“Kpukpru Ọniọn̄ Owo Ẹyenam N̄kpọ ke Ifiọk”

ITEM Ikọ Abasi, kpa Bible, “edi se owo ẹkpeyomde ẹkan gold ye ata ediwak eti gold.” (Psalm 19:7-10) Ntak-a? Koro “item enyene-ibuot owo [Jehovah] edi idịm uwem, man owo ọwọn̄ọde ọkpọn̄ afia n̄kpa.” (Mme N̄ke 13:14) Ke ini idade isịn ke edinam, item N̄wed Abasi idiforike uwem nnyịn kpọt, edi ayan̄wam nnyịn n̄ko ifep mme afia oro ẹkemede ndisịn uwem nnyịn ke itiendịk. Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndiyom ifiọk N̄wed Abasi nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye se nnyịn ikpepde!

Nte ẹwetde ke Mme N̄ke 13:15-25, Edidem Solomon eke Israel eset ama ọnọ item oro an̄wamde nnyịn ndinam n̄kpọ ye ifiọk man ikeme ndidu eti uwem oro ebịghide. * Ke otopde mbio mbio n̄ke, enye owụt nte Ikọ Abasi ekemede ndinam mme owo ẹma nnyịn, nte ekemede ndin̄wam nnyịn isọn̄ọ ida inam utom ukwọrọikọ nnyịn, ida eti esịt ibọ item, inyụn̄ ida eti ibuot imek mme nsan̄a nnyịn. Enye n̄ko owụt ọniọn̄ oro esịnede ke ndinịm n̄kpọ-akpa nnọ nditọ ọkọrọ ye ndinọ mmọ ntụnọ ke ima.

Eti Ikike Ọnọ Owo Ufọn

Solomon ọdọhọ ke “eti ikike ọnọ owo ufọn: edi usụn̄ mbon abian̄a ọsọsọn̄.” (Mme N̄ke 13:15) N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ke ikọ Hebrew emi adade ọnọ “eti ikike,” m̀mê nditịm mfiọk n̄kpọ, “ọwọrọ owo oro etịmde enyene ibuot, ekemede ndinam nti ubiere, nnyụn̄ nnọ mme ekikere oro ẹwụtde ọniọn̄. Idịghe ọkpọsọn̄ n̄kpọ mbon efen ndima m̀mê ndifọn mfọn ye owo oro enyenede mme utọ edu emi.

 Kere ban̄a ọniọn̄ ọniọn̄ usụn̄ emi apostle Paul akanamde n̄kpọ ye Philemon, kpa ekemmọ Christian, ke ini enye ọkọnọde Onesimus, ofụn Philemon emi ekefehede, edi emi akakabarede edi Christian, afiak ọnyọn̄ ebịne enye. Paul ama ekpek Philemon ete ada mfọnido adara Onesimus kpa nte enye akpadarade imọ. Ke akpanikọ, Paul ama enyịme ndikpe Philemon edieke edide Onesimus ama akama enye isọn ekededi. Ih, Paul akpakada odudu esie nte apostle ọnọ Philemon uyo ndifiak nda Onesimus. Edi apostle emi ama emek ndida mbufiọk ye ima nnam oro. Ke ndinam ntre, Paul ama enyene mbuọtidem nte ke Philemon ayanam se imọ idọhọde, idem anamde akan se imọ idọhọde enye anam. Nte nnyịn ikpanamke n̄kpọ ke ukem usụn̄ oro ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ?—Philemon 8-21.

Ke n̄kan̄ eken, usụn̄ “mbon abian̄a ọsọsọn̄.” Didie? Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ke ikọ emi ọwọrọ “nditie nsọn̄ido nsọn̄ido m̀mê ukpọtiọ ukpọtiọ, ndien emi aban̄a isọn̄esịt mme idiọkowo. . . . Owo oro ebierede ndinam idiọk, ọsọn̄de esịt mînyụn̄ idọn̄ke enyịn ke item ọniọn̄ oro mbon en̄wen ẹnọde enye, asan̄a ke usụn̄ n̄kpa.”

Solomon aka iso ete: “Kpukpru ọniọn̄ owo ẹyenam n̄kpọ ke ifiọk: edi ndisịme ayarade ebiọ.” (Mme N̄ke 13:16) Ẹda ọniọn̄ mi ẹbuan ye ifiọk, ndien enye aban̄a owo oro esikerede mbemiso enye anamde n̄kpọ. Ke ini owo etịn̄de se enye mîmaha m̀mê ke ini ẹsụn̄ide enye, owo ọniọn̄ isibọrọke. Enye esibọn̄ akam eben̄e mbun̄wụm edisana spirit mbak enye ediyat esịt ebe nde. (Galatia 5:22, 23) Owo oro enyenede ọniọn̄ idiyakke owo efen m̀mê idaha oro enye osobode akara enye. Utu ke oro, enye esifara ke idem isinyụn̄ itọhọke nte owo oro esisọpde ayat esịt esitọhọde ke ini ẹduede enye.

Owo oro enyenede ọniọn̄ esida ifiọk anam mme ubiere esie. Enye ọfiọk ke edinam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ isiwakke ndidi ke mbuari, se ẹnamde ẹtiene ntụk, m̀mê se ẹnamde n̄kukụre sia ediwak owo ẹnamde. Ke ntre, enye ayada ini odụn̄ọde idaha oro enye odude. Enye oyodụn̄ọde kpukpru se isịnede onyụn̄ ọfiọk nsio nsio usụn̄ oro ẹkpedade ẹnam se enye oyomde ndinam. Ekem, enye odụn̄ọde N̄wed Abasi onyụn̄ ese m̀mê ewe ibet m̀mê edumbet Bible ẹnyene ebuana ye idaha oro. Usụn̄ utọ owo oro eyenen̄ede ana kpukpru ini.—Mme N̄ke 3:5, 6.

‘Isụn̄utom Akpanikọ Edi Nsọn̄idem’

Nte Mme Ntiense Jehovah, ẹnọ nnyịn utom editan̄a etop Abasi. Ikọ n̄ke oro etienede an̄wam nnyịn ndika iso nsọn̄ọ nda nnam utom nnyịn. Enye ọdọhọ ete: “Idiọk [isụn̄utom] ọyọduọ ke ukụt: edi [isụn̄utom] akpanikọ edi nsọn̄ọidem.”—Mme N̄ke 13:17.

Mi, akpan n̄kpọ emi ẹtịn̄de ẹban̄a edi edu isụn̄utom emi. Nso iditịbe edieke isụn̄utom emi adade ibak oyụrọrede m̀mê okpụhọrede etop oro?  Ndi owo idibiomke enye ikpe? Kere ban̄a Gehazi, isụn̄utom Elisha, emi ọkọdiọkde itọn̄ okotobo Naaman, etubom ekọn̄ Syria, nsunsu etop. Akpamfia Naaman ama eyịre Gehazi. (2 Ndidem 5:20-27) Nso iditịbe edieke isụn̄utom oro mînamke akpanikọ onyụn̄ etrede nditan̄a etop oro ẹkedọn̄de enye? Bible ọdọhọ ete: “Afo mûtịn̄ke unọ enye, man asian idiọk owo oro, ete enye ọkpọn̄ usụn̄ esie, enye idiọk owo oro ama akpa ke idiọk ido esie, ndien nyobụp iyịp esie ke ubọk fo.”—Ezekiel 33:8.

Ke n̄kan̄ eken, utom oro isụn̄utom akpanikọ anamde esinọ enye ye mbon oro ẹkopde uyo esie, nsọn̄idem. Paul eketeme Timothy ete: “Tịm kpeme idem fo, ye se afo ekpepde owo. Yịre ke edinam utom emi; koro ke edinam ntem afo ayanyan̄a idem fo ye mmọ emi ẹkopde uyo fo.” (1 Timothy 4:16) Kere ban̄a nsọn̄idem oro edinam akpanikọ ke utom editan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ ekemede ndinọ mme owo. Enye esidemede udọn̄ mbon oro ẹnyenede eti esịt onyụn̄ anam mmọ ẹfiọk akpanikọ oro anamde mmọ ẹwọrọ ufụn. (John 8:32) Idem edieke mme owo mîkpan̄ke utọn̄ ke etop oro, isụn̄utom akpanikọ ‘ayanyan̄a ukpọn̄ esie.’ (Ezekiel 33:9) Akpakam nnyịn idehede itre ndinam utom ukwọrọikọ oro ẹdọn̄de nnyịn. (1 Corinth 9:16) N̄ko ẹyak nnyịn itịn̄ enyịn kpukpru ini ‘ikwọrọ ikọ Abasi,’ ikûnyụn̄ isiak mmọn̄ ke Ikọ Abasi.—2 Timothy 4:1.

‘Ẹyekpono Owo Eke Ọbọde Nsuannọ’

Nte enyene-ibuot owo akpasua eti item ekededi oro ẹnọde enye? Mme N̄ke 13:18 ọdọhọ ete: “Ubuene ye bụt ẹnam owo eke esịnde item: edi ẹyekpono owo eke enịmde ibuot ke ẹsuade ẹnọ enye.” Oyowụt eti ibuot ndibọ item idem ke ini nnyịn mîkọdọhọke ẹnọ nnyịn item. Eti item ekeme ndinen̄ede nnyene ufọn idem ke ini nnyịn mîfiọkke ke imoyom enye. Ndinam utọ item oro ekeme ndisio nnyịn ke afanikọn̄ ye ke n̄kpọ mmọn̄eyet. Ndifụmi item ekeme ndida esuene ndi.

Nnyịn imesikop inemesịt inyụn̄ ibọ nsịnudọn̄ ke ini ẹtorode nnyịn ke ntak inamde se ifọnde. Edi ana nnyịn idori enyịn n̄ko ke ẹyenọ nnyịn nsuannọ inyụn̄ ibọ nsuannọ oro. Kere ban̄a leta iba oro apostle Paul ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy. Ke adan̄aemi mmọ ẹtorode enye ke ntak edinam akpanikọ esie, mme leta emi ẹnọ Timothy ekese item n̄ko. Paul ada ofụri esịt ọnọ akparawa oro item aban̄a edika iso nnyene mbuọtidem ye eti esịt, ye nte  enye akpanamde n̄kpọ ye mbon eken ke esop, ndikọri uten̄e Abasi nnyụn̄ nyụhọ ye se enye enyenede, ndinọ mbon en̄wen item, ndibiọn̄ọ mfiakedem, nnyụn̄ nnam utom esie mma. N̄kparawa owo ke esop ẹkpenyene ndidori enyịn ke mbon oro ẹnyenede mbufiọk ẹyenọ mmimọ item, mmọ ẹkpenyụn̄ ẹnyene ndibọ item oro.

‘San̄a ye Mme Enyene-Ibuot Owo’

Enyene-ọniọn̄ edidem ọdọhọ ke “owo ndikụt se idọn̄de enye enem enye esịt, edi mbon ndisịme ẹsua ndikpọn̄ idiọk.” (Mme N̄ke 13:19) Kaban̄a se n̄ke emi ọwọrọde, n̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ete: “Ke ini owo esịmde utịtmbuba esie m̀mê anamde se enye akaduakde, enye enen̄ede okop inemesịt ye uyụhọ . . . Sia ndinam se owo akaduakde esinen̄erede akama inemesịt, oro anam mme ndisịme owo ẹnen̄ede ẹsua ndikpọn̄ idiọk. Mmọ ẹkeme ndida ndiọi usụn̄ kpọt nnyene se mmọ ẹyomde, ndien edieke mmọ ẹtrede idiọkn̄kpọ, mmọ idikopke inemesịt sia mînamke uduak mmọ.” Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndinyene nti udọn̄!

Mme nsan̄a nnyịn ẹkeme ndinen̄ede ntụk nte nnyịn ikerede n̄kpọ, se imade, ye se isuade. Solomon etịn̄ akpanikọ oro mîkemeke ndikpụhọde, ke ndidọhọ nte: “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot: edi nsan̄a mbon ndisịme ọyọdiọn̄ ọdiọk.” (Mme N̄ke 13:20) Ih, mbon oro nnyịn idụkde nsan̄a, edide ke ini inọde idem inemesịt, ke Intanet, ye n̄wed oro ikotde, ẹnam nnyịn idi se idide idahaemi ye se idikabarede idi ke ini iso. Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndida ọniọn̄ mmek mme nsan̄a nnyịn!

‘Nịm N̄kpọ-Akpa Nọ Nditọ’

Edidem Israel ọdọhọ ete: “Idiọk eyebịne mme anam-idiọk: edi ẹyeda ufọn ẹnọ nti owo ke n̄kpọ eyen utom.” (Mme N̄ke 13:21) Ndidomo ndinam se inende esida ufọn edi, sia Jehovah ekerede aban̄a nti owo. (Psalm 37:25) Nte ededi, ana nnyịn ifiọk ke “ini ye unọmọ” ẹsesịm kpukpru nnyịn. (Ecclesiastes 9:11) Nte odu se ikpanamde man iben̄e idem inọ n̄kpọntịbe unana idotenyịn?

Solomon ọdọhọ ete: “Eti owo ada akpa ọnọ nditọ-nditọ.” (Mme N̄ke 13:22a) Nso eti n̄kpọ-akpa ke ete ye eka ẹkeme ndinịm nnọ nditọ ntem ke ini mmọ ẹn̄wamde nditọ mmọ ndifiọk Jehovah nnyụn̄ nnyene eti itie ebuana ye enye! Edi edieke ẹkemede, nte ikponyụn̄ iwụtke eti ibuot ndinam ndutịm ke n̄kan̄ eke obụk nnọ ubon mbak edieke n̄kpa unana idotenyịn emende ete m̀mê eka? Ke ediwak ebiet, mme ibuot ufọk ẹkeme ndinam insurance, m̀mê ndiwet se ẹdinamde ye inyene mmọ ke mmọ ẹma ẹkekpa, ẹnyụn̄ ẹfam ndusụk okụk ẹnịm ẹnọ ini iso.

Nso ke ẹkpetịn̄ ẹban̄a n̄kpọ-akpa mme idiọkowo? Solomon aka iso ete: “Inyene idiọk owo onyụn̄ ana ọnọ eti owo.” (Mme N̄ke 13:22b) Ke adianade ye ufọn ekededi oro ididiade idahaemi, emi editịbe ke ini Jehovah edisude un̄wọn̄ọ esie ndibot “obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄,” emi “edinen ido [edidụn̄de].” (2 Peter 3:13) Ẹyesobo ndiọi owo ẹfep fapfap  adan̄aoro, ndien “mbon nsụkidem ẹyeda isọn̄ ẹnyene; ediwak emem ẹyenyụn̄ ẹnem mmọ esịt.”—Psalm 37:11.

Enyene-ibuot owo esida ifiọk anam n̄kpọ idem edieke se enye enyenede mîwakke. Mme N̄ke 13:23 ọdọhọ ete: “Adandan̄ eyen ubuene ọfọn ediwak udia: edi enyene owo eke atakde, koro edinen ikpe mîdụhe.” Ọkpọsọn̄ utom ọkọrọ ye edidiọn̄ Abasi ẹsinam esisịt n̄kpọ oro owo enyenede ọtọt. Nte ededi, ke edinen ikpe mîdụhe, ukwan̄ikpe ekeme ndinam owo ataba inyene esie.

‘Tụnọ Enye’

Mme anana-mfọnmma owo ẹyom ntụnọ, ndien oyom ẹnọ mmọ ntụnọ toto ke uyen. Edidem Israel ọdọhọ ete: “Osụk eto esie asua eyen esie: edi ama eyen abak otụnọ enye.”—Mme N̄ke 13:24.

Eto edi idiọn̄ọ odudu. Ke Mme N̄ke 13:24, enye ada aban̄a odudu oro ẹnọde ete ye eka. Ke udọn̄ikọ emi, ndikama eto ntụnọ iwọrọke kpukpru ini ndimia eyenọwọn̄. Utu ke oro, enye ada aban̄a edida nsio nsio usụn̄ nnọ edinen̄ede. Ndisua nnọ eyenọwọn̄ kiet ke ido ufan ekeme ndidi n̄kukụre se ẹyomde man ẹnen̄ede idiọk edu uwem. Ekeme ndiyom ẹdaduat eyenọwọn̄ efen. Mme N̄ke 17:10 ọdọhọ ete: “Nduari odụk asian ke idem, akan ubọk ikpa ikie eke ẹmịn̄ade owo ndisịme.”

Ima ye ọniọn̄ ẹkpedi ntak oro mme ete ye eka ẹnọde ntụnọ man nditọ ẹbọ ufọn. Ima ima ete isifụmike mme ukwan̄n̄kpọ oro nditọ ẹnamde. Ke edide isio, enye esitịn̄ enyịn oyom mmọ man okposion̄o mme ukwan̄n̄kpọ oro efep mbemiso mmọ ẹdọn̄de n̄kam. Nte ededi, ima ima ete ayada item Paul emi esịn ke edinam: “Mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo; edi ẹkama mmọ ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.”—Ephesus 6: 4.

Nso edieke ete m̀mê eka ayakde eyen ọnọ usụn̄ esie onyụn̄ etrede ndinọ edinen̄ede oro oyomde? Ke eyen ama okokpon, nte enye oyowụt esịtekọm ọnọ ete m̀mê eka oro akayakde enye ọnọ usụn̄ esie? Baba! (Mme N̄ke 29:21, NW) Bible ọdọhọ ete: “Eyen eke ẹyakde ẹnọ idem esie, esịn eka esie bụt.” (Mme N̄ke 29:15) Nditre ndida odudu oro ẹnọde ete ye eka nnam n̄kpọ owụt unana edikere mban̄a m̀mê unana ima. Nte ededi, ndida odudu nnam n̄kpọ ke ido ufan nnyụn̄ nnyene iwụk owụt ima ima edikere mban̄a.

Edinen owo oro enyenede eti ibuot, emi anamde n̄kpọ ye ata ifiọk ọyọbọ edidiọn̄. Solomon ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Eti owo adia n̄kpọ oyụhọ: edi idịbi mme idiọk owo ana ukpọk.” (Mme N̄ke 13:25) Jehovah ọfiọk se ifọnde ye nnyịn ke kpukpru ikpehe uwem—uwem ubon nnyịn, itie ebuana nnyịn ye mbon en̄wen, utom ukwọrọikọ nnyịn, m̀mê ke ini ẹnọde nnyịn ntụnọ. Ndien ebede ke ndida mme item oro ẹdude ke Ikọ esie nsịn ke edinam, ke akpanikọ nnyịn iyodu mfọnn̄kan uwem.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 28]

Ke ini ẹtịn̄de se enye mîmaha, owo ọniọn̄ isibọrọke

[Ndise ke page 29]

Anditan̄a Obio Ubọn̄ oro anamde akpanikọ esinam ekese ufọn

[Ndise ke page 30]

Ke adan̄aemi itoro esikamade nsịnudọn̄, nnyịn ikpenyene ndinyịme edinen̄ede

[Ndise ke page 31]

Ima ima ete isifụmike mme ukwan̄n̄kpọ oro eyen anamde