Nso Inyene ke Afo Ekpenịm Ọnọ Nditọ Fo?

PAVLOS, ibuot ubon kiet emi otode usụk usụk Europe, isiwakke ndidu ke ufọk ye n̄wan ye nditọ esie—iban iba, emi kiet edide isua 13, enye eken edi isua 11, ye eren kiet emi edide isua 7. Kpukpru usen ke urua, Pavlos esinam utom owo iba, man ekeme ndinyene okụk ndisịm utịtmbuba esie. Utịtmbuba esie edi ndidep ufọk nnọ nditọiban esie iba, nnyụn̄ ntọn̄ọ ekpri mbubehe nnọ eyeneren esie. Sofia n̄wan esie esịn idem edep ọfọn̄, ọfọn̄ okpokoro, ufụk udia, mme utọ n̄kpọ ndụn̄ufọk nte eso, ikwa, ikpan̄, akpan̄kpan̄, ye ọtọ-akpa usan man ẹkpebon ke ufọk nditọ mmọ. Ke ini ẹsibụpde mmọ ntak oro mmọ ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ntre, mmọ ẹsibọrọ ke uyo kiet ẹte, “Ke ntak nditọ nnyịn!”

Ukem nte Pavlos ye Sofia, ediwak ete ye eka  ke ofụri ererimbot ke ẹnam ofụri ukeme mmọ man ẹtọ nditọ mmọ ndụn̄ufọk ediye ediye. Ndusụk ẹfam okụk ẹnịm ẹnọ nditọ ke ini iso. Mbon en̄wen ẹkụt ẹte ke nditọ mmimọ ẹbọ ukpep oro ekemde ẹnyụn̄ ẹkpep usọ oro edinyenede ufọn ke ini iso. Okposụkedi ediwak ete ye eka ẹsede utọ enọ oro nte ediwụt ima nnọ nditọ mmọ, ndinịm n̄kpọ nnọ nditọ esiwak ndinen̄ede nyịk mme ete ye eka ndinam n̄kpọ ekekem ye ekikere mme iman, mme ufan, ye obio emi mmọ ẹdụn̄de. Mmọdo, mme ete ye eka oro ẹyomde ndinịm n̄kpọ nnọ nditọ mmọ ẹsibụp ẹte, ‘Nso ke nnyịn ikpenịm inọ nditọ nnyịn?’

Ndinam Ndutịm Nnọ Ini Iso

Edi ndammana n̄kpọ onyụn̄ ekem ye N̄wed Abasi mme ete ye eka oro ẹdide mme Christian nditịm n̄kpọ nnọ nditọ mmọ. Apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian eyo esie ete: “Mme ete ye eka ẹkpetịm n̄kpọ ẹnịm ẹnọ nditọ mmọ, idịghe nditọ ẹkpetịm ẹnịm ẹnọ mme ete ye eka.” (2 Corinth 12:14, The New English Bible) Paul ama aka iso etịn̄ ete ke mme ete ye eka ẹnyene ata akamba mbiomo ndise mban̄a ubon mmọ. Enye ekewet ete: “Owo eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan-akpan mbon ufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” (1 Timothy 5:8) Ediwak mbụk Bible ẹwụt ke mme n̄kpọ ẹban̄ade inyene oro ẹkenịmde ẹnọ owo ẹkedi ata akpan n̄kpọ ẹnọ mme asan̄autom Abasi ke mme ini Bible.—Ruth 2:19, 20; 3:9-13; 4:1-22; Job 42:15.

Nte ededi, ndusụk ini, mme ete ye eka ẹsisịn idem ẹkaha ndikọ ekese inyene mbon nnọ nditọ mmọ. Ntak-a? Manolis, ete ubon kiet, emi ọkọwọrọde ke usụk usụk Europe aka United States, asiak ntak kiet ete: “Mme ete ye eka oro Ekọn̄ Ererimbot II, akan̄ ye ubuene ẹkenọmọde, ẹbiere ndifori idaha udu uwem nditọ mmọ.” Enye  adian do ete: “Ke ntak edida ke mbiomo mmimọ okpon etieti ye udọn̄ editọ nditọ mmọ mfọnn̄kan ndụn̄ufọk, mme ete ye eka ẹsiwak ndinọ idemmọ unan.” Ke akpanikọ, ndusụk ete ye eka ẹsitaba mme akpan n̄kpọ udu uwem man ẹbon n̄kpọ ẹnọ nditọ mmọ. Edi, ndi owụt eti ibuot mme ete ye eka ndinam n̄kpọ ntre?

“Ikpîkpu ye Akamba Idiọk N̄kpọ”

Edidem Solomon eke Israel eset ama ọnọ item aban̄a edinịm inyene nnọ owo. Enye ekewet ete: “Ndien n̄ko ami nsua ofụri ọkpọsọn̄ utom mi emi nnamde ke idak utịn: koro nnyenede ndinịm enye nnọ owo eke editienede mi edem. Ndien anie ọfọfiọk m̀mê enye edidi owo eti ibuot, m̀mê edidi owo ndisịme? Edi enye ayakara ofụri ọkpọsọn̄ utom mi emi n̄kadade eti ibuot nnam ke idak utịn: emi onyụn̄ edi ikpîkpu n̄ko. . . . Koro enyenede owo eke akanamde n̄kpọ ke eti-ibuot, ye ke ifiọk, ye ke ikike; ndien enye enyene ndida udeme esie nnọ owo eke mîkanamke n̄kpọ ke esịt. Emi n̄ko edi ikpîkpu ye akamba idiọk n̄kpọ.”—Ecclesiastes 2:18-21.

Nte Solomon anamde an̄wan̄a, mbon oro ẹbọde inyene ẹkeme nditre ndifiọk ufọn inyene oro sia mîdịghe mmọ ẹkenam ọkpọsọn̄ utom man ẹnyene enye. Mmọdo, nditọ emi ẹbọde inyene emi ẹkeme ndida inyene oro mme ete ye eka mmọ ẹkenamde utom ọkpọsọn̄ man ẹkọ ẹbon ẹnọ mmọ, nte ndisịme. Mmọ ẹkam ẹkeme nditahade utọ inyene oro ẹkenamde utom ọkpọsọn̄ do man ẹnyene. (Luke 15:11-16) Nso “ikpîkpu ye akamba idiọk n̄kpọ” ke oro ekpedi ntem!

Inyene ye Idiọkitọn̄

Odu n̄kpọ efen oro oyomde mme ete ye eka ẹkere ẹban̄a. Ke mme obio oro ẹnen̄erede ẹma inyene oro ẹnịmde-nịm ẹnọ owo ọkọrọ ye enọ ndọ, nditọiban ẹkeme ndidiọk itọn̄, ẹdọhọde ẹnọ mmimọ ufọk, m̀mê n̄kpọ ndọ, emi mme ete ye eka mmọ mîkemeke ndinọ. Loukas, ete nditọ, emi otode Greece, eseme ete: “Mbọm owo emi enyenede nditọiban iba m̀mê ita.” Enye ọdọhọ ete: “Nditọiban ẹkeme ndimen se ete ọnọde mmọ ndomo ye se mme ete eka efen ẹkọde ẹbon ẹnọ nditọ mmọ. Mmọ ẹkeme ndidọhọ ke owo ididọhọ mmimọ edieke mmimọ mînyeneke ediwak n̄kpọ ndọ.” *

Manolis, emi ikasiakde ke mbemiso, ọdọhọ ete: “Akparawa ekeme nditre uyomima tutu ete eyenan̄wan oro enye oyomde ndidọ ọn̄wọn̄ọ ke iyọnọ enye n̄kpọ, awakde ndidi ufọk  m̀mê ata ediwak okụk. N̄kpọ emi ekeme ndinam owo ọwọrọ idiọk etop.”

Bible odụri owo utọn̄ ọbiọn̄ọ kpukpru orụk idiọkitọn̄. Solomon ekewet ete: “Inyene eke ẹwarade ndikọ ke editọn̄ọ idikwe ufọn ke akpatre.” (Mme N̄ke 20:21) Apostle Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete: “Itọn̄ inyene edi orụn̄ kpukpru orụk mme idiọk-n̄kpọ.”—1 Timothy 6:10; Ephesus 5:5.

‘Ọniọn̄ ye Inyene’

Edi akpanikọ, inyene enyene ufọn, edi ọniọn̄ enen̄ede ọfọn akan inyene obụkidem. Edidem Solomon ekewet ete: “Eti ibuot [m̀mê, ọniọn̄] ọfọn akan akpa eke owo adiade, [m̀mê, inyene]; . . . Koro [ọniọn̄] edide se ikpemede, inyene onyụn̄ edi se ikpemede, edi ata ifiọk ye [ọniọn̄] ẹyenam mme andinyene enye ẹdu uwem.” (Ecclesiastes 7:11, 12; Mme N̄ke 2:7; 3:21) Okposụkedi okụk ekemede ndinọ esisịt ukpeme, anamde andinyene ekeme ndinyene se enye oyomde, okụk ekeme nditak. Ke n̄kan̄ eken, ọniọn̄—oro edi, ukeme edida ifiọk n̄kọk mme mfịna m̀mê nsịm mme akpan utịtmbuba—ekeme ndikpan owo ndisịn idem ke itiendịk nte mîdotke. Edieke edide ọniọn̄ emi asan̄ade ye ata mbak Abasi, enye ekeme ndinam owo enyene nsinsi uwem ke obufa ererimbot Abasi oro edidide ke mîbịghike—kpa ọsọn̄urua inyene!—2 Peter 3:13.

Mme ete ye eka oro ẹdide mme Christian ẹwụt utọ ọniọn̄ oro ebe ke ndinịm mme ebeiso n̄kpọ oro ẹdotde nnọ idemmọ ye nditọ mmọ. (Philippi 1:10) Mme n̄kpọ eke obụk oro ẹkọde ẹbon ẹnọ nditọ ikpedịghe ebeiso n̄kpọ inọ mme n̄kpọ eke spirit. Jesus ekesịn udọn̄ ọnọ mme anditiene enye ete: “Ẹkam ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie; ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ emi ẹnọ mbufo.” (Matthew 6:33) Mme ete ye eka oro ẹnịmde mme utịtmbuba eke spirit ẹnọ ubon mmọ ẹkeme ndidori enyịn ndibọ ekese edidiọn̄. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Esịt eyenem ete eti eyen eti-eti: enyene-ibuot eyen oyonyụn̄ adat andibon enye esịt. Esịt eyenem usọ ye uka: andiman fi oyonyụn̄ adat esịt.”—Mme N̄ke 23:24, 25.

Nsinsi Inyene

Nditọ Israel eset ẹkeda inyene oro ete ekenịmde ọnọ nditọ nte ata akpan n̄kpọ. (1 Ndidem 21:2-6) Nte ededi, Jehovah eketeme mmọ ete: “Yak mme ikọ emi ami ntemede fi mfịn emi, ẹdu fi ke esịt: nyụn̄ dọdiọn̄ siak mmọ nọ nditọ fo, nyụn̄ kama mmọ ke inua fo ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asan̄ade ke usụn̄, ye ke ini afo anade ke isọn̄, ye ke ini afo adahade ke enyọn̄.” (Deuteronomy 6:6, 7) Ẹsian n̄ko mme ete ye eka oro ẹdide mme Christian ẹte: “Ẹkama [nditọ mbufo] ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.”—Ephesus 6:4.

Mme ete ye eka oro ẹmade n̄kpọ eke spirit ẹfiọk ẹte ke nditịm n̄kpọ nnọ nditọ mmimọ abuana ndida Bible nnọ mmọ ukpep. Andreas, ete emi enyenede nditọ ita, ọdọhọ ete: “Edieke nditọ ẹkpepde ndida mme edumbet Abasi nsịn ke edinam ke uwem mmọ, mmọ ẹyenen̄ede ẹsịn eti itiat idakisọn̄ ẹnọ ini iso.” Ndinọ mmọ utọ inyene oro abuana n̄ko ndin̄wam mmọ ẹtọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹnyene ọkpọkpọ itie ebuana ye Andibot mmọ.—1 Timothy 6:19.

Nte afo emekere aban̄a nditịm n̄kpọ ini iso nnọ nditọ fo ke n̄kan̄ eke spirit? Ke uwụtn̄kpọ, nso ke mme ete ye eka ẹkpenam edieke eyen mmọ oyomde ndinam utom uyọhọ ini? Ke adan̄aemi asan̄autom uyọhọ ini mînyeneke ndiben̄e m̀mê ndidori enyịn ndibọ un̄wam okụk, edima ete ye eka ẹkeme ndibiere ndinọ ‘se inanade enye’ man ẹn̄wam enye ọsọn̄ọ odu ke utom uyọhọ ini. (Rome 12:13; 1 Samuel 2:18, 19; Philippi 4:14-18) Ke akpanikọ, utọ un̄wam oro enem Jehovah esịt.

Do, nso inyene ke mme ete ye eka ẹkpenịm ẹnọ nditọ mmọ? Ke ẹsiode edinọ se mmọ ẹyomde ke n̄kan̄ eke obụk ẹfep, mme ete ye eka oro ẹdide mme Christian ẹyekụt ẹte ke nditọ mmimọ ẹbọ eti inyene eke spirit oro edinyenede ufọn ọnọ mmọ ke nsinsi. Ke utọ usụn̄ oro ke ikọ oro ẹkụtde ke Psalm 37:18 edisu: “Jehovah ọmọfiọk mme usen nti owo: ndien udeme [m̀mê, inyene] mmọ ẹyedu ke nsinsi.”

[Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 26, 27]

Nso ini iso ke afo odiomi ọnọ nditọ fo?