Nditọ Nnyịn—Ọsọn̄urua Udeme
Nditọ Nnyịn—Ọsọn̄urua Udeme
‘Sese, nditọ ẹdi udeme Jehovah, mfri idịbi onyụn̄ edi n̄kpọ eyen utom.’—PSALM 127:3.
1. Akpa nsekeyen akasan̄a didie edimana?
KERE ban̄a mme utịben̄kpọ oro Jehovah Abasi akanamde ke nte enye okobotde akpa eren ye n̄wan. Adam ye Eve ẹma ẹnọ mbak idemmọ oro ọkọkọride ke idịbi Eve akabade obufa owo—kpa akpa nsekeyen oro ẹkemande. (Genesis 4:1) Tutu esịm emi, uyomo idịbi ye umaneyen ẹsụk ẹdi n̄kpọ emi ayan̄ade owo ifiọk, ndien ediwak owo ẹkot enye utịben̄kpọ.
2. Nso inam fi enyịme ke se isitịbede ke idịbi n̄wan-idịbi edi utịben̄kpọ?
2 Ke n̄kpọ nte ufan̄ ọfiọn̄ usụkkiet kpọt ke eka ama ekenyene ebuana idan̄ ye ete, nsen esikọri ke idịbi esie akabade edi nsekeyen emi enyenede anana-ibat nsen. Akpa nsen oro ọkọtọn̄ọde ndikọri do ọdọn̄ọ mme ntọt oro ẹkemede ndision̄o nsio nsio orụk nsen 200 ndi. Ke etienede utịbe utịbe ntọt oro ayan̄ade owo ifiọk mi, mme nsen oro ẹnen̄erede ẹwak n̄kukọhọ mi ẹsikọri ke ata nnennen idaha ye usụn̄, ẹkabade ẹdi nsekeyen!
3. Ntak emi ediwak mbon oro ẹnyenede ifiọk ẹnyịmede ke anaedi Abasi obot obufa nsekeyen?
3 Afo ada ke anie enen̄erede edi andibot nsekeyen? Ke akpanikọ, edi Enye Emi okobotde uwem. Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Mbufo ẹfiọk ẹte ke edi Jehovah edi Abasi; edi enye akanam nnyịn, [“inyụn̄ idịghe nnyịn ikanam idem nnyịn,” NW].” (Psalm 100:3) Mme ete ye eka, mbufo ẹmetịm ẹfiọk ke idịghe usọ mbufo anam mbufo ẹnyene ọsọn̄urua nsekeyen emi. Abasi emi enyenede akakan ọniọn̄ akada utịbe utịbe usụn̄ anam obufa owo emi edidu uwem. Ke ediwak tọsịn isua idahaemi, mme owo oro ẹnyenede ifiọk ẹnyịme ke Akwa Andibot obot eyen emi esikọride ke idịbi eka esie. Nso kaban̄a fi?—Psalm 139:13-16.
4. Ewe edu owo ke Jehovah mîkemeke ndinyene tutu amama?
4 Nte ededi, ndi Jehovah edi Andibot emi mîkereke iban̄a owo, oro n̄kukụre anamde ndutịm man iren ye iban ẹkeme ndinyene nditọ? Edi akpanikọ ke ndusụk owo isikereke iban̄a owo, edi Jehovah itiehe ntre. (Psalm 78:38-40) Bible ọdọhọ ke Psalm 127:3 ete: ‘Sese, nditọ ẹdi udeme Jehovah, mfri idịbi onyụn̄ edi n̄kpọ eyen utom.’ Ẹyak ineme idahaemi se udeme edide ye se enye ọwọrọde.
Udeme ye N̄kpọ Eyen Utom
5. Ntak emi nditọ ẹdide udeme?
5 Udeme etie nte enọ. Mme ete ye eka ẹsisịn ifịk ẹnam utom man ẹnịm n̄kpọ ẹnọ nditọ mmọ. Emi ekeme ndidi okụk m̀mê ata akpan inyene. Se enye ekpededi, enye owụt nte ete ye eka ẹmade nditọ mmọ. Bible ọdọhọ ke nditọ ẹdi udeme oro Abasi ọnọde mme ete ye eka. Mmọ ẹdi ima ima enọ oro Abasi ọnọde. Edieke afo edide ete m̀mê eka, ndi emekeme ndidọhọ ke usụn̄ oro afo anamde n̄kpọ owụt ke amada nditọ fo nte enọ oro Andibot ekondo ayakde esịn fi ke ubọk?
6. Ntak emi Abasi ọkọnọde mme owo ukeme ndinyene nditọ?
6 Se ikanamde Jehovah ọnọ enọ emi ekedi man ofụri isọn̄ ọyọhọ ye nditọ Adam ye Eve. (Genesis 1:27, 28; Isaiah 45:18) Jehovah ikobotke owo kiet kiet ke idemesie, nte enye okobotde mme angel. (Psalm 104:4; Ediyarade 4:11) Utu ke oro, Abasi ama ọnọ mme owo ukeme ndinyene nditọ oro ẹdibietde mme ete ye eka mmọ. Nso akwa ifet ke emi edi ntem ọnọ ete ye eka ndinyene nnyụn̄ nse mban̄a obufa nsekeyen! Ndi mbufo mme ete ye eka ẹmesikọm Jehovah ke ndinọ mbufo utọ ọsọn̄urua udeme emi?
Kpep N̄kpọ to Uwụtn̄kpọ Jesus
7. Didie ke udọn̄ ye esịtmbọm oro Jesus enyenede aban̄a “nditọ owo” okpụhọrede ye nte ndusụk ete ye eka ẹsinamde n̄kpọ?
7 Edi n̄kpọ mfụhọ nte ke idịghe kpukpru ete ye eka ẹda nditọ nte n̄kpọ eyen utom. Ediwak owo isituaha nditọ mmọ mbọm. Mme utọ ete ye eka oro inyeneke edu Jehovah m̀mê eke Eyen esie. (Psalm 27:10; Isaiah 49:15) Ke edide isio, ẹyak ise nte Jesus ekenyenede udọn̄ ke idem nditọwọn̄. Idem ke ini Jesus okodude ke heaven nte ọkpọsọn̄ owo eke spirit—mbemiso enye ekedide isọn̄—Bible ọdọhọ ke se ‘ikenen̄erede inọ enye idatesịt ekedi nditọ owo.’ (Mme N̄ke 8:31) Enye ama enen̄ede ama owo tutu enye enyịme ndinọ uwem esie nte ufak man nnyịn ikeme ndinyene nsinsi uwem.—Matthew 20:28; John 10:18.
8. Didie ke Jesus ekenịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme ete ye eka?
8 Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme ete ye eka. Se se enye akanamde. Enye ama esibiat ini ye nditọwọn̄, idem ke ini enye ekenyenede ekese ndinam okonyụn̄ okopde mfịghe. Enye ama ese nte nditọwọn̄ ẹbrede mbre ke an̄waurua onyụn̄ ada se enye ekesikụtde nte mmọ ẹnamde ekpep mme owo n̄kpọ. (Matthew 11:16, 17) Ke akpatre ini oro enye akakade Jerusalem, Jesus ama ọdiọn̄ọ ke ẹyetụhọde ẹnyụn̄ ẹwot imọ. Ntre, ke ini mme owo ẹkedade n̄kpri nditọ ẹsọk Jesus, mme mbet esie ẹma ẹdomo ndibịn nditọwọn̄ oro, eyedi mbak ẹdidian afanikọn̄ efen efen ẹnọ enye. Edi Jesus ama asua ọnọ mme mbet esie. Enye ama owụt ke ‘imenen̄ede ima’ nditọwọn̄ ke ndidọhọ ete: “Ẹyak n̄kpri nditọ ẹtiene mi; ẹkûdomo ndikpan mmọ.”—Mark 10:13, 14.
9. Ntak emi se nnyịn inamde akam edide akpan n̄kpọ akan se nnyịn itịn̄de?
9 Nnyịn imekeme ndikpep n̄kpọ nto uwụtn̄kpọ Jesus. Ke ini n̄kpri owo ẹsan̄ade ẹkpere nnyịn, nnyịn isinam n̄kpọ didie ye mmọ—idem ke ini nnyịn mînyeneke ini? Ndi imesinam nte Jesus akanamde? Se nditọwọn̄ ẹnen̄erede ẹyom ẹto mme ete ye eka mmọ edi se Jesus ekenyịmede ndinọ mmọ—ini ye n̄kpan̄utọn̄. Ih, ọfọn ndidọhọ nditọ fo mme utọ ikọ nte, “mmama fi-e.” Edi se ikam ifọnde ikan edi ndiwowụt ke amama mmọ utu ke nditetịn̄ ke inua kpọt. Idịghe se afo etịn̄de kpọt ediwụt ke amama mmọ, edi se afo anamde edikam enen̄ede owụt ke amama mmọ. Edieke afo abiatde ini ye nditọ fo, ọnọde mmọ ntịn̄enyịn, onyụn̄ ekpemede mmọ, emi oyowụt ke amama mmọ. Nte ededi, idem ke anamde kpukpru emi, ekeme ndidi udunyeneke utịp oro oyomde, m̀mê ndinyene utịp usọp usọp nte okpodoride enyịn ndinyene. Oyom ime. Nnyịn imekeme ndikpep ndime ime edieke ikpebede usụn̄ oro Jesus akanamde n̄kpọ ye mme mbet esie.
Ime ye Ima Jesus
10. Didie ke Jesus ekekpep mme mbet esie nsụhọdeidem, ndien ndi enye ama okụt unen ke ebe oro?
10 Jesus ama ọfiọk ke ndomoidem ama odu ke otu mbet imọ. Usen kiet ke Jesus ye mme mbet esie ẹma ẹkesịm Capernaum, enye ama obụp mmọ ete: “‘Nso ke mbufo ẹkeneni ẹban̄a ke usụn̄?’ Mmọ ẹdodop, koro ke usụn̄ mmọ ẹkeneni ke otu idemmọ m̀mê anie okpon akan.” Utu ke ndida iyatesịt nsua nnọ mmọ, Jesus ama ada ime ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ oro edikpepde mmọ nsụhọdeidem. (Mark 9:33-37) Ndi uwụtn̄kpọ oro ama ekpep mmọ se Jesus okoyomde mmọ ẹkpep? Ikekpepke ke ebe oro. Ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet ẹma ẹkebe, James ye John ẹma ẹdọhọ eka mmọ ekeben̄e Jesus ọnọ mmimọ ikpọ itie ke Obio Ubọn̄. Jesus ama afiak ada ime enen̄ede ekikere mmọ.—Matthew 20:20-28.
11. (a) Nso utom oro ekedide ido ini oro ke mme apostle Jesus mîkamaha ndinam ke mmọ ye Jesus ẹma ẹkesịm ubet enyọn̄? (b) Nso ke Jesus akanam, ndien ndi enye ama okụt unen ke ebe oro?
11 Ikebịghike, usọrọ Passover eke isua 33 E.N. ama edisịm, ndien Jesus eketie ye mme apostle esie kpọt ndidia usọrọ emi. Ke mmọ ẹma ẹkesịm ubet enyọn̄, idụhe owo ndomokiet ke otu apostle 12 oro akadahade ada eyet kpukpru owo ukot oro obu ama ọkọyọhọ—kpa utom emi ofụn m̀mê n̄wan emi edide enyeneufọk ekesinamde. (1 Samuel 25:41; 1 Timothy 5:10) Anaedi akabiak Jesus didie ntem ndikụt ke mme mbet imọ ke ẹka iso ẹyom ikpọ itie! Ntre, Jesus ama adaha ada eyet kpukpru mmọ ukot, ekem enen̄ede ekpe ye mmọ ete ẹtiene uwụtn̄kpọ imọ ke ndinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen. (John 13:4-17) Ndi mmọ ẹma ẹnam ntre? Bible ọdọhọ ke kpasụk okoneyo oro, “ọkpọsọn̄ eneni etịbe ke otu mmọ aban̄a m̀mê anie ke otu mmọ edi andikpon n̄kan.”—Luke 22:24.
12. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpebe Jesus ke ndinọ nditọ mmọ ukpep?
12 Ke ini nditọ mbufo mîkopke item mbufo, ndi mbufo ẹmesikụt nte eketiede Jesus ke idem? Ẹfiọk ẹte ke Jesus ikọdọhọke mme apostle esie ke akak imọ ndien, okposụkedi mmọ mîkọsọpke ndinen̄ede ndudue mmọ. Nte ini akakade, ime esie ama ada nti utịp edi. (1 John 3:14, 18) Mme ete ye eka, mbufo ẹkpenyene ndikpebe ima ye ime Jesus, ẹnyụn̄ ẹka iso ẹnọ nditọ mbufo ukpep.
13. Ntak emi ete m̀mê eka mîkpọdọhọke eyenọwọn̄ ada mbụme esie adaha imọ ke iso?
13 Nditọwọn̄ ẹnyene ndikụt ke ete ye eka mmimọ ẹma mmimọ ẹnyụn̄ ẹnyene udọn̄ ke idem mmimọ. Jesus ama esiyom ndifiọk ekikere mme mbet esie, ntre enye ama esikpan̄ utọn̄ ke ini mmọ ẹkebụpde mbụme. Enye ama esibụp mmọ se ikedide ekikere mmọ kaban̄a mme n̄kpọ. (Matthew 17:25-27) Ih, eti usụn̄ ndinọ ukpep abuana nditịm nnọ n̄kpan̄utọn̄ nnyụn̄ nnen̄ede nnyene udọn̄ ke idem owo oro afo ekpepde n̄kpọ. Ete m̀mê eka ikpenyeneke ndidọhọ eyenọwọn̄ oro oyomde ndibụp mbụme ete: “Si, daha mi ke iso! Ukwe ke nnam n̄kpọ!” Edieke anamde n̄kpọ ke akpan, do, ekpenyene ndidọhọ eyen fo ke ama ekem iyeneme n̄kpọ oro. Ndien kụt ete ke ẹmeneme n̄kpọ oro. Ntem, eyen fo oyokụt ke afo emenen̄ede enyene udọn̄ ke idem imọ, ndien emi ayanam enye esisọp etịn̄ mfịna esie ọnọ fi.
14. Nso ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpep nto Jesus ke nte ẹkpewụtde nditọ ima?
14 Ndi odot mme ete ye eka ndidori nditọ mmọ ubọk ke afara nnyụn̄ mfat mmọ man ẹwụt ke imama mmọ? Mme ete ye eka ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto Jesus ke afan̄ emi n̄ko. Bible ọdọhọ ke enye ama “emen nditọ oro akama ke ubọk esie onyụn̄ ọtọn̄ọ ndidiọn̄ mmọ, odori mmọ ubọk.” (Mark 10:16) Afo ekere ke eketie nditọ oro didie ke idem? Ke akpanikọ, esịt ama enen̄ede enem mmọ, anamde mmọ ẹnen̄ede ẹma Jesus! Edieke mbufo ẹnen̄erede ẹma nditọ mbufo, ẹnyụn̄ ẹnamde mmọ ẹma mbufo, mmọ ẹyesọsọp ẹbọ ntụnọ ye ukpep oro mbufo ẹnọde mmọ.
Akpabiat Ini Ebịghi Didie ye Nditọ?
15, 16. Nso idi ọsọ ekikere oro mme owo ẹnyenede ẹban̄a edibọk nditọ, ndien enyene ndidi nso ikada ekikere emi idi?
15 Ndusụk owo ikereke ke ufọn enen̄ede odu mme ete ye eka ndibiat ini n̄kaha ye nditọwọn̄ nnyụn̄ nnọ mmọ ntịn̄enyịn. Ediwak owo ẹdọhọ ke edieke ẹbiatde esisịt ini edifọn edifọn ye nditọ, ke oro ekem. Mbon oro ẹsịnde udọn̄ ẹnọ ekikere emi ẹdọhọ ke ufọn idụhe mme ete ye eka ndibiat ini n̄kaha ye nditọ mmọ amakam edi mmọ ẹtịm idem ọfọn ndida esisịt ini oro ẹbiatde ye mmọ nnam akpan n̄kpọ. Ndi eti ekikere edi oro, n̄ko ndi ẹkesio ekikere emi ẹdi ke ufọn nditọwọn̄?
16 Ewet n̄wed kiet oro ekenyenede nneme ye ediwak nditọwọn̄ ọkọdọhọ ke se nditọwọn̄ “ẹnen̄erede ẹyom edi ete ye eka mmimọ ndibiat ekese ini ye mmimọ” ẹnyụn̄ “ẹnen̄ede ẹnọ mmimọ ntịn̄enyịn.” Prọfesọ kiet ke ufọkn̄wed ntaifiọk ọkọdọhọ ete: “Esịt oro obiomde mme ete ye eka esịn mmọ ẹsio [ekikere edibiat esisịt ini ye eyenọwọn̄] ẹdi. Emi ekedi usụn̄ ndida n̄wụt ke ndisibiat esisịt ini kpọt ye nditọ mmimọ enen.” Edi, mme ete ye eka ẹkpebiat ini ẹbịghi didie ye nditọ mmọ?
17. Nso ke nditọ ẹyom ẹto mme ete ye eka mmọ?
17 Bible isiakke. Nte ededi, ẹkedọhọ mme ete ye eka ke Israel ẹneme nneme ye nditọ mmọ ke ini mmọ ẹtiede ke ufọk mmọ, ke ini mmọ ẹsan̄ade ke usụn̄, ke ini mmọ ẹnade ke isọn̄, ye ke ini mmọ ẹdahade ke enyọn̄. (Deuteronomy 6:7) Emi enen̄ede owụt ke mme ete ye eka ẹkpenyene ndineme nneme ye nditọ mmọ nnyụn̄ n̄kpep mmọ n̄kpọ kpukpru ini ke usen ke usen.
18. Didie ke Jesus akada kpukpru ifet oro ẹkebererede ekpep mme mbet esie n̄kpọ, ndien nso ke mme ete ye eka ẹkpekpep ẹto emi?
18 Jesus ama okụt unen ke ndikpep mme mbet esie n̄kpọ ke ini enye akadiade udia ye mmọ, asan̄ade ke usụn̄ ye mmọ, onyụn̄ ọduọkde odudu ye mmọ. Enye ama esida kpukpru ifet oro ẹkebererede ekpep mmọ n̄kpọ. (Mark 6:31, 32; Luke 8:1; 22:14) Kpasụk ntre, mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹkpenyene ndiben̄e idem ndida kpukpru ifet oro ẹbererede nnen̄ede nnyene nneme ye nditọ mmọ nnyụn̄ nteme mmọ mme usụn̄ Jehovah.
Se Ẹkpekpepde ye nte Ẹkpekpepde
19. (a) Ke adianade ye edibiat ini ye nditọwọn̄, nso efen ke ẹyom? (b) Nso idi akpan n̄kpọ oro mme ete ye eka ẹkpekpepde nditọ mmọ?
19 Edibiat ini ye nditọwọn̄ nnyụn̄ n̄kpep mmọ n̄kpọ idịghe n̄kukụre se ẹyomde man ẹkeme ndibọk mmọ uforo uforo. Akpan n̄kpọ efen oro ẹkpekerede ẹban̄a edi se ẹkpepde mmọ. Se nte Bible ọsọn̄ọde etịn̄ se ẹkpekpepde mmọ. Enye ọdọhọ ‘dọdiọn̄ siak mme ikọ emi ami ntemede fi mfịn emi nọ nditọ fo.’ Nso idi “mme ikọ” oro ẹnyenede ndikpep nditọ mi? Nte an̄wan̄ade, enye edi ikọ oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹte: “Ma ndien Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo.” (Deuteronomy 6:5-7) Jesus ọkọdọhọ ke n̄kponn̄kan ibet Abasi edi emi. (Mark 12:28-30) Mme ete ye eka ẹnyene ndikpep nditọ mmọ akpan akpan mban̄a Jehovah, nnam an̄wan̄a ntak emi enye edide n̄kukụre owo emi ẹkpemade ẹnyụn̄ ẹkponode ke ofụri ukpọn̄.
20. Nso ke Abasi okowụk mme ete ye eka ke eset ete ẹkpep nditọ mmọ?
20 Nte ededi, “mme ikọ” emi ẹdọhọde mme ete ye eka ẹkpep nditọ mmọ abuana n̄kpọ akan ndima Abasi ke ofụri esịt. Edieke okotde Deuteronomy ibuot 5, afo oyokụt nte Moses akafiakde etịn̄ ibet oro Abasi ekewetde ke itiat—kpa Ibet Duop. Ibet emi akpan usu nsu, uyịp inọ, uwotowo, ye usịn efịbe. (Deuteronomy 5:11-22) Ntre ke eset, ẹma ẹsọn̄ọ ẹwụt mme ete ye eka ufọn edikpep nditọ mmọ nti ido uwem. Mfịn n̄ko, mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹnyene ndinọ nditọ mmọ ukem ukpep oro edieke mmọ ẹyomde nditọ mmọ ẹnyene eti ye inem inem ini iso.
21. Nso ke item oro ẹkenọde ẹte “dọdiọn̄ siak” ikọ Abasi nọ nditọ ọkọwọrọ?
21 Fiọk ete ke ẹteme mme ete ye eka nte ẹkpekpepde nditọ mmọ “mme ikọ,” m̀mê mme ewụhọ emi, ẹte: “Dọdiọn̄ siak mmọ nọ nditọ fo.” Ikọ oro “dọdiọn̄ siak” ọwọrọ “ndikpep nnyụn̄ nnam n̄kpọ odụk owo esịt ebe ke nditịn̄ m̀mê nditeme ndien ndien; ndisịn udọn̄ nnọ owo m̀mê ndinam n̄kpọ enen̄ede odụk owo esịt.” Ntre, ke nditịm ntịn̄, Abasi ọdọhọ mme ete ye eka ẹnyene ndutịm ukpepn̄kpọ Bible, ndien akpan uduak ukpepn̄kpọ oro ekpedi ndinam mme n̄kpọ eke spirit ẹnen̄ede ẹwụhọ ke esịt nditọ mmọ.
22. Ẹkedọhọ mme ete ye eka ke Israel ẹkpep nditọ mmọ n̄kpọ didie, ndien nso ke oro ọkọwọrọ?
22 Utọ ndutịm oro oyom n̄kpọ oto mme ete ye eka. Bible ọdọhọ ete: “Nyụn̄ yịri mmọ [“mme ikọ,” m̀mê ewụhọ Abasi] ke ubọk fo man ẹdi idiọn̄ọ, yak ẹnyụn̄ ẹdu fi ke ufọt enyịn nte fronlet. Nyụn̄ wet mmọ ke obubọk enyịn-usụn̄ fo, ye ke mme itịm fo.” (Deuteronomy 6:8, 9) Emi iwọrọke ke mme ete ye eka ẹkpenyene ndiwet ibet Abasi ke obubọk enyịnusụn̄ ye ke inuaotop mmọ, m̀mê ndibọp n̄wed ibet kiet ndian nditọ mmọ ke ubọk, nnyụn̄ nda efen mbọp ndian mmọ ke ekoiso. Utu ke oro, akpan n̄kpọ oro ẹsiode ẹwụt edi ke mme ete ye eka ẹkpenyene ndikpep nditọ mmọ n̄kpọ mban̄a Abasi kpukpru ini. Mmọ ẹkpenyene ndikpep nditọ mmọ n̄kpọ kpukpru ini tutu etie nte n̄kpọ eke Ikọ Abasi odude nditọ mmọ ke iso kpukpru ini.
23. Nso ke idikpep ke ukpepn̄kpọ urua efen?
23 Nso idi ndusụk akpan n̄kpọ oro ete ye eka ẹnyenede ndikpep nditọ mmọ? Ntak emi enen̄erede oyom ẹkpep nditọ nte ẹkpekpemede idemmọ mfịn-e? Nso ikeme ndin̄wam mme ete ye eka ẹnọ nditọ mmọ ukpep uforo uforo? Ẹyebọrọ mme mbụme emi ye mme mbụme efen oro ẹdinyenede ufọn ẹnọ mme ete ye eka ke ibuotikọ oro etienede.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Ntak emi mme ete ye eka ẹkpedade nditọ mmọ ke ọsọn̄urua
• Nso ke mme ete ye eka ọkọrọ ye mbon en̄wen ẹkpekpep ẹto Jesus?
• Mme ete ye eka ẹkpebiat ini ẹbịghi didie ye nditọ mmọ?
• Nso ke ẹkpenyene ndikpep nditọ, ndien didie ke ẹkpekpep mmọ?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 10]
Nso ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpep nto usụn̄ oro Jesus ekesinọde ukpep?
[Mme ndise ke page 11]
Ini ewe ke mme ete ye eka ke Israel ẹkenyene ndikpep nditọ mmọ n̄kpọ, ndien didie ke ẹkenyene ndikpep?
[Mme ndise ke page 12]
Mme ete ye eka ẹkpenyene ndikpep nditọ mmọ n̄kpọ mban̄a Abasi kpukpru ini