Nso Inam Uwem Enen̄ede Enyene Se Ọwọrọde?

KE INI ẹkebụpde Jesse, eyen isua 17 emi odude ke ufọkn̄wed sekọndri, se uwem ọwọrọde, enye ọkọbọrọ ete, “Dia uwem nte ekekeme, ke adan̄aemi odude ke uwem.” Edi Suzie ekenyene isio isio ekikere. Enye ọkọdọhọ ete: “Ami nnen̄ede nnịm ke uwem ekeme ndiwọrọ se afo oyomde enye ọwọrọ ọnọ fi.”

Ndi afo emesikere aban̄a se uwem ọwọrọde? Ndi akpan uduak odu ọnọ ofụri ubonowo? Mîdịghe ndi Suzie enen—nte ke uwem ekeme ndiwọrọ se ededi oro nnyịn owo kiet kiet iyomde enye ọwọrọ ọnọ nnyịn? Inamke n̄kpọ m̀mê nso n̄kọri ke nnyịn inam ke ifiọk ubotn̄kpọ, etie nte n̄kpọ odu ke esịt nnyịn oro anamde iyom ndifiọk se uwem ọwọrọde. Ndusụk ini ke uwem nnyịn, ediwak nnyịn imesikere ite, ‘Ntak emi nnyịn idude mi-e?’

Ifiọk ntaifiọk eyomfịn odomo ndibọrọ mbụme oro. Ye nso utịp? David P. Barash, prọfesọ emi ekpepde n̄kpọ aban̄a ekikere onyụn̄ ekpepde aban̄a orụk ye uwem unam ọkọdọhọ ete: “Uwem iwọrọke n̄kpọ ndomokiet inọ ndutịm edito ke unam mforo owo.” Mme ekpepn̄kpọ mban̄a edito ke unam mforo owo ẹdọhọ ke mme odu uwem n̄kpọ ẹnyene uduak kiet kpọt: ndidu uwem nnyụn̄ mman nditọ. Ntem, Prọfesọ Barash ọdọhọ ete: “Ke akaka ekondo oro mînyeneke uduak, emi mînyụn̄ ikereke iban̄a mme owo, edi mbiomo nnyịn ndinam uwem nnyịn enyene se ọwọrọde ebe ke ndida ifụre oro inyenede mmek se nnyịn imade.”

Ebiet Oro Ẹkemede Ndifiọk Uduak Uwem ye Se Uwem Ọwọrọde

Ndi se uwem enen̄erede ọwọrọ edi oro—nnyịn owo kiet kiet ndinam se imade? Utu ke ndiyak nnyịn iyo nte mme anana-idotenyịn ke ekondo oro mînyeneke uduak, Bible ama etịn̄ ke anyan ini ete ke nnyịn idu mi kaban̄a akpan uduak. Nnyịn ikedịghe ididu ke ekondo ke mbuari. Ẹsian nnyịn ẹte ke Andibot ama ada ediwak isua etịm isọn̄ eben̄e nnyịn. N̄kpọ ndomokiet iketịbeke ke mbuari. Enye ama okụt ete ke kpukpru n̄kpọ ẹma “ẹfọn eti eti.” (Genesis 1:31; Isaiah 45:18) Ntak-a? Koro Abasi ama enyene uduak ọnọ owo.

Ke akpanikọ, Abasi ikebemke iso ibiere inịm se iditịbede inọ owo kiet kiet ke ini iso, edide ke enye ndisịbe ndụk m̀mê toto ke emana. Okposụkedi nsenubon nnyịn ekemede ndibiere orụk owo oro nnyịn idide, ke akamba udomo nnyịn ikara mme edinam nnyịn. Nnyịn kpukpru imenyene ifụre ndibiere se ididade uwem nnyịn inam.

Okposụkedi nnyịn owo kiet kiet ikemede ndibiere se ididade uwem nnyịn inam, ekpedi ndudue nditre ndikere mban̄a Andibot ke se nnyịn iduakde ndinam. Ke akpanikọ, ediwak owo ẹdi ẹdifiọk ke uwem oro enen̄erede enyene se ọwọrọde onyụn̄ enyenede ata uduak oto edinyene itie ebuana ye Abasi. Ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi, kpa Jehovah, emi ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “Enye Anam Akabade Edi”owụt akpan ebuana oro odude ke ufọt Abasi ye uwem nnyịn  ndinyene uduak. (Exodus 6:3; Psalm 83:18) Oro edi, enye esisu se ededi oro enye ọn̄wọn̄ọde onyụn̄ anam uduak esie kpukpru ini. (Exodus 3:14; Isaiah 55:10, 11) Kere ban̄a oro. Enyịn̄ Jehovah edi ubiọn̄ ọnọ kpukpru nnyịn nte ke enye edi akakan ye nsinsi Ebiet emi kpukpru nti uduak ẹtode.

Ndikam nnyịme ke Andibot odu enyene akamba odudu ke nte owo esede uwem. Linet, n̄kaiferi emi edide isua 19 ọdọhọ ete: “Ke ini n̄kụtde kpukpru utịben̄kpọ oro Jehovah obotde ye uduak, emi anam mi mfiọk ke ẹkebot mi n̄ko ye uduak.” Amber adian do ete: “Ke ini mme owo ẹdọhọde ke mmimọ ifiọkke m̀mê Abasi odu m̀mê idụhe, mmesikop inemesịt koro ami mmọfiọk. Ẹkam ẹkụt uyarade oro owụtde ke Jehovah odu ke mme n̄kpọ oro enye akanamde.” (Rome 1:20) Nte ededi, edi n̄kpọ kiet ndifiọk ke Andibot odu, edi, edi n̄kpọ en̄wen ndinyene eti itie ebuana ye enye.

Ndinam Ufan ye Abasi

Bible ekeme ndin̄wam ke afan̄ emi n̄ko. Mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot Bible ẹnọ in̄wan̄-in̄wan̄ uyarade ke Jehovah Abasi edi ima ima Ete. Ke uwụtn̄kpọ, ke ama okobot Adam ye Eve, Enye ikayakke mmọ ẹfọfiọn̄ọ ubọk ẹyom owo emi enye edide. Utu ke oro, enye ama esinyene nneme ye mmọ ndien ndien. Enye ikọkpọn̄ke mmọ ke Eden ndisan̄a ke usụn̄ idemmọ ke adan̄aemi enye anamde n̄kpọ en̄wen. Utu ke oro, enye ama ọnọ mmọ nnennen ndausụn̄ ke nte mmọ ẹkemede ndidu uwem oro ọfọnde. Enye ama ọnọ mmọ utom oro ọnọde uyụhọ, onyụn̄ anam ndutịm ndika iso nnọ mmọ ukpep. (Genesis 1:26-30; 2:7-9) Nte emi idịghe se afo okpodoride enyịn edima ete m̀mê eka fo ndinam nnọ fi? Ke emi, kere se oro ọwọrọde. Denielle ọdọhọ ete: “Ndifiọk ke Jehovah okobot isọn̄ onyụn̄ anam nnyịn ye ukeme ndikop inem mme n̄kpọ-obot esie anam mi mfiọk ke enye oyom nnyịn ikop inemesịt.”

Ke akande oro, ukem nte ima ima ete ekededi, Jehovah oyom kpukpru nditọ esie ẹnyene ọkpọkpọ itie ebuana ye imọ. Ke ntak oro, Utom 17:27 ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: ‘Enye iyomke usụn̄ ye baba nnyịn owo kiet.’ Nso ke oro ọwọrọ? Amber ọdọhọ ete: “Ndidi ndidiọn̄ọ Jehovah ọnọ mi uko nte ke ndụhe ikpọn̄. Inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe, mmenyene owo oro an̄wamde mi.” Akan oro, nte afo edide edifiọk Jehovah, afo oyokụt ke enye ọfọn ido onyụn̄ enen. Afo emekeme ndibuọt idem ye enye. Jeff ọdọhọ ete: “Tọn̄ọ n̄kada Jehovah nte n̄kpet n̄kpet ufan mi, mmọfiọk ke idụhe owo ndomokiet efen oro ekemede ndin̄wam mi nte Jehovah.”

Ke mfụhọ, ẹtịn̄ ndiọi ikọ ẹdian Jehovah. Ekese ndutụhọ oro mme owo ẹkụtde ke ntak ndiọi edinam mbon ido ukpono anam mmọ ẹduọhọ Abasi. Ẹdọhọ ke enye edi ntak ndiọkn̄kan ibak ke mbụk ubonowo. Edi Deuteronomy 32:4, 5 (NW) anam an̄wan̄a ete: ‘Kpukpru usụn̄ esie ẹnen. . . . Mmọ (Israel) ẹkenam idiọk ke idemmọ, ikakaha iso idi nditọ esie, ndien ndo edi eke mmọ.’ Ke ntre, ana nnyịn idụn̄ọde ifiọk se idide akpanikọ.—Deuteronomy 30:19, 20.

Uduak Abasi Oyosu

Nte ededi, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke nnyịn imek, n̄kpọ ndomokiet ikemeke ndikpan Abasi ndisu uduak esie kaban̄a isọn̄ ye ubonowo. Kamse, enye edi Andibot. Nso, ndien, idi uduak oro? Jesus Christ ama etịn̄ aban̄a enye ke Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot, ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ọfọfọn ọnọ mmọ eke ẹnyenede ifụre-ifụre ido: koro mmọ ẹyeda isọn̄ ẹnyene.” Ekem, enye ama owụt apostle esie John ke n̄kukụt nte ke Abasi ebiere ndisobo “mmọ emi ẹsobode isọn̄.” (Matthew 5:5; Ediyarade 11:18) Sia Jesus okodude ye Abasi ke ini emi enye okobotde mme n̄kpọ, enye ọfiọk ete toto ke editọn̄ọ, ke ekedi uduak Abasi mfọnmma ubonowo ndidụn̄ ke isọn̄ ke nsinsi ke paradise. (Genesis 1:26, 27; John 1:1-3) Ndien Abasi ikpụhọkede. (Malachi 3:6) Abasi ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Iditreke ndiwọrọ kpa nte n̄kekerede; onyụn̄ osu kpa nte n̄kaduakde.”—Isaiah 14:24.

Ke eyo nnyịn, Jehovah ọtọtọn̄ọ ndisịn itiat idakisọn̄ nnọ esop oro adianade kiet, emi ima Abasi ye ima mbọhọidụn̄ ẹkarade, emi edide isio ye ererimbot nnyịn mfịn emi ibụk ye  idiọkitọn̄ ẹkarade. (John 13:35; Ephesus 4:15, 16; Philippi 2:1-4) Mmọ ẹdi mme owo oro ẹnọde idemmọ unyịme unyịme ẹnyụn̄ ẹkade iso ndinam n̄kọri, ẹnen̄erede ẹnyene udọn̄ ndinam akpan uduak kiet—edikwọrọ gospel Obio Ubọn̄ Abasi oro edide mbemiso editịm n̄kpọ emi esịmde utịt. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Ke se ibede idụt 230, mme Christian emi ẹwakde ẹbe miliọn itiokiet ke ẹtuak ibuot ọtọkiet nte ima ima otu nditọete ofụri ererimbot oro ẹdianade kiet.

Nam Uwem Fo Enyene Se Ọwọrọde

Edieke oyomde uwem fo enen̄ede enyene se ọwọrọde, akpana ọfiọk ke Jehovah Abasi ọnọ fi ikot ete edi edibuana ye ikọt imọ—“edinen idụt” esie. (Isaiah 26:2) Nte ededi, eyedi afo emekere ete, ‘Uwem etie didie ke esop mme Christian emi? Ndi mmenen̄ede nyom ndibuana ye mmọ?’ Kpan̄ utọn̄ kop se ndusụk n̄kparawa owo ẹtịn̄de:

Quentin: “Esop Christian ọnọ mi ukpeme ke ererimbot. Ndifiọk ke Jehovah okobot mi an̄wam mi ndikụt ke enye odu onyụn̄ oyom mi n̄kop inemesịt.”

Jeff: “Esop Christian edi mfọnn̄kan ebiet oro n̄kemede ndika n̄kọbọ nsịnudọn̄. Nditọete mi ẹdu do, mmọ ẹsinọ mi ibetedem ẹnyụn̄ ẹtoro mi. Mmọ ẹnen̄ede ẹdi iman mi.”

Linet: “Inemesịt oro odude ke ndikụt nte owo enyịmede akpanikọ Bible onyụn̄ ebierede ndinam n̄kpọ Jehovah inyeneke mbiet. Emi ọnọ mi ata uyụhọ ke uwem.”

Cody: “Ke mîkpedịghe Jehovah, uwem mi ikpenyeneke se ọwọrọde. N̄kpoyo nte ata ediwak owo nto ke ebiet kiet nsịm eken, nyom inemesịt ye unana edinyene enye. Utu ke oro, Jehovah ọmọnọ mi akwa ifet edinyene itie ebuana ye enye, ndien oro anam uwem mi enyene se ọwọrọde.”

Ntak mûdụn̄ọkede ke idemfo use-e? Afo oyokụt ke ndisan̄a n̄kpere Andibot, kpa Jehovah Abasi, uwem fo eyenen̄ede enyene se ọwọrọde.

[Mme ndise ke page 31]

Itie ebuana oro inyenede ye Abasi anam uwem nnyịn enyene se ọwọrọde

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 29]

Foto NASA