Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Numbers
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Numbers
KE NDITỌ Israel ẹma ẹkekpọn̄ Egypt, ẹma ẹnam mmọ ẹkabade ẹdi idụt. Esisịt ini ke oro ebede, mmọ ẹkpekedụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, edi mmọ ikodụkke. Utu ke oro, mmọ ẹkenyene ndiyo ke n̄kpọ nte isua 40 ke “akwa ye akpakop wilderness.” (Deuteronomy 8:15) Ntak-a? Mbụk Bible oro ẹwetde ke Numbers asian nnyịn se iketịbede. Mbụk oro ekpenyene ndinam nnyịn isụk ibuot inọ Jehovah Abasi inyụn̄ ikpono mbon oro ẹdade ke ibuot esie.
N̄wed Numbers oro Moses ekewetde ke wilderness ye ke Unaisọn̄ Moab, esịne se iketịbede ke isua 38 ye ọfiọn̄ 9—ọtọn̄ọde ke 1512 M.E.N. ekesịm 1473 M.E.N. (Numbers 1:1; Deuteronomy 1:3) Ẹda enyịn̄ esie ẹto ubatowo oro ẹkebatde nditọ Israel ikaba ke ufọt isua 38. (Ibuot 1-4, 26) Ẹbahade mbụk emi ẹsịn ke ikpehe ita. Akpa ikpehe aban̄a se iketịbede ke Obot Sinai. Udiana aban̄a se iketịbede ke adan̄aemi Israel okoyode ke wilderness. Ndien akpatre ikpehe aban̄a mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade itie ke Unaisọn̄ Moab. Nte afo okotde mbụk emi, afo emekeme ndibụp idemfo ete: ‘Nso ke mme n̄kpọntịbe emi ẹkpep mi? Nte odu mme edumbet ke n̄wed emi, oro ẹkemede ndin̄wam mi mfịn?
KE OBOT SINAI
Akpa ubatowo akada itie ke ini nditọ Israel ẹkesụk ẹdude ke usụhọde Obot Sinai. Ke ẹsiode mme Levite ẹfep, irenowo oro ẹdide isua 20 aka iso ẹma ẹsịm 603,550. Ẹbat mme owo ke ntak un̄wana ekọn̄. Ofụri ibat owo emi ẹdude ke itienna, esịnede iban, nditọwọn̄, ye mme Levite, ẹkeme ndibe miliọn owo ita.
Ke ẹma ẹkebat owo ẹkụre, nditọ Israel ẹbọ mme item ẹban̄ade nte mmọ ẹdisan̄ade, ọyọhọ ntọt aban̄ade utom mme Levite ye eke ataya, ewụhọ aban̄ade edinịm mbon udọn̄ọ nsannsan, ye mme ibet ẹnyenede ebuana ye ufụp ye mme akan̄a oro mme Nazirite ẹnamde. Ọyọhọ ibuot 7 esịne ntọt oro aban̄ade enọ oro mbọn̄ mme esien ẹkenọde ke ini ẹkeyakde itieuwa ẹnọ, ndien ibuot 9 eneme edinam usọrọ Passover. Ẹnọ ofụri esop n̄ko item ẹban̄a edinam nna ye edidaha isan̄.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
2:1, 2—Nso ikedi “idiọn̄ọ” oro mbahade esien ita ẹkenyenede nditiene ke ini ẹnamde nna ke wilderness? Bible itịn̄ke se idiọn̄ọ emi ekedide. Nte ededi, owo ikadaha mmọ nte ndisana idiọn̄ọ oro ẹnyenede ebuana ye ido ukpono. Mme idiọn̄ọ oro ẹma ẹnyene akpan uduak—ndin̄wam mme owo ẹkụt nnennen itie mmọ ke nna.
5:27—Nso ke ‘ifụhi ndiyemede’ n̄wan oro esịnde efịbe ọwọrọ? Mi, ẹda ikọ oro “ifụhi” m̀mê, n̄kpatian-ukot, ndida mban̄a mme ndido unyene eyen. (Exodus 1:5) Enye ‘ndiyemede’ n̄wan efịbe ọnọ ekikere aban̄a ndido uman eyen ndisịre, anamde enye okûkeme ndiyomo.
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
6:1-7. Akana mme Nazirite ẹbet mme n̄kpọ oro ẹdade mfri vine ẹnam ye n̄kpọsọn̄ mmịn, ndien emi ama oyom n̄waidem. Akana mmọ ẹnyene nnyan idet nte idiọn̄ọ nsụhọdeidem ke iso Jehovah, ukem nte iban ẹsụkde idem ẹnọ mme ebe m̀mê mme ete mmọ. Man ẹka iso ẹsana, ikanaha mme Nazirite ẹtụk okpo, idem ọkpọkọm eke n̄kpet n̄kpet iman. Mme asan̄autom uyọhọ ini mfịn ẹnyene ukem edu n̄waidem oro ke se iban̄ade editụk idem nnyụn̄ nsụk ibuot nnọ Jehovah ye ndutịm esie. Ndusụk utom ẹkeme ndiyom mmọ ẹka anyan idụt emi ekemede ndinam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mmọ ndinyọn̄ ndidụk edinam ubụkowo oro abuanade n̄kpet n̄kpet iman.
8:25, 26. Man ẹkụt ẹte ke ẹnam utom mme Levite nte odotde, ẹnyụn̄ ẹwụt edikere mban̄a ẹnọ mbonusọn̄, ẹma ẹsidọhọ n̄kaniren ẹkpọn̄ utom. Nte ededi, mmọ ẹma ẹkeme ndinọ idemmọ unyịme unyịme ndin̄wam mme Levite eken. Ke adan̄aemi mîdụhe ini oro owo ekemede ndikpọn̄ utom nte anditan̄a Obio Ubọn̄ mfịn, edumbet emi ekpep nnyịn akpan n̄kpọ kiet. Edieke usọn̄ anamde Christian okûkeme ndibiom ndusụk mbiomo, enye ekeme ndinam mme n̄kpọ oro ukeme esie ayakde enye anam.
NDIYO KE WILDERNESS
Ke ini obubịt enyọn̄ oro okofụkde ataya adahade ke akpatre, nditọ Israel ẹtọn̄ọ isan̄ oro edidade mmọ isua 38 ye ọfiọn̄ kiet m̀mê iba ndisịm desat Unaisọn̄ Moab. Ekeme ndifọn edieke esede usụn̄ oro mmọ ẹkesan̄ade ke page 9 ke ediye uduot ekpri n̄wed oro ‘Kụt Eti Isọn̄,’ emi Mme Ntiense Jehovah ẹsiode.
Mmọ esụk uyo utịm ikata ke nsụhọde n̄kaha, ke usụn̄ Kadesh, ke Wilderness Paran. Ẹtre akpa nsụkuyo ke ini Jehovah ọdọn̄de ikan̄ edita ndusụk owo. Ekem, nditọ Israel ẹseme ẹyom unam, ndien Jehovah ọnọ mmọ ikûkpa. Ẹtọ Miriam akpamfia ke esisịt ini ke ntak emi enye ye Aaron ẹsụkde Moses uyo.
Ke adan̄aemi ẹnamde nna ke Kadesh, Moses ọdọn̄ owo 12 ẹkeyep Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Mmọ ẹnyọn̄ ẹdi usen 40 ke ukperedem. Sia ẹnịmde idiọk etop oro owo duop ke otu mbon uyep oro ẹnọde, nditọ Israel ẹyom nditọn̄ọ Moses, Aaron, ye mme anam-akpanikọ mbon uyep iba oro, Joshua ye Caleb, ke itiat. Jehovah aduak ndida idiọk udọn̄ọ ntiene mmọ, edi Moses ekpe ubọk, ndien Abasi ọdọhọ ke mmọ ẹyeyo ke wilderness ke isua 40—tutu kpukpru mbon oro ẹkebatde, oro edi, tọn̄ọ ke isua 20 ka iso, ẹkpan̄a.
Jehovah ọnọ mme ewụhọ efen efen. Korah ye mbon en̄wen ẹsụk Moses ye Aaron uyo, edi ẹda ikan̄ ẹsobo mmọ ẹnyụn̄ ẹnam isọn̄ atat inua emen ndusụk mmọ. Ke ndan̄nsiere, ofụri esop ẹsụk Moses ye Aaron uyo. Nte utịp, Jehovah ada idiọk udọn̄ọ owot owo 14,700. Man anam ẹfiọk enye emi enye emekde nte akwa oku, Abasi anam flawa ọkọri ke esan̄ Aaron. Ekem Jehovah ọnọ mme ibet efen efen ẹban̄ade utom mme Levite ye edinam mme owo ẹsana. Edida ntọn̄ ididuot uman enan̄ nnam n̄kpọ okowụt nte ẹdidade uwa Jesus inam nnyịn isana.—Mme Hebrew 9:13, 14.
Nditọ Israel ẹfiak ẹka Kadesh, do ke Miriam akpa. Ofụri esop ẹfiak ẹsụk Moses ye Aaron uyo. Nso idi ntak? Unana mmọn̄. Moses ye Aaron ẹtaba Isọn̄ Un̄wọn̄ọ sia mmọ mîkponoke enyịn̄ Jehovah ke ini ẹnọde Israel mmọn̄ ke utịbe utịbe usụn̄. Nditọ Israel ẹkpọn̄ Kadesh, ndien Aaron akpa ke Obot Hor. Ke adan̄aemi ẹsan̄ade ẹkanarede Edom, nditọ Israel ẹkpa mba ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ ẹdian Abasi ye Moses. Jehovah ọnọ mmọ ufen ke ndidọn̄ ndiọi urụkikọt ẹdidom mmọ. Moses afiak ekpe Abasi ubọk, ndien Abasi eteme enye ete anam urụkikọt okpoho ọkọn̄ ke enyọn̄ anyan eto man mbon oro urụkikọt odomde ẹkpese ẹnyụn̄ ẹdu uwem. Urụkikọt oro ada aban̄a edikọn̄ Jesus Christ ke eto kaban̄a nsinsi ufọn nnyịn. (John 3:14, 15) Nditọ Israel ẹkan Ndidem Sihon ye Og eke Amorite ẹnyụn̄ ẹda mme isọn̄ mmọ ẹnyene.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
12:1—Ntak emi Miriam ye Aaron ẹkesụkde Moses uyo? Ana edi ata akpan ntak oro mmọ ẹkesụkde uyo ekedi udọn̄ oro Miriam ekenyenede aban̄a ikpọ itie. Ke ini Zipporah, n̄wan Moses, akafiakde ọnyọn̄ ebịne Moses ke wilderness, ekeme ndidi Miriam ama okop ndịk nte ke ẹmọn̄ ẹbọ imọ itie eka iban ke nna.—Exodus 18:1-5.
12:9-11—Ntak emi ẹketọde Miriam ikpọn̄ akpamfia? Enen̄ede etie nte enye ekesịn nsọk onyụn̄ akpak Aaron ndidiana ye imọ. Aaron ama anam ọfọn ke ndiyarade idiọkn̄kpọ esie.
21:14, 15—Nso idi n̄wed oro ẹtịn̄de ẹban̄a mi? N̄wed Abasi etịn̄ aban̄a nsio nsio uwetn̄kpọ oro mme andiwet Bible ẹkesion̄ode mme n̄kpọ ẹto. (Joshua 10:12, 13; 1 Ndidem 11:41; 14:19, 29) Kiet ke otu utọ n̄wed oro ekedi “n̄wed mme ekọn̄ Jehovah.” Enye esịne n̄wetnnịm mbụk aban̄ade mme ekọn̄ oro ikọt Jehovah ẹken̄wanade.
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
11:27-29. Moses enịm ata eti uwụtn̄kpọ aban̄ade nte nnyịn ikpanamde n̄kpọ ke ini mbon en̄wen ẹnyenede ifetutom. Utu ke ndifịbe ufụp nyom ubọn̄ nnọ idemesie, Moses ama enem esịt ke ini Eldad ye Medad ẹketọn̄ọde ndinam utom nte mme prọfet.
12:2, 9, 10; 16:1-3, 12-14, 31-35, 41, 46-50. Jehovah oyom mme andituak ibuot nnọ imọ ẹwụt ukpono ẹnọ odudu oro imọ inọde.
14:24. Akpan n̄kpọ oro ekemede ndin̄wam nnyịn ibiọn̄ọ idiọk edu uwem edi edinyene ‘spirit m̀mê ekikere efen.’ Ndien enye enyene ndidi ekikere oro okpụhọrede ye eke ererimbot.
15:37-41. San̄asan̄a nyeriye ke ọfọn̄idem nditọ Israel eketi mmọ nte ke ẹma ẹsio mmimọ san̄asan̄a ẹnịm man ituak ibuot inọ Abasi inyụn̄ inam mme ewụhọ esie. Nte nnyịn n̄ko ikpadaha mme edumbet Abasi idu uwem inyụn̄ ida san̄asan̄a ikpọn̄ ererimbot?
KE UNAISỌN̄ MOAB
Nte nditọ Israel ẹnamde nna ke Unaisọn̄ Moab, mbon Moab ẹnen̄ede ẹkop ndịk ẹban̄a mmọ. Ke ntre, Edidem Balak eke Moab, ekpe Balaam ete osụn̄i nditọ Israel. Edi Jehovah anam Balaam akabade ọdiọn̄ mmọ. Idahaemi, ẹda iban Moab ye Midian ẹtap nditọ Israel ẹsịn ke edinam oburobụt ido ye ukpono ndem. Nte utịp, Jehovah osobo mme anamidiọk 24,000. Nsobo oro esịm utịt ke ini Phinehas owụtde ufụp oro enye enyenede ọnọ Jehovah.
Udiana ubatowo owụt ke owo ndomokiet ke otu mbon oro ẹkebatde ke akpa ubatowo idụhe ke uwem ke mîbọhọke Joshua ye Caleb. Ẹmek Joshua ndida itie Moses. Nditọ Israel ẹbọ item ke nte ẹdiwade nsio nsio uwa ẹnyụn̄ ẹnam mme akan̄a. Nditọ Israel n̄ko ẹsio mbon Midian usiene. Reuben, Gad, ye ubak esien Manasseh ẹdụn̄ ke edem usiahautịn Akpa Jordan. Ẹnọ nditọ Israel item ke nte ẹdibede Akpa Jordan ikada isọn̄ oro inyene. Ẹsiak mme adan̄a isọn̄ oro. Ẹda afia ẹdeme isọn̄. Ẹnọ mme Levi obio 48, ndien 6 ke otu emi ẹdi mme obio ubọhọ.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
22:20-22—Ntak emi Jehovah akayatde esịt ye Balaam? Jehovah ama ọdọhọ prọfet Balaam ete okûsụn̄i nditọ Israel. (Numbers 22:12) Nte ededi, prọfet emi ama asan̄a ye ikọt Balak aka ndisụn̄i nditọ Israel. Balaam okoyom ndinem edidem Moab esịt nnyụn̄ mbọ enye utịp. (2 Peter 2:15, 16; Jude 11) Idem ke ini ẹkenamde Balaam akabade ọdiọn̄ nditọ Israel utu ke ndisụn̄i mmọ, enye ama oyom uma edidem oro ebe ke ndinọ ekikere nte ẹda iban mme okpono Baal ẹtap irenowo Israel. (Numbers 31:15, 16) Ntem, ọkpọsọn̄ idiọkitọn̄ Balaam akanam Abasi ayat esịt ye enye.
30:6-8—Nte ebe edide Christian ekeme ndibiat akan̄a n̄wan esie? Idahaemi, Jehovah anam ediomi akan̄a ye mme andituak ibuot nnọ enye nte owo kiet kiet. Ke uwụtn̄kpọ, ediyak idem nnọ Jehovah edi ọkpọkpọ akan̄a. (Galatia 6:5) Ebe inyeneke odudu ndikpan m̀mê ndibiat utọ akan̄a oro. Nte ededi, n̄wan ikpenyeneke ndinam akan̄a oro atuahade ye Ikọ Abasi m̀mê oro mîyakke enye anam utom esie nte n̄wan.
Mme Ukpepn̄kpọ Ẹdude ẹnọ Nnyịn:
25:11. Nso uwụtn̄kpọ edifịbe ufụp mban̄a utuakibuot Jehovah ke Phinehas ekenịm ntem ọnọ nnyịn! Nte udọn̄ ndinam esop asana ikponụkke nnyịn nditọt oburobụt ido ekededi nnọ mbiowo Christian?
35:9-29. Ndifiọk ke owo oro owotde owo ke ndudue ekenyene ndifehe n̄kpọn̄ obio esie n̄kodu ke obio ubọhọ ke ndusụk ini ekpep nnyịn nte ke uwem edi ọsọn̄urua n̄kpọ ye nte ke inyene ndiwụt ukpono nnọ enye.
35:33. Ẹkeme n̄kukụre ndifak isọn̄ oro ẹdade iyịp mbon oro mîduehe ẹbiat ebe ke ndiduọk iyịp mme andibiat enye. Odot didie ntem Jehovah ndisobo mme idiọkowo mfep mbemiso ẹnamde isọn̄ akabade edi paradise!—Mme N̄ke 2:21, 22; Daniel 2:44.
Ikọ Abasi Enyene Uwem
Ana iwụt ukpono inọ Jehovah ye mbon oro enye ọnọde ifetutom ke otu ikọt esie. N̄wed Numbers enen̄ede anam emi an̄wan̄a. Nso eti ukpepn̄kpọ ke emi edi ntem man emem ye ifụre ẹdu ke esop mfịn!
Mme n̄kpọntịbe oro ẹbụkde ke Numbers ẹwụt nte mbon oro ẹfụmide idaha eke spirit mmọ ẹkemede ndiduọ mmemmem mmemmem ndụk idiọkn̄kpọ, utọ nte nsụkuyo, oburobụt ido, ye ukpono ndem. Ẹkeme ndineme ndusụk uwụtn̄kpọ ye ukpepn̄kpọ oro ẹdude ke n̄wed Numbers nte mme udọn̄ n̄kann̄kụk ke Esoputom ke esop Mme Ntiense Jehovah. Ke akpanikọ, “ikọ Abasi enyene uwem, onyụn̄ ananam n̄kpọ” ke uwem nnyịn.—Mme Hebrew 4:12.
[Ndise ke page 24, 25]
Jehovah ama ada utịbe utịbe obubịt enyọn̄ oro okofụkde ataya owụt ini oro nditọ Israel ẹkpenamde nna ye ini oro ẹkpedahade isan̄
[Mme ndise ke page 26]
Odot ikop uyo Jehovah inyụn̄ ikpono mbon oro ẹdade ke ibuot esie