Mbụk Eyouwem

Nnyịn Ima Isọn̄ọ Ibiere Ndida Nnọ Ukara Abasi

NTE MICHAL ŽOBRÁK OBỤKDE

Ke mma n̄kabiat ọfiọn̄ kiet ke n̄kọbi-ntem, ẹma ẹdụri mi ẹka iso obụp mbụme. Ikebịghike, enye ama enen̄ede ayat esịt onyụn̄ ofiori ete: “Mbufo mbon uyep emi! Mbon uyep America!” Nso ikayat enye esịt ntre? Enye ndikosụk mbụp mi m̀mê ewe ido ukpono ke nsika ekedi oro, ndien mma mbọrọ enye nte ke “ndi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah.”

N̄KPỌNTỊBE emi akada itie ke se ikande isua 50 emi ẹkebede. Ini oro, mbon Communist ẹkekara idụt oro n̄kodụn̄de. Nte ededi, anyan ini mbemiso oro, nnyịn ima isosobo ikan̄ ikan̄ ubiọn̄ọ ke utom unọ ukpep Christian nnyịn.

Ekọn̄ Ama Ọnọmọ Nnyịn Idiọk Idiọk

N̄kedi isua itiaita ke ini Ekọn̄ Ererimbot I ọkọtọn̄ọde ke 1914. Ini oro, Zálužice, obio nnyịn okodu ke idak ukara mbon Austria ye Hungary. Ekọn̄ oro ama etịmede ererimbot onyụn̄ anam mi ntaba ini uyen mi ke mbuari. Ete mi, emi ekedide owoekọn̄, akakpa ata akpa isua emi ekọn̄ oro ọkọtọn̄ọde. Emi ama anam mi ye eka mi, ọkọrọ ye adiaha ye udun̄wan eka mi ikabade idi ọkpọikpọi ubuene. Nte akpan, mma ntọn̄ọ ndibiom ekese mbiomo ke ufọk ye ke ekpri in̄wan̄ oro ikenyenede. Mma nnen̄ede nnyene udọn̄ ke ido ukpono toto ke uyen. Ọkwọrọikọ Ufọkabasi Reformed (Calvinist) ama akam esidọhọ mi n̄kpep mme nsan̄a ufọkn̄wed mi n̄kpọ ke ibuot imọ ke ini imọ mîdụhe.

Esịt ama enen̄ede enem nnyịn ke ini Ekọn̄ Ererimbot I eketrede ke 1918. Ukara Austria ye Hungary ama ọduọ ndien nnyịn ima ikabade idi nditọisọn̄ Republic of Czechoslovakia. Ikebịghike, ediwak nditọ obio nnyịn oro ẹkenyọn̄de ẹkedụn̄ ke United States ẹma ẹnyọn̄ ẹdi ufọk.  Michal Petrík, emi ekedide obio nnyịn ke 1922 akasan̄a ye mmọ. Ke ini enye ekedide edise ubon kiet ke mbọhọ nnyịn, ẹma ẹkot mi ye eka mi ẹte itiene idi.

Ukara Abasi Ama Akabade Edi Ata Idem N̄kpọ ọnọ Nnyịn

Michal ekedi Eyen Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkediọn̄ọde Mme Ntiense Jehovah ini oro, ndien enye ama eneme aban̄a mme akpan n̄kpọ ke Bible oro ẹkedemerede mi udọn̄. Akakan ke otu emi ekedi ke Obio Ubọn̄ Jehovah eyedi. (Daniel 2:44) Ke ini enye ọkọdọhọde ke mbono esop Christian oyodu ke Záhor ke Sunday oro eketienede, mma mbiere ndika. Mma ndaha nda ke n̄kanika inan̄ usenubọk nnyụn̄ nsan̄a kilomita itiaita n̄kesịm ufọk iman mi n̄keben̄e enan̄ukwak esie. Ke mma n̄kesịn ofụm ke ọkpọ enan̄ukwak oro okodụtde, mma n̄wat kilomita 24 efen n̄ka Záhor. N̄kọfiọkke ebiet oro ẹdinịmde mbono esop oro, ntre mma n̄wat sụn̄sụn̄ ke efak kiet do. Ekem, mma n̄kop ẹkwọde ikwọ Obio Ubọn̄ ke ufọk kiet ke efak oro. Idara ama ọyọhọ mi esịt. Mma ndụk ufọk oro nnyụn̄ ntịn̄ se ikadade mi idi. Ẹma ẹdọhọ mi ntiene ubon oro ndia udia usenubọk, ndien ekem mmọ ẹma ẹda mi ẹka mbono esop. Okposụkedi n̄kenyenede ndifiak n̄wat nnyụn̄ nsan̄a kilomita 32 nnyọn̄ ufọk, n̄kakpaha mba ndomo esisịt.—Isaiah 40:31.

Mma n̄kop nduaidem mban̄a in̄wan̄-in̄wan̄ usụn̄ oro Mme Ntiense Jehovah ẹketatde Bible. Idotenyịn edidu inem inem uwem oro ọnọde uyụhọ ke ukara Obio Ubọn̄ Abasi ama enen̄ede otụk mi. (Psalm 104:28) Ami ye eka mi ima ibiere ndisịn n̄wed n̄kpọn̄ ufọkabasi nnyịn. Emi ama anam mme owo ẹsịn editịm ke obio nnyịn. Ndusụk owo ikamaha aba ndisioro nnyịn uyo ke ndusụk ini, edi nnyịn ima inyene eti itie ebuana ye ediwak Ntiense oro ẹkedude ke edem nnyịn. (Matthew 5:11, 12) Ikebịghike mma nna baptism ke Akpa Uh.

Utom Ukwọrọikọ Ama Akabade Edi Usụn̄ Uwem Nnyịn

Nnyịn ima ida kpukpru ifet ikwọrọ iban̄a Obio Ubọn̄ Jehovah. (Matthew 24:14) Nnyịn ikenen̄ede iwụk ntịn̄enyịn ke utom ukwọrọikọ oro ẹketịmde edifọn edifọn kpukpru Sunday. Mme owo ẹma ẹsibak ẹdemede ini oro, ntre nnyịn ima ikeme ndisibak ntọn̄ọ ukwọrọikọ. Ekem ke uwemeyo, ẹma ẹsinịm an̄wan̄wa mbono esop. Mbon oro ẹkesinọde ukpep Bible ẹkesinọ utịn̄ikọ ke ibuot. Mmọ ẹma ẹsikere ẹban̄a ediwak mbon oro ẹkenyenede udọn̄, ifiọk ido ukpono oro mmọ ẹkenyenede mbemiso, ye mme akpan n̄kpọ oro ẹkebehede mmọ.

Akpanikọ Bible oro nnyịn ikekpepde ama atat ediwak mbon oro ẹkenyenede udọn̄ enyịn. Esisịt ini ke mma n̄kana baptism, mma n̄kanam utom ke Trhovište. Mma nnyene nneme ke ufọk kiet ye ọfọnido n̄wan oro eketiede ufan ufan, emi ekekerede Mma Zuzana Moskal. Ukem nte ami, enye ye ubon esie ẹkedi mbon ufọkabasi Calvinist. Kpa ye oro enye eketịmde emehe ye Bible, enye ama enyene ediwak mbụme Bible oro owo mîkọbọrọke. Nneme nnyịn ama ebịghi ke ofụri hour kiet, ndien mma nnọ enye n̄wed oro The Harp of God. *

Ye unana ubiatini, ubon Moskal ẹma ẹsikot n̄wed Harp n̄ko ke ini oro mmọ ẹkesiode ẹnịm ẹnọ edikot Bible. Ediwak ubon ke obio oro ẹma ẹnyene udọn̄ ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndidụk mme mbono esop nnyịn. Ọkwọrọikọ Ufọkabasi Calvinist mmọ ama enen̄ede odụri mme owo utọn̄ aban̄a nnyịn ye mme n̄wed nnyịn. Ekem ndusụk mbon oro ẹkenyenede udọn̄ ẹma ẹnọ ekikere ẹte ọkwọrọikọ oro edi mbono esop nnyịn ediwụt an̄wan̄wa nte ke ukpepn̄kpọ nnyịn inenke.

Enye ama edi, edi ikekemeke ndida n̄kpọ ndomokiet ke Bible nsọn̄ọ ukpepn̄kpọ esie. Enye ama etịn̄ ikọ emi ndida nnyan̄a idem ete: “Nnyịn ikemeke ndinịm kpukpru se idude ke Bible. Mme owo ẹkewet Bible, ndien ẹkeme ndibọrọ mme mbụme ido ukpono ke nsio nsio usụn̄.” Ikọ oro ama okpụhọde ekikere ediwak owo. Ndusụk mmọ ẹma ẹdọhọ ọkwọrọikọ oro ke edieke edide enye inịmke Bible ke akpanikọ, ke ufọn idụhe mmimọ ndisidi ndikop ukwọrọikọ esie. Ntem, mmọ ẹma ẹkpọn̄ Ufọkabasi  Calvinist, ndien n̄kpọ nte owo 30 ke obio oro ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ẹnọ akpanikọ Bible.

Ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ ama akabade edi usụn̄ uwem nnyịn, ntre ekedi ndammana n̄kpọ ami ndiyom nsan̄a ke ubon oro ẹsọn̄de idem ke n̄kan̄ eke spirit. Kiet ke otu nsan̄a ukwọrọikọ mi ekedi Ján Petruška emi ọkọbọde akpanikọ ke United States. Mma nnen̄ede mma eyen esie an̄wan emi ekerede Mária, sia enye ekesiben̄ede idem kpukpru ini ndinọ kpukpru owo ikọ ntiense ukem nte ete esie. Nnyịn ima idọ ndọ ke 1936, ndien Mária ama anam akpanikọ nte nsan̄a ndọ mi ke isua 50, tutu esịm usen n̄kpa esie ke 1986. Eduard, ikpọn̄-ikpọn̄ eyen nnyịn, akamana ke 1938. Edi ini oro, ekọn̄ efen ama oyom nditọn̄ọ ke Europe. Didie ke emi editụk utom nnyịn?

Ẹsịn Edida San̄asan̄a Nnyịn ke Udomo

Ke ini Ekọn̄ Ererimbot II ọkọtọn̄ọde, mbon Nazi ẹkekara Slovakia emi akakabarede edi idụt ke idemesie. Edi, ukara ikenyeneke akpan n̄kpọ ndomokiet oro enye akanamde ye esop Mme Ntiense Jehovah. Nte ededi, nnyịn ikenyene ndidedịbe nnam utom, ndien ẹma ẹdụn̄ọde mme n̄wed nnyịn m̀mê idiọkn̄kpọ esịne ke esịt. Kpa ye oro, nnyịn ima ika iso ke utom nnyịn ye mbufiọk.—Matthew 10:16.

Nte ekọn̄ oro ọkọsọn̄de ubọk, ẹma ẹsịn enyịn̄ mi ke otu mbonekọn̄, okposụkedi n̄kebede isua 35. Ke ntak edida san̄asan̄a nte Christian, mma nsịn ndibuana ke ekọn̄. (Isaiah 2:2-4) Ke mfọniso, mbemiso ukara ekebierede se edinamde mi, ẹma ẹsana kpukpru mbon oro ẹkedude ke iduọk isua emana mi ẹyak.

Nnyịn ima idikụt ke uwem ama enen̄ede ọsọn̄ ye nditọete nnyịn oro ẹkedụn̄de ke ikpọ obio akan nte ọkọsọn̄de ye nnyịn oro ikodụn̄de ke obio-in̄wan̄. Ntre, nnyịn ima ibiere ndibuana se nnyịn ikenyenede ye mmọ. (2 Corinth 8:14) Ntem nnyịn ima imen ediwak udia nte ikekeme isọk nditọete nnyịn ke Bratislava, emi okoyomde usụn̄ ebe kilomita 500. Ufiop ufiop itieufan Christian ye ima oro ikenyenede inọ kiet eken ke ini ekọn̄ oro ama ọsọn̄ọ nnyịn idem ọnọ n̄kpọsọn̄ isua oro ẹkedide ke iso.

Ndinyene Ndọn̄esịt Oro Ikoyomde

Ke Ekọn̄ Ererimbot II ama okokụre, Slovakia ama afiak edi ubak Czechoslovakia. Ọtọn̄ọde ke 1946 esịm 1948, ẹma ẹsinịm mbono ofụri idụt Mme Ntiense Jehovah ke Brno m̀mê ke Prague. Nnyịn emi ikotode Slovakia ikesidụk san̄asan̄a tren oro ẹkebọde ẹnọ mme andidụk mbono. Owo ekeme ndikot mme tren emi, ọkwọikwọ tren, sia ikesikwọde ikwọ kpukpru ini.—Utom 16:25.

Mmenen̄ede nti mbono oro ẹkenịmde ke Brno ke 1947, emi mme esenyịn ita, esịnede Brọda Nathan H. Knorr, ẹketode ibuot itieutom ofụri ererimbot ẹdi. Man itọt utịn̄ikọ an̄wa  mbono oro, ediwak nnyịn ima ikama mme kad ntọt isan̄a itọt ibuotikọ oro. Eduard, akpan nnyịn, emi ekedide isua usụkkiet ini oro ikenemke esịt sia enye mîkenyeneke kad ntọt oro. Ntre, nditọete ẹma ẹnam n̄kpri kad ntọt ẹnọ enye ye nditọwọn̄ eken. Nditọwọn̄ emi ẹma ẹsịn idem ẹtọt utịn̄ikọ oro!

Ke February 1948, mbon Communist ẹma ẹda ukara. Nnyịn ima ifiọk ke idibịghike, ukara ayanam n̄kpọ ndikpan utom nnyịn. Ẹma ẹnịm akamba mbono ke Prague ke September 1948, ndien ama enen̄ede otụk nnyịn ke idem nte nnyịn ikeben̄ede idem ibet ini emi ukara mîdiyakke nnyịn inịm mbono an̄wan̄wa aba, isua ita kpọt ke ima ikenyene ifụre ndisop idem. Mbemiso ikọkpọn̄de itie mbono oro, nnyịn ima inyịme ubiere oro ọkọdọhọde ubak ubak ete: “Nnyịn Mme Ntiense Jehovah emi isopde idem ọtọkiet mi . . . imebiere ndika iso ke inem inem utom emi, ndien ke Ọbọn̄ enyịmede, ndika iso nnam utom emi ke mme ini idomo, nnyụn̄ ntan̄a gospel obio ubọn̄ Abasi ye ọkpọsọn̄ ifịk.”

“Mme Asua Ukara”

Ke ọfiọn̄ iba kpọt ẹma ẹkebe tọn̄ọ nte ikọnyọn̄ mbono Prague idi, ndedịbe bodisi ẹma ẹbụn̄ọ ẹdụk ufọkidụn̄ Bethel oro ekperede Prague. Mmọ ẹma ẹda ufọkidụn̄ Bethel ẹnyene ye kpukpru n̄wed oro mmọ ẹkekụtde, ẹnyụn̄ ẹmụm kpukpru mbon Bethel ye ndusụk nditọete eken. Edi afanikọn̄ efen ke ekedi ke iso.

Ke okoneyo February 3-4, 1952, mbon ukpeme ẹma ẹdụk obio ẹyom ẹnyụn̄ ẹmụm se iwakde ibe Mme Ntiense 100. Ami n̄kesịne do. Ke n̄kpọ nte n̄kanika ita usenubọk, mme bodisi ẹma ẹdemede ubon mi ke idap. Mmọ ẹma ẹdọhọ mi ntiene mmimọ ye unana ẹditịn̄ ntak. Ẹma ẹsịn mi n̄kpọkọbi ke ubọk ẹnyụn̄ ẹbọp mi enyịn ẹmen ẹtop ẹsịn ke edem ubomisọn̄ mbiomo ye mbon eken. Ẹkeda mi ẹka n̄kọbi-ntem.

Owo ndomokiet ikenyeneke nneme ye ami ke ufan̄ ọfiọn̄ kiet. N̄kukụre owo oro n̄kokụtde ekedi owo ukpeme oro ekesinụkde ekpri udia esịn ke odudu usụn̄ ọnọ mi. Ekem, ẹma ẹdụri mi ẹka iso obụp mbụme oro n̄ketịn̄de mban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ. Ke ama okokot mi owo uyep, enye ama aka iso ete: “Ido ukpono edi ndisịme. Abasi idụhe! Nnyịn ikemeke ndiyak fi otụn mbonutom nnyịn usụn̄. Owo mîyịrike-yịri fi iwot, oyobu mi ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ndien idem edieke Abasi fo okposụhọrede edi mi, nnyịn iyowot enye n̄ko!”

Sia mbon ukara ẹkefiọkde ke idụhe ibet ndomokiet oro akakpande utom nnyịn nte mme Christian, mmọ ẹma ẹdomo nditeme nnyịn nte ikpanamde utom man ekekem ye ibet mmọ oro edinamde nnyịn ikabade itie nte “mme asua Ukara” ye nte mbon uyep isenidụt. Man mmọ ẹkụt unen ke ndinam oro, mmọ ẹkenyene ndibiat ubiere nnyịn nnyụn̄ nnam nnyịn “inyịme” ikọ oro ẹkedoride nnyịn. Ke ẹma ẹkebụp mi ediwak mbụme okoneyo oro, owo ikayakke nde idap. Ke hour ifan̄ ẹma ẹkebe, ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ndibụp mi mbụme. Isan̄ enye emi, obụp mbụme oro okoyom nsịn ubọk ke n̄wed oro okokotde ntem: “Sia ami ndide asua People’s Democratic Czechoslovakia, n̄ketieneke nnam utom ke [in̄wan̄ Ukara] koro n̄ketiede mbet mbon America.” Ke ini mmen̄kesịnke ubọk nnyịme utọ nsu oro, ẹma ẹnọ mi n̄ka ubet n̄kpọkọbi oro ẹsinọde owo ufen man okpụhọde ekikere.

Owo ikayakke mi nde idap, nnana, m̀mê n̄kam ntetie. N̄kukụre se n̄kekemede ndinam ekedi ndidada m̀mê  ndisasan̄a n̄kanade. Ke idem ama ekemem mi, mma nsụhọde nnana ke isọn̄ ufọk-n̄kpọkọbi. Ekem, owo ukpeme ama afiak ada mi aka ọfis obụp mbụme. Obụp mbụme ama obụp mi ete: “Nte eyesịn ubọk ke n̄wed oro idahaemi?” Ke mma n̄kafiak nsịn, enye ama atuak mi ke iso. Iyịp ama ọtọn̄ọ ndiwọrọ mi. Enye ama ọkpọi nte ebua okot owo ukpeme ete: “Owo emi oyom ndiwot idem. Tịm kpeme enye mbak ediwot idem!” Ẹma ẹfiak ẹnọ mi n̄ka n̄kọbi-ntem. Ẹma ẹda n̄kari n̄kari usụn̄ emi ẹbụp mi mbụme ediwak ini ke ufan̄ ọfiọn̄ itiokiet. Owo ikekemeke ndida mbukpek m̀mê edidomo ndinam mi mfiọk ke ndi asua Ukara mbiat ubiere mi ndisọn̄ọ nda ke n̄kan̄ Jehovah.

Ọfiọn̄ kiet mbemiso ẹkedade mi ẹka iso ikpe, okot-ikpe ama oto Prague edi edibụp kpukpru nnyịn nditọete 12 oro ikodude do mbụme. Enye ama obụp mi ete: “Nso ke afo akpanam edieke mbon Edem Usoputịn ẹkpedide ẹdin̄wana ye idụt nnyịn?” Mma mbọrọ ke “n̄kpanam se n̄kanamde ke ini idụt emi akadianade ye Hitler an̄wana ye USSR. N̄kan̄wanake ini oro, n̄kponyụn̄ n̄n̄wanake idahaemi sia ndide Christian, ndien nnyene ndida san̄asan̄a.” Ekem enye ama ọdọhọ mi ete: “Nnyịn ikemeke ndiyọ Mme Ntiense Jehovah. Nnyịn imoyom mbonekọn̄ mbak edieke mbon Edem Usiahautịn ẹdide ẹdin̄wana ye nnyịn, nnyịn n̄ko imoyom mbonekọn̄ man isio ikọt nnyịn oro ẹnamde utom ke Edem Usiahautịn ke itie ufụn.”

Ke July 24, 1953, ẹma ẹda nnyịn ẹka esop. Ẹma ẹkot kpukpru nnyịn owo 12 ke adiana ke adiana ẹkewụk ke iso ikpe. Nnyịn ima ida ifet oro inọ ikọ ntiense iban̄a mbuọtidem nnyịn. Ke nnyịn ima ikọbọrọ kpukpru ikọ oro ẹkedoride nnyịn, ayaraiwat ama adaha ada ọdọhọ ete: “Mmedi ufọkesop emi ediwak ini. Nte ido edide, mmesikụt mme owo ẹyararede ndudue, ẹkabarede esịt, ẹnyụn̄ ẹkam ẹtuade eyet. Edi ke ini iren emi ẹyomde ndikpọn̄ ufọkesop, mmọ ẹsikam ẹsọn̄ idem ẹkan ini mmọ ẹkedide.” Ke oro ebede, ẹma ẹbiom kpukpru nnyịn owo 12 ikpe nte mbon oro ẹdụkde idiọk odu ẹban̄a Ukara. Ẹma ẹnọ mi n̄ka n̄kpọkọbi isua ita ẹnyụn̄ ẹbọ mi kpukpru se n̄kenyenede ẹnọ Ukara.

Usọn̄ Inamke Mi Ntre Utom

Idem ke mma n̄kọnyọn̄ ufọk, ẹkesụk ẹnọnọ ndedịbe bodisi ẹkpeme mi. Kpa ye oro, mma mfiak ntọn̄ọ utom ukara Abasi mi, ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ mi ifetutom nte esenyịn esop. Okposụkedi ẹkeyakde nnyịn idụn̄ ke ufọk nnyịn oro ukara ọkọbọde, ẹma ẹyak ufọk nnyịn ẹnọ nnyịn nte ibet enyịmede ke isua 40 ẹbede, ke ukara Communist ama ọkọduọ.

Idịghe ami n̄kedi akpatre owo ke ubon mi oro ẹkesịnde ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke isua ita kpọt ẹbede tọn̄ọ n̄kọnyọn̄ ufọk, ẹma ẹsịn Eduard enyịn̄ ke utom ekọn̄. Ke ntak ubieresịt esie oro Bible ọnọde ukpep, enye ama esịn ndien ẹma ẹsịn enye ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ediwak isua ke ukperedem, Peter eyeyen mi ama osobo ukem afanikọn̄ emi kpa ye unana nsọn̄idem esie.

Ke 1989, ukara Communist ke Czechoslovakia ama ọduọ. Esịt ekenem mi didie ntem ndikeme ndikwọrọ ikọ ifụre ifụre to ke ufọk sịm ufọk ke ukpan isua 40 ama eketre! (Utom 20:20, 21) Ami ke nnanam utom emi adan̄a nte nsọn̄idem mi ayakde. Idahaemi, ami ndi isua 98, ndien idem mi itiehe aba nte ekesitiede, edi esịt adat mi ndisụk n̄keme ndinọ mme owo ikọ ntiense mban̄a mme ubọn̄ ubọn̄ un̄wọn̄ọ Jehovah oro ẹdisude ke ini iso.

Mme adaibuot ukara nsio nsio idụt 12 ẹma ẹkara obio nnyịn. Mmọ ẹma ẹsịne mme akara ukara ufịk, mme adaibuot ukara, ye edidem kiet. Idụhe owo mmọ ndomokiet oro ọkọkọkde mfịna mbon oro mmọ ẹkekarade. (Psalm 146:3, 4) Esịt enem mi sia Jehovah akanamde mi mfiọk enye toto ke uyen. Ntem, mma ndiọn̄ọ usọbọ oro enye ọnọde ebe ke Obio Ubọn̄ Messiah nnyụn̄ mbọhọ ikpîkpu uwem oro mbon oro mîfiọkke Abasi ẹdude. Mmesịn idem n̄kwọrọ mfọnn̄kan etop emi ke ise ibede isua 75 idahaemi, ndien enye anam uwem mi enyene uduak, ọnọ mi uyụhọ ye nyayama idotenyịn nsinsi uwem ke isọn̄. Nso efen ke n̄kpoyom n̄kan oro? *

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 26]

Esisịt ini ke ima ikọdọ ndọ

[Ndise ke page 26]

Ami ye Eduard ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1940

[Ndise ke page 27]

Nditọt mbono ke Brno, ke 1947