Nyene Ekikere Adade Ukem Ukem Kaban̄a Edin̄wọn̄ Ọkpọsọn̄ Mmịn

“Wine edi asak nsahi, mmịn edi ifiopesịt: ndien kpukpru owo eke ẹduede ke esịt ẹnana ibuot.”—MME N̄KE 20:1.

1. Didie ke andiwet psalm okowụt esịtekọm aban̄a ndusụk nti enọ Jehovah?

 “KPUKPRU eti edinọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma ẹto ke enyọn̄, ẹto ke ubọk Ete mme un̄wana ẹsụhọde ẹdi,” ntre ke mbet oro James ekewet. (James 1:17) Esịtekọm oro enye ekenyenede aban̄a ediwak nti enọ Abasi ama anam andiwet psalm ọkwọ ete: “Enye anam mbiet etịbe ọnọ ufene, ye ikọn̄ emi owo anamde utom ke esịt, man osio udia ke isọn̄. Wine onyụn̄ enem owo esịt, anam iso esie ayama akan aran, uyo onyụn̄ anam esịt ọsọn̄ọ owo.” (Psalm 104:14, 15) Ukem nte ikọn̄, uyo, ye aran, wine ye n̄kpọsọn̄ mmịn eken ẹdi nti enọ Abasi. Nnyịn ikpada mmọ inam n̄kpọ didie?

2. Mme mbụme ewe ẹban̄ade ọkpọsọn̄ mmịn ke nnyịn idineme?

 ² Eti enọ esifọn n̄kukụre ke ini ẹdade enye ẹnam n̄kpọ ke nnennen usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, aran ọkwọk ‘ọfọn,’ edi “ifọnke ndidia aran-ọkwọk n̄kaha.” (Mme N̄ke 24:13; 25:27) Okposụkedi edin̄wọn̄ “wine esisịt” ekemede ndifọn, edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk edi akwa mfịna. (1 Timothy 5:23) Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Wine edi asak nsahi, mmịn edi ifiopesịt: ndien kpukpru owo eke ẹduede ke esịt ẹnana ibuot.” (Mme N̄ke 20:1) Nte ededi, didie ke owo ekeme ‘ndidue’ ke ọkpọsọn̄ mmịn? * Nso udomo edi ebeubọk? Nso idi ekikere oro adade ukem ukem ke n̄kpọ emi?

Didie ke Ẹkeme ‘Ndidue’ ke Ọkpọsọn̄ Mmịn?

3, 4. (a) Nso iwụt ke Bible akpan owo ndin̄wọn̄ mmịn tutu akpa mmịn? (b) Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹdade ẹfiọk ke owo akpa mmịn?

³ Ke Israel eset, ẹkenyene nditọn̄ọ eyen emi ekedide ama udia ye akpammịn emi mîkakabakede esịt ke itiat n̄wot. (Deuteronomy 21:18-21) Apostle Paul eketeme mme Christian ete: “Ẹkûdụk ndụk ye owo ekededi emi ẹkotde enye eyen-ete, emi edide owo use, m̀mê esịn esịt ke n̄kpọ owo, m̀mê okpono ndem, m̀mê owo idiọk inua, m̀mê oyụhọ mmịn, m̀mê owo n̄kan-ubọk; ẹkûnyụn̄ ẹdia n̄kpọ ye orụk owo oro.” Mmọdo, N̄wed Abasi akpan owo ndin̄wọn̄ mmịn tutu akpa mmịn.—1 Corinth 5:11; 6:9, 10.

⁴ Ke etịn̄de mme n̄kpọ oro ẹdade ẹfiọk ke owo akpa mmịn, Bible ọdọhọ ete: “Kûse wine ke ini enye eyịbede, ke enye esemde ke cup, ke enye odụkde inem-inem. Ke akpatre ke enye edidom nte urụkikọt, onyụn̄ atịgha nte ibọm. Enyịn fo eyese iban esien: esịt fo oyonyụn̄ ọdọhọ oburobụt ikọ.” (Mme N̄ke 23:31-33) Edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk esidom owo nte ibọm, ọnọ owo udọn̄ọ, etịmede owo ekikere, idem anamde ibuot ebe owo. Akpammịn ekeme ndikụt “iban esien” sia enye ekemede ndinyene ndap ndap m̀mê mfụmmfụm ekikere. Enye ekeme n̄ko nditọn̄ọ nditịn̄ oburobụt ikọ nnyụn̄ nnam se enye mîkpanamke.

5. Ke usụn̄ ewe ke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk edi n̄kpọndịk?

⁵ Edi nso edieke owo ọn̄wọn̄de ọkpọsọn̄ mmịn edi iyakke esịm udomo oro mbon en̄wen ẹfiọkde ke enye akpa mmịn? Owo isifiọkke ke ndusụk owo ẹkpa mmịn idem ke ẹma ẹken̄wọn̄ ata ediwak mmịn. Nte ededi, ndikere ke utọ edinam oro inọhọ owo unan edi edibian̄a idem. (Jeremiah 17:9) Sụn̄sụn̄, mmịn ekeme ndimehe owo tutu enye ‘ayak mmịn akan enye ubọk.’ (Titus 2:3) Kop se Caroline Knapp, emi edide ewet n̄wed, etịn̄de aban̄a nte owo esikabarede edi owo mmịn: “Emi esitọn̄ọ sụn̄sụn̄ ke n̄kari n̄kari usụn̄ oro ọsọn̄de ndifiọk.” Nso enyene-ndịk afia ke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk edi ntem!

6. Ntak emi ẹkpefepde edin̄wọn̄ mmịn ye edidia udia mbe ubọk?

⁶ Kere n̄ko ban̄a item Jesus emi: “Ẹkpeme idem mbufo, mbak uyụhọ udia ye mmịn ye ekikere uwem emi edinam esịt mbufo odobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ; koro usen oro eyesịm kpukpru mmọ emi ẹdụn̄de ke iso isọn̄.” (Luke 21:34, 35) Idịghe tutu owo akpakpa mmịn mbemiso mmịn anam enye etie idap idap m̀mê ifem ifem—ke ata ata usụn̄  ye ke n̄kan̄ eke spirit. Nso ikpetịbe inọ owo edieke usen Jehovah ekpesịmde enye ke utọ idaha oro?

Utịp Edin̄wọn̄ Ọkpọsọn̄ Mmịn Mbe Ubọk

7. Ntak emi edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk atuahade ye item oro ẹnọde ke 2 Corinth 7:1?

⁷ Edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk esinam owo osobo ediwak n̄kpọndịk—ke ata ata usụn̄ ye ke n̄kan̄ eke spirit. Ndusụk udọn̄ọ oro edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ọnọde owo edi udọn̄ọ ufiop nsia, udọn̄ọ edidiana ekpa, ye mme utọ udọn̄ọ esịp eken nte nyon̄ibuot. Edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ke anyan ini ekeme ndinam owo ọdọn̄ọ kansa, ikịm an̄wan n̄kụhọ, ye ndusụk udọn̄ọ esịt ye udọn̄ọ idịbi. Mmọdo, edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ikemke ye item N̄wed Abasi emi: “Ẹyak nnyịn iyet kpukpru se isabarede obụkidem ye spirit ifep ke idem nnyịn, inam nti ido nnyịn ẹfọn ẹma ke edibak Abasi.”—2 Corinth 7:1.

8. Nte Mme N̄ke 23:20, 21 ọdọhọde, nso ikeme ndidi utịp edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

⁸ Edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ekeme n̄ko ndinam owo abiat okụk, idem atabade utom. Edidem Solomon eke Israel eset ama odụri nnyịn utọn̄ ete: “Kûda ke otu mme ofobo wine, emi ẹtade unam ke en̄weme.” Ntak-a? Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Koro mbon mmịn ye mbon udia ẹyekabade ẹdi ubuene: ifem oyonyụn̄ esịne owo ntaha ọfọn̄ idem.”—Mme N̄ke 23:20, 21.

9. Ntak emi owụtde eti ibuot owo nditre ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn edieke enye oyomde ndiwat ubomisọn̄?

⁹ Ke owụtde n̄kpọndịk en̄wen, The Encyclopedia of Alcoholism ọdọhọ ete: “Mme ndụn̄ọde oro ẹnamde ẹwụt ke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk isiyakke owo ekeme ndiwat uwat ye usọ, ndien emi esịne nditre ndidiọn̄ọ ini oro oyomde ẹnam n̄kpọ, ẹkere n̄kpọ nte ọfọnde, ẹtịn̄ enyịn, ẹtịm ẹkụt usụn̄ ẹnyụn̄ ẹnam ubiere.” Ndiwat uwat ke enyịn mmịn esisụn̄ọ ke mme enyene-ndịk afanikọn̄. Kpukpru isua ke United States kpọt, ediwak tọsịn owo ẹsikpan̄a ke ini ediwak tọsịn eken ẹsidade unan ẹto mbabuat n̄kpọntịbe usụn̄isan̄ ke ntak mmịn. Mme uyen ẹkeme ndisọsọp nduọ ndụk afanikọn̄ emi sia mmọ mîtịmke inyene ifiọk iban̄a uwat ye un̄wọn̄ mmịn. Ndi owo oro awatde uwat ke enyịn mmịn ekeme ndidọhọ ke imọ imowụt ukpono inọ uwem nte enọ oro Jehovah Abasi ọnọde? (Psalm 36:9) Sia uwem edide edisana n̄kpọ, ọfọn owo nditetre nditabi ọkpọsọn̄ mmịn ke ini enye oyomde ndiwat uwat.

10. Didie ke ọkpọsọn̄ mmịn ekeme nditịmede nnyịn ekikere, ndien ntak oro edide n̄kpọndịk?

¹⁰ Edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk inọhọ owo ata ata unan kpọt, edi ọnọ owo unan n̄ko ke n̄kan̄ eke spirit. Bible ọdọhọ ke “wine ye obufa wine ẹda [owo] esịt.” (Hosea 4:11) Ọkpọsọn̄ mmịn esitịmede owo ekikere. N̄wed oro Itieutom United States Oro Esede Aban̄a Uda N̄kpọsọn̄ Ibọk ke Idiọk Usụn̄ osiode, ọdọhọ ete: “Ke ini owo ọn̄wọn̄de mmịn, ifọt mmịn emi esibe ke itie ukọk udia odụk usan̄aiyịp onyụn̄ asan̄a esịm mfre usọp usọp. Enye esitọn̄ọ ndinam n̄kan̄ mfre oro akamade odudu ukere n̄kpọ ye ntụk emem idem. Owo emi isinyeneke akwa ukeme ndikara idem [esie aba], ndien [enye] esinam se amama.” Ke utọ idaha oro, nnyịn imekeme ndisọsọp ‘ndue,’ inamde se nnyịn mîkpanamke, inyụn̄ isobo ediwak idomo.—Mme N̄ke 20:1.

11, 12. Nso utịp ke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ekeme ndinyene ke n̄kan̄ eke spirit?

 ¹¹ Akan oro, Bible owụk ete: “Mmọdo m̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru ẹnọ Abasi ubọn̄.” (1 Corinth 10:31) Ndi akanam edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ọnọ Abasi ubọn̄? Sia akanam mînọhọ, Christian ekpenyene ndifep ndidi se ẹdiọn̄ọde nte ọn̄wọn̄-n̄kpọ-owo. Utọ enyịn̄ oro inọhọ Jehovah ubọn̄, edi esesuene enyịn̄ Esie.

¹² Nso edieke Christian oro mîsin̄wọn̄ke mmịn ke ufat anamde ekemmọ andinịm ke akpanikọ, yak idọhọ obufa mbet, atuak ukot ọduọ? (Rome 14:12) Jesus ama odụri owo utọn̄ ete: “Owo ekededi eke edisịnde kiet ke otu n̄kpri nditọwọn̄ emi ẹbuọtde idem ye Ami ọduọ, ọfọn akan ye enye nte ẹkpedade akamba itiat ukọk-n̄kpọ ẹkọn̄ọ enye ke itọn̄, ẹnyụn̄ ẹduọk enye ke udem inyan̄.” (Matthew 18:6) Ndin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk ekeme n̄ko ndinam owo ataba mme ifetutom ke esop. (1 Timothy 3:1-3, 8) Edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk ekeme ndida ndiọi utịp ndi ke ubon n̄ko.

Didie ke Ẹkpefep Mme N̄kpọndịk Emi?

13. Nso idi akpan n̄kpọ oro ekemede ndin̄wam owo efep edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

¹³ Akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn ndifep mme n̄kpọndịk edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk edi ndikam mbiere nditre ndin̄wọn̄ mmịn n̄kaha, utu ke ndidomo nditre ukpammịn kpọt. Anie ekpebiere ọnọ fi udomo mmịn oro edide ukeuke, ye enye oro edide ebeubọk? Sia emi abuanade ediwak n̄kpọ, ọsọsọn̄ ndinịm udomo mmịn oro awakde akaha nnọ owo. Owo kiet kiet enyene ndinịm udomo oro enye ọkpọn̄wọn̄de mmịn etre inyụn̄ in̄wọn̄ke ikan oro. Nso ikeme ndin̄wam fi ọfiọk udomo oro awakde akaha? Ndi odu edumbet oro ekemede ndin̄wam fi ọfiọk?

14. Edumbet ewe edin̄wam fi ndifiọk ukeuke udomo ye edin̄wọn̄ mbe ubọk?

¹⁴ Bible ọdọhọ ete: “Kpeme ekikere ye ọniọn̄. Ndien mmọ ẹyekabade ẹdi uwem ukpọn̄ fo, ye mbana itọn̄ fo.” (Mme N̄ke 3:21, 22) Do, edumbet emi ke ekpetiene: Udomo ọkpọsọn̄ mmịn ekededi oro ekemede ndibiat ekikere ye ọniọn̄ fo, awak akaha. Edi afo ukpenyeneke ndibian̄a idem ke ini oyomde ndinịm udomo oro ekpetrede!

15. Ini ewe ke mîfọnke ẹn̄wọn̄ ọkpọkọm esisịt ọkpọsọn̄ mmịn?

¹⁵ Ke ndusụk idaha, ndin̄wọn̄ esisịt mmịn ekeme ndisụk n̄kama mfịna. Sia mmịn ekemede ndisịn ọbọn̄eyen ke itiendịk, n̄wan idịbi ekeme ndibiere ke imọ idin̄wọn̄ke ọkpọsọn̄ mmịn. N̄ko nte ikpọfọnke nditre ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ke ebiet emi owo oro enyenede mfịna edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk odude, m̀mê ke ebiet emi owo oro ubieresịt esie mîyakke enye ọn̄wọn̄ mmịn odude? Jehovah ama owụk mbon oro ẹkenamde utom oku ke ataya ete: “Kûn̄wọn̄ wine ye mmịn, . . . ke ini mbufo ẹdụkde efe esop, mbak mbufo ẹdikpan̄a.” (Leviticus 10:8, 9) Ke ntre, kûn̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn ke ini oyomde ndidụk mbono esop Christian, ke ini odude ke an̄wautom, ye ke ini anamde mme utom ukara Abasi eken. Akan oro, ke mme idụt oro ẹkpande un̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn m̀mê oro ẹyakde mme owo oro ẹsịmde akpan isua emana kpọt ẹn̄wọn̄ mmịn, mme Christian ẹkpenyene ndinịm mme ibet idụt oro.—Rome 13:1.

16. Nso idin̄wam fi ndibiere se akpanamde ke ini ẹnọde fi ọkpọsọn̄ mmịn?

 ¹⁶ Ke ini ẹnọde m̀mê ẹnịmde fi ọkpọsọn̄ mmịn ke iso, akpa mbụme oro okpobụpde idemfo edi: ‘Ndi akpana n̄n̄wọn̄ mmịn emi?’ Edieke ebierede ndin̄wọn̄, ti udomo oro ekenịmde ọnọ idemfo, kûnyụn̄ ube oro. Kûyak ufan oro eyede ubọk enọ abiat fi ibuot. Nyụn̄ kpeme idem ye mmịn mfọn utọ nte enye oro ẹsinọde ke mme itie edinam nte usọrọ ndọ. Ke ediwak itie, ibet ikpanke nditọwọn̄ ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn. Mi, edi mbiomo mme ete ye eka ndinọ nditọ mmọ ukpep mban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn nnyụn̄ nse nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a emi.—Mme N̄ke 22:6.

Afo Emekeme Ndikan Mfịna Emi

17. Nso idin̄wam fi ndifiọk m̀mê afo emenyene mfịna edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

¹⁷ Ndi mfịna fo edi ndin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk? Edieke esidịbede ọn̄wọn̄ mmịn ebe ubọk, ke akpanikọ, afo udutreke ndibọ utịp ebebịghi m̀mê awawara. Ntre, nen̄ede dụn̄ọde idemfo. Bụp idemfo mme mbụme udụn̄ọde idem emi: ‘Ndi mmọn̄wọn̄ mmịn ediwak ini idahaemi n̄kan nte n̄kesin̄wọn̄de ke mbemiso? Ndi mmọtọn̄ọ ndin̄wọn̄ mmịn oro ọsọn̄de odudu akan se n̄kesin̄wọn̄de ke mbemiso? Ndi nsin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn man mfre uwa, m̀mê mfịna? Ndi owo ke ubon mi m̀mê ufan mi etịn̄ ikọ aban̄a nte nsin̄wọn̄de mmịn? Ndi nte nsin̄wọn̄de mmịn esịn mfịna ke ubon mi? Ndi ọsọn̄ mi nditie urua kiet, ọfiọn̄ kiet, m̀mê ediwak ọfiọn̄ n̄n̄wọn̄ke mmịn? Ndi mmesidịp udomo ọkpọsọn̄ mmịn oro nsin̄wọn̄de mbak mbon en̄wen ẹdifiọk?’ Nso ke akpanam edieke ibọrọ ndusụk mbụme emi edide ih. Kûtie nte owo oro ‘esede iso esie ke ukụt-iso adaha, onyụn̄ efre orụk owo eke enye edide kpa idaha oro.’ (James 1:22-24) Nam n̄kpọ ndikọk mfịna oro. Nso ke akpanam?

18, 19. Didie ke afo ekeme nditre ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

¹⁸ Apostle Paul eketeme mme Christian ete: “Ẹkûnyụn̄ ẹkpa mmịn; oro ọwọrọ etịme-etịme ido: edi ẹyọhọ ye spirit.” (Ephesus 5:18) Diọn̄ọ udomo mmịn oro awakde akaha, nyụn̄ nịm nnennen udomo oro ekpetrede. Kûnyụn̄ un̄wọn̄ ube oro; fara ke idem. (Galatia 5:22, 23) Ndi emenyene mme ufan oro ẹsinyịkde fi ẹsịn ke edin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk? Kpeme idem! “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot: edi nsan̄a mbon ndisịme ọyọdiọn̄ ọdiọk.”—Mme N̄ke 13:20.

¹⁹ Edieke ọn̄wọn̄de mmịn man ọbọhọ mfịna, se ban̄a mfịna oro nnennen nnennen. Ẹkeme ndikan mme mfịna ke ndida item Ikọ Abasi nsịn ke edinam. (Psalm 119:105) Kûmen̄e ndibọ un̄wam nto ebiowo Christian oro ekemede ndiberi edem. Da mme n̄kpọ oro Jehovah ọnọde sọn̄ọ idaha eke spirit fo. Sọn̄ọ itie ebuana fo ye Abasi. Bọn̄ akam nọ enye kpukpru ini—akpan akpan kaban̄a mme mmeme fo. Ben̄e Abasi ‘anam esịt ye ekpụt fo ẹsana.’ (Psalm 26:2, NW) Nte ẹkenemede ke ibuotikọ oro ekebemde iso, sịn ofụri ukeme ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma.

20. Mme n̄kpọ ewe ke afo ekeme ndinam man etre ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

²⁰ Nso ke akpanam edieke akade iso ndin̄wọn̄ mmịn mbe ubọk kpa ye ukeme oro esịnde nditre? Do, afo enyene ndida item Jesus emi nsịn ke edinam: “Edieke ubọk fo esịnde fi ọduọ, sịbe enye fep: ọfọn fi ndidụk ke uwem  ye unan akan ndikpenyene ubọk iba ndụk ke [“Gehenna,” NW].” (Mark 9:43, 44) Se enyenede ndinam edi: Kûtatabi ọkpọsọn̄ mmịn ndomokiet. Se n̄wan kiet oro nnyịn idikotde Irene akanamde edi oro. Enye ọdọhọ ete: “Ke mma n̄kebet mmịn ke n̄kpọ nte isua iba ye ubak, mma ntọn̄ọ ndikere ke mfịna ididụhe edieke ntabide esisịt nse nte editiede mi ke idem. Edi ke ndondo oro ekikere emi ọkọnyọnide odụk mi esịt, mma nsọsọp mbọn̄ akam nnọ Jehovah mban̄a n̄kpọ emi. Mmebiere ndibet ọkpọsọn̄ mmịn tutu esịm obufa editịm n̄kpọ, ke ekpedi nyọn̄wọn̄wọn̄ adan̄a do.” Ndibet ọkpọsọn̄ mmịn ofụri ofụri man ekeme ndidu uwem ke obufa ererimbot Abasi idịghe n̄waidem oro okponde akaha.—2 Peter 3:13.

‘Fehe ke Usụn̄ nte Edibọde Utịp’

21, 22. Nso ikeme ndibiọn̄ọ nnyịn ndifehe mbuba uwem nsịm utịt, ndien didie ke nnyịn ikeme ndifep mfịna oro?

²¹ Ke adade usụn̄ uwem Christian odomo ye itọk m̀mê mbọk, apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Nte mbufo ifiọkke ite edi kpukpru mbon itọk ẹfehe mbuba, edi edi owo kiet ọbọ utịp. Ẹfehe ndien ke usụn̄ nte ẹdibọde utịp. Owo ekededi eke onyụn̄ an̄wanade mbọk akama idem ke ufat ke kpukpru usụn̄. Ndien mmọ ẹnam emi ndibọ anyanya eke edibiarade; edi nnyịn inam man ibọ anyanya eke mîdibiarake. Ntre ndien ke ami mfehe mbuba; mfeheke nte owo eke mînyeneke iwụk ebiet eke enye akade: ntem n̄ko ke ntop ita; ntopke nte owo ọtọde ofụm; edi ntọn̄ọ idem mi ita, nnam enye odụk ufụn, mbak, ke mma n̄kọkwọrọ nnọ owo en̄wen, ke usụn̄ ekededi ẹdisio mi ke idem mi ẹduọk.”—1 Corinth 9:24-27.

²² Mbon oro ẹfehede ẹkesịm utịt kpọt ẹkeme ndibọ utịp. Ke mbuba uwem emi, edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk ekeme ndibiọn̄ọ nnyịn ndifehe itọk emi nsịm utịt. Ana nnyịn ifara ke idem. Man ifehe ye iwụk, oyom nnyịn ikûduọ inyịne ke “edin̄wọn̄ mmịn.” (1 Peter 4:3) Utu ke oro, nnyịn ikpenyene ndikama idem ke ufat ke kpukpru usụn̄. Kaban̄a edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn, nnyịn iyowụt ke imenyene eti ibuot ke ‘ndidianade n̄kpọn̄ idiọk ido ye idiọk udọn̄ ererimbot, nnyụn̄ ndu uwem ke eti ibuot ye edinen ido ye ido Abasi ke eyo emi.’—Titus 2:12.

[Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Nso idi edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

• Nso idiọk utịp ke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk akama?

• Didie ke afo ekeme ndifep mme n̄kpọndịk eke edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

• Didie ke owo ekeme ndikan mfịna edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 19]

Wine “enem owo esịt”

[Ndise ke page 20]

Nnyịn inyene ndifiọk udomo mmịn oro ikpọn̄wọn̄de inyụn̄ in̄wọn̄ke ikan oro

[Ndise ke page 21]

Bem iso biere udomo mmịn oro ọkpọn̄wọn̄de

[Ndise ke page 22]

Bọn̄ akam nọ Jehovah kpukpru ini ban̄a mmeme fo

[Ndise ke page 23]

Mme ete ye eka ẹnyene mbiomo ndinọ nditọ mmọ ukpep mban̄a n̄kpọsọn̄ mmịn