Bible ke Usem Oro Mme Owo Ẹmehede

“EDIEKE afo enịmde ke Bible edi ikọ Abasi oro ẹwetde ẹnọ ubonowo, oro ọwọrọ ke Abasi ke eneme nneme ye nnyịn. . . . Edieke ido ukpono fo otụkde ofụri uwem fo, do ẹnyene ndiwet [Bible] ke usem oro mme owo ẹmehede.” Alan Duthie ekewet mme ikọ emi ke n̄wed esie oro Bible Translations: And How to Choose Between Them.

Mbon oro ẹmade Ikọ Abasi ẹnen̄ede ẹnyịme ye mme ikọ emi. Mmọ ẹnen̄ede ẹnịm ke “Abasi ọkọnọ odudu ẹda ẹwet ofụri N̄wed Abasi ndien enye ọfọn ndida nnọ ukpep, nsua nnọ owo, nnen̄ede mme n̄kpọ, nnọ ntụnọ ke edinen ido.” (2 Timothy 3:16) Bible idịghe ikpîkpu ikọ ido ukpono oro ẹkewetde ke eset. Enye “enyene uwem,” onyụn̄ enyene ata usọbọ ọnọ mme mfịna uwem ofụri usen. (Mme Hebrew 4:12) Nte ededi, man mme andikot edisana n̄wed emi ẹfiọk se mmọ ẹkotde ẹnyụn̄ ẹda ẹsịn ke edinam, ana ẹwet enye ke usem oro mme owo ẹmehede. Idem n̄kpọ, owo ikewetke inua-okot Obufa Testament ke n̄wọrọnda usem Greek oro mbon akwaifiọk nte Plato, ẹkesisemde, edi ẹkewet ke ọsọ usem Greek emi mme owo ẹkemehede, oro ẹkekotde Koine. Ih, ẹkewet Bible man mme usụhọde owo ẹkeme ndikot nnyụn̄ mfiọk se mmọ ẹkotde.

 Ke ntak emi, ẹmesion̄o ediwak edikabade eyomfịn ke mme isua ndondo emi ke ediwak usem. Emi enen̄ede enyene akwa utịp. Ata ediwak owo ẹnyene N̄wed Abasi. Kpa ye oro, edi n̄kpọ mbọm nditịn̄ ke ediwak mbufa edikabade eyomfịn inenke inyụn̄ ikabakede n̄kpọ ukem ukem ke kpukpru itie. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk edikabade ẹtịmede in̄wan̄-in̄wan̄ ukpepn̄kpọ Bible ẹban̄ade idaha mme akpan̄kpa, se ukpọn̄ edide, ye enyịn̄ ata Abasi.

Ke ntre, mbon oro ẹmade Ikọ Abasi ẹma ẹkop inemesịt ke ini ẹkesiode N̄wed Abasi Christian Usem Greek—Edikabade eke Obufa Ererimbot ke Ikọ Efịk. Mme Ntiense Jehovah ẹketọt edisio edikabade eyomfịn emi ke Mbono District “Ẹsan̄a ye Abasi” eke Mme Ntiense Jehovah eke 2004-2005. Sia edikabade emi mîyakke mme ukpepn̄kpọ ido ukpono ẹtịmerede enye, nte enye akabarede n̄kpọ enen onyụn̄ anana mbiet, anamde mbon oro mîkemeheke ye mme akpasarade usem oro ẹkedade ẹwet Bible ẹkeme ndinen̄ede mfiọk mme n̄kpọ oro mmọ mîkọfiọkke ke Bible. Nte ededi, afo emekeme ndikere m̀mê mmanie ẹkekabarede n̄wọrọnda edikabade emi?

Mme Akabade N̄wed Oro Ẹkenọde Abasi Ubọn̄

Okposụkedi N̄wed Abasi Christian Usem Greek—Edikabade eke Obufa Ererimbot ekemede ndidi obufa nnọ mbon oro ẹtịn̄de Ikọ Efịk, enye ama ododu toto ke 1950. Ke isua oro, Watch Tower Bible and Tract Society—kpa N̄ka Bible ofụri ererimbot emi emịn̄de Bible ke ediwak isua idahaemi—okosio enye ke Ikọmbakara. Enyịn̄ obufa edikabade emi—emi enen̄erede okpụhọde ye nte ẹsibaharede Bible ẹsịn ke “akani” ye “obufa” testament—ekedi kiet ke otu mme n̄kpọ oro ẹkenamde enye edi n̄wọrọnda. Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara), September 15, 1950, ọkọdọhọ ete: “Mbon kọmiti oro ẹkekabarede Bible emi ẹdọhọ ke mmimọ . . . iyomke ẹdiọn̄ọ mmimọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdọhọ ke mmimọ iyomke ẹdiọn̄ọ enyịn̄ mmimọ ke adan̄aemi idude uwem m̀mê idem ke ima ikakpan̄a. Uduak edikabade emi edi ndinọ enyịn̄ odu-uwem Abasi, ubọn̄.”

Ẹkesio New World Translation of the Holy Scriptures, ofụri Bible ke eboho kiet, ke 1961. Ndien okposụkedi owo mîsiakke enyịn̄ mme andikabade tutu esịm mfịn emi, eyịghe ndomokiet idụhe iban̄a se ikedide uduak mmọ m̀mê adan̄a nte mmọ ẹkesịnde ifịk ke utom emi. Mbemiso ikọ ke nsiondi eke 1984 ọkọdọhọ ete: “Ndikabade Edisana N̄wed Abasi ọwọrọ ndikabade mme ekikere ye mme ikọ oro Jehovah Abasi etịn̄de nsịn ke usem efen . . . Sia mme andikabade Bible  emi ẹbakde ẹnyụn̄ ẹmade Abasi emi edide Andinyene Edisana N̄wed Abasi, mmọ ẹfiọk ke mmimọ imenyene san̄asan̄a mbiomo ke iso Esie ndikabade mme ekikere ye ikọ esie ata nnennen nte ẹkekeme.”

Kpa ye oro mbon kọmiti emi ẹkenyenede nti uduak, ndi mmọ ẹma ẹdot ndikabade Bible emi? Ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ oro ẹkekopde idiọkesịt ẹban̄a edikabade emi ẹma ẹdọhọ ke edieke owo mîsiakke enyịn̄ ye n̄weditoro mme akabade Bible emi, ke ẹdida edikabade emi nte Bible oro mme ọkọi ẹkekabarede. Edi idịghe kpukpru nditọ ukpepn̄kpọ ẹkenyene utọ ukwan̄ ekikere oro. Alan S. Duthie ewet ete: “Edieke nnyịn idiọn̄ọde mme andikabade m̀mê mme andisio edikabade Bible, nte oro ayan̄wam nnyịn ifiọk m̀mê edikabade oro ọfọn m̀mê ifọnke? Inen̄ekede idi ntre. Mfọnn̄kan usụn̄ ndida mfiọk edi ndidụn̄ọde edikabade kiet kiet ke idemesie.” *

Ediwak tọsịn mme andikot ẹnam kpasụk ntre. Kan̄a ke emi, ẹmịn̄ se ibede idem Edikabade eke Obufa Ererimbot 123,568,266 ke ofụri ofụri m̀mê ke ubak ubak ke usem 32 ke ofụri ererimbot. Nso ke ediwak mbon oro ẹkotde Bible emi ẹkụt?

Edikabade Oro Anamde Enyịn̄ Abasi Asana

Jesus ekekpep mme mbet esie ke Matthew 6:9 ndibọn̄ akam ntem: “Ete nnyịn emi odude ke heaven, yak ẹnam enyịn̄ fo asana.” Edi, ata ediwak edikabade ẹnam etie nte Abasi inyeneke enyịn̄, ẹnọde enye sụk udorienyịn̄ emi “Abasi” m̀mê “Ọbọn̄.” Nte ededi, ikedịghe ntre ke ntọn̄ọ. Ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi, kpa “Jehovah” ama odu in̄wan̄-in̄wan̄ ke akpasarade N̄wed Abasi Usem Hebrew ke n̄kpọ nte utịm ike-7,000. (Exodus 3:15; Psalm 83:18) Nte ini akakade, ndịk nsunsu ekikere ama anam mme Jew ẹtre ndikot enyịn̄ Abasi. Ke mme apostle Jesus ẹma ẹkekpan̄a, nsunsu ekikere emi ama ọnyọni odụk esop Christian. (Men Utom 20:29, 30; 1 Timothy 4:1, domo.) Mbon oro ẹkesion̄ode mme ikpehe N̄wed Abasi Usem Greek ẹwet ẹma ẹtọn̄ọ ndida mme ikọ Greek emi Kyʹri·os ye The·osʹ, emi ẹwọrọde “Ọbọn̄” ye “Abasi,” n̄kpụhọ ye ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi, kpa Jehovah.

Edi n̄kpọ inemesịt nditịn̄ ke Edikabade eke Obufa Ererimbot ifeheke ndịk ndifiak nda enyịn̄ Jehovah ndisịn ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek  (inua-okot Obufa Testament); ndien enyịn̄ oro odu do utịm ike-237. Mme andikabade Bible emi ikemenke enyịn̄ emi idisịn ke ekikere idemmọ, edi ẹkemen ẹdisịn ke ẹma ẹketịn̄ enyịn ẹnam ndụn̄ọde. Ke uwụtn̄kpọ, Luke 4:18 okot oto Isaiah 61:1. Enyịn̄ oro Jehovah odu ke Isaiah 61:1 ke akpasarade uwetn̄kpọ Hebrew. * Do, ẹkabarede Luke 4:18 ke Edikabade eke Obufa Ererimbot nte enende ẹte: “Spirit Jehovah odoro mi ke idem, koro enye ama eyet mi aran enịm ete ntan̄a eti mbụk nnọ mme ubuene.”

Ndikabade mme itien̄wed oro ntre ẹn̄wam mme andikot n̄ko ndifiọk ukpụhọde oro odude ke ufọt Jehovah Abasi ye ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, Jesus Christ. Ke uwụtn̄kpọ, ata ediwak edikabade ẹkabarede Matthew 22:44 ntem: “Ọbọn̄ ọdọhọ Ọbọn̄ mi ete.” Edi anie etịn̄ ikọ ọnọ anie? Ke nditịm ntịn̄, ẹkot ufan̄ikọ emi ẹto Psalm 110:1, emi enyịn̄ Abasi esịnede ke akpasarade uwetn̄kpọ Hebrew. Mmọdo, Edikabade eke Obufa Ererimbot akabarede ufan̄ikọ emi ntem: “Jehovah ọdọhọ Ọbọn̄ mi ete: ‘Tie mi ke ubọk nnasia tutu nda mme asua fo nnịm fi ke idak ikpat.’” Ndifiọk ukpụhọde oro N̄wed Abasi esịnde ke ufọt Jehovah Abasi ye Eyen esie idịghe man ẹnyene ifiọk ibuot. (Mark 13:32; John 8:17, 18; 14:28) Enye edi akpan n̄kpọ oro ẹyomde man owo enyene edinyan̄a. Utom 2:21 ọdọhọ ete: “Ẹyenyan̄a owo ekededi eke esemede okot enyịn̄ Jehovah.”

Enen Onyụn̄ An̄wan̄a

Mme n̄kpọ efen efen ẹdu oro ẹnamde Edikabade eke Obufa Ererimbot edi n̄wọrọnda. Edikabade emi ọkọn̄ọ akpan akpan ke ọwọrọetop uwetn̄kpọ Westcott ye Hort usem Greek oro ẹma ẹkedụn̄ọrede ẹsion̄o ndudue. Ẹma ẹnen̄ede ẹtịn̄ enyịn ẹkabade akpasarade ikọ Greek nnennen nnennen ye ke ata ata usụn̄ nte ẹkekeme ke mmemmem usem eyomfịn. Emi ama anam ẹkeme ndikabade enye ke inem inem usụn̄ oro ẹkedade ẹwet akpasarade uwetn̄kpọ Bible onyụn̄ anam Ikọ Abasi enen̄ede an̄wan̄a owo.

Da se ẹwetde ke Rome 13:1 ke uwụtn̄kpọ, emi apostle Paul eketemede mme Christian ete “ẹsụk ibuot ẹnọ mme odudu eke ẹkponde ẹkan,” m̀mê ukara ererimbot. Ediwak edikabade ẹdọhọ ke ufan̄ikọ oro ẹte ke mme ukara oro ẹdude ke emi ẹdi “Abasi ekenịm mmọ ke itie” m̀mê ke “Abasi ekemek mmọ enịm.” (King James Version; Jerusalem Bible) Ndusụk mme andikara ẹmeda mme utọ edikabade oro nte isọn̄ ndika iso ke ukara ufịk mmọ. Edi sia edide ido Edikabade  eke Obufa Ererimbot ndikabade ikọ ke ata ata usụn̄ ye nte enende, enye akabade ufan̄ikọ oro ntem: “Mme odudu oro ẹdude ke emi edi Abasi enịm mmọ ke ukeuke itie mmọ.” * Ke emi, ẹkeme ndikụt ke okposụkedi mîdịghe Abasi ke idemesie esimek mme andikara ererimbot, enye esiyak mme andikara ẹnyene odudu ukara emi okponde akan kiet eken—edi ẹkpride ẹkan odudu ukara Abasi.

Edikabade eke Obufa Ererimbot odomo n̄ko ndikabade nsio nsio n̄kpọ oro mme ikọedinam Greek ẹwọrọde. Ke ediwak usem eyomfịn, ẹsidian mme ikọedinam ọtọkiet ndida n̄wụt ini edinam—oro edi, se ẹkenamde ke ini edem, se ẹsụk ẹnamde ke ubọk, m̀mê se ẹdinamde ke ini iso. Ke usem Greek, mme ikọedinam ẹsiwụt n̄ko se ẹnamde—edide ẹnam ke ibio ini, ẹnam ẹkụre, m̀mê se ẹsụk ẹnamde ke ubọk. Kere ban̄a ikọ Jesus ke Matthew 6:33. Ikọedinam Greek oro ọwọrọde “yom” ọnọ ekikere aban̄a edinam oro akade-ka iso. Ntre ẹkabade ọkpọikọ oro odude ke ikọ Jesus ke Matthew 6:33 ntem: “Ẹka iso, ndien, ndibem iso nyom obio ubọn̄ ye edinen ido esie, ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ eken ẹnọ mbufo.” Kpasụk ntre, ẹkabade Matthew 7:7 ntem: “Ẹka iso ẹben̄e, ndien ẹyenọ mbufo; ẹka iso ẹyom, ndien mbufo ẹyekụt; ẹka iso ẹtuak, ndien ẹyeberede ẹnọ mbufo.”—Se n̄ko Rome 1:32; 6:2; Galatia 5:15.

Ẹsịn ọkpọsọn̄ ukeme ndikabade mme ọkpọikọ oro ẹdude ke Edikabade eke Obufa Ererimbot ukem ukem. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkabarede ikọ Greek oro psy·kheʹ nte “ukpọn̄” ke kpukpru itie oro enye odude. Nte utịp, mme andikot ẹkeme ndisọsọp n̄kụt ke ukpọn̄ esikpa n̄kpa, ke edide isio ye se ẹsikpepde ke mme ido ukpono.—Matthew 2:20; Mark 3:4, Luke 6:9; 17:33.

Ndinam Mme Owo ke Ofụri Ererimbot Ẹnyene Ikọ Abasi

Edisio N̄wed Abasi Christian Usem Greek ke Ikọ Efịk akam edi ntọn̄ọ. Ẹnam ndutịm man ẹkabade ofụri Bible nte ini akade. Nte ededi, ndi mme andikot edikabade eke Ikọ Efịk ẹkeme ndinịm ke enye enen onyụn̄ odu ke n̄kemuyo ukem nte edikabade eke Ikọmbakara?

Ih, ẹkeme ndinịm. Emi edi koro Watch Tower Society ama ọnọ ndausụn̄ ketket ke utom edikabade Bible emi. Ẹma ẹbiere nte owụtde eti ibuot ke eyenen̄ede ọfọn otu mme owo ẹse ẹban̄a edikabade Bible, utu ke owo kiet. Ntem, ẹma ẹtịm otu mme akabade Bible ke nsio nsio idụt ke ofụri ererimbot. Ẹma ẹsiak Itieutom Esede Aban̄a Ukabade N̄wed ke ibuot itieutom Watch Tower Society ke Brooklyn, New York, man ese aban̄a se otu mme akabade Bible ẹyomde, ọbọrọ mme mbụme oro ẹbụpde, onyụn̄ okụt ete ke kpukpru Edikabade eke Obufa Ererimbot oro ẹkabarede ke nsio nsio usem ẹdu ke n̄kemuyo. Watch Tower Society omosio n̄kpọutom oro enen̄erede enyene ufọn edi n̄ko, oro edi, ndutịm kọmputa emi an̄wamde mme akabade Bible. Kpa ye oro, utom ukabade n̄wed osụk oyoyom ọkpọsọn̄ ukeme. Edi ndutịm kọmputa emi enen̄ede anam emem mme akabade Bible ndisịm n̄kokon̄ idaha oro ẹnịmde ẹnọ mmọ, emi edide ndikabade Edikabade eke Obufa Ererimbot nnennen nnennen ke usụn̄ oro odude ke n̄kemuyo ye edikabade eke Ikọmbakara. Ke adianade ye mme n̄kpọ eken, ndutịm kọmputa emi esiwụt nte edikabade Ikọmbakara akabarede ikọ Hebrew ye Greek kiet kiet—emi enen̄ede an̄wam mme akabade Bible ndimek mme ikọ oro ẹdide ukem ke Ikọ Efịk.

Mme utịp oro ẹnyenede ẹwụt ke ndutịm ukabade Bible emi okụt unen. Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ite okot N̄wed Abasi Christian Usem Greek—Edikabade eke Obufa Ererimbot. Afo emekeme ndinyene enye nto mme andisio magazine emi. Afo ayama n̄ko mme san̄asan̄a ikpehe esie: mme abisi oro ẹdade ẹmịn̄ an̄wan̄a edi se ẹkemede ndikot; enyene mme ikọ enyọn̄ n̄wed, emi ẹkemede ndin̄wam fi ọsọsọp okụt mme ufan̄ikọ oro emehede; enyene ndise obio oro ẹdọn̄ọde ekese ntọt; ye mme akama-nduaidem n̄kpọ emi ẹwetde ẹdian. Ke edide akpan n̄kpọ akan, afo emekeme ndikot Bible emi ye mbuọtidem nte ke enye akabade ikọ Abasi nnennen nnennen ke usem oro mme owo ẹmehede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 21]

Mbon oro ẹketienede ẹwet Bible, utọ nte apostle Paul, ẹkewet ke usem oro mme owo ẹkemehede

[Mme ndise ke page 22, 23]

Mme San̄asan̄a ikpehe Edikabade eke Obufa Ererimbot:

Ẹma ẹnen̄ede ẹtịn̄ enyịn ẹkabade akpasarade ikọ Greek nnennen nnennen ye ke ata ata usụn̄ nte ẹkekeme, ke Ikọ Efịk

Ndimịn̄ ke abisi oro ememde ndikot anam enye enem owo ndikot

Mme ikọ enyọn̄ n̄wed ẹnam emem utom ndisọsọp n̄kụt mme ufan̄ikọ Bible oro ẹmehede

Mme ndise obio ẹdọn̄ọ ekese ntọt man ẹn̄wam mme andikot ẹnen̄ede ẹfiọk mme idụt Bible

[Ndise ke page 24]

Sia “Edikabade eke Obufa Ererimbot” enen̄erede an̄wan̄a, enye enen̄ede an̄wam ke utom ukwọrọikọ Christian

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Ẹbọ ẹto Adausụn̄ ye Andise Mban̄a Itie Ubon N̄wed Ufọkn̄wed Ntaifiọk John Rylands ke Manchester