Ufọn Edinam Emem

BILL ama enen̄ede asua Edward emi akanade ke nna n̄kpa. Ke n̄kpọ nte isua 20 emi ẹkebede, Edward ama anam Bill ataba utom esie, ndien emi ama adianade ufan iba emi ẹkedide itai ye aban̄ mi. Ke emi, Edward odomo ndikpe Bill ubọk man imọ ikpakpa ke ifụre. Edi Bill inyịmeke ndikpan̄ utọn̄.

Ke n̄kpọ nte isua 30 ẹma ẹkebe, Bill ama ekpere n̄kpa, ntre enye ama etịn̄ ntak oro imọ mîkamaha ndifen nnọ Edward ete: “Ikpakanaha Edward anam utọ n̄kpọ oro ye ata edima ufan esie. Ikọdọn̄ke mi ndinam emem ke isua edịp ẹma ẹkebe. . . . Ekeme ndidi se n̄kanamde ikenenke, edi nte eketiede mi ke idem ekedi oro.” *

Nte ededi, utọk owo ye owo isiwakke ndisụn̄ọ ke utọ ndiọi utịp oro, edi utọk esiwak ndinam mme owo ẹyat esịt. Kere ban̄a owo oro esinamde n̄kpọ nte Edward. Ke ini enye ọfiọkde ke se imọ inamde abiak ufan imọ, esịt ekeme ndibiom enye ndien esinen̄ede abiak enye nditaba ufan esie. Edi, esịt esinen̄ede ayat enye ke ini enye etiede ekere nte ufan imọ esede itie ufan mmimọ ke mbio.

 Nte ededi, owo oro esinamde n̄kpọ nte Bill edikere ke imọ iduehe ndien enye ekeme ndinen̄ede nyat esịt nnyụn̄ ntọhọ. Enye ekeme ndikere ke akani ufan imọ okokokoi anam imọ ibak. Ediwak ini, ke ini owo iba ẹnyenede ntuaha, owo mmọ kiet kiet esinen̄ede ekere ke mfịna oro itoho imọ, edi ke oto owo enye eken. Utọ n̄kpọ emi esisiak “en̄wan” ke ufọt owo iba oro ẹkedide ufan.

Owo isikamake ofụt m̀mê ikan̄ in̄wana en̄wan emi—edi esidi owo enye emi ama okụt enye eken, enye odụk n̄kan̄ oko, ndien mmọ isinamke nte imokụt kiet eken ke ini ẹsobode ke itie otu. Mmọ ẹsida ke anyan usụn̄ ẹyep kiet eken mîdịghe ẹdada ẹse kiet eken ke idiọk enyịn. Edi ke ini mmọ ẹtịn̄de ikọ ye kiet eken, mmọ ẹsitịn̄ ikọ wap wap m̀mê emiom emiom.

Kpa ye oro etiede nte ke mmọ isinyịmeke ye kiet eken ke n̄kpọ ndomokiet, odu ndusụk n̄kpọ oro etiede nte mmọ ẹsinyịme. Mmọ ẹkeme ndinyịme ke mmimọ imenyene akamba mfịna ye nte ke ifọnke ndisua owo oro ekedide ata n̄kpet n̄kpet ufan ntre. Etie nte n̄kpọ emi esibiak mmọ mbiba, ndien mmọ ẹfiọk ke ẹkpenyene ndinam n̄kpọ man ẹkọk mfịna oro. Edi anie edibem iso aka okosobo owo enye eken man ẹnam emem ẹnyụn̄ ẹfiak ẹdi ufan? Idụhe owo mmọ emi oyomde ndinam oro.

Ke tọsịn isua iba oro ẹkebede, mme apostle Jesus Christ ẹma ẹsineni ọkpọsọn̄ eneni ndusụk ini. (Mark 10:35-41; Luke 9:46; 22:24) Ke ẹma ẹkeneni eneni ini kiet, Jesus ama obụp mmọ ete: “Nso ke mbufo ẹkeneni ẹban̄a ke usụn̄?” Bụt ikayakke owo mmọ ndomokiet osioro uyo. (Mark 9:33, 34) Se Jesus ekekpepde ama an̄wam mmọ ẹfiak ẹdu ke emem ye kiet eken. Item Jesus, ọkọrọ ye enye oro ndusụk mbet esie ẹkenọde, aka iso ndin̄wam mme owo ẹkọk mme mfịna ẹnyụn̄ ẹfiak ẹdi ufan. Ẹyak ise nte oro edide ntre.

Domo Ndinam Emem

“Nyomke nditịn̄ ikọ ndomokiet ye enye. Nyomke ndikokụt enye ke enyịn.” Edieke edide emesitịn̄ utọ ikọ emi aban̄a owo, oyom anam n̄kpọ, nte mme itien̄wed Bible emi ẹwụtde.

Jesus ekekpep ete: “Edieke afo adade enọ fo edi ke itieuwa ndien afo eti do ete ke eyenete fo enyene ikọ ye afo, kpọn̄ enọ fo nịm do ke iso itieuwa, nyụn̄ nyọn̄; kebem iso nam emem ye eyenusọ.” (Matthew 5:23, 24) Enye ama ọdọhọ n̄ko ete: “Edieke eyenete fo anamde idiọkn̄kpọ, ka kayarade ndudue esie sụk fi ye enye ikpọn̄.” (Matthew 18:15) Edide afo edue owo m̀mê owo edue fi, Jesus ọdọhọ ke afo enyene ndisọsọp nneme n̄kpọ oro ye owo oro. Afo ekpenyene ndinam emi “ke ifụre ifụre ido.” (Galatia 6:1) Uduak fo idịghe ndikowụt ke afo ama enen, m̀mê ndidomo ndiyịk owo enye eken ekpe fi ubọk, edi Bible ọdọhọ akanam emem. Ndi item Bible emi enyene ufọn?

Ernest edi esenyịn utom ke akamba ọfis. * Utom oro enye anamde ke ediwak isua idahaemi esiyom enye ese aban̄a mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinam enye ọsọp ọtọhọ ye nsio nsio owo nnyụn̄ n̄ka iso nnam utom ye mmọ ke emem. Enye okụt nte utọk esisọpde asiaha. Enye ọdọhọ ete: “Mmesinyene mfịna ye mme owo ndusụk ini. Edi ke ini emi etịbede, mmesisụhọde ntetie ye owo oro nneme mfịna oro. Mmesika mbịne mmọ nnennen nnennen, nnyụn̄ n̄kosobo ye mmọ iso iso man inam emem. Akananam n̄kwe edikpu ke ini nnamde emi.”

Alicia emi enyenede mme ufan oro ẹtode nsio nsio obio, ọdọhọ ete: “Ke ini ntịn̄de ikọ ye owo ndusụk ini, esitie mi ke idem nte ke ikọ mi ama ayat owo esịt. Mmesika n̄kekpe owo oro ubọk. Etie nte mmesikam n̄kpe owo ubọk n̄wak n̄kan nte nduede enye, koro  idem edieke mmen̄keduehe owo oro, esịt esinem mi sia n̄kekpede enye ubọk. Oro esinam mi mfiọk ke mfịna idụhe.”

Ndikan Mme N̄kpọ Ubiọn̄ọ

Nte ededi, odu mme n̄kpọ oro mîsiyakke ẹsọp ẹnam emem ke utọk ama akasiaha. Ndi akanam ọmọdọhọ ete: “Ntak emi enye mîdịghe ibịne mi? Nse nte enye ekesịn se ina emi?” Mîdịghe, ndi akanam amaka ebịne owo ndikanam emem, edi enye ọdọhọ fi ete: “Nnyeneke se mbọrọde fi”? Iyatesịt esinam ndusụk owo ẹtịn̄ ikọ ntre. Mme N̄ke 18:19 ọdọhọ ete: “Utọk eyen-eka akan ọkpọsọn̄ obio: ndien en̄wan mmọ ẹbiet n̄kpaha tower.” Ntre kere ban̄a nte etiede owo enye eken ke idem. Edieke enye mînyịmeke ndikpan̄ utọn̄ nnọ fi, bet esisịt ini, ekem tọn̄ọ ntak ka bịne enye. Ke anamde ntre, iyatesịt esie oro eketiede nte usụn̄ “ọkpọsọn̄ obio” ekeme ndiberede, ndien se iketiede nte “n̄kpaha” oro ọkọkọbide usụn̄ abaha emem ekeme ndikpọhọde.

N̄kpọ efen oro ekemede ndibiọn̄ọ emem edi ndikere ke ndinam emem ekeme ndisụhọde owo itie. Ndusụk owo ẹkere ke mmimọ ndikpe asua mmimọ ubọk, m̀mê ndikam ntetịn̄ ikọ ye enye, ososụhọde mmimọ itie. Idiọkke ndikere mban̄a ukpono idemowo, edi kere ise, ndi editre ndinam emem esinọnọ owo ukpono m̀mê esikam ọbọbọ owo ukpono? Ndi ntan̄idem ke nnyịn isikam imen ikot ukpono idemowo?

James emi eketienede ewet Bible owụt ke utọk ye n̄kohodeidem ẹsiwak ndisan̄a kiet. Ke ama eketịn̄ aban̄a “en̄wan” ye “ekọn̄” oro ndusụk mme Christian ẹketopde ke otu idemmọ, enye ama aka iso ete: “Abasi ọbọbiọn̄ọ mbon ntan̄idem, edi enye ọnọ mbon nsụhọdeidem mfọnido oro owo mîdotke.” (James 4:1-3, 6) Didie ke ntan̄idem esibiọn̄ọ emem?

Ntan̄idem esibabian̄a owo, anamde owo ekere ke imọfọn ikan mbon en̄wen. Mbon ntan̄idem ẹsikere ke mmimọ imenyene odudu ndibiere m̀mê nte ekemmọ owo odude uwem enen m̀mê inenke. Ke nso usụn̄? Ke ini utọk asiahade, mmọ ẹsida asua mmọ nte owo oro mîkemeke ndikpụhọde tutu amama. Ntan̄idem esinam ndusụk owo ẹkere ke ufọn idụhe ndibiat ini ye mbon oro ẹnyenede isio isio ekikere ye mmimọ, owo itịn̄ke-tịn̄ iban̄a edikpe mmọ ubọk ke ofụri esịt. Utọ ekikere emi esinam mbon ntan̄idem ẹka iso ẹtọhọ utu ke ndinam emem nte odotde.

Ukem nte eto oro ọduọde ana ke ọkpọusụn̄ mîsiyakke ubomisọn̄ awat ebe, ntre n̄ko, ntan̄idem isiyakke ẹkeme ndinam emem. Mmọdo edieke mûkemeke ndisọsọp nnam emem ye owo, ekeme ndidi ntan̄idem afịna fi. Didie ke afo ekeme ndikan ntan̄idem? Se idin̄wamde fi edi ndikọri edu oro edide ata isio ye ntan̄idem, oro edi, nsụhọdeidem.

Nam N̄kpọ ke Nsụhọdeidem

Bible owụt ke nsụhọdeidem enen̄ede edi ata ọsọn̄urua edu. “Utịp nsụkesịt [m̀mê, nsụhọdeidem] ye eke uten̄e Jehovah edi inyene, ye ukpono, ye uwem.” (Mme N̄ke 22:4) Nnyịn ikot nte Abasi esede mbon nsụhọdeidem ye mbon ntan̄idem ke Psalm 138:6, ite: “Koro Jehovah okon̄de, ndien enye ese mbon nsụkidem; edi etie nsan-nsan ọdiọn̄ọ mbon iseri.”

Ediwak owo ẹda nsụhọdeidem nte edisụhọde idem itie. Etie nte mme andikara ererimbot ẹkere ntre. Okposụkedi ofụri idụt ẹsụkde ibuot ẹnọ mmọ, mbon ukara isikam inyeneke uko ndinyịme mme ndudue mmọ. Edikam n̄kokop nte andikara ọdọhọde ete, “mbọk, mmeseme mban̄a se iketịbede,” esidi n̄kpọ oro ẹsịnde ke mbụk n̄kpọntịbe. Ke ini akani owo ukara ekekpede ubọk ke ndondo emi aban̄a se enye eketrede ndinam mban̄a n̄kpọ mmọn̄eyet oro eketịbede, n̄kpeubọk esie emi ama akabade edi akpan ibuotikọ ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe.

N̄wed ukabadeikọ kiet ọdọhọ ke nsụhọdeidem edi ‘sụn̄sụn̄ ido; unana ntan̄idem.’ Ke ntre, nsụhọdeidem aban̄a nte owo adade idemesie, idịghe nte mbon en̄wen ẹdade enye. Owo ndisụhọde idem nnyịme ndudue esie nnyụn̄ mben̄e ke ofụri esịt nte ẹfen ẹnọ imọ isụhọkede enye itie; edi akam ananam ẹtịm ẹkpono enye. Bible ọdọhọ ete: “Esịt owo okpon, ndien nsobo edi: edi nsụkesịt [m̀mê, nsụhọdeidem] ebem ubọn̄ iso.”—Mme N̄ke 18:12.

 Ekpepn̄wed kiet ke ufọkn̄wed ntaifiọk eketịn̄ ntem aban̄a mbon ukara oro mîsikpehe ubọk ke ndudue mmọ, ete: “Edi n̄kpọ mfụhọ nte ke mmọ ẹsikere ke n̄kpeubọk edi idiọn̄ọ mmeme. Esisọn̄ mbon oro mînyeneke uko, emi ẹnyụn̄ ẹkerede ke ẹkeme ndibọ mmimọ itie, ndidọhọ, ‘Mmeseme mban̄a oro.’ Edi mbon oro ẹnyenede esịtmbọm ye uko isikereke ke ndinyịme ndudue mmimọ ososụhọde mmimọ itie.” Ikọ emi ibeheke mme andikara kpọt, edi ebehe kpukpru owo. Edieke afo esịnde ukeme ndisio ntan̄idem mfep ke idem nnyụn̄ mmen nsụhọdeidem nsịne, afo ọyọsọp anam emem ye asua fo. Kop nte ubon kiet okokụtde ke ikọ emi edi akpanikọ.

Ndutan̄uyo ama esịn usua ke ufọt Julie ye William eyeneka esie. William ama enen̄ede ayat esịt ye Julie ọkọrọ ye Joseph ebe esie, inyụn̄ isioroke mmọ uyo aba. Enye ama akam atan̄ kpukpru se Julie ye Joseph ebe esie ẹkenọde enye ediwak isua ke edem ọsọk mmọ. Nte ediwak ọfiọn̄ ẹkebede, iyatesịt ama abiat n̄kpet n̄kpet itie ebuana oro nditọeka emi ẹkenyenede ke akpa.

Nte ededi, Joseph, ebe eyeneka esie ama ebiere ndinam item oro odude ke Matthew 5:23, 24. Enye ama odomo ndida sụn̄sụn̄ ido nnyene nneme ye ukot esie nnyụn̄ n̄wet enye mme leta n̄kpeubọk ke ndikedue enye. Joseph ama ọdọhọ n̄wan esie efen ọnọ eyeneka esie. Nte ini akakade, William ama okụt ke Julie ye Joseph ebe esie ẹma ẹnen̄ede ẹyom ndinam emem ye imọ, ntre iyatesịt esie ama ọtọn̄ọ nditehede ube. William ye n̄wan esie ẹma ẹsobo ye Julie ye Joseph; kpukpru mmọ ẹma ẹfat kiet eken ẹnyụn̄ ẹkpe kiet eken ubọk, ẹtọn̄ọ ntak ẹdi ufan.

Edieke enen̄erede ọdọn̄ fi ndinam emem ye owo, da mme item Bible sịn ke edinam ke ime nyụn̄ sịn ukeme ndinam emem ye owo. Jehovah ayan̄wam fi. Oyokụt nte ikọ oro Abasi eketịn̄de ọnọ Israel eset osude fi ke idem: “Afo akpakam akpan̄ utọn̄ ke mbet mi! ndien emem fo ekpebiet akpa mmọn̄, edinen ido fo ekpebiet mbufụt inyan̄.”—Isaiah 48:18.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 7]

N̄kpeubọk esiwak ndinam mme owo ẹfiak ẹkedu ke emem ye kiet eken