalm 12:6; Mme N̄ke 30:5, 6) Ẹkedọhọ Naaman, owo akpamfia, ekeyere mmọn̄ utịm ikatiaba ke Akpa Jordan, ke oro ebede udọn̄ọ esie ama okụre ofụri ofụri.—2 Ndidem 5:10, 14.

Itiokiet ada kiet osụhọde akan itiaba. Nte enye idịghe idiọn̄ọ oro odotde ndida nnọ n̄kpọ oro mîfọnke ima, m̀mê oro enyenede ndo, ke enyịn Abasi? Enen̄ede edi ntre! (1 Chronicles 20:6, 7) Akan oro, ndiwet itiokiet utịm ikata, nte 666, enen̄ede owụt idaha unana mfọnmma esie. Nọmba 666 ndidi “ibat owo,” nte nnyịn ima ikeneneme, ọsọn̄ọ nte ke ekikere emi enen. Ntem, se unam oro anamde ke mbụk, enye ndinyene “ibat owo,” ye nọmba oro 666 ke idemesie, kpukpru ẹnyan ubọk ẹwụt in̄wan̄-in̄wan̄ akpanikọ kiet—ata idiọk ndo ye edikpu ke enyịn Jehovah.

Ndiwụt nte unam oro ananade ukeme anam iti se ẹketịn̄de ẹban̄a Edidem Belshazzar eke Babylon eset. Jehovah ama ada Daniel asian andikara oro ete: “Ẹmedomo fi ke balance; ẹnyụn̄ ẹkụt ẹte ke afo ukemke.” Ke okoneyo oro ẹma ẹwot Belshazzar, ndien akwa Obio Ukara Babylon ama ọduọ. (Daniel 5:27, 30) Kpasụk ntre, ubiereikpe oro Abasi ọnọde unam ukaraidem oro ye mbon oro ẹnyenede idiọn̄ọ esie owụt ke enye ye mbon oro ẹnọde enye ibetedem ke ẹsan̄a ẹkpere utịt. Nte ededi, ke idaha enye emi, Abasi idisioho ndutịm ukaraidem kiet kpọt ifep, edi edisio kpukpru ukara owo efep. (Daniel 2:44; Ediyarade 19:19, 20) Mmọdo, edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn nditre ndibọ akama-n̄kpa idiọn̄ọ unam oro!

Ẹnam Idiọn̄ọ Oro An̄wan̄a

Ke ndondo oro owụtde nọmba 666, Ediyarade asiak owo 144,000 emi ẹdide mme anditiene Eyenerọn̄, Jesus Christ, emi ẹwetde enyịn̄ esie ye enyịn̄ Ete esie, Jehovah, ke ọkpọiso mmọ. Mme enyịn̄ emi ẹwụt ke mme andinyene mmọ ẹnyene Jehovah ye Eyen esie, emi mmọ ẹtiede ntiense uko uko ẹban̄a. Kpasụk ntre, mbon oro ẹnyenede idiọn̄ọ unam oro ẹwụt in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke mmimọ idu ke idak unam oro. Ntem, edide idiọn̄ọ emi odu ke ubọk nnasia m̀mê ke ọkpọiso, ndinyene enye  owụt ke owo atuak ibuot ọnọ mme ndutịm ukaraidem ererimbot emi, oro ẹbietde unam. Mmọ oro ẹnyenede idiọn̄ọ oro ẹnọ “Caesar” se inyenede Abasi. (Luke 20:25; Ediyarade 13:4, 8; 14:1) Didie? Ebe ke ndimen utuakibuot oro ẹkpenọde Abasi nnọ idụt ukaraidem, mme idiọn̄ọ esie, ye ukeme un̄wanaekọn̄ esie, emi mmọ ẹdoride enyịn ndinyene edinyan̄a. Utuakibuot ekededi oro mmọ ẹnọde ata Abasi edi sụk ke n̄kpọkinua.

Ke edide isio, Bible eteme nnyịn ete: “Ẹkûbuọt idem ye mbọn̄, ẹkûbuọt ye eyen owo, emi edinyan̄a mîdụhe enye ke idem. Ibifịk ọwọrọ enye ke idem, enye afiak ke ntan esie; ke kpasụk usen oro mme uduak esie ẹtak.” (Psalm 146:3, 4) Mmọ oro ẹnamde ọniọn̄ ọniọn̄ item emi isikopke idiọkesịt ke ini mme ukara ẹkpude ndisu un̄wọn̄ọ mmọ m̀mê ke ini mme adausụn̄ oro ẹkopde odudu ẹtabade itie uwọrọiso mmọ.—Mme N̄ke 1:33.

Emi iwọrọke ite ke ata mme Christian inamke n̄kpọ ndomokiet iban̄a nnanenyịn ubonowo. Ke edide isio, mmọ ẹsịn ifịk ẹtan̄a ukara kiet emi edikọkde mme mfịna ubonowo—kpa Obio Ubọn̄ Abasi, emi mmọ ẹdade ẹnọ.—Matthew 24:14.

Obio Ubọn̄ Abasi —N̄kukụre Idotenyịn Ubonowo

Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama anam Obio Ubọn̄ Abasi edi akpan ibuotikọ ukwọrọikọ esie. (Luke 4:43) Ke akam uwụtn̄kpọ esie, emi ndusụk ini ẹsikotde Akam Ọbọn̄, Jesus ama ekpep mme anditiene enye ndibọn̄ akam nte Obio Ubọn̄ oro edi ẹnyụn̄ ẹnam uduak Abasi mi ke isọn̄. (Matthew 6:9, 10) Obio Ubọn̄ oro edi ukara oro edikarade ofụri isọn̄, ididụhe ke ibuot obio ukara ekededi ke isọn̄, edi edidu ke heaven, akara. Ntak edi oro Jesus okokotde enye “Obio Ubọn̄ Heaven.”—Matthew 11:12.

Anie etịm odot ndidi Edidem Obio Ubọn̄ oro ke mîbọhọke Jesus Christ, enye emi akakpade ọnọ mbon oro ẹdidude ke idak Esie ke ini iso? (Isaiah 9:6, 7; John 3:16) Ke mîbịghike, mfọnmma Andikara, emi idahaemi edide okopodudu owo eke spirit, oyotomo unam oro, ndidem esie, ye mme udịmekọn̄ esie ọdọn̄ ke “inyan̄ ikan̄ eke asakde ye brimstone,” emi edide idiọn̄ọ ọyọhọ nsobo. Edi ikụreke ke oro. Jesus oyosobo Satan n̄ko efep, n̄kpọ emi ukara owo ndomokiet mîkemeke ndinam.—Ediyarade 11:15; 19:16, 19-21; 20:2, 10.

Obio Ubọn̄ Abasi ayada emem ọsọk kpukpru mme okopitem andidu ke idak esie. (Psalm 37:11, 29; 46:8, 9) Ntuan̄a, ubiak, ye n̄kpa ididụhe aba. Nso ubọn̄ ubọn̄ idotenyịn ke emi edi ntem ọnọ mbon oro mîbọhọ idiọn̄ọ unam oro!—Ediyarade 21:3, 4.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 5]

Mme N̄kpọ Ndida Ndiọn̄ọ 666

1. Mme enyịn̄ Bible ẹsiwak nditịn̄ mban̄a mme edu m̀mê uwem andikere, nte Abraham, Jesus, ye ediwak mbon en̄wen. Kpasụk ntre, nọmba ye enyịn̄ unam oro ẹda ẹban̄a mme edu esie.

2. Ke n̄wed Daniel eke Bible, nsio nsio unam oro ẹda ẹban̄a mme obio ubọn̄, m̀mê mme obio ukara owo, ke adiana ke adiana. Unam oro ke Ediyarade 13:1, 2 ada aban̄a ndutịm ukaraidem ofụri ererimbot, emi Satan ọnọde odudu onyụn̄ akarade.

3. Unam oro ndinyene “ibat owo” owụt ke enye edi owo, idịghe demon. Ntem, enye owụt edikpu oro owo okpude ke ntak idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma.

4. Ke enyịn Abasi, nọmba itiokiet, emi osụhọrede akan itiaba emi ọwọrọde ọyọhọ ọyọhọ, m̀mê mfọnmma ke Bible, ada aban̄a unana mfọnmma. Idiọn̄ọ oro 666 ọsọn̄ọ owụt unana mfọnmma ke ndisiak ibat oro ikata.

[Mme ndise ke page 6]

Ukara owo oro nọmba 666 adade aban̄a omokpu

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Eyenọwọn̄ etiede biọn̄: UNITED NATIONS/Foto eke F. GRIFFING

[Mme ndise ke page 7]

Jesus Christ ayada mfọnmma ukara edi ke isọn̄