Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Leviticus
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Leviticus
ISỊMKE isua kiet kan̄a tọn̄ọ nte ẹkesion̄o nditọ Israel ke ufụn Egypt. Idahaemi ẹnam mmọ ẹdi obufa idụt, mmọ ke ẹsan̄a ẹka ndidụk isọn̄ Canaan. Edi uduak Jehovah ndinam edisana idụt odụn̄ do. Nte ededi, uwem mbon Canaan ye mme edinam ido ukpono mmọ ẹdi ata oburobụt. Ntre ata Abasi ọnọ esop Israel mme ibet oro ẹdisiode mmọ ẹnịm san̄asan̄a man ẹnam utom esie. Ẹwet mme ibet emi ke n̄wed Leviticus eke Bible. Nte an̄wan̄ade, prọfet Moses ekewet n̄wed emi ke wilderness Sinai ke 1512 M.E.N., enye obụk mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade itie ke ufan̄ ọfiọn̄ kiet kpọt tọn̄ọ nte Israel akakabade edi idụt. (Exodus 40:17; Numbers 1:1-3) Jehovah esiteme mme andituak ibuot nnọ enye ete ẹdi edisana.—Leviticus 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Mfịn, Mme Ntiense Jehovah idụhe ke idak Ibet oro Abasi akadade Moses ọnọ. N̄kpa Jesus Christ ama abiat Ibet oro efep. (Rome 6:14; Ephesus 2:11-16) Nte ededi, mme ibet oro ẹkụtde ke Leviticus ẹkeme ndinyene ufọn nnọ nnyịn, ẹkpepde nnyịn ekese ẹban̄a utuakibuot oro ituakde inọ Abasi nnyịn, Jehovah.
NDISANA ENỌ—EKE UNYỊMESỊT YE ENYE ORO OBIOMODE OWO NDINỌ
Ndusụk enọ ye mme uwa oro Ibet eketemede ẹkedi eke unyịmesịt, ke adan̄aemi mbon eken ẹkebiomode-biomo owo ndinọ. Ke uwụtn̄kpọ, edifọp uwa ekedi ke unyịmesịt. Ẹkesinọ Abasi ofụri ofụri, idem kpa nte Jesus Christ ọkọnọde uwem esie ofụri ofụri ke unyịmesịt nte uwa ufak. Ẹkesibabuana uwa emem oro ẹkenọde ke unyịmesịt. Ẹkesiwa ubak uwa emem ẹnọ Abasi ke itieuwa, mme oku ẹkesita ubak eken, ke adan̄aemi andinọ ekesitade ubak oro okosụhọde. Kpasụk ntre, Editi n̄kpa Christ edi udia emi mme Christian oro ẹyetde aran ẹbuanade-buana ẹdia.—1 Corinth 10:16-22.
Mme uwa idiọkido ye eke usio-isop ẹkedi se ibiomode-biomo owo ndinọ. Ẹkesiwa uwa idiọkido ndisio isop idiọkn̄kpọ oro owo akanamde ke ndudue, m̀mê oro owo mîkokohokoi inam. Ẹkesiwa uwa usio-isop ndikpe Abasi ubọk mban̄a ndikabiat unen owo m̀mê ndinam anamidiọk emi ama akatua n̄kpọfiọk afiak enyene ndusụk unen—m̀mê mbiba. Mme uwa inuak udia ẹma ẹdu n̄ko oro ẹkewade ndiwụt esịtekọm mban̄a ntatubọk Jehovah. Kpukpru n̄kpọ emi ẹbehe nnyịn koro mme uwa oro Ibet ediomi eketemede ete ẹwa ẹkenyan ubọk ẹwụt Jesus Christ ye uwa esie m̀mê mme ufọn oro ẹtode uwa esie.—Mme Hebrew 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
2:11, 12—Nso ikedi aran ọkwọk oro Jehovah mîkenyịmeke ẹfọp nte “uwa ikan̄” ẹnọ imọ? Okposụkedi ẹdade ikọ oro aran ọkwọk ke Edisana Ŋwed Abasi Ibom, ke idaha enye emi, enye ikemeke ndida mban̄a aran oro ọkwọk osiode. Okposụkedi owo mîkenyịmeke enye nte “uwa ikan̄,” ẹma ẹsịn enye ke otu ‘akpa mfri mbun̄wụm in̄wan̄.’ (2 Chronicles 31:5) Nte an̄wan̄ade, aran oro ẹtịn̄de ẹban̄a mi ekedi mmọn̄ mfri. Sia enye ekemede ndimak, owo ikenyịmeke ẹwa enye ke itieuwa.
2:13—Ntak emi ẹkesidoride inụn̄ ke “kpukpru mme uwa”? Owo ikanamke emi man mme uwa ẹnyene inem. Ke ofụri ererimbot, ẹda inụn̄ nte se ikpande n̄kpọ ndibiara. Eyedi ẹkesidori inụn̄ ke mme uwa ke ntak oro enye mîsiyakke mmọ ẹbiara ẹnyụn̄ ẹbu.
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
3:17. Sia ẹkedade ikpọn̄ nte mfọnn̄kan itie ke idem unam m̀mê itie oro enyenede isek akan, nte an̄wan̄ade, ndikpan edita ikpọn̄ ama anam nditọ Israel ẹfiọk ke ẹkpenyene ndinọ Jehovah mfọnn̄kan n̄kpọ. (Genesis 45:18) Emi eti nnyịn nte ke ikpenyene ndinọ Jehovah mfọnn̄kan inyene nnyịn.—Mme N̄ke 3:9, 10; Colossae 3:23, 24.
7:26, 27. Ikanaha nditọ Israel ẹdia iyịp. Abasi ada iyịp nte uwem. Leviticus 17:11 ọdọhọ ete: “Uwem unam [odu] ke iyịp.” Mfịn, ata mme andituak ibuot ẹka iso ndibet iyịp.—Utom 15:28, 29.
ẸWỤK EDISANA ITIE OKU
Mmanie ẹkenyene mbiomo edise mban̄a mme utom oro ẹkebuanade mme uwa ye mme enọ? Ekedi mme oku. Nte Abasi eketemede, Moses ama anam usọrọ edimek Aaron nte akwa oku, onyụn̄ emek nditọiren Aaron inan̄ nte mme udiana oku. Nte an̄wan̄ade, usọrọ oro akada usen itiaba, ndien mme oku ẹma ẹtọn̄ọ ndinam utom ke ọyọhọ usen itiaita.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
9:9—Nso ke edin̄wan̄a iyịp nduọk ke ukot itieuwa ye ediyet enye ke nsio nsio n̄kpoduoho ọwọrọ? Emi ọwọrọ ke Jehovah enyịme ẹda iyịp ẹsio isop. Ofụri ndutịm usio-isop ọkọkọn̄ọ ke iyịp. Apostle Paul ekewet ete: “Osụk esisịt ẹda iyịp ẹnam kpukpru n̄kpọ ẹsana, nte ido ibet edide; ndien ke ediduọk iyịp mîdụhe, edidahado inyụn̄ idụhe.”—Mme Hebrew 9:22.
10:1, 2—Nso n̄kpọ efen akabuana ke idiọkn̄kpọ oro nditọ Aaron, Nadab ye Abihu, ẹkenamde? Ke ndondo oro Nadab ye Abihu ẹkenamde utom oku mmọ nte mîdotke, Jehovah ama akpan mme oku ndin̄wọn̄ wine m̀mê ọkpọsọn̄ mmịn ke adan̄aemi mmọ ẹnamde utom ke ataya. (Leviticus 10:9) Emi ọwọrọ ke eyedi nditọiren Aaron iba emi ẹma ẹn̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ke idaha enye oro nnyịn inemede iban̄a mi. Nte ededi, akpan ntak oro mmọ ẹkekpan̄ade ekedi koro mmọ ẹkedade “esen ikan̄ ẹdi ke iso Jehovah, eke enye okowụkde mmọ ete ẹkûnam.”
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
10:1, 2. Mme asan̄autom Jehovah oro ẹkamade ifetutom mfịn ẹnyene ndinam n̄kpọ ekekem ye se Abasi oyomde oto mmọ. Akan oro, inaha mmọ ẹnam n̄kpọ ntan̄idem ntan̄idem ke ini ẹsede ẹban̄a utom mmọ.
10:9. Nnyịn ikpadaha enyịn mmịn inam utom Abasi.
EDISANA UTUAKIBUOT OYOM USANAIDEM
Mme ibet udia ẹban̄ade mme unam oro ẹsanade ye mbon oro ẹdehede ẹma ẹda ufọn ẹsọk nditọ Israel ke usụn̄ iba. Mme ibet emi ẹma ẹkpeme mmọ ẹbiọn̄ọ edimen udọn̄ọ nto n̄kpri unam udọn̄ọ onyụn̄ ọsọn̄ọ ọkọ ukpeme oro okodude ke ufọt mmọ ye mbon idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Mme ibet eken ẹkeban̄a edidehe ke ntak editụk mme okpo, edinam iban ẹsana ke ini ẹmande eyen, mme ibet ẹkeban̄ade akpamfia, ye edidehe otode nsene ndibọhọ erenowo ye n̄wan ndikụt itieisọn̄. Mme oku ẹkenyene ndise mban̄a mme n̄kpọ oro ẹkenyenede ebuana ye mme owo oro ẹdehede.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
12:2, 5—Ntak emi uman akanamde n̄wan ‘edehe’? Ẹkenam mme ndido unyene eyen man ẹda ẹnyene mfọnmma nditọ. Nte ededi, ke ntak mme utịp ndammana idiọkn̄kpọ, ẹma ẹyak anana-mfọnmma uwem ye idiọkn̄kpọ ẹnọ nditọ. Ibio ibio ini ‘edidehe’ oro enyenede ebuana ye ediman eyen, ọkọrọ ye mme n̄kpọ en̄wen, utọ nte edikụt itieisọn̄ ye nsene ndibọhọ erenowo ẹma ẹnam nditọ Israel ẹti ndammana idiọkn̄kpọ emi. (Leviticus 15:16-24; Psalm 51:5; Rome 5:12) Mme utọ ibet edinam idem asana oro ẹma ẹn̄wam nditọ Israel ẹdiọn̄ọ ke mmimọ imoyom uwa ufak oro edifụkde idiọkn̄kpọ ubonowo onyụn̄ afiak ada owo esịm mfọnmma. Ntem Ibet ama akabade edi ‘andikpeme oro akadade mmọ esịm Christ.’—Galatia 3:24.
15:16-18—‘Idem erenowo ndibọhọ nduọhọ’ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke mme ufan̄ikọ emi aban̄a nso? Nte an̄wan̄ade, emi aban̄a idem erenowo ndibọhọ nduọhọ ke okoneyo ke ini enye edede idap ye enye oro ọbọhọde ọduọhọ ke ini enye enyenede ebuana idan̄ ye n̄wan esie.
Mme Ukpepn̄kpọ Oro Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
11:45. Jehovah Abasi edi edisana ndien enye oyom mbon oro ẹnamde edisana utom ẹnọ imọ ẹsana. Ana mmọ ẹnyene edisana idaha ẹnyụn̄ ẹka iso ndisana ke ikpọkidem ye ke spirit.—2 Corinth 7:1; 1 Peter 1:15, 16.
12:8. Jehovah ama enyịme mme ubuene ẹwa mme inuen ke uwa utu ke mme erọn̄ oro ẹkesọn̄de urua ẹkan. Enye ekere aban̄a mme ubuene.
ANA ẸMỤM EDISANA IDAHA ẸKAMA
Ẹkesiwa ata akpan uwa idiọkido ke Usen Usio-Isop eke isua ke isua. Ẹma ẹsiwa abak enan̄ ẹnọ mme oku ye esien Levi. Ẹma ẹsiwa ebot kiet ẹnọ mme esien Israel oro mîkedịghe mme oku. Ẹma ẹsitan̄a idiọkn̄kpọ mme owo ẹdori odu-uwem ebot en̄wen ke idem ẹnyụn̄ ẹbịn enye ẹduọk ke wilderness. Ẹkeda ebot mbiba nte uwa idiọkido kiet. Kpukpru emi ẹkenyan ubọk ẹwụt ke ẹyewa Jesus Christ ndien ke enye n̄ko eyemen mme idiọkn̄kpọ efep.
Mme ibet ẹban̄ade mme utọ unam oro ẹkpetade ye mme ibet ẹban̄ade mme n̄kpọ eken ẹsọn̄ọ ẹwụt ufọn edisana idem ke ini ituakde ibuot inọ Jehovah. Nte odotde, mme oku ẹkenyene ndinịm idem mmọ ẹsana. Usọrọ ita oro ẹkesinịmde ke isua ke isua ẹkedi mme ini akwa idatesịt ye mme ini ndikọm Andibot. Jehovah n̄ko ama ọnọ ikọt esie mme ibet oro ẹkpande edibiat edisana enyịn̄ esie, ibet ẹban̄ade edinịm Sabbath ye Jubilee, nte ẹkpenamde n̄kpọ ye mme ubuene ye ifịn. Ẹwụt mme edidiọn̄ oro ẹdibọde ke ndikop uyo Abasi ye isụn̄i oro ẹditode edisọn̄ ibuot. Mme ibet ẹdu n̄ko ẹban̄ade mme enọ oro ẹnọde nte akan̄a ye mbon oro ẹkọmde-kọm urua ẹnọ owo, ọkọrọ ye enye oro aban̄ade akpa eyen ufene, ye edinọ kpukpru ọyọhọ mbak duop nte “edisana n̄kpọ Jehovah.”
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
16:29—Ke nso usụn̄ ke nditọ Israel ẹkenyene ‘ndisụhọde esịt mmọ’? Ndutịm emi eketiene Usen Usio-Isop, ndien ama enyene ebuana ye ediben̄e edifen mme idiọkn̄kpọ. Nte an̄wan̄ade, utre udia ini oro ekenyene ebuana ye owo ndinyịme ke ima inam idiọkn̄kpọ. Do, enen̄ede etie nte ke ‘ndisụhọde esịt’ akada aban̄a utre udia.
19:27—Nso ke ewụhọ emi “ẹkûnịm ekpon̄” m̀mê “kûnyụn̄ ubiat mben” ntan̄ebek ọkọwọrọ? Etie nte ẹkenọ ibet emi man akpan mme Jew ndidiọn̄ ntan̄ebek m̀mê ndifat idet mmọ ke usụn̄ oro ebietde ndusụk ido edinam mme okpono ndem. (Jeremiah 9:25, 26; 25:23; 49:32) Nte ededi, ewụhọ Abasi ikọwọrọke ke mme Jew ikpedehede idiọn̄ ntan̄ebek mmọ.—2 Samuel 19:24.
25:35-37—Nte ama esikwan̄a kpukpru ini nditọ Israel ndibọ udori ke okụk? Edieke ẹkebuọtde okụk man ẹda ẹnam mbubehe, andibuọt ama ekeme ndibọ udori. Nte ededi, Ibet ama akpan edibọ udori ke okụk oro ẹkebuọtde ke ntak unana. Ama akwan̄a ndidia udori nto mbọhọidụn̄ oro ekedide ubuene.—Exodus 22:25.
26:19—Didie ke ‘ikpa-enyọn̄ ekeme nditie nte ukwak ndien isọn̄ etie nte okpoho’? Ke ntak unana edịm, ikpaenyọn̄ oro okofụkde isọn̄ Canaan ama akabade ọsọn̄ nte ukwak emi mmọn̄ mîkemeke ndibe ke esịt. Edieke edịm mîdepke, isọn̄ eyesem nte okpoho.
26:26—Nso ke ‘iban duop ndisan̄ uyo ke usan̄-uyo kiet’ ọwọrọ? Nte ido edide, akpana n̄wan kiet kiet enyene isio isio usan̄uyo ndida nsan̄ kpukpru uyo oro enye enyenede ndisan̄. Edi ikọ emi ẹkewụt utọ unana udia oro okodude tutu usan̄uyo kiet ekem ndida nsan̄ kpukpru uyo oro iban duop ẹkenyenede ndisan̄. Emi ekedi kiet ke otu mme utịp unana edimụm edisana idaha n̄kama oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a.
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
20:9. Jehovah akada owo oro ekenyenede edu usua ye ibak nte owotowo. Ke ntre, enye ama enịm ukem isop ọnọ owo ndisụn̄i ete ye eka esie kpasụk nte akpakam owotde-wot mmọ. Nte emi ikponụkke nnyịn ndima ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ?—1 John 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Owo inyeneke ndibiat enyịn̄ Jehovah. Utu ke oro, ana nnyịn itoro enyịn̄ esie inyụn̄ ibọn̄ akam ite ẹkpono enye.—Psalm 7:17; Matthew 6:9.
NTE LEVITICUS OTỤKDE UTUAKIBUOT NNYỊN
Mme Ntiense Jehovah mfịn idụhe ke idak Ibet. (Galatia 3:23-25) Nte ededi, sia se ẹtịn̄de ke Leviticus anamde nnyịn ifiọk ekikere Jehovah kaban̄a nsio nsio n̄kpọ, enye ekeme nditụk utuakibuot nnyịn.
Nte afo anamde edikot Bible eke urua ke urua ke nditịm idem nnọ Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi, eyịghe idụhe nte ke afo ndifiọk ke Abasi oyom mme asan̄autom esie ẹsana eyenen̄ede otụk fi ndinam n̄kpọ mban̄a emi. N̄wed Bible emi ekeme n̄ko ndinụk fi ndinọ Andikon̄ N̄kan mfọnn̄kan inyene fo, nnyụn̄ nda itoro nsọk enye ke ndimụm edisana idaha n̄kama kpukpru ini.
[Ndise ke page 21]
Mme uwa oro ẹkewade ke idak Ibet ẹkenyan ubọk ẹwụt Jesus Christ ye uwa esie
[Ndise ke page 22]
Usọrọ Uyo Eke Leaven Mîdụhe ekedi usọrọ akwa idatesịt
[Ndise ke page 23]
Mme usọrọ eke isua ke isua, utọ nte Usọrọ Mme Ataya, ẹkedi ini ndinọ Jehovah ekọm