Ẹkpeti Jesus Christ Didie?

Jesus Christ “ke akpanikọ ekedi kiet ke otu mme owo oro ẹnyenede odudu ẹkan oro akanam ẹdude uwem.”—The World Book Encyclopedia.

ẸSIWAK ndida se mme ọwọrọiso owo ẹkenamde nti mmọ. Ntre, ntak emi ediwak owo ẹdade emana Jesus ẹti enye utu ke mme n̄kpọ oro enye akanamde? Ata ediwak owo ke Christendom ẹkeme ndibụk mme n̄kpọ oro ẹketịbede ke ini Jesus akamanade. Edi owo ifan̄ ẹti ẹnyụn̄ ẹdomo ndida akakan ukpepn̄kpọ oro enye ọkọnọde ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot nsịn ke edinam?

Edi akpanikọ, emana Jesus ekedi n̄wọrọnda, edi mme akpa mbet esie ẹkebat se enye akanamde ye se enye ekekpepde nte se ikam idide akpan n̄kpọ ikan. Ke akpanikọ,  Abasi ikoyomke ẹda emana Christ ke akpan n̄kpọ ẹkan mme n̄kpọ oro enye akanamde ke ama ọkọkọri okpon. Edi usọrọ ye mbụk Emana Jesus ini Christmas iyakke ẹfiọk owo emi Christ edide.

Odu n̄kpọ efen emi afịnade owo aban̄a mme usụn̄ oro ẹsidiade Christmas. Edieke Jesus akpafiakde edi isọn̄ mfịn, enye ekpese didie mbubịne oro ẹdade Christmas ẹnam? N̄kpọ nte isua tọsịn iba emi ẹkebede, Jesus ama aka temple ke Jerusalem. Enye ama ayat esịt ye mme okpụhọ-okụk ye mme anyamurua oro ẹkedade ini usọrọ Ido Ukpono Mme Jew ẹnam mbubịne. Enye ọkọdọhọ mmọ ete: “Ẹtan̄ n̄kpọ emi ẹnyọn̄ọ; ẹkûnịm ufọk Ete Mi ke ufọk mbubịne.” (John 2:13-16) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jesus ikenyịmeke ẹda ido ukpono ẹnyam urua.

Ediwak mbon Catholic ke Spain ikopke inemesịt iban̄a nte ẹdade Christmas ẹnyam urua. Kpa ye oro, etie nte ke owo idikemeke nditre orụk unyamurua oro, ke ẹkerede ẹban̄a ntọn̄ọ ediwak edinam Christmas. Juan Arias, ọkọmbụk n̄kpọntịbe, ọdọhọ ete: “Mme Christian oro mîmaha usụn̄ oro Christmas akabarede edi ‘ukpono ndem’ onyụn̄ aban̄ade udia-uwem ye udep-n̄kpọ utu ke usọrọ ido ukpono, ifiọkke ite ke toto ke ntọn̄ọ, . . ke ẹma ẹda ediwak n̄kpọ oro ẹkesinamde ke usọrọ ukpono ndem [utịn] mbon Rome ẹdisịn ke usọrọ Emana Christ.”—El País, December 24, 2001.

Ke mme isua ndondo emi, ediwak mme ọkọmbụk Spain ye mme n̄wed ofụri orụk ifiọk ẹmetịn̄ ẹte ke mme akpa edinam Christmas ẹketọn̄ọ ẹto mme okpono ndem, mmọ ẹnyụn̄ ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a edinam unyamurua oro ẹbuanade. Enciclopedia de la Religión Católica etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ntem aban̄a usen Christmas: “Etie nte ntak emi Ufọkabasi Rome akanamde usen emi akabade edi usen usọrọ Christmas ekedi man anam usọrọ mme okpono ndem akabade edi usọrọ Ido Ukpono Christ. . . . Nnyịn imọfiọk ke ini oro ke Rome, mme okpono ndem ẹma ẹsio December 25 ẹnịm san̄asan̄a nte usọrọ natalis invicti, kpa emana ‘utịn emi adade ke nsinsi.’”

Enciclopedia Hispánica ọdọhọ n̄ko ete: “December 25 oro ẹsidiade Christmas idịghe usen oro Jesus akamanade, edi utu ke oro, ekedi usen oro ẹkenamde usọrọ mme okpono ndem emi ẹkesidiade ke Rome ke ini emi okoneyo esiniọn̄de akan uwemeyo, akabade edi usen usọrọ Ido Ukpono Christ.” Mbon Rome ẹkesidia usọrọ emana utịn didie? Ekesidi uyom uyom usọrọ ndia ye edinọ kiet eken enọ. Sia ikpọ owo ufọkabasi ẹkemen̄ede ndibiat mme utọ ọwọrọetop usọrọ oro mfep, mmọ ẹma ẹdọhọ ke mmimọ imanam enye akabade edi usọrọ emana Christ utu ke eke emana utịn.

Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke ọyọhọ isua ikie inan̄ ye ikie ition, ikememke utom nditre ndituak ibuot nnọ utịn nnyụn̄ ntre mme edinam oro ẹkesan̄ade ye enye. “Edisana” Augustine eke Catholic (354-430 E.N.) ama ekere ke obiomo imọ nditeme ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkûdia usọrọ December 25 nte mme okpono ndem ẹkediade ndikpono utịn. Idem mfịn emi, etie nte mme edinam mbon Rome eset ẹsụk ẹsọn̄ ubọk ẹkan.

 Usọrọ Oro Ẹdade Ẹdia Uwem Ẹnyụn̄ Ẹnyam Urua

Ke ediwak isua ikie emi ẹbede, odu ediwak n̄kpọ oro ẹnamde Christmas akabade edi usọrọ ofụri ererimbot oro ọwọrọde etop akan, emi ẹdade ẹdia uwem ẹnyụn̄ ẹnyam urua. N̄ko-n̄ko, mme ido usọrọ ukwọedịm eken, akpan akpan mbon oro ẹsidiade ke edem edere Europe, ẹma ẹtọn̄ọ sụn̄sụn̄ ndikabade mbiet eke mbon Rome. * Ndien ke ọyọhọ isua ikie 20, mme anyamurua ye nta ke usọ unyamurua ẹma ẹnen̄ede ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme edinam oro mmọ ẹkediọn̄ọde ke ẹyenam ẹdia ikpọ udori.

Nso idi utịp? Edinịm usọrọ emana Christ amakabade edi ata akpan n̄kpọ akan se emana oro adade aban̄a. Ke ediwak idaha, owo isikam isiakke-siak enyịn̄ oro Christ aba ke usọrọ Christmas. El País, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Spain ọdọhọ ete: “[Christmas] edi usọrọ ofụri ererimbot emi mme ubon ẹsidiade, ndien kpukpru owo ẹsidia enye ke usụn̄ oro mmọ ẹmade.”

Ikọ emi owụt edinam emi akade-ka iso ke Spain ye ke ediwak idụt en̄wen ke ofụri ererimbot. Ke adan̄aemi Christmas akade iso ndidi uwouwo usọrọ, owo ifiọkke n̄kpọ aba iban̄a Christ. Ke akpanikọ, mme edinam usọrọ Christmas ẹdikabade ẹtie nte enye oro ẹkesinamde ke ini ukara Rome—uyom uyom usọrọ ndia ye edinọ kiet eken enọ.

Eyen Amana ọnọ Nnyịn

Edieke usọrọ Christmas mînyeneke ebuana ye Christ, didie ke ata mme Christian ẹkpeti emana ye uwem Christ? Isua 700 mbemiso Jesus akamanade, Isaiah ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Koro eyen amanade ọnọ nnyịn, ẹnọ nnyịn eyen-eren: ubọn̄ onyụn̄ odoro enye ke afara.” (Isaiah 9:6) Ntak emi Isaiah ọkọdọhọde ke emana Jesus ye ukara esie ẹdidi ata akpan n̄kpọ? Koro Jesus ayakabade edi  ọkpọsọn̄ andikara. Ẹdikot enye Ọbọn̄ Emem, ndien ubọn̄ esie ye emem ididopke ndikọri. N̄ko-n̄ko, ‘unenikpe ye edinen ido’ ẹdinam ukara esie ebịghi.—Isaiah 9:7.

Ke ini akasiande Mary aban̄a emana Jesus, angel Gabriel ama etịn̄ ukem ikọ oro Isaiah eketịn̄de. Enye ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Enye oyokpon, oyonyụn̄ ekere Eyen Andikon̄-n̄kan; Jehovah Abasi oyonyụn̄ ọnọ Enye ebekpo ete Esie David: Enye ayada ubọn̄ ufọk Jacob ke nsinsi; Ubọn̄ Esie idinyụn̄ ikụreke.” (Luke 1:32, 33) Nte an̄wan̄ade, emana Jesus enen̄ede enyene ebuana ye utom oro Christ edinamde nte Edidem Obio Ubọn̄ Abasi oro ẹmekde. Ukara Christ ekeme ndinyene ufọn nnọ kpukpru owo, esịnede fi ye mbonima fo. Ke akpanikọ, mme angel ẹkedọhọ ke emana Christ ayanam ‘emem odu ke isọn̄ ke otu owo emi Abasi enende iso ye mmọ.’—Luke 2:14.

Anie ke mîdọn̄ke ndidu ke ererimbot emem ye unenikpe? Edi, man inyene emem oro ukara Christ edidade edi, oyom nnyịn inem Abasi esịt inyụn̄ inyene eti itie ebuana ye enye. Jesus ọkọdọhọ ke akpa n̄kpọ oro afo ekemede ndinam man enyene utọ itie ebuana oro edi ndikpep n̄kpọ mban̄a Abasi ye Christ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ndien nsinsi uwem oro edi ndifiọk Fi, ata Abasi kierakiet, ye Enye emi Afo ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.”—John 17:3.

Ke ini itịmde ifiọk Jesus, nnyịn iyọfiọk usụn̄ oro enye akpamade nnyịn iti imọ. Ndi ekpedi ndidia udia, ndin̄wọn̄ n̄kpọ, ndinyụn̄ nnọ kiet eken enọ ke ukem usen oro ẹkesinamde usọrọ mme okpono ndem eset? Etie nte ikpedịghe ntre. Ke okoneyo oro ekesierede usen oro enye akakpade, Jesus ama asian mme mbet esie se enye amade. “Owo eke enyenede mbet Mi, onyụn̄ enịmde mmọ, enye edi owo eke amade Mi: ndien owo eke amade Mi, Ete Mi ayama enye, Ami nyonyụn̄ mma enye.”—John 14:21.

Mme Ntiense Jehovah ẹmekpep Edisana N̄wed Abasi etieti, ndien emi aman̄wam mmọ ndifiọk se idide ewụhọ Abasi ye eke Jesus. Mmọ ẹyekop idatesịt ndin̄wam fi ọfiọk se mme ewụhọ oro ẹdide man otodo afo ekpeti Jesus nte akpanade ẹti.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Mme ndise ke page 6, 7]

Ndi Bible Akpan Edidia Usọrọ Nnyụn̄ Nnọ Owo Enọ?

Edinọ Enọ

Bible enyịme ẹnọ enọ, enye akam okot Jehovah Andinọ “eti edinọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma.” (James 1:17) Jesus ama ọdọhọ ke nti ete ye eka ẹyenọ nditọ mmọ enọ. (Luke 11:11-13) Mme ufan ye mbonubon Job ẹma ẹnọ enye enọ ke ini idem akafiakde ọsọn̄ enye. (Job 42:11) Nte ededi, ndomokiet ke otu utọ edinọ oro iyomke akpan usen usọrọ. Enye oto esịt.—2 Corinth 9:7.

Mboho Ubon

Mboho ubon ekeme ndinen̄ede ndian mbonubon ọtọkiet, akpan akpan edieke mmọ mîdụhe aba ke ufọk. Jesus ye mme mbet esie ẹma ẹdụk usọrọ ndọ ke Cana, nte eyịghe mîdụhe oro ekedi akamba mboho ubon ye mme ufan. (John 2:1-10) Ndien ke n̄ke idiọk udọ oro Jesus okotopde, ete idiọk udọ ama okop inemesịt aban̄a eyen esie oro ọkọnyọn̄de edi ke ndisịn usọrọ ubon, emi ẹkekwọde ikwọ ẹnyụn̄ ẹnekde unek.—Luke 15:21-25.

Edidia Edinem Udia

Bible etịn̄ ediwak ini aban̄a nte ikọt Abasi ẹdiade edinem udia ye ubon, mme ufan, m̀mê ye ekemmọ mme andituak ibuot. Ke ini angel ita ẹkekade ẹkese Abraham, enye ama anam udia oro ekesịnede unam, mmọn̄eba eke abaride, mmọn̄eba eke enịn̄ede, ye mfefere uyo ọnọ mmọ. (Genesis 18:6-8) Solomon ọkọdọhọ ke ‘edidia n̄kpọ nnyụn̄ n̄n̄wọn̄, nnyụn̄ n̄kụt eti n̄kpọ’ ẹdi enọ Abasi.—Ecclesiastes 3:13; 8:15.

Nte an̄wan̄ade, Abasi idọhọke nnyịn ikûdia edinem udia ye mme ufan ye ubon nnyịn, enye onyụn̄ enyịme ẹnọ owo enọ. Nnyịn imenyene ekese ifet ndinam oro ini ekededi ke isua.