Mbụk Eyouwem

Ubọ Ukpep Ofụri Eyouwem

NTE HAROLD GLUYAS OBỤKDE

Enyene n̄kpọ oro eketịbede ke ini uyen mi oro nsụk ntide ke ofụri isua 70 oro ẹbede. N̄ketie ke itie utemudia, nse ekpri babru emi ẹkewetde ikọ emi “Ceylon Tea.” Ndise iban emi ẹtetde ikọn̄ tea ke nsehe awawa in̄wan̄ Ceylon (idahaemi edide Sri Lanka) ama odu n̄ko ke ekpri babru oro. Ndise emi, oro edide ata isio ye obio nnyịn oro n̄kpọ mîsiseheke ke Edem Usụk Australia, ama edemede mi udọn̄. Mma n̄kere ke anaedi Ceylon edi idụt oro enen̄erede eye onyụn̄ akamade nduaidem. N̄kọfiọkke ke nyodu isua 45 nte isụn̄utom ke ediye isuo oro.

KE April 1922, mma mmana ndụk ererimbot oro ekedide ata isio ye ererimbot mfịn. Ubon nnyịn ekesinam utom ke ndobo ndobo in̄wan̄ ibokpot emi okodude ekpere nsannsan obio-in̄wan̄ emi ekerede Kimba, emi odude ke ufọt akwa idụt Australia ye ke usụk usụk ikpehe akwa desat Australia. Unana edịm, n̄kpri unam oro ẹsibiatde n̄kpọ ke in̄wan̄, ye enyene-ndịk ufiop ẹma ẹnam uwem ọsọn̄ ye nnyịn etieti. Mama ama anam utom ọkpọsọn̄ man ese aban̄a Papa ye nnyịn nditọ itiokiet ke ufọk in̄wan̄ emi ekedide ntan̄wan̄ ufọk tian.

Nte ededi, nsannsan obio-in̄wan̄ emi ekedi ebiet ifụre ye inemesịt ọnọ mi. Ke ini n̄kedide eyenọwọn̄, mmeti nte ekenyenede mi uten̄e ndikụt nte nyara-enan̄ ẹwụberede mbiet ke ikọt m̀mê nte obu ofụkde ofụri obio-in̄wan̄. Ntre, mma ntọtọn̄ọ ndibọ ukpep anyan ini  mbemiso n̄kọtọn̄ọde ndika ekpri ufọkn̄wed emi andikpep kiet kpọt okodude, emi okoyomde usụn̄ ke kilomita ition ọkpọn̄ ufọk nnyịn.

Ete ye eka mi ẹma ẹma n̄kpọ Abasi, okposụkedi akananam mmọ mîkakaha ufọkabasi—akpan akpan ke ntak emi in̄wan̄ nnyịn okoyomde usụn̄ ọkpọn̄ obio. Nte ededi, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1930, Mama ama ọtọn̄ọ ndisikpan̄ utọn̄ nnọ mme utịn̄ikọ Bible oro Judge Rutherford ọkọnọde, emi ẹkesibrede kpukpru urua ke ufọkutom usuanetop ekebe utịn̄ikọ ke Adelaide. N̄kekere ke Judge Rutherford ekedi ọkwọrọikọ n̄kann̄kụk ke Adelaide, ntre n̄kenyeneke udọn̄. Edi kpukpru urua Mama ama esitie ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ebet utịn̄ikọ Rutherford onyụn̄ enen̄ede akpan̄ utọn̄ nte uyo esie ọkọwọrọde ntaha ntaha ke akani ekebe utịn̄ikọ nnyịn oro ẹdade batri ẹbre.

Ke ufiop ufiop uwemeyo kiet oro eketiede obu obu, akani ekpri ubomisọn̄ mbiomo ama atuak ada ke enen nnyịn, iren iba oro ẹkesịnede ọfọn̄ ediye ediye ẹma ẹwọn̄ọ. Mmọ ẹkedi Mme Ntiense Jehovah. Mama ama akpan̄ utọn̄ okop etop mmọ onyụn̄ etịp okụk ke ediwak n̄wed oro ẹkenọde enye, emi enye ọkọtọn̄ọde ndikot iwiwa. Mme n̄wed emi ẹma ẹnen̄ede ẹtụk enye tutu enye ọdọhọ Papa awat imọ aka ebịne mbon mbọhọ nnyịn man imọ iketịn̄ se imọ ikekpepde inọ mmọ.

Ufọn Nti Nsan̄a

Esisịt ini ke emi ebede, idiọk idaha eyo ama anam nnyịn iwọrọ ikpọn̄ obio-in̄wan̄ ika Adelaide, emi edide kilomita 500. Ubon nnyịn ẹma ẹtọn̄ọ ndibuana ye Esop Adelaide eke Mme Ntiense Jehovah nnyụn̄ nnam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. Uwọrọidụn̄ nnyịn ikayakke mi n̄ka aba n̄wed. N̄kokụre n̄wed ke ini n̄kedide isua 13 kpọt, oro edi ke mma n̄kokụre praimari. N̄kesida kpukpru n̄kpọ nnam efen, emi ọkpọkọbọde mi mme n̄kpọ eke spirit ọduọk ke mîkpedịghe un̄wam nti nditọete—mme asiakusụn̄, m̀mê mme asan̄autom uyọhọ ini—emi ẹkenyenede ọkpọkpọ udọn̄ ke idem mi.

Nte ini akakade, ndisan̄a ye mme ifịk ifịk nditọete emi ama afiak edemede udọn̄ mi kaban̄a mme n̄kpọ eke spirit. Ama enem mi ndidụk nsan̄a ye mmọ, mma nnyụn̄ mma edu edinam utom ọkpọsọn̄ oro mmọ ẹkenyenede. Ntre, ke ini ẹkenọde ntọt oro ẹkesịnde udọn̄ ẹnọ mme owo ẹdụk utom uyọhọ ini ke mbono oro ẹkenịmde ke Adelaide ke 1940, mma nsịn enyịn̄ okposụkedi mmen̄kekereke ke nyanam oro. N̄kakam nnaha kan̄a baptism ini oro n̄konyụn̄ nnyene esisịt ifiọk unọ ikọ ntiense. Kpa ye oro, ke usen ifan̄ ẹma ẹkebe, ẹma ẹdọhọ n̄ka n̄kanam utom ye ekpri otu mme asiakusụn̄ ke Warrnambool, obio emi oyomde usụn̄ ediwak kilomita ikie ọkpọn̄ Adelaide, ke Stet Victoria.

Kpa ye oro n̄kadade utom ukwọrọikọ nnam efen ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ikebịghike mma ndima an̄wautom, ndien enem mi esịt ndidọhọ ke ima oro isụhọkede ke ofụri isua emi ẹbede. Ke akpanikọ, oro ekedi ini ukpụhọde ọnọ mi, ndien mma ntọn̄ọ ndinam ata n̄kọri ke n̄kan̄  eke spirit. Mma ndifiọk ufọn edisan̄a n̄kpere mbon oro ẹmade mme n̄kpọ eke spirit. Mma nnyụn̄ ndifiọk ke eti nsan̄a ntem ekeme ndinam nnyịn inam ofụri ukeme nnyịn inamke n̄kpọ m̀mê nso ifiọkn̄wed ke nnyịn inyene ye nte n̄kpọ oro ikpepde ẹkemede ndin̄wam nnyịn ke ofụri eyouwem.

Mme Idomo Ẹma Ẹsọn̄ọ Mi Idem

N̄kanam utom usiakusụn̄ ke ata ibio ini mbemiso ẹkekpande utom Mme Ntiense Jehovah ke Australia. Sia mmen̄kọfiọkke se n̄kpanamde, mma ndọhọ nditọete ẹnọ mi ndausụn̄, ndien mmọ ẹma ẹdọhọ ke owo ikpanke nditịn̄ n̄kpọ mban̄a Bible nnọ mme owo. Ntre mma nsan̄a ye mme asiakusụn̄ eken ke ufọk ke ufọk nsian mme owo mmemmem etop Bible. Emi ama ọsọn̄ọ mi idem ndiyọ mme idomo oro ẹkenade ke iso.

Ọfiọn̄ inan̄ ke ukperedem mma nyọhọ isua 18, ndien ẹma ẹdọhọ mi ndidụk utom ekọn̄. Emi ama ọnọ mi ifet nditịn̄ ikọ mban̄a mbuọtidem mi ke iso ediwak ikpọ owoekọn̄ ye ke iso ebiereikpe. Ke ini oro, n̄kpọ nte nditọete 20 ẹkedu ke ufọk-n̄kpọkọbi Adelaide ke ntak edida san̄asan̄a, ndien ikebịghike mma ntiene n̄kodu ye mmọ. Ẹkenọ nnyịn ọkpọsọn̄ utom editịbi itiat nnyụn̄ ndiọn̄ usụn̄. Emi ama an̄wam mi nnyene mme utọ edu nte ime ye nsọn̄ọnda. Ke akpatre, eti edu uwem ye nsọn̄ọnda nnyịn ẹma ẹnam ediwak mme ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ẹkpono nnyịn.

Ke ẹma ẹkesana mi ẹyak ọfiọn̄ ifan̄ ke ukperedem, mma ntọn̄ọ ndifiak ndia nti udia nnyụn̄ mfiak ntọn̄ọ utom usiakusụn̄. Nte ededi, nsan̄a usiakusụn̄ ẹma ẹnana etieti, ntre ẹma ẹbụp mi m̀mê n̄kpama ndinam utom ikpọn̄ ke nsannsan obio-in̄wan̄ ke Edem Usụk Australia. Mma nnyịme nnyụn̄ ndụk nsụn̄ikan̄ n̄ka Ekpri Isuo Yorke, mmende mme n̄wed ndida n̄kwọrọ ikọ ye enan̄ukwak kpọt. Ke mma n̄kesịm, ubon kiet emi ẹkenyenede udọn̄ ẹma ẹda mi ẹka ekpri ufọkisen emi ọfọnido akanian̄wan kiet akanamde n̄kpọ ye ami nte eyen esie. Ke eyo esierede, nyawat enan̄ukwak ke ntọn̄ ntọn̄ usụn̄ n̄kwọrọ ikọ ke n̄kpri obio oro ẹkedude ntomo ntomo ke isuo oro. Man n̄keme ndikwọrọ ikọ ke mme ikpehe oro ẹyomde usụn̄, ndusụk ini mma nsidan̄ ke ufọkisen. Ntem ke n̄kesiwat enan̄ukwak ke ediwak kilomita nnyụn̄ nnyene ekese nti ifiọkutom. N̄kesinen̄ekede ntịmede esịt mban̄a ndinam utom ikpọn̄, ndien nte n̄kokụtde ukpeme Jehovah, mma nnen̄ede nsan̄a n̄kpere enye.

Ndiyọ Ekikere Unana Edidot

Ke 1946, mma mbọ leta oro ẹkedọhọde mi nnam utom oro ẹsan̄ade-san̄a nte asan̄autom nditọete (ẹkotde idahaemi esenyịn circuit). Emi ama esịne edika n̄kese ediwak esop ke circuit kiet. Ntịn̄ akpanikọ, utom emi ama ọsọn̄ mi etieti. Usen kiet mma n̄kop ke inọ utọn̄ nte eyenete kiet ọdọhọde ete, “Harod inen̄ekede ifiọk ndinọ utịn̄ikọ, edi enen̄ede ọdiọn̄ọ ndikwọrọ ikọ ke an̄wautom.” Ikọ emi ama enen̄ede esịn udọn̄ ọnọ mi. Mma nnen̄ede ndiọn̄ọ ke ami mfiọkke ndinọ utịn̄ikọ udọn udọn ye nditịm mme n̄kpọ, edi mma nnịm ke utom ukwọrọikọ edi akpan utom mme Christian.

Ke 1947 nnyịn ima inen̄ede ikop nduaidem iban̄a Brọda Nathan Knorr ye Milton Henschel ndito ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn ndi. Oro ekedi akpa ini emi mme owo ẹketode ibuot itieutom ẹdi, tọn̄ọ nte Brọda Rutherford ekedi ke 1938. Ẹma ẹnịm ata  akamba mbono ke Sydney ke ini edidi emi. Ukem nte n̄kparawa asiakusụn̄ eken, mma nnyene udọn̄ ke ukpep isụn̄utom oro ẹkenọde ke Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible eke Gilead ke South Lansing, New York, U.S.A. Ediwak nnyịn ima ikere m̀mê ufọkn̄wed oro ama oyom owo enen̄ede ọfiọk n̄wed man odot ndidụk. Nte ededi, Brọda Knorr ama anam an̄wan̄a nte ke edieke nnyịn ikemede ndikot ibuotikọ ke Enyọn̄-Ukpeme nnyụn̄ nti mme ọkpọ ikọ, ke etie nte nnyịn iyanam ọfọn ke Gilead.

Mma n̄kere ke ndidotke sia mmen̄kakaha n̄wed. Edi idem ama akpa mi, koro ọfiọn̄ ifan̄ ke ukperedem ẹma ẹdọhọ mi nsịn enyịn̄ ndibọ ukpep ke Gilead. Mmọdo ẹma ẹda mi nte eyen ufọkn̄wed oro, mma nnyụn̄ ndụk ọyọhọ otu 16, emi ẹkenịmde ke 1950. Emi ekedi ata n̄wọrọnda n̄kpọ oro akanamde mi nnen̄ede nnyene uko. Enye ama anam mi mfiọk ke idịghe ifiọkn̄wed akanam owo okụt unen ke Gilead. Utu ke oro, nsịnifịk ye n̄kopitem ẹkedi akpan n̄kpọ oro ẹyomde. Mme andikpep nnyịn ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ nnyịn ẹte isịn ofụri ukeme nnyịn. Sia n̄kanamde item mmọ, mma n̄ka iso ndinam n̄kọri, ukpepn̄kpọ oro ama onyụn̄ enen̄ede an̄wan̄a mi.

Ndito Australia N̄ka Sri Lanka

Ke ima ikokụre ukpep, ẹma ẹnọ mi ye nditọete iba efen emi ẹtode Australia ika Ceylon (idahaemi edide Sri Lanka). Nnyịn ima ikebehe ke Colombo, ibuot obio, ke September 1951. Eyo ama ofiop, ndien ndiye ebiet, uyom, ye mme ufuọn̄ ẹma ẹnem nnyịn etieti. Ke ndondo oro ikọwọrọde ke nsụn̄ikan̄, isụn̄utom kiet emi akanamde utom do ama adara mi onyụn̄ ọnọ mi n̄wedikot utịn̄ikọ an̄wa emi ẹkeyomde ndinọ ke Sunday oro etienede ke an̄wa obio. Idem ama akpa mi ndikụt enyịn̄ mi ke n̄wedikot oro nte enye emi edinọde utịn̄ikọ oro! Mmọn̄ọ, n̄kọ an̄wan̄a fi nte idem ekenyekde mi? Edi ini oro n̄kadade nnam utom usiakusụn̄ ke Australia ama ekpep mi ndibọ utom ekededi oro ẹnọde mi. Ntre ke un̄wam Jehovah, mma nnọ utịn̄ikọ oro uforo uforo. Nnyịn mbita, adianade ye nditọete iren inan̄ oro mîkọdọhọ ndọ, emi ẹkedude ke ufọkidụn̄ isụn̄utom ke Colombo, ima itọn̄ọ ndikpep ọkpọsọn̄ usem Sinhala inyụn̄ itọn̄ọ ndibuana ke an̄wautom. Ekese ini nnyịn ikesisan̄a ikpọn̄, ama onyụn̄ enem nnyịn ndikụt ke mbio obio ẹma ẹkpono owo ẹnyụn̄ ẹma isenowo. Ikebịghike-bịghi ibat mbon oro ẹkedụkde mbono esop ama ọkọri.

Nte ini akakade, mma ntọn̄ọ ndinen̄ede n̄kere mban̄a ediye asiakusụn̄ eyenete an̄wan kiet emi ekekerede Sybil, emi n̄kokụtde ke ini n̄kodụkde nsụn̄ikan̄ n̄ka ndidụk Ufọkn̄wed Gilead. Enye akaka ndidụk mbono ofụri ererimbot ke New York. Nte ini akakade, enye ama odụk ọyọhọ otu 21 eke Gilead ẹnyụn̄ ẹnọ enye aka Hong Kong ke 1953. Mma ntọn̄ọ ndisiwet enye leta, ndien nnyịn ima isiwet kiet eken tutu 1955 emi Sybil ekedide Ceylon, nnyịn inyụn̄ idọ ndọ.

Akpa efakutom oro ẹkenọde nnyịn nte mme isụn̄utom oro ẹdọde ndọ ekedi Jaffna, akwa obio emi odude ke ata edem edere Sri Lanka. Ke ufọt ufọt iduọk isua 1950, utọk ukaraidem ama ọtọn̄ọ ndibahade obio Sinhala ye Tamil, emi akanamde mmọ ẹn̄wana ekọn̄ ke ukperedem. Ekenem nnyịn esịt didie ntem ndikụt nte Mme Ntiense ẹtode Sinhala ye Tamil ẹdịpde kiet eken ke ufọk mmọ ke ediwak ọfiọn̄ ke n̄kpọsọn̄ ini oro! Mme idomo oro ẹma ẹbọp ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ mbuọtidem nditọete.

 Ndikwọrọ Ikọ Nnyụn̄ Nnọ Ukpep ke Sri Lanka

Ndikpụhọde nda ekekem ye ido mbon Hindu ye Muslim ama oyom ime ye ifịk. Kpa ye oro, nnyịn ima idima ido edinam ye nti edu otu mbiba emi. Sia isenowo mîkesisan̄ake ke bọs mbio obio, emi ama esinam mme owo ẹnen̄ede ẹse nnyịn ke ini nnyịn idụkde bọs. Sybil ọkọdọhọ ke imọ iyesinen̄ede ituak inua imam ke ini ẹsede imọ. Nso idatesịt ke ekesidi ntem ndikụt nte mme owo oro ẹketienede ẹtuak inua imam n̄ko!

Isan̄ kiet ẹma ẹmụm nnyịn ke itie ndụn̄ọde ke usụn̄. Ke bodisi emi okodude do ama okobụp nnyịn ebiet emi nnyịn itode ye ebiet emi nnyịn ikade, enye ama ọtọn̄ọ ndibụp ata ọkpọkpọ mbụme.

“N̄wan emi edi anie?”

Mma mbọrọ nte, “N̄wan mi ke edi.”

“Ebịghi didie mbufo ẹkedọ ndọ?”

“Isua itiaita.”

“Ndi mbufo ẹmenyene nditọ?”

“Ihih”

“Ete mi di! Mmọn̄ọ, ndi mbufo ẹma ẹka ẹbịne abiausọbọ?”

Ndammana ọkpọsọn̄ udọn̄ emi ama akpa nnyịn idem, edi nte ini akakade nnyịn ima idikụt ke emi edi ata ọkpọkpọ udọn̄ oro mbio obio emi ẹnyenede ke idem mbon en̄wen. Ke akpanikọ, oro ekedi kiet ke otu mfọnn̄kan edu mmọ. Esisịt ini oro afo adade ke an̄wan̄wa ebiet, owo oyobụp fi m̀mê imọ imekeme ndin̄wam fi ke usụn̄ ekededi.

Mme Ukpụhọde ye Editie N̄kere

Ke ediwak isua emi ẹbede, nnyịn imenyene ediwak ifetutom ke adianade ye utom isụn̄utom ke Sri Lanka. Ẹma ẹmek mi ndinam utom circuit ye eke district ye nte andibuana ke Kọmiti N̄kọk Itieutom. Ke 1996, n̄kodu ke ufọt ufọt iduọk isua 70. Mma n̄kop idatesịt ndikụt ke mma nnam utom isụn̄utom isua 45 ke Sri Lanka. Ke akpa mbono esop oro n̄kodụkde ke Colombo, owo 20 ẹkedụk. Ibat oro ọmọkọri idahaemi ebe owo 3,500! Ami ye Sybil ida ediwak ke otu ndima nditọete emi nte nditọ ye nditọ nditọ nnyịn eke spirit. Kpa ye oro, ekese utom ẹkesụk ẹdodu ndinam ke ofụri idụt oro—kpa utom oro okoyomde odudu ye ukeme mbon oro mîsọn̄ke nte nnyịn. Ke ikerede iban̄a emi, nnyịn ima inyịme ke ini Otu Ukara ọkọdọhọde nnyịn ifiak inyọn̄ọ Australia. Emi amanam n̄kparawa oro ẹdotde emi ẹdide mme ọdọ ndọ ẹdi Sri Lanka nte mme isụn̄utom ẹdida itie nnyịn.

Ami ndi isua 82 idahaemi, ndien ami ye Sybil imadat esịt ndisụk n̄kop nsọn̄idem n̄kem ndika iso nnam utom akpan asiakusụn̄ ke akani obio mi, Adelaide. Utom ukwọrọikọ nnyịn anam nnyịn idu ke edidemede inyụn̄ ikeme ndikpụhọde nda ekekem ye mme idaha. Enye an̄wam nnyịn n̄ko ndikpụhọde nda ekekem ye nsio nsio usụn̄ uwem ke Australia.

Jehovah aka iso ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke obụk nnyịn, nditọete ke esop nnyịn ẹnyụn̄ ẹwụt nnyịn ekese ima ẹnyụn̄ ẹnọ nnyịn ibetedem. Mma mbọ obufa ifetutom ke ndondo emi. Ami nnam utom nte ewetn̄wed ke esop nnyịn. Ntem, mmokụt ke adan̄a nte ndomode ndisọn̄ọ nda nnam n̄kpọ Jehovah, ke ukpep mi akaka iso. Ke mfiakde nse mme isua oro ẹbede, idem esikpa mi ndifiọk nte ke uyen emi otode obio-in̄wan̄, emi esidade kpukpru n̄kpọ anam efen ekeme ndibọ utọ utịbe utịbe ukpep oro—kpa ukpep oro enyenede ufọn ke ofụri eyouwem.

[Ndise ke page 26]

Ke usen ndọ nnyịn, 1955

[Ndise ke page 27]

Ke an̄wautom ye Rajan Kadirgamar, eyenete obio oro, ke 1957

[Ndise ke page 28]

Ye Sybil mfịn