Yak Abasi Uwem Ada Fi Usụn̄

“Ẹtiene Abasi uwem, emi akanamde enyọn̄ ye isọn̄ ye inyan̄ ye kpukpru se idude mmọ ke esịt.”—UTOM 14:15.

1, 2. Ntak odotde ẹfiọk Jehovah nte “Abasi uwem”?

 KE APOSTLE PAUL ye Barnabas ẹma ẹkenam eren kiet okop nsọn̄idem, Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ mbon Lystra oro ẹkekụtde n̄kpọntịbe emi ete: “Nnyịn nde idi owo, ibiet mbufo ke uduot nnyịn, inyụn̄ ida eti etop isọk mbufo, ite mbufo ẹkabade ẹkpọn̄ mme ikpîkpu n̄kpọ emi ẹtiene Abasi uwem, emi akanamde enyọn̄ ye isọn̄ ye inyan̄ ye kpukpru se idude mmọ ke esịt.”—Utom 14:15.

² Ke akpanikọ, Jehovah edi “Abasi uwem,” enye idịghe anana-uwem edisọi mbiet! (Jeremiah 10:10; 1 Thessalonica 1:9, 10) Ke adianade ye enye ke idemesie ndidu uwem, Jehovah edi Andinọ nnyịn uwem. “Enye ọnọ kpukpru owo uwem, ye ibifịk, ye kpukpru n̄kpọ.” (Utom 17:25) Enye oyom nnyịn idu uwem idahaemi ye ke ini iso. Paul ama adian do ete ke Abasi “iyakke n̄kpọ-ntiense anana ọnọ Enye, ke emi Enye ọfọnde ido, onyụn̄ ọnọde mbufo edịm heaven ye ini eduek, onyụn̄ ọnọde mbufo udia, anam esịt mbufo ọyọhọ ye idatesịt.”—Utom 14:17.

3. Ntak emi nnyịn ikemede ndiberi edem ke ndausụn̄ oro Abasi ọnọde?

³ Udọn̄ oro Abasi enyenede ke uwem nnyịn anam nnyịn iberi edem ke ndausụn̄ esie. (Psalm 147:8; Matthew 5:45) Ndusụk owo isimaha nditiene item Bible oro mîn̄wan̄ake mmọ m̀mê enye oro etiede ukpan ukpan. Edi, nditiene ndausụn̄ Jehovah owụt eti ibuot. Ke uwụtn̄kpọ: Idem edieke eyen Israel mîkọfiọkke ntak oro ibet mîkenyịmeke owo otụk okpo, ndinịm ibet emi ama ada ufọn ọsọk enye. Akpa, n̄kopitem esie ama anam enye asan̄a ekpere Abasi uwem; udiana, emi ikayakke enye emen udọn̄ọ.—Leviticus 5:2; 11:24.

4, 5. (a) Nso ndausụn̄ ke Jehovah ọkọnọ kaban̄a iyịp mbemiso eyo mme Christian? (b) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke ndausụn̄ oro Abasi ọkọnọde kaban̄a iyịp abuana mme Christian?

 ⁴ Kpasụk ntre ke edi ye ndausụn̄ oro Abasi ọnọde kaban̄a iyịp. Enye ọkọdọhọ Noah ke owo inyeneke ndidia iyịp. Ekem, ke Ibet oro enye ọkọnọde Israel, Abasi ama owụt ke n̄kukụre usụn̄ oro imọ ikenyịmede ẹda iyịp ẹnam n̄kpọ ekedi ke itieuwa—man ẹfen idiọkn̄kpọ. Ke ndinọ mme ndausụn̄ emi, Abasi akanam ndutịm ọnọ akakan usụn̄ oro ẹdidade iyịp ẹnam n̄kpọ—edida ufak Jesus nnyan̄a mme owo. (Mme Hebrew 9:14) Ih, ndausụn̄ oro Abasi ọkọnọde ekedi ke ufọn ye ke ntak uwem nnyịn. Ke enemede Genesis 9:4, Adam Clarke, eyen ukpepn̄kpọ Bible eke ọyọhọ isua ikie 19, ekewet ete: “Mme Christian edem usiahautịn ke ẹsụk ẹtetịn̄ enyịn ẹnịm ewụhọ [oro ẹkenọde Noah] mi . . . Owo ikadiaha iyịp ke idak ibet, sia emi akanyande ubọk owụt iyịp oro ẹdiduọkde ke ntak idiọkn̄kpọ ererimbot; n̄ko ke eyo Gospel [m̀mê, eyo mme Christian] emi, owo ikpenyeneke ndidia enye, koro ẹkpese enye kpukpru ini nte ndamban̄a iyịp oro ẹkeduọkde man ẹfen mme idiọkn̄kpọ.”

⁵ Ekeme ndidi eyen ukpepn̄kpọ emi eketịn̄ aban̄a ata gospel, m̀mê eti mbụk, oro aban̄ade Jesus. Oro esịne Abasi ndikọnọ Eyen esie edikpa ọnọ nnyịn, ediduọk iyịp esie man nnyịn ikeme ndinyene nsinsi uwem. (Matthew 20:28; John 3:16; Rome 5:8, 9) Ikọ eyen ukpepn̄kpọ emi esịne n̄ko ibet oro ẹkenọde mme anditiene Christ ke ukperedem ẹte ẹbet iyịp.

6. Nso ndausụn̄ kaban̄a iyịp ke ẹkenọ mme Christian, ndien ntak-a?

⁶ Afo ọmọfiọk ke Abasi ama ọnọ nditọ Israel ediwak ibet. Edi ke ndondo oro Jesus akakpade, mme mbet esie ikenyeneke ndinịm kpukpru ibet oro. (Rome 7:4, 6; Colossae 2:13, 14, 17; Mme Hebrew 8:6, 13) Nte ededi, nte ini akakade, ẹma ẹneni ẹban̄a akpan ibet kiet—irenowo ndina mbobi. Ndi ama oyom mbon oro mîkedịghe mme Jew oro ẹkeyomde ndibọ ufọn nto iyịp Christ ẹna mbobi ndiwụt ke mmimọ ikosụk idu ke idak Ibet? Ke isua 49 E.N., otu ukara Christian ama ese aban̄a eneni oro. (Utom, ibuot 15) Ke un̄wam spirit Abasi, mme apostle ye mbiowo ẹma ẹsịm ubiere nte ke ewụhọ oro oyomde owo ana mbobi eketre ke ini Ibet eketrede. Kpa ye oro, Abasi okosụk oyoyom mme Christian ẹnịm ndusụk ewụhọ oro enye ọkọnọde. Ke leta oro ẹkenọde ẹsọk mme esop, otu ukara ekewet ete: “Edisana spirit okụt ete ọfọn, nnyịn inyụn̄ ikụt ite ọfọn, nditre ndibiom mbufo mbiomo en̄wen ke idem, ke mîbọhọke n̄kpọ ifan̄ emi ẹnyenede ndinam; ete mbufo ẹbet mme n̄kpọ eke ẹwade ẹnọ ndem, ye iyịp, ye unam eke ẹyịride-yịri, ẹnyụn̄ ẹtre use; ẹma ẹkpeme idem ke n̄kpọ emi, ọyọfọn ye mbufo.”—Utom 15:28, 29.

7. Ntak edide akpan n̄kpọ mme Christian ‘ndibet iyịp’?

⁷ Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke otu ukara akada ‘edibet iyịp’ ke akpan n̄kpọ ukem nte editre use m̀mê ukpono ndem. Emi owụt ke ibet iyịp idịghe n̄kpọ mbubru. Mme Christian oro ẹkponode ndem m̀mê ẹnamde use, edi mîkabakede esịt “ididaha Obio Ubọn̄ Abasi inyene”; “udeme mmọ . . . [edidi] udiana n̄kpa.” (1 Corinth 6:9, 10; Ediyarade 21:8; 22:15) Se ukpụhọde oro odude: Ndifụmi ndausụn̄ Abasi oro owụtde ke iyịp edi edisana n̄kpọ ekeme ndisụn̄ọ ke nsinsi n̄kpa. Ndiwụt ukpono nnọ uwa Jesus ekeme ndisụn̄ọ ke nsinsi uwem.

8. Nso iwụt ke akpa mme Christian ikadaha ndausụn̄ Abasi kaban̄a iyịp inam mbubru?

⁸ Ibet Abasi kaban̄a iyịp akan̄wan̄a akpa mme Christian didie, ndien didie ke mmọ ẹkeda enye  ẹsịn ke edinam? Ti se Clarke eketịn̄de: “Ke eyo Gospel [m̀mê, eyo mme Christian] emi, owo ikpenyeneke ndidia enye, koro ẹkpese enye kpukpru ini nte ndamban̄a iyịp oro ẹkeduọkde man ẹfen mme idiọkn̄kpọ.” Mbụk owụt ke akpa mme Christian ikadaha n̄kpọ emi inam mbubru. Tertullian ekewet ete: “Kere ban̄a mbon oro ẹkesidude ke an̄wambre emi ẹkesibọde iyịp . . . mbukpo mme abiatibet . . . ẹn̄wọn̄ ke en̄weme ẹnyụn̄ ẹmende ẹnyọn̄ ndida nsọbọ udọn̄ọ ndise mmọ.” Ke adan̄aemi mme okpono ndem ekesin̄wọn̄de iyịp, Tertullian ọkọdọhọ ke mme Christian “[ikesikam] isịnke iyịp unam ke udia [mmọ] . . . Mbufo ẹyedomo mme Christian ke ndinọ mmọ ukọkọk unam oro ọyọhọde ye iyịp. Mbufo, ke akpanikọ, ẹmediọn̄ọ ke mmọ ẹbebet se mmimọ idomode ndidọhọ mmọ ẹnam.” Ih, idem ọkpọkọm uwem mmọ okodu ke itiendịk, mme Christian ikadiaha iyịp. Mmọ ẹkenen̄ede ẹda Ibet Abasi ke akpan n̄kpọ.

9. Ke ẹsiode editre ndidia iyịp ẹfep, nso ke edibet iyịp abuana?

⁹ Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke ikọ otu ukara n̄kukụre ọkọwọrọ ke mme Christian ikpenyeneke ndidia m̀mê ndin̄wọn̄ iyịp m̀mê nditre ndita unam oro owo mîduọkke iyịp m̀mê udia oro ẹsịnde iyịp. Edi akpanikọ, akpa n̄kpọ oro ewụhọ Abasi okoyomde oto Noah edi oro. Ndien mme apostle ẹma ẹteme mme Christian ẹte “ẹdianade ẹkpọn̄ . . . se ẹyịrede yịri,” oro edi unam oro owo mîduọkke iyịp. (Genesis 9:3, 4; Utom 21:25) Nte ededi, akpa mme Christian ẹma ẹfiọk ke ewụhọ emi abuana mme n̄kpọ efen efen. Ndusụk ini, mme owo ẹma ẹsin̄wọn̄ iyịp man ọkọk mmọ udọn̄ọ. Tertullian ama etịn̄ nte ke ndusụk mme okpono ndem ẹma ẹsin̄wọn̄ iyịp nte usọbọ ndisi mmọ. Ndien ekeme ndidi ẹma ẹsida iyịp ẹsọbọ udọn̄ọ ke mme usụn̄ en̄wen mîdịghe ẹda ẹnam idem enen̄ede ọsọn̄ owo nte mme owo ẹkekerede. Ntem, mme Christian ndibet iyịp esịne nditre ndida enye ‘nsọbọ idem.’ Mmọ ikọbọhọ iyịp ọkpọkọm uwem mmọ okodu ke itiendịk.

Ndida Iyịp Nsọbọ Idem

10. Mme usụn̄ ewe ke ẹda iyịp ẹsọbọ idem, ndien mme mbụme ewe ke emi ẹdemerede?

¹⁰ Edi ọsọ n̄kpọ mfịn ndida iyịp nsọbọ idem. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ẹkesimen ofụri iyịp—emi ẹkesiode owo en̄wen ke idem, ẹnịm, ekem ẹmen ẹkịm ẹsịn owo udọn̄ọ ke idem, emi ekemede ndidi owo emi akadade unan ke an̄waekọn̄. Nte ini akakade, mme anam ndụn̄ọde ẹma ẹdikpep ndibahade iyịp ndọn̄ ke mme akpan ikpehe. Ke ndikịm nsio nsio ikpehe iyịp nsịn owo ke idem, abiausọbọ ekeme ndida iyịp oro ẹkesiode owo kiet ke idem n̄kịm nsịn ediwak mbon udọn̄ọ ke idem, ndusụk ekịmde sụk mmọn̄ iyịp esịn owo oro akadade unan, onyụn̄ ekịm mme ndatndat nsen iyịp esịn owo udọn̄ọ efen ke idem. N̄kaiso ndụn̄ọde owụt ke ẹkeme ndinyene ediwak n̄kpri ubak ikpehe iyịp efen efen nto ikpehe iyịp kiet, utọ nte mmọn̄ iyịp, emi ẹkemede ndida nnọ ediwak mbon udọn̄ọ. Ke ẹka iso ẹsion̄o n̄kpri ikpehe efen efen ẹdi, ndien mbụk owụt nte ẹkade iso ndida mbufa n̄kpri ikpehe iyịp oro ẹdụhọrede ẹsio ẹnịm nnam n̄kpọ. Didie ke Christian akpanam n̄kpọ aban̄a emi? Enye ọsọn̄ọ ebiere ke esịt esie ete ke imọ idiyakke ẹkịm iyịp ẹsịn imọ ke idem, edi abiausọbọ akpak enye ndinyịme akpan ikpehe kiet, eyedi ndatndat nsen iyịp. Mîdịghe usọbọ oro ẹnọde ekeme ndisịne ekpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto akpan ikpehe kiet ke iyịp. Didie ke asan̄autom Abasi ekpebiere utọ n̄kpọ oro, enyenede ke ekikere nte ke iyịp edi edisana ye nte ke iyịp Christ ekeme ndinen̄ede nnyan̄a uwem?

11. Nso nnennen idaha aban̄ade iyịp ke Mme Ntiense ẹda ke anyan ini idahaemi?

¹¹ Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹnam idaha mmọ an̄wan̄a ke ediwak isua emi ẹkebede. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹma ẹwet ibuotikọ kiet ẹnọ ẹmịn̄ ke The Journal of the American Medical Association (November 27, 1981; oro ẹkefiakde ẹmịn̄ ke How Can Blood Save Your Life?, page 27–29). * Mmọ ẹma ẹkot ẹto Genesis, Leviticus, ye Utom. Se mmọ ẹkewetde ọkọdọhọ ete: “Okposụkedi owo mîkadaha usem ibọkusọbọ iwet mme ufan̄ikọ emi, Mme Ntiense ẹda ke mme ufan̄ikọ emi ẹkpan edikịm ofụri iyịp, mme ndatndat nsen iyịp, ye mmọn̄ iyịp, ye afia nsen iyịp ọkọrọ ye nsen oro anamde iyịp oboho, nsịn ke idem.” N̄wed ukpepn̄kpọ emi  ẹkotde Emergency Care, eke 2001 ọkọdọhọ ke idak ibuotikọ oro, “Se Inamde Iyịp,” ete: “Ediwak ikpehe ẹnam iyịp: mmọn̄ iyịp, ndatndat ye mfia nsen iyịp, ọkọrọ ye mme nsen oro ẹnamde iyịp oboho.” Ntem, nte ekemde ye ifiọk ibọkusọbọ, Mme Ntiense ẹsịn edikịm ofụri iyịp m̀mê akpan ikpehe inan̄ oro ẹdude ke iyịp nsịn ke idem.

12. (a) Nso ke ẹkenam an̄wan̄a ẹban̄a n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto mme akpan ikpehe iyịp? (b) M̀mọ̀n̄ ke ẹkeme ndinyene mme ntọt efen efen mban̄a emi?

¹² Ibuotikọ oro Mme Ntiense Jehovah ẹkewetde ẹnọ ẹmịn̄ ke The Journal of the American Medical Association aka iso ntem: “Idaha ido ukpono Mme Ntiense ikpanke edida [n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto iyịp] ofụri ofụri, utọ nte n̄kpọ emi ọbọkde obụkidem, mme editịbe emi ẹdude ke iyịp, ye se ikpande uwọrọiyịp; ana Ntiense kiet kiet ebiere m̀mê imọ iyọbọ mme n̄kpọ emi.” Ọtọn̄ọde ke 1981, ẹmesion̄o ediwak n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹto kiet ke otu ikpọ ikpehe inan̄ oro ẹdude ke iyịp ẹbon ndida nnọ usọbọ. Man ekekem ye emi, Enyọn̄-Ukpeme eke June 15, 2000, ama ọnọ eti ntọt ke ibuotikọ oro “Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot.” Ẹfiak ẹmịn̄ mme ibọrọ mbụme emi ke page 29–31 ke magazine emi man ediwak miliọn mbufa mme andikot ẹtiene ẹbọ ufọn. Enye ọdọn̄ọ ọyọhọ ntọt ye n̄kọkibuot, edi, afo oyokụt ke se enye etịn̄de ekekem ye mme akpan n̄kpọ oro ẹkewetde ke 1981.

Utom Oro Ubieresịt Fo Enyenede

13, 14. (a) Nso idi ubieresịt, ndien didie ke se iban̄ade iyịp abuana enye? (b) Nso ndausụn̄ ke Abasi ọkọnọ Israel kaban̄a edita unam, edi mme mbụme ewe ẹkeme ndidi ẹma ẹdemede?

¹³ Utọ ntọt oro oyom ẹda ubieresịt ẹnam n̄kpọ. Ntak-a? Mme Christian ẹnyịme ke ọfọn nditiene ndausụn̄ Abasi, edi odu ndusụk idaha oro anade owo anam ubiere idemesie, ndien mi ke oyom ẹda ubieresịt ẹnam n̄kpọ. Ubieresịt edi ndammana ukeme oro owo enyenede ndidomo mme n̄kpọ nse nnyụn̄ nnam ubiere, ndien emi esiwak ndibuana ido uwem. (Rome 2:14, 15) Nte ededi, afo ọmọfiọk ke se ubieresịt enyịmede mme owo ẹnam idịghe ukem. * Bible ọdọhọ ke ndusụk owo ẹnyene ‘mmem-mmem ubieresịt,’ owụtde ke ubieresịt ndusụk owo ọsọn̄ akan eke ndusụk. (1 Corinth 8:12) N̄kọri oro mme Christian ẹnamde ke ndikpep uduak Abasi, ndifiọk ekikere esie, ndinyụn̄ nnyak ubiere mmọ ekekem ye oro, idịghe ukem. Nnyịn imekeme ndida mme Jew ye se iban̄ade edita unam nte uwụtn̄kpọ.

¹⁴ Bible anam an̄wan̄a nte ke owo oro okopde item Abasi iditaha unam oro owo mîduọkke iyịp. Oro ekenen̄ede edi akpan n̄kpọ tutu idem ke  ini mbabuat n̄kpọntịbe, mbonekọn̄ Israel oro ẹketade unam emi owo mîduọkke iyịp ẹma ẹdue isop idiọk idiọk. (Deuteronomy 12:15, 16; 1 Samuel 14:31–35) Kpa ye oro, enyene ndidi mbụme ẹma ẹsidemerede. Ke ini eyen Israel okowotde erọn̄, enye akpakama unam oro ebịghi adan̄a didie man iyịp ọwọrọ? Ndi enye ekenyene ndiyọk unam oro itọn̄ man iyịp ọwọrọ? Ndi ama oyom enye eyịri erọn̄ oro ukot ke enyọn̄ ọwọn̄ọde ibuot owụt isọn̄? Enye ekenyene ndiyịri unam oro mbịghi adan̄a didie? Enye edinam didie ye ata akamba unam nte enan̄? Idem ke ẹma ẹkeduọk iyịp, ndusụk iyịp edisụk idodu ke idem unam oro. Nte enye akpata utọ unam oro? Anie ekpebiere?

15. Didie ke ndusụk mme Jew ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a edita unam, edi nso ndausụn̄ ke Abasi ọkọnọ?

¹⁵ Kere se enyene-ifịk eyen Jew akpakanamde ke mme utọ idaha oro. Enye ekeme ndikere ke mfọnn̄kan n̄kpọ ndinam edi nditre ndidep unam ke urua, ukem nte owo efen ekemede nditre ndidep unam edieke etiede nte ke ẹma ẹwa unam oro ẹnọ ndem. Ekeme ndidi ndusụk mme Jew ẹketa unam n̄kukụre ke ẹma ẹkenam kpukpru se ẹkekeme ndikụt ke ẹduọk iyịp unam oro fap fap. * (Matthew 23:23, 24) Nso ke afo ekere aban̄a utọ nsio nsio usụn̄ edinam emi? N̄ko-n̄ko, sia Abasi mîkọdọhọke ẹnam kpukpru emi, ndi ekpekenen mme Jew ndiwet udịm udịm mbụme nnọ ẹsọk mme rabbi man ẹteme mmọ se ẹkpenamde ke idaha kiet kiet? Okposụkedi ẹkesinamde utọ n̄kpọ oro ke Ido Ukpono Mme Jew, edi n̄kpọ inemesịt ndifiọk nte ke Jehovah ikoyomke mme andituak ibuot nnọ imọ ẹnam ubiere ẹban̄a iyịp ke utọ usụn̄ oro. Abasi ama ọnọ akpan ndausụn̄ ke nte ẹkpewotde ndisana unam ye nte ẹkpeduọkde iyịp mmọ, edi enye iketịn̄ke n̄kpọ ikan oro.—John 8:32.

16. Ntak emi mme Christian ẹkemede ndinyene nsio nsio ekikere mban̄a edinyịme ukịmibọk oro asan̄ade ye ekpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto akpan ikpehe kiet ke iyịp?

¹⁶ Nte ima iketetịn̄ ke ikpehe ekikere 11 ye 12, Mme Ntiense Jehovah inyịmeke ẹkịm ofụri iyịp m̀mê ekededi ke otu akpan ikpehe inan̄ oro ẹdude ke iyịp—mmọn̄ iyịp, mme ndatndat nsen iyịp, mfia nsen iyịp, ye mme nsen oro ẹnamde iyịp oboho—ẹsịn mmimọ ke idem. Nso kaban̄a n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto akpan ikpehe kiet ke iyịp, utọ nte n̄kpri mmọn̄ibọk editịbe oro ẹsịnede mme n̄kpọ oro ẹsin̄wanade ẹbiọn̄ọ udọn̄ọ ke idem owo m̀mê ẹsiwotde ifọt urụkikọt? (Se page 30, ikpehe ekikere 4.) Ndusụk owo ẹbiere ke utọ ata n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro inen̄ekede idi iyịp aba, ntre ke enye isịneke ke ewụhọ ‘edibet iyịp.’ (Utom 15:29; 21:25; page 31, ikpehe ekikere 1) Mbubehe mmọ edi oro. Ubieresịt ndusụk owo iyakke mmọ ẹnyịme n̄kpọ ndomokiet oro ẹdade ẹto iyịp (edide eke unam m̀mê eke owo), idem ata ekpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto akpan ikpehe kiet kpọt ke iyịp. * Edi, mbon en̄wen ẹkeme ndinyịme ukịmibọk oro enyenede  n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto mmọn̄ iyịp oro esin̄wanade ọbiọn̄ọ udọn̄ọ ke idem owo onyụn̄ owotde ifọt urụkikọt, edi mmọ ẹkeme ndisịn n̄kpri mbak eken. Akan oro, ediwak Christian ẹkeme ndisịn ndibọ ndusụk ke otu n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto kiet ke otu akpan ikpehe inan̄ oro ẹdude ke iyịp mi koro ndusụk n̄kpatan̄a n̄kpọ emi ẹnyene ukeme ndinam ukem utom oro akpan ikpehe kiet ke iyịp esinamde onyụn̄ ekeme ndinam owo aka iso odu uwem.

17. (a) Didie ke ubieresịt nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn ndinam ubiere mban̄a n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹdade ẹto iyịp? (b) Ntak emi mme ubiere oro inamde ke mme n̄kpọ emi ẹnen̄erede ẹdi akpan n̄kpọ?

¹⁷ Se Bible etịn̄de aban̄a ubieresịt an̄wam ke ini inamde mme utọ ubiere oro. Akpa n̄kpọ edi ndikpep se Ikọ Abasi etịn̄de nnyụn̄ ndomo ndinam ubieresịt fo ekekem ye oro. Oro ayan̄wam fi ndinam ubiere oro ekemde ye ndausụn̄ Abasi utu ke ndidọhọ owo en̄wen anam ubiere ọnọ fi. (Psalm 25:4, 5) Kaban̄a edinyịme n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto iyịp, ndusụk owo ẹkere ẹte, ‘Emi aban̄a ubieresịt, ntre inyeneke se idude do.’ Ukwan̄ ekikere edi oro. N̄kpọ ndidi se owo adade ubieresịt esie ebiere iwọrọke ke enye edi ekpri n̄kpọ. Ubiere oro inamde ekeme ndida ndiọi utịp ndi. Ntak kiet edi ke enye ekeme ndifịna owo oro ubieresịt esie okpụhọrede ye eke nnyịn. Nnyịn imokụt emi ke item Paul aban̄ade unam oro ekemede ndidi ẹma ẹwa ẹnọ ndem ndien ekem ẹmen ẹkenyam ke urua. Christian ekpenyene ndikpeme mbak enye edinọ ‘mbon oro ẹnyenede mmem-mmem ubieresịt unan.’ Edieke enye anamde mbon en̄wen ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ, enye ekeme ndidue Christ ke ‘ndinam eyenete esie emi Christ akakpade ọnọ atak.’ Ntem, ke adan̄aemi se iban̄ade n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto iyịp edide se owo kiet kiet enyenede ndibiere, ẹkpenyene ndida mme utọ ubiere oro ke ata akpan n̄kpọ.—1 Corinth 8:8, 11–13; 10:25–31.

18. Didie ke Christian ekpetre ndiwot ubieresịt esie ke ini enye anamde ubiere emi aban̄ade iyịp?

¹⁸ N̄kpọ efen oro enyenede ebuana ye emi enen̄ede owụt ke mme ubiere oro ẹnamde ẹban̄a iyịp edi akpan n̄kpọ. Mmọ ẹdi mme utịp oro utọ ubiere oro ẹkemede ndinyene ke idem fo. Edieke edinyịme n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto iyịp afịnade ubieresịt fo oro Bible ọnọde ukpep, kûfụmi se ubieresịt fo etịn̄de. Afo ukponyụn̄ unyeneke ndinụk ubieresịt fo nnịm n̄kan̄ kiet n̄kukụre sia owo ọdọhọde fi ete, “Idiọkke ndibọ enye emi; ediwak owo ẹsibọ.” Ti ete ke ediwak miliọn owo mfịn isikpan̄ke utọn̄ inọ ubieresịt mmọ, ndien ubieresịt mmọ amakpa, anamde mmọ ẹsu nsu m̀mê ẹnam ndiọi n̄kpọ eken ye unana editua n̄kpọfiọk. Mme Christian idehede iyom nditie ntre.—2 Samuel 24:10; 1 Timothy 4:1, 2.

19. Ke ini inamde mme ubiere iban̄a usọbọidem oro abuanade iyịp, nso ke nnyịn ikpebem iso iti?

¹⁹ Utịt utịt “Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot” oro ẹfiakde ẹmịn̄ ke page 29–31, obụp ete: “Ndi akpanikọ oro nte ke mme ekikere ye ubiere ẹkeme ndikpụhọde ọwọrọ nte ke n̄kpọ emi idịghe akpan n̄kpọ? Baba. Enye edi akpan n̄kpọ.” Enye enen̄ede edi akpan n̄kpọ koro emi otụk itie ebuana fo ye “Abasi uwem.” Itie ebuana emi edi n̄kukụre n̄kpọ oro ekemede ndida nsịm nsinsi uwem, sia enye ọkọn̄ọde ke iyịp oro Jesus ọkọduọkde emi enyenede odudu ndinọ edinyan̄a. Wụt ntotụn̄ọ ukpono nọ iyịp ke ntak se Abasi adade enye anam—ndinyan̄a uwem. Paul ama ewet in̄wan̄-in̄wan̄ ete: ‘Mbufo ikenyeneke idotenyịn, inyụn̄ ifiọkke Abasi ke ererimbot. Edi ke emi, ke Christ Jesus, ẹma ẹnam mbufo, emi ẹkedade nsan-nsan ke ini oko, ẹsan̄a ẹkpere ke iyịp Christ.’—Ephesus 2:12, 13.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Nditi?

• Nso ndausụn̄ kaban̄a iyịp ke Abasi ọkọnọ Noah, nditọ Israel, ye mme Christian?

• Ke se iban̄ade iyịp, nso ke Mme Ntiense Jehovah ẹsọn̄ọ ẹsịn?

• Ke nso usụn̄ ke edibọ n̄kpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto akpan ikpehe kiet ke iyịp edi n̄kpọ oro aban̄ade ubieresịt, edi nso ke emi mîwọrọke?

• Ke ini inamde mme ubiere, ntak emi ikpebemde iso iti itie ebuana nnyịn ye Abasi?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Chart ke page 22]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

AKPAN IDAHA NNYỊN KABAN̄A IYỊP

OFỤRI IYỊP

▾ ▾ ▾ ▾

SE NNYỊN Mme ndatndat Mfia nsen Mme nsen Mmọn̄

MÎNYỊMEKE nsen iyịp iyịp oro ẹnamde iyịp

iyịp oboho

▾ ▾ ▾ ▾

SE N̄kpri N̄kpri N̄kpri N̄kpri

CHRISTIAN n̄kpatan̄a n̄kpatan̄a n̄kpatan̄a n̄kpatan̄a

ENYENEDE n̄kpọ ẹdade n̄kpọ ẹdade n̄kpọ ẹdade n̄kpọ ẹdade

NDIBIERE ẹto mme ẹto mfia ẹto mme nsen ẹto mmọn̄ iyịp

ndatndat nsen iyịp oro ẹnamde

nsen iyịp iyịp oboho

[Ndise ke page 20]

Otu ukara ama ebiere ke ana mme Christian ‘ẹbet iyịp’

[Ndise ke page 23]

Kûfụmi se ubieresịt fo etịn̄de edieke oyomde ndinam ubiere mban̄a ekpri n̄kpatan̄a n̄kpọ oro ẹdade ẹto iyịp