“Ndisọn̄ọ Nda ke Ini Idomo”

KE NTỌN̄Ọ NTỌN̄Ọ April 1951, okopodudu ukara Soviet Union ama ọtọn̄ọ ndikọbọ otu mme Christian oro mîkeduehe, emi ẹkedụn̄de ke edem usoputịn Soviet Union—kpa Mme Ntiense Jehovah. Ẹma ẹfak ediwak tọsịn ubon—esịnede nditọwọn̄, iban idịbi, n̄kani owo—ẹdọn̄ ke tren mbiomo oro akatuakde-tuak owo ke usen 20 ekesịm Siberia. Ẹma ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke obio taktak ẹkedọn̄ ke ata ndiọi itie.

Ke April 2001, emi ekedide isua 50 tọn̄ọ n̄kpọ emi eketịbe, ẹma ẹsio vidio ke Moscow, ndien vidio emi ọdọn̄ọ mbụk aban̄ade ufịk oro ẹkefịkde Mme Ntiense Jehovah ke ediwak isua ke ini ukara Soviet Union. Ke vidio emi, mme ewetmbụk eset ye mbon oro ẹkekụtde se iketịbede ẹbụk nte Mme Ntiense ẹkebọhọde ẹnyụn̄ ẹkam ẹkọride ke ibat kpa ye ata idiọk ufịk oro ẹkefịkde mmọ.

Ata ediwak miliọn owo ke Russia ye ke mme ebiet efen ẹse vidio Faithful Under Trials—Jehovah’s Witnesses in the Soviet Union, ndien mme ewetmbụk eset ye mme owo eken ẹnen̄ede ẹtoro enye. Kop se prọfesọ iba ke Russia, emi ẹkedụn̄de ke ebiet oro ẹkenọde ediwak Mme Ntiense ẹka, ẹtịn̄de ẹban̄a vidio emi:

“Vidio emi ama enem mi etieti. Mmesima mbon ido ukpono mbufo, edi ke mma n̄kese vidio emi, mmenen̄ede mma mbufo n̄kan nte n̄kesimade. Vidio emi eye anana ndo! N̄kenen̄ede mma nte mbufo ẹtịn̄de ẹban̄a owo kiet kiet ọkpọkpọ. Okposụkedi ami ndide owo Orthodox mmennyụn̄ nyomke ndikpụhọde ido ukpono mi, mmenen̄ede mma Mme Ntiense. N̄kpama ikpehe oro ami ndude ke ufọkn̄wed ntaifiọk enyene idem vidio emi kiet. Ami ye mme andikpep eken imenyịme ndiwụt nditọ ufọkn̄wed nnyịn vidio emi nnyụn̄ nnam enye akabade edi kiet ke otu n̄kpọ oro ikpepde ke ufọkn̄wed.”—Prọfesọ Sergei Nikolayevich Rubtsov, adaibuot ke ikpehe oro ẹkpepde mbụkeset ke Ufọkn̄wed Ntaifiọk Stet ke Irkutsk, Russia.

“Esịt ama enen̄ede enem mi ke ini ẹkesiode vidio emi. Esinen̄ede ọsọn̄ ndinam mbụk vidio aban̄ade ufịk asan̄a ke nde ke nde. Edi mbufo ẹmenam emi. Mbọk ẹda mme vidio mbufo efen ẹsọk emi.”—Prọfesọ Sergei Ilyich Kuznetsov, adaibuot ke ikpehe oro ẹkpepde mbụkeset ke Ufọkn̄wed Ntaifiọk ke Irkutsk, Russia.

Mme Ntiense Jehovah oro ẹdụn̄de ke Siberia ẹma ẹnen̄ede ẹma vidio emi n̄ko. Kop se ndusụk mmọ ẹtịn̄de ẹban̄a enye:

“Ke ini mme n̄kpọ oro ẹwụtde ke vidio emi ẹketịbede, ẹma ẹnọ ediwak owo ke Russia ukwan̄ ntọt ẹban̄a utom Mme Ntiense Jehovah. Edi ke ẹma ẹkese vidio emi, mmọ ẹkeme ndikụt ke esop nnyịn idịghe isio n̄ka, nte mmọ ẹkekerede. Mbon eken oro ẹkabarede ẹdi Mme Ntiense ke ndondo emi ẹdọhọ ẹte:  ‘Nnyịn ikọfiọkke ke ikakam idụn̄ inyụn̄ inam utom ọtọkiet ye nditọete nnyịn oro ẹkeyọde utọ ufịk oro!’ Ke ama ekese vidio emi, Ntiense kiet ama ọdọhọ ke imọ imọn̄ idụk utom usiakusụn̄ uyọhọ ini.”—Anna Vovchuk, oro ẹkenọde aka Siberia.

“Idem ama enyek mi ke ini ẹkesiode nte mme ndedịbe bodisi ẹkọn̄de usụn̄ Ntiense kiet. Ama anam mi nti nte mme ndedịbe bodisi ẹkekọn̄de usụn̄ nnyịn, ndien mmeti nte eka mi ọkọdọhọde ete: ‘Ekeme ndidi enyene ebiet oro ikan̄ odụkde.’ Edi vidio emi anam mi mfiọk n̄ko ke ediwak Mme Ntiense ẹma ẹbọ ufen ẹkan mi. Vidio emi enen̄ede ọnọ nnyịn odudu ndika iso nsịn ifịk ke utom Jehovah.”—Stepan Vovchuk, oro ẹkenọde aka Siberia.

“Ẹma ẹtiene ẹbịn ete ye eka mi oro ẹkedide Mme Ntiense ẹsion̄o ke obio. Ntre, n̄kekere ke mma n̄kokop ekese mban̄a se iketịbede. Edi ke mma n̄kese vidio emi, mma ndikụt ke n̄kenen̄ekede mfiọk se iketịbede. Mmọn̄eyet ama asiaha mi nte n̄kakpan̄de utọn̄ n̄kop mme ndụn̄ọde oro ẹnamde ke vidio emi. Idahaemi, mme n̄kpọntịbe emi ẹdidi ata idem n̄kpọ ẹnọ mi. Vidio emi ọsọn̄ọ itie ebuana mi ye Abasi onyụn̄ etịm mi idem ndiyọ nsọn̄ọn̄kpọ ke ini iso.”—Vladimir Kovash, ke Irkutsk.

“N̄kere ke vidio emi enyene odudu akan mbụk oro ẹwetde-wet. Ke ini n̄kesede nnyụn̄ n̄kopde mme ndụn̄ọde oro ẹnamde ye nditọete emi, eketie nte n̄kpọ eke n̄ketienede mmọ nsobo mme idomo oro. Uwụtn̄kpọ eyenete oro eketiede ke ufọk-n̄kpọkọbi ewet ndise ke mme kad ọnọ ẹsọk n̄kpri nditọ esie onụk mi ndisịn idem nnam akpanikọ Bible esịm esịt nditọ mi. Mbọk ẹsọsọn̄ọ-o! Vidio emi emenen̄ede anam Mme Ntiense Jehovah ke Russia ẹfiọk ke mmimọ idi ubak esop Jehovah oro odude ke ofụri ererimbot.”—Tatyana Kalina, ke Irkutsk.

“Ikọ oro ẹsidọhọde ke ‘okụt n̄kpọ ke enyịn ọfiọk mbụk’ enen̄ede edi akpanikọ ye vidio emi. Se ẹsiode ke Vidio oro etie nte etịbe idahaoro, onyụn̄ etịm an̄wan̄a owo! Ke mma n̄kese enye, n̄kenyene ndida ekese ini ntie n̄kere enye. Vidio emi anam mi nnen̄ede n̄kere nte n̄kpọ eketiede ye Mme Ntiense oro ẹkebịnde ẹsion̄o ke obio. Idahaemi, ke mmende idaha mi ndomo ye eke mmọ, vidio emi an̄wam mi ndise afanikọn̄ oro isobode mfịn ke usụn̄ efen.”—Lidia Beda, ke Irkutsk.

Ẹsio Faithful Under Trials ke usem 25 idahaemi, ndien mme owo ke ofụri ererimbot ẹnen̄ede ẹma enye. * Ẹma ẹsio vidio emi ke itieutom usuanetop ekebe ndise ke St. Petersburg, Omsk, ye ke mme obio en̄wen ke Russia, ye ke mme obio nte Vynnytsya, Kerch, Melitopol ye Lviv ke Ukraine. Ufọkutom oro esinọde nti vidio enọ ọnọ vidio emi ediwak enọ.

Uwụtn̄kpọ ediwak tọsịn owo—kpa ata ata mme owo—oro ẹkenyenede anana-mbiet uko ke n̄kan̄ eke spirit ke adan̄a ediwak isua oro ẹkekọbọde mmọ, anam vidio emi okop odudu ntre. Mme Ntiense Jehovah ke Soviet Union ẹma ẹnen̄ede ẹwụt ke imọsọn̄ọ ida ke ini idomo. Edieke afo edimade ndise vidio emi, Mme Ntiense Jehovah ẹyekop inemesịt ndinam fi enyene enye. Mbọk sobo ye owo mmọ kiet ke mbọhọ mbufo.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 8]

Stalin: U.S. Army photo

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 9]

Stalin: U.S. Army photo