Ẹkop Mmemidem edi Ikpọtke
Ẹkop Mmemidem edi Ikpọtke
“Jehovah emi okobotde mme utịt ererimbot. . . . Enye ọnọ mbon mba odudu; onyụn̄ anam ukeme awak ọnọ mmọ eke mînyeneke nsọn̄idem.”—ISAIAH 40:28, 29.
1, 2. (a) Ewe inem inem ikot ke ẹnọ kpukpru mbon oro ẹyomde ndinam edisana utuakibuot? (b) Nso ikeme ndisịn idaha eke spirit nnyịn ke itiendịk?
NTE mme mbet Jesus, nnyịn imenen̄ede ifiọk inem inem ikot esie emi: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo emi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde ndodobi mbiomo, ndien Ami nyọnọ mbufo nduọk-odudu. . . . Koro ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.” (Matthew 11:28-30) N̄ko-n̄ko, “ini edidemede [omoto] ke iso Jehovah esịm” mme Christian. (Utom 3:19) Ih afo ke idemfo omokụt nduọkodudu emi otode edikpep mme akpanikọ Bible, edinyene nyayama idotenyịn ini iso, ye edida mme edumbet Jehovah nsịn ke edinam ke uwem fo.
2 Edi, ndusụk mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹsinen̄ede ẹkpa mba ke n̄kan̄ eke ntụk. Ke ndusụk idaha mmemidem emi isibịghike. Ke mme idaha efen enye ekeme ndibịghi etieti. Nte ini akade, ndusụk owo ẹkeme ndikere ke mme ifetutom Christian mmimọ ẹmekabade ndidobi mbiomo utu ke mfefere mbiomo oro Jesus ọkọn̄wọn̄ọde. Utọ idiọk ekikere oro ekeme ndisịn itie ebuana Christian ye Jehovah ke itiendịk.
3. Ntak emi Jesus ọkọnọde item oro ẹkụtde ke John 14:1?
3 Esisịt ini mbemiso ẹkemụmde ẹnyụn̄ ẹwotde enye, Jesus ama asian mme mbet esie ete: “Ẹkûyak esịt etịmede mbufo: ẹbuọt idem ye Abasi, ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ye Ami.” (John 14:1) Jesus eketịn̄ ikọ emi sia mme apostle ẹkenyenede ndisobo mme enyene-ndịk n̄kpọntịbe ke mîbịghike. Oyobio ukọbọ ekenyene nditiene emi. Jesus ama ọfiọk ke mme apostle esie ẹkeme ndiduọn̄ọ ke ntak ọkpọsọn̄ mmemidem. (John 16:1) Edieke mme apostle mîkpemeke, mfụhọ ekeme ndinam mmọ ẹdọdiọn̄ ẹmem ke n̄kan̄ eke spirit onyụn̄ anam mmọ ẹnana mbuọtidem ke Jehovah. Kpasụk ntre ke edi ye mme Christian mfịn. Mmemidem anyan ini ekeme ndikama ọkpọsọn̄ ubiak, ndien esịt nnyịn ekeme ndikabade ndobi. (Jeremiah 8:18) Owo emi nnyịn idide ke esịtidem ekeme ndimem. Ke ini ikopde mfịghe ntem, nnyịn imekeme ndikpa mba ke n̄kan̄ eke spirit m̀mê ke n̄kan̄ eke ntụk, imakam ikeme ndinana udọn̄ ndituak ibuot nnọ Jehovah.
4. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikpeme ndamban̄a esịt nnyịn ndikpa mba?
4 Item Bible emi odot didie ntem: “Tịm kpeme esịt fo kan kpukpru se ekpemede; koro uwem otode enye.” (Mme N̄ke 4:23) Bible ọnọ eti item oro an̄wamde nnyịn ndikpeme ndamban̄a esịt nnyịn mbak mmemidem ye mba eke spirit. Akpa, oyom nnyịn inen̄ede ifiọk ntak mmemidem nnyịn.
Ido Ukpono Christ Itiehe Ukpan Ukpan
5. Nso itie nte ntuaha kaban̄a owo ndidi mbet Christ?
5 Edi akpanikọ, ndidi Christian oyom ọkpọsọn̄ en̄wan. (Luke 13:24) Jesus ama akam ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke mînyụn̄ ibiomke [“eto ndutụhọ,” NW] esie itiene Mi ke edem ikemeke ndidi owo mbet Mi.” (Luke 14:27) Ke owo mîtịmke ise, ikọ oro ekeme nditie nte atuaha ye se Jesus eketịn̄de nte ke mbiomo imọ efefere onyụn̄ ọnọ nduọkodudu, edi ke nditịm ntịn̄, ntuaha ndomokiet idụhe.
6, 7. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke orụk utuakibuot nnyịn inamke owo akpa mba?
6 Okposụkedi ọkpọsọn̄ utom ẹkemede ndinam owo akpa mba, enye ekeme ndinọ uyụhọ ye nduọkodudu ke ini ẹnamde enye ye eti ntak. (Ecclesiastes 3:13, 22) Ndien ewe ntak efen ekeme ndidu n̄kan edibuana mme akpanikọ Bible ye mme mbọhọidụn̄ nnyịn? N̄ko, ukeme oro isịnde ndida ndikon̄ edumbet Abasi nsịn ke edinam idịghe n̄kpọ ndomokiet ke ini ẹmende ẹdomo ye mme ufọn oro nnyịn ibọde idahaemi nte utịp. (Mme N̄ke 2:10-20) Idem ke ini ẹkọbọde nnyịn, nnyịn ida nte ukpono ndikụt ndutụhọ ke ntak Obio Ubọn̄ Abasi.—1 Peter 4:14.
7 Ke akpanikọ, mbiomo Jesus ọnọ nduọkodudu akpan akpan ke ini imende idomo ye ekịm eke spirit oro ofụkde mbon oro ẹsụk ẹkọn̄ọde ọkpọnọ nsunsu ido ukpono. Abasi enyene ufiop ufiop ima ọnọ nnyịn inyụn̄ iyomke mme n̄kpọ ito nnyịn nte mîdotke. “Mbet [Jehovah] ibiakke owo idem.” (1 John 5:3) Nte ẹwụtde ata Ido Ukpono Christ ke N̄wed Abasi itiehe ukpan ukpan. Nte an̄wan̄ade, orụk utuakibuot nnyịn inamke owo akpa mba inyụn̄ imemke owo idem.
“Ikpọnọde Kpukpru Mbiomo Inịm N̄kan̄ Kiet”
8. Nso isiwak ndidi ntak mba eke spirit?
8 Edieke ikopde mmemidem ekededi ke n̄kan̄ eke spirit, emi esiwak ndito mbiomo efen efen oro mbiara editịm n̄kpọ emi adiande ọnọ nnyịn. Sia ‘ofụri ererimbot esịnede ke ubọk andidiọk,’ ndiọi odudu oro ẹkemede ndinam idem emem nnyịn mînyụn̄ iyakke nnyịn inyene iwụk ke n̄kan̄ eke spirit, ẹyọyọhọ. (1 John 5:19) Mme n̄kpọ oro mîdịghe akpan n̄kpọ ẹkeme nditịmede mme edinam Christian nnyịn. Mme mbiomo efen efen emi ẹkeme ndinam idem emem nnyịn ẹnyụn̄ ẹfịk nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit. Nte odotde, Bible eteme nnyịn ete “ikpọnọde kpukpru mbiomo inịm n̄kan̄ kiet.”—Mme Hebrew 12:1-3.
9. Didie ke edibịne inyene obụkidem ekeme ndinam idem emem nnyịn?
9 Ke uwụtn̄kpọ, ererimbot ndisịn idem mbịne uwọrọiso, okụk, unọ idem inemesịt, ukaisan̄ inemesịt, ye edibịne mme n̄kpọ obụkidem eken ẹkeme nditụk nte nnyịn ikerede n̄kpọ. (1 John 2:15-17) Ndusụk mme Christian akpa isua ikie oro ẹkebịnede inyene obụkidem ẹma ẹnen̄ede ẹtịmede uwem mmọ. Apostle Paul ama anam an̄wan̄a ete: “Mmọ eke ẹyomde ndidi mbon inyene ẹduọ ẹsịne ke idomo ye afia ye ediwak ndisịme ye idiọk udọn̄, eke ẹdụride owo ẹsụhọde ke nditaha ye nsobo. Koro itọn̄ inyene edi orụn̄ kpukpru orụk mme idiọk-n̄kpọ; ndien ke edinyanade mbịne enye, ndusụk owo ẹma ẹyo ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹda ediwak mfụhọ ẹnọ idem mmọ unan.”—1 Timothy 6:9, 10.
10. Nso ke n̄ke Jesus aban̄ade asuan n̄kpasịp ekeme ndikpep nnyịn mban̄a inyene?
10 Ke ini nnyịn ikpade mba inyụn̄ ikopde mmemidem ke utom oro inamde inọ Abasi, ndi ekeme ndidi koro edibịne mme n̄kpọ obụkidem ẹbabade idaha eke spirit nnyịn? Emi ekeme ndinen̄ede ntịbe, nte n̄ke Jesus aban̄ade asuan n̄kpasịp owụtde. Jesus ekemen “ekikere n̄kpọ eyo emi, ye abian̄a inyene, ye mme idiọk itọn̄ n̄kpọ en̄wen” odomo ye n̄kukịm oro ẹbede “ẹdụk ẹbaba” n̄kpasịp ikọ Abasi oro ẹdude ke esịt nnyịn, ẹwot. (Mark 4:18, 19) Ntem, Bible eteme nnyịn ete: “Ẹkûkọmọ ke ima inyene; [ẹnem esịt] ye se mbufo ẹnyenede; koro Abasi ọdọhọde ete, Ndikpụhu fi, ndinyụn̄ n̄kpọn̄ke fi.”—Mme Hebrew 13:5.
11. Didie ke nnyịn ikeme ndikpọnọde mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinam nnyịn ikpa mba, nnịm n̄kan̄ kiet?
11 Ndusụk ini, idịghe ndiyom mme n̄kpọ efen efen esitịmerede uwem nnyịn, edi se nnyịn idade mme n̄kpọ oro ima ikenyenyene inam. Ndusụk owo ẹkeme ndikpa mba ke n̄kan̄ eke ntụk ke ntak unana nsọn̄idem, editaba mbonima ke n̄kpa, m̀mê ke ntak mme mfịna eken. Mmọ ẹkụt ufọn edinam ukpụhọde ke ini ke ini. Ebe ye n̄wan kiet ẹma ẹbiere nditre ndusụk edinam ini nduọkodudu ye mme ọkpọkpọ edinam oro mîdịghe akpan n̄kpọ. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹdụn̄ọde mme n̄kpoduoho mmọ ẹnyụn̄ ẹsion̄o kpukpru n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ye mme utọ edinam oro ẹfep ke ufọk. Ke ini ke ini, kpukpru nnyịn imekeme ndikụt ufọn edidụn̄ọde mme edu ye inyene nnyịn, ikpọnọrede mme mbiomo oro mîdotke ibon n̄kan̄ kiet mbak nnyịn idikpa mba inyụn̄ ikop mmemidem ke ukpọn̄.
Oyom Eti Ibuot ye Nsụkidem
12. Nso ke nnyịn ikpọdiọn̄ọ iban̄a mme ndudue nnyịn?
12 Mme ndudue nnyịn, idem ke n̄kpri n̄kpọ, ẹkeme nditịmerede uwem nnyịn. Ikọ David emi enen̄ede edi akpanikọ: “Mme idiọk ido mi ẹmefụk mi ke ibuot: mmọ ẹtie nte edidobi mbiomo, ke ẹdobi ẹkan mi.” (Psalm 38:4) Ediwak ini, ndinam mme akpan ukpụhọde ifan̄ ekeme ndibiomode nnyịn ndodobi mbiomo.
13. Didie ke eti ibuot ekeme ndin̄wam nnyịn ise utom ukwọrọikọ nnyịn nte ọfọnde?
13 Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ete ifori “ekikere ye ọniọn̄.” (Mme N̄ke 3:21, 22) Bible ọdọhọ ke “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄ . . . enyene eti ibuot.” (James 3:17, NW) Ndusụk owo ẹkere ke akpana mmimọ inam ukem se mbon en̄wen ẹnamde ke utom ukwọrọikọ Christian. Nte ededi, Bible eteme nnyịn ete: “Yak owo kiet kiet odomo utom esie ọfiọk, ekem enye eyenyene se enye obụrede aban̄a ke idem esie ikpọn̄, idibụreke ke idem owo en̄wen. Koro owo kiet kiet enyene ndibiom mbiomo idem esie.” (Galatia 6:4, 5) Edi akpanikọ, nti uwụtn̄kpọ ekemmọ mme Christian ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn ndinam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt, edi ọniọn̄ ye eti ibuot ẹyen̄wam nnyịn inịm mme ata utịtmbuba nte ekemde ye mme ọkpọkpọ idaha nnyịn.
14, 15. Didie ke nnyịn ikeme ndida ọniọn̄ nse mban̄a mme udọn̄ eke obụk ye eke ntụk nnyịn?
14 Idem ke mme n̄kpọ oro ẹtiede nte idịghe akpan n̄kpọ, eti ibuot ekeme ndin̄wam nnyịn itre ndikpa mba. Ke uwụtn̄kpọ, nte nnyịn imenyene nti edu oro ẹnamde idem ọsọn̄ owo? Kere ban̄a uwụtn̄kpọ ebe ye n̄wan kiet emi ẹnamde utom ke kiet ke otu ọfis n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah. Mmọ ẹkụt nte ọniọn̄ ekemede ndinam owo okûkpa mba. N̄wan ọdọhọ ete: “Inamke n̄kpọ m̀mê utom nnyịn awak adan̄a didie, nnyịn imesidomo ndide idap ke ukem ini kpukpru usen. Nnyịn imesisịn̄ede idem n̄ko kpukpru ini. Emi emenen̄ede an̄wam nnyịn. Nnyịn imọfiọk mme ukeme nnyịn, inyụn̄ inam n̄kpọ nte ukeme nnyịn edide. Nnyịn isidomoke idem ye mbon oro etiede nte odudu mmọ isikụreke.” Nte nnyịn imesidia nti udia inyụn̄ inọ idem nnyịn nduọkodudu oro ekemde? Edise mban̄a idem nnyịn nte owụtde eti ibuot ekeme ndikpan mba eke ntụk ye eke spirit.
15 Ndusụk nnyịn imenyene san̄asan̄a udọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Christian an̄wan kiet amanam utom uyọhọ ini ke ediwak efakutom oro ẹkamade n̄kpọ-ata. Enye ọdọn̄ọ ikpọ udọn̄ọ, esịnede udọn̄ọ kansa. Nso in̄wam enye ndiyọ mme mfịghe mfịghe idaha emi? Enye ọdọhọ ete: “Edi ata akpan n̄kpọ ọnọ mi ndinyene ini oro ndude ikpọn̄ nnyụn̄ ndude ke ata ndobo. Adan̄a nte n̄kopde mfịghe nnyụn̄ n̄kpade mba, ntre ke nnen̄ede nyom ifet oro n̄kemede ndidu ikpọn̄ man n̄kpokot n̄wed nnyụn̄ nduọk odudu.” Ọniọn̄ ye ekikere ẹn̄wam nnyịn ndifiọk nnyụn̄ nyụhọ ọkpọkpọ udọn̄ nnyịn ntem, ifepde mba eke spirit.
Jehovah Abasi Ọnọ Nnyịn Odudu
16, 17. (a) Ntak emi edise mban̄a nsọn̄idem eke spirit nnyịn edide akpan n̄kpọ akan? (b) Nso ke nnyịn ikpesịn ke edinam nnyịn eke usen ke usen?
16 Nte ededi, ndise mban̄a nsọn̄idem eke spirit nnyịn edi akpan n̄kpọ akan. Idem ke ini inyenede n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah Abasi, nnyịn imekeme ndikpa mba, edi nnyịn ididehede ikpa mba ndituak ibuot nnọ enye. Jehovah “ọnọ mbon mba odudu; onyụn̄ anam ukeme awak ọnọ mmọ eke mînyeneke nsọn̄idem.” (Isaiah 40:28, 29) Apostle Paul, emi ke idemesie okokụtde nte ikọ emi edide akpanikọ, ekewet ete: “Esịt iduọhọ nnyịn; edi [okposụk] edi nte ikpọkidem nnyịn ataharede, idem nnyịn emi odude ke esịt-esịt ke akabade edi obufa ke usen ke usen.”—2 Corinth 4:16.
17 Kere ban̄a ikọ oro “ke usen ke usen.” Emi ọwọrọ ndibọ se Jehovah ọnọde nnyịn kpukpru usen. Isụn̄utom kiet emi ọkọsọn̄ọde ada anam utom isụn̄utom ke isua 43, ama esikpa mba onyụn̄ okop mmemidem ndusụk ini. Edi enye ikọkpọtke. Enye ọdọhọ ete: “Edi ido mi ndisibak ndemede man otodo n̄kpada ini mbọn̄ akam nnọ Jehovah nnyụn̄ n̄kot Ikọ esie mbemiso ntọn̄ọde utom ekededi. Edinam eke usen ke usen emi aman̄wam mi ndiyọ tutu esịm mfịn emi.” Nnyịn imekeme ndinen̄ede mberi edem ke odudu Jehovah edieke isibọn̄de akam inọ enye inyụn̄ itiede ikere ata nti edu ye un̄wọn̄ọ esie kpukpru ini, oro edi, “ke usen ke usen.”
18. Nso ndọn̄esịt ke Bible ọnọ mme anam-akpanikọ oro ẹsọn̄de m̀mê oro ẹdọn̄ọde?
18 Emi enen̄ede an̄wam mbon oro ẹkopde mmemidem ke ntak usọn̄ m̀mê udọn̄ọ. Idịghe ntak emi ẹmende idem ẹdomo ye mbon en̄wen esinam esịt ekeme ndiduọ utọ mbon oro, edi koro ẹmende idemmọ ẹdomo ye se mmọ ẹkedide ke ini edem. Ọnọ ndọn̄esịt didie ntem ndifiọk ke Jehovah okpono n̄kani owo! Bible ọdọhọ ete: “Iwat edi anyanya ubọn̄, ke usụn̄ eti ido ke ẹdikụt enye.” (Mme N̄ke 16:31) Jehovah ọfiọk mme mmeme nnyịn onyụn̄ enen̄ede adara utuakibuot ofụri esịt oro inọde enye kpa ye mme mmeme nnyịn. Ndien tutu amama Abasi idifreke nti utom oro ima ikananam inọ enye. N̄wed Abasi ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Abasi ikwan̄ake nte efrede utom mbufo ye ima enyịn̄ Esie eke mbufo ẹwụtde, ke emi mbufo ẹkenamde n̄kpọ ẹnọ ikọt Abasi, ẹnyụn̄ ẹsụk ẹnanam.” (Mme Hebrew 6:10) Esịt adat nnyịn didie ntem ndinyene ke otu nnyịn mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua!
Kûkpa Mba
19. Didie ke nnyịn ibọ ufọn ke ndika iso mfọn ido?
19 Ediwak owo ẹnịm ke ọkpọsọn̄ nsịn̄edeidem ofụri ini ekeme ndinam owo okûkpa mba. Kpasụk ntre, mme edinam eke spirit ofụri ini ẹkeme ndinam owo okûkpa mba ke n̄kan̄ eke ntụk m̀mê ke n̄kan̄ eke spirit. Bible ọdọhọ ete: “Ẹyak ikûkpa mba ke edinam eti n̄kpọ; koro ke edikem ini nnyịn iyọdọk mbun̄wụm, edieke nnyịn mîyakke idem emem nnyịn. Mmọdo ndien, adan̄a nte ikụtde ifet, ẹyak nnyịn ifọn ido ye kpukpru owo, akpan-akpan ye mmọ emi ẹtode ke ufọk mme andinịm ke akpanikọ.” (Galatia 6:9, 10) Kere ban̄a ikọ oro “edinam eti n̄kpọ” ye “ifọn ido.” Emi oyom nnyịn inam n̄kpọ. Ke akpanikọ ndinam nti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen ekeme ndinam nnyịn ikûkpa mba ke utom oro inamde inọ Jehovah.
20. Man ikan mmemidem, ana nnyịn ifep ndidụk nsan̄a ye mmanie?
20 Ke edide isio, ndidụk nsan̄a nnyụn̄ nnam n̄kpọ ye mbon oro ẹmiomde mme ibet Abasi ẹkeme ndikabade ndi edidobi mbiomo. Bible ọtọt nnyịn ete: “Itiat ke odobi, ntan onyụn̄ edi mbiomo; edi iyatesịt ndisịme odobi akan mbiba.” (Mme N̄ke 27:3) Man ikan mmemidem ye mba, ana nnyịn ifep nsan̄a ye mbon oro ẹsiwakde ndikere ke n̄kpọ idifọnke ẹnyụn̄ ẹwakde ndikụt ndudue nnọ mbon en̄wen.
21. Didie ke nnyịn ikeme ndisịn udọn̄ nnọ mbon en̄wen ke mme mbono esop Christian?
21 Mme mbono esop Christian ẹdi usụn̄ kiet oro Jehovah adade ọnọ nnyịn odudu eke spirit. Nnyịn imenyene ata eti ifet do ndida item ye eti ebuana nsịn udọn̄ nnọ kiet eken. (Mme Hebrew 10:25) Kpukpru owo ke esop ẹkpenyene ndisịn udọn̄ nnọ kiet eken ke ini ẹnọde ibọrọ ke mme mbono esop m̀mê ke ini ẹnyenede n̄kpọ ndinam ke mbot utịn̄ikọ. Mbon oro ẹdade usụn̄ nte mme andikpep ẹkpenen̄ede ẹnyene ndisịn udọn̄ nnọ mbon en̄wen. (Isaiah 32:1, 2) Idem edieke oyomde ẹnọ item m̀mê nsuannọ, usụn̄ oro ẹnọde item oro ekpenyene nditie inem inem. (Galatia 6:1, 2) Ke akpanikọ, ima oro imade mbon en̄wen ayan̄wam nnyịn ndinam n̄kpọ Jehovah ye unana edikpa mba.—Psalm 133:1; John 13:35.
22. Kpa ye unana mfọnmma nnyịn, ntak emi nnyịn ikemede ndisọn̄ esịt?
22 Ndituak ibuot nnọ Jehovah ke utịt ini emi esịne utom. Ndien mme utịp mba, ubiak eke ntụk, ye eke mme idaha oro ẹkamade mfịghe ẹsisịm mme Christian n̄ko. Sia idide mme anana-mfọnmma owo nnyịn idi mmemmem, ukem nte esombat. Kpa ye oro, Bible ọdọhọ ete: “Nnyịn ikama ọsọn̄-urua n̄kpọ emi ke aban̄ mbat, man akwa ubom odudu esie okpoto Abasi, itoho nnyịn.” (2 Corinth 4:7) Ih, nnyịn iyokop mmemidem, edi akpakam nnyịn idehede ikpọt. Utu ke oro, ẹyak nnyịn ‘isọn̄ esịt idọhọ ite, Jehovah edi Andin̄wam mi.’—Mme Hebrew 13:6.
Ibio Ibio Ndụn̄ọde
• Nso idi ndusụk ndodobi mbiomo oro nnyịn ikemede ndikpọnọde nnịm?
• Didie ke nnyịn ikeme nditiene ‘mfọn ido’ ye ekemmọ mme Christian?
• Didie ke Jehovah esisọn̄ọ nnyịn idem ke ini ikpade mba m̀mê ikopde mmemidem?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
Jesus ama ọfiọk ke mmemidem anyan ini ekeme ndifịna mme apostle
[Ndise ke page 24]
Ndusụk owo ẹmetre ndusụk edinam ini nduọkodudu ye mme ọkpọkpọ edinam oro mîdịghe akpan n̄kpọ
[Ndise ke page 26]
Kpa ye mme mmeme nnyịn, Jehovah enen̄ede adara utuakibuot ofụri esịt oro inọde enye