Buọt Idem ke Ikọ Jehovah

“Koro mbuọtde idem ke ikọ fo.”—PSALM 119:42.

1. Nso ke afo ekeme nditịn̄ mban̄a owo oro ekewetde Psalm 119, ndien nso ke afo ọfiọk aban̄a edu esie?

 ANDIWET Psalm 119 ama enen̄ede ama ikọ Jehovah. Etie nte enye ekedi Ọbọn̄ Hezekiah eke Judah. Mme n̄kpọ oro ẹwetde ke ikwọ eke odudu spirit emi ẹbiet edu Hezekiah, oro ‘ekeyịrede ye Jehovah’ ke ini enye ekedide edidem Judah. (2 Ndidem 18:3-7) Nnyịn imetịm ifiọk n̄kpọ kiet emi: Andikewet psalm oro ama ekere aban̄a unana esie ke n̄kan̄ eke spirit.—Matthew 5:3.

2. Nso idi akpan n̄kpọ oro odude ke Psalm 119, ndien didie ke ẹwet ikwọ emi?

² Akpan n̄kpọ oro odude ke Psalm 119 edi nte ikọ, m̀mê etop, Abasi ọsọn̄de urua. * Etie nte andiwet psalm emi ekewet enye ke adiana ke adiana etiene mme abisi, man ẹkeme nditi. Ẹwet ufan̄ikọ 176 esie ke adiana ke adiana ẹtiene mme abisi Hebrew. Ke akpasarade usem Hebrew, kiet kiet ke otu ikpehe 22 eke psalm emi enyene udịm 8 oro ẹtọn̄ọde ye ukem abisi. Psalm emi etịn̄ n̄kpọ aban̄a ikọ, ibet, mme n̄kpọ editi, usụn̄, item, mme ewụhọ, mme edumbet, ye ikpe Abasi. Ke ibuotikọ emi ye enye oro etienede, iyeneme Psalm 119 nte ekemde ye nnennen edikabade Bible eke usem Hebrew. Editie n̄kere mme mbụk eyouwem mme asan̄autom Jehovah eke eset ye eke idahaemi ẹyen̄wam nnyịn ndidiọn̄ọ se ikwọ eke odudu spirit emi ọwọrọde, oyonyụn̄ anam inen̄ede inyene esịtekọm iban̄a Ikọ Abasi, kpa Bible.

Ndinam Ikọ Abasi Anam Ikop Inemesịt

3. Tịn̄ se ndifọn mma ọwọrọde nyụn̄ nọ uwụtn̄kpọ.

³ Ata inemesịt ọkọn̄ọ ke nnyịn ndisan̄a ke n̄wed ido, m̀mê mbet Abasi. (Psalm 119:1-8) Edieke nnyịn inịmde mmọ, Jehovah ayada nnyịn nte “mmọ eke usụn̄ mmọ ọfọnde ama.” (Psalm 119:1) Ndifọn mma iwọrọke ke nnyịn imọfọn ima ke ata ata usụn̄, edi owụt ke nnyịn ke idomo ndinam uduak Jehovah Abasi. Noah ama “enen onyụn̄ ọfọn ama ke eyo esie” nte enye emi ‘akasan̄ade ye Abasi.’ Anam-akpanikọ ete-ekpụk oro ye ubon esie ẹma ẹbọhọ Ukwọ koro enye ama etiene usụn̄ uwem oro Jehovah ekenịmde. (Genesis 6:9; 1 Peter 3:20) Ukem ntre, nnyịn ndibọhọ utịt ererimbot emi ọkọn̄ọ ke nnyịn ‘nditịm nnịm item Abasi,’ ke ntem inamde uduak esie.—Psalm 119:4.

4. Nnyịn ndikop inemesịt nnyụn̄ n̄kụt unen ẹkọn̄ọ ke nso?

⁴ Jehovah idikpọn̄ke nnyịn tutu amama edieke nnyịn ‘idade esịt kiet ikọm enye inyụn̄ ikade iso ndinịm mme ewụhọ esie.’ (Psalm 119:7, 8) Abasi ikọkpọn̄ke Joshua, adausụn̄ Israel oro akanamde item oro ẹkenọde enye ẹte ‘okot n̄wed mbet emi ke uwemeyo ye ke okoneyo, man enye ekpekeme ndinam kpukpru se ẹwetde ke esịt.’ Oro ama anam enye okụt unen  onyụn̄ etịm anam mme n̄kpọ. (Joshua 1:8) Ke ekperede utịt uwem esie, Joshua okosụk ototoro Abasi onyụn̄ eti nditọ Israel ete: “Mbufo ẹmefiọk ke ofụri esịt mbufo, ye ke ofụri ukpọn̄ mbufo, ẹte ke baba eti ikọ kiet eke Jehovah Abasi mbufo ọkọdọhọde aban̄a mbufo, ikpụhu: kpukpru ẹma ẹsu ẹnọ mbufo, baba ikọ kiet ikpụhu ke esịt.” (Joshua 23:14) Ukem nte Joshua ye andiwet Psalm 119, nnyịn imekeme ndikop inemesịt nnyụn̄ n̄kụt unen ke nditoro Jehovah nnyụn̄ mbuọt idem ke ikọ esie.

Ikọ Jehovah Anam Nnyịn Isana

5. (a) Tịn̄ nte ẹkemede ndisana ke n̄kan̄ eke spirit. (b) Nso un̄wam ke akparawa emi anamde idiọkn̄kpọ ekeme ndinyene?

⁵ Nnyịn imekeme ndisana ke n̄kan̄ eke spirit edieke ikpemede nte ikọ Abasi asan̄ade. (Psalm 119:9-16) Imekeme ndinam emi idem edieke mme ete ye eka nnyịn mînịmke eti uwụtn̄kpọ. Kpa ye oro ete Hezekiah ekedide okpono ndem, etie nte Hezekiah ama “anam usụn̄ esiemmọ asana” ọbọhọ ukpono ndem. Nso edieke akparawa owo oro anamde n̄kpọ Abasi mfịn anamde akwa idiọkn̄kpọ. Edikabade esịt, akam, un̄wam ete ye eka esie, ye ima ima un̄wam mbiowo Christian ẹkeme ndin̄wam enye nditie nte Hezekiah nnyụn̄ ‘nnam usụn̄ esie asana nnyụn̄ ndu ke ukpeme.’—James 5:13-15.

6. Iban ewe ‘ẹkenam usụn̄ mmọ ẹsana ẹnyụn̄ ẹkpeme nte ikọ Abasi asan̄ade’?

⁶ Okposụkedi Rahab ye Ruth ẹkedude uwem anyan ini mbemiso ẹkewetde Psalm 119, mmọ ‘ẹma ẹnam usụn̄ mmọ ẹsana.’ Rahab ekedi n̄wan akpara Canaan, edi ẹma ẹdidiọn̄ọ enye nte andituak ibuot nnọ Jehovah ke ntak mbuọtidem esie. (Mme Hebrew 11:30, 31) N̄wan Moab oro Ruth ama ọkpọn̄ mme abasi esie, okpono Jehovah, onyụn̄ enịm Ibet oro Abasi ọkọnọde Israel. (Ruth 1:14-17; 4:9-13) Iban iba emi mîkotoho Israel mi ‘ẹma ẹkpeme nte ikọ Abasi asan̄ade’ ẹnyụn̄ ẹnyene utịbe utịbe ifet edidi mbon emi Jesus Christ okotode ubon mmọ.—Matthew 1:1, 4-6.

7. Didie ke Daniel ye uyen Hebrew ita eken ẹkenịm eti uwụtn̄kpọ ke ndika iso nsana ke n̄kan̄ eke spirit?

⁷ Okposụkedi “ekikere esịt owo ọdiọkde toto ke uyen esie,” n̄kparawa owo ẹkeme ndidu edisana uwem idem ke mbiara ererimbot emi Satan akarade mi. (Genesis 8:21; 1 John 5:19) Daniel ye uyen Hebrew ita eken emi ẹketan̄de ẹka ntan̄mfep ke Babylon ‘ẹma ẹkpeme nte ikọ Abasi asan̄ade.’ Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ikasabakede idem mmọ “ke udia edidem.” (Daniel 1:6-10) Mbon Babylon ẹma ẹsita ndedehe unam, emi Ibet Moses akakpande. (Leviticus 11:1-31; 20:24-26) Mmọ ikesiwakke ndiyọk unam itọn̄, ndien mmọ ndita unam oro owo mîsioho iyịp ama abiat ibet Abasi kaban̄a iyịp. (Genesis 9:3, 4) Eyịghe idụhe n̄kparawa Hebrew inan̄ oro ẹkesịnde ndidia udia edidem! N̄kparawa oro ẹketen̄ede Abasi do ẹma  ẹka iso ndisana ke n̄kan̄ eke spirit ẹnyụn̄ ẹnịm eti uwụtn̄kpọ.

Ikọ Abasi An̄wam Owo Anam Akpanikọ

8. Edu ye ifiọk ewe ke ana nnyịn inyene man idiọn̄ọ inyụn̄ inịm mbet Abasi?

⁸ Edinen̄ede mma ikọ Abasi edi akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn inam akpanikọ inọ Jehovah. (Psalm 119:17-24) Edieke nnyịn itiede nte andiwet psalm eke odudu spirit emi, nnyịn iyenyene udọn̄ ndifiọk “mme utịbe-n̄kpọ” ke n̄wed ido Abasi. ‘Ikpe Jehovah ẹyedọn̄ nnyịn kpukpru ini’ iyonyụn̄ ‘ikop inemesịt iban̄a uyo,’ m̀mê “n̄kpọ editi” esie nte New World Translation ọdọhọde. (Psalm 119:18, 20, 24) Edieke edide ima iyak idem inọ Jehovah, ọkpọkọm ibịghike ikanam oro, nte nnyịn ‘imenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ inọ ata mmọn̄eba emi esịnede ke ikọ Abasi’? (1 Peter 2:1, 2) Oyom nnyịn itịm idiọn̄ọ mme akpan ukpepn̄kpọ Bible man ikeme ndidiọn̄ọ nnyụn̄ nnịm mbet Abasi.

9. Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ edieke se owo oyomde nnyịn inam atuahade ye mbet Abasi?

⁹ Nnyịn imekeme ndinen̄ede mma mme n̄kpọ editi Abasi, edi nso edieke “mbọn̄” ẹtịn̄de ikọ ẹdian nnyịn ke ntak ekededi? (Psalm 119:23, 24) Mfịn, mme andikara ẹsiwak ndidomo ndinyịk nnyịn ida mbet owo nte akpan n̄kpọ ikan mbet Abasi. Nso ke nnyịn ikpanam ke ini se owo oyomde nnyịn inam atuahade ye uduak Abasi? Nnyịn ndinen̄ede mma ikọ Abasi ayan̄wam nnyịn ika iso inam akpanikọ inọ Jehovah. Ukem nte mme apostle Jesus Christ oro ẹkekọbọde, nnyịn ididọhọ ite: “Nnyịn inyene ndikop uyo Abasi nte andikara utu ke uyo owo.”—Utom 5:29.

10, 11. Nọ uwụtn̄kpọ nte ikemede ndika iso nnam akpanikọ nnọ Jehovah idem ke ini n̄kpọ ẹnen̄erede ẹsọn̄.

¹⁰ Nnyịn imekeme ndika iso nnam akpanikọ nnọ Jehovah idem ke ini n̄kpọ ẹnen̄erede ẹsọn̄. (Psalm 119:25-32) Edieke anade nnyịn ika iso inam akpanikọ inọ Abasi, ana nnyịn inyịme ndibọ ukpep inyụn̄ ibọn̄ akam ke ofụri esịt iyom ndausụn̄ esie. N̄ko-n̄ko, ana nnyịn imek “usụn̄ akpanikọ.”—Psalm 119:26, 30.

¹¹ Hezekiah, oro etiede nte enye ekewet Psalm 119, ama emek “usụn̄ akpanikọ.” Enye ama anam oro okposụkedi okodude ke ufọt mme andituak ibuot nnọ nsunsu abasi, onyụn̄ etie nte mbon ufọk edidem ẹma ẹsisak enye nsahi. Edi akpanikọ nte ke utọ idaha oro ama anam ‘ukpọn̄ esie atua eyet ke mfụhọ.’ (Psalm 119:28) Edi Hezekiah ama ọbuọt idem ke Abasi, edi eti edidem, onyụn̄ “anam se inende ke iso Jehovah.” (2 Ndidem 18:1-5) Edieke iberide edem ke Abasi, nnyịn n̄ko imekeme ndiyọ idomo inyụn̄ ika iso inam akpanikọ inọ Abasi.—James 1:5-8.

 Ikọ Jehovah Ọnọ Owo Uko

12. Didie ke nnyịn ikeme ndida Psalm 119:36, 37 nsịn ke edinam ọkpọkpọ?

¹² Nditiene ndausụn̄ ikọ Abasi ọnọ nnyịn uko ndiyọ mme idomo. (Psalm 119: 33-40) Nnyịn imosụhọde idem iyom ndausụn̄ Jehovah man ikpekeme ndinịm mbet esie “ke ofụri esịt.” (Psalm 119:33, 34) Nte andiwet psalm, nnyịn idọhọ Abasi ite: “Nam esịt mi ebịne uyo fo, [“ekere aban̄a mme n̄kpọ editi fo,” NW]; kûyak ebịne udori,” oro edi idiọk udori. (Psalm 119:36) Ukem nte apostle Paul, nnyịn “idu uwem edinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.” (Mme Hebrew 13:18) Ke ini eteutom oyomde nnyịn isu nsu, ana ida uko isọn̄ọ itiene ndausụn̄ Abasi—ndien Jehovah esidiọn̄ mbon oro ẹnamde akpanikọ ntre. Ke nditịm ntịn̄, enye an̄wam nnyịn ndikara kpukpru ndiọi ekikere. Do, ẹyak nnyịn ibọn̄ akam ite: “Kabade mi enyịn fep n̄kukụt nsunsu n̄kpọ.” (Psalm 119:37) Ẹyak nnyịn ikûdede ima nsunsu n̄kpọ ekededi oro Abasi asuade. (Psalm 97:10) Ke adianade ye mme n̄kpọ efen, emi an̄wam nnyịn ndifep mme ndise idan̄ ye edinam ubụpekpo.—1 Corinth 6:9, 10; Ediyarade 21:8.

13. Didie ke mme mbet Jesus oro ẹkekọbọde ẹkenyene uko ndinọ ikọ ntiense?

¹³ Nnennen ifiọk ikọ Abasi ọnọ nnyịn odudu ndinọ ikọ ntiense ye uko. (Psalm 119:41-48) Ana nnyịn inyene uko man ikeme ‘ndibọrọ andisuene nnyịn.’ (Psalm 119:42) Ndusụk ini, nnyịn imekeme ndibiet mme mbet Jesus oro ẹkeben̄ede ke akam ke ini ẹkekọbọde mmọ, ẹte: “Jehovah, . . . nọ ifịn fo ukeme ndika iso ntịn̄ ikọ fo uko uko.” Nso ikedi utịp? “Kpukpru mmọ [ẹma] ẹyọhọ ye edisana spirit ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ Abasi uko uko.” Ọbọn̄ Andikara ọnọ nnyịn n̄ko uko nditịn̄ ikọ esie uko uko.—Utom 4:24-31.

14. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inọ ikọ ntiense uko uko, ukem nte Paul?

¹⁴ Nnyịn iyenyene uko oro iyomde man inọ ikọ ntiense ye unana edikop bụt edieke nnyịn imade “ofụri akpanikọ” inyụn̄ ‘inịmde ido Abasi kpukpru ini.’ (Psalm 119:43, 44) Edisịn ofụri ukeme n̄kpep Ikọ Abasi eyetịm nnyịn idem ‘nditịn̄ mban̄a uyo m̀mê, mme n̄kpọ editi esie ke iso ndidem.’ (Psalm 119:46) Akam ye spirit Jehovah ẹyen̄wam nnyịn n̄ko nditịn̄ nnennen n̄kpọ nte odotde. (Matthew 10:16-20; Colossae 4:6) Paul ama etịn̄ mme n̄kpọ editi Abasi uko uko ọnọ mme andikara akpa isua ikie. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama ọkwọrọ ikọ ọnọ Felix andikara Rome, oro ‘akakpan̄de utọn̄ okop se enye eketịn̄de aban̄a mbuọtidem ke Christ Jesus.’ (Utom 24:24, 25) Paul ama ọnọ Festus Andikara ye Edidem Agrippa ikọ ntiense n̄ko. (Utom 25:22–26:32) Ye un̄wam Jehovah, nnyịn n̄ko imekeme ndidi mme ntiense oro inyenede uko, oro tutu amama ‘bụt mînamke iban̄a eti mbụk.’—Rome 1:16.

Ikọ Abasi Ọnọ Nnyịn Ndọn̄esịt

15. Didie ke Ikọ Abasi ekeme ndinọ ndọn̄esịt ke ini mbon efen ẹsuenede nnyịn?

¹⁵ Ikọ Jehovah ọnọ nnyịn ndọn̄esịt oro ikemede ndiberi edem. (Psalm 119:49-56) Odu ndusụk ini oro nnyịn isinen̄erede iyom ndọn̄esịt. Okposụkedi nnyịn isikwọrọde ikọ uko uko nte Mme Ntiense Jehovah, “mbon iseri”—oro edi mbon oro ẹnamde n̄kpọ iseri iseri ẹban̄a Abasi—‘ẹsisuene nnyịn etieti’ ndusụk ini. (Psalm 119:51) Nte ededi, ke ini ibọn̄de akam, nnyịn imekeme nditi mme akpan n̄kpọ oro ẹdude ke Ikọ Abasi, inyụn̄ ‘ikop ndọn̄esịt.’ (Psalm 119:52) Ke adan̄aemi itịn̄de eben̄e nnyịn ke akam, nnyịn imekeme nditi mbet m̀mê edumbet N̄wed Abasi oro ọnọde nnyịn ndọn̄esịt ye uko ndiyọ mfịghe.

16. Kpa ye ukọbọ, nso ke mme asan̄autom Abasi mînamke?

¹⁶ Mbon iseri oro ẹkesuenede andiwet psalm oro ẹkedi nditọ Israel—kpa idụt oro akayakde idem ọnọ Abasi. Nso n̄kpọ bụt ke emi ekedi ntem! Nte ededi, utu ke ndibiet mmọ, ẹyak ibiere ke tutu amama nnyịn idiwọn̄ọkede ikpọn̄ ido, m̀mê mbet Abasi. (Psalm 119:51) Ata ediwak mme asan̄autom Abasi iwọn̄ọkede ikpọn̄ mbet ye mme edumbet Ikọ Abasi, kpa ye oro ẹkesobode ukọbọ otode Nazi ye mme utọ ukọbọ ntre ke ediwak isua. (John 15:18-21)  Edikop uyo nnọ Jehovah idịghe mbiomo, koro mme ewụhọ esie ẹtie nte ikwọ ndọn̄esịt ẹnọ nnyịn.—Psalm 119:54; 1 John 5:3.

Wụt Esịtekọm Ban̄a Ikọ Jehovah

17. Ediwụt esịtekọm mban̄a ikọ Abasi onụk nnyịn inam nso?

¹⁷ Nnyịn iwụt esịtekọm iban̄a ikọ Abasi ebe ke ndinam se enye etịn̄de. (Psalm 119:57-64) Andiwet psalm oro ‘ama ọn̄wọn̄ọ ndinịm ikọ Jehovah,’ idem ‘ke ufọt okoneyo enye ama adaha ke enyọn̄ otoro Abasi aban̄a ndinen ikpe esie.’ Edieke idemerede ke ufọt okoneyo, oro ekpedi ata eti ini ọnọ nnyịn nditoro Abasi ke akam! (Psalm 119:57, 62) Esịtekọm oro inyenede iban̄a ikọ Abasi onụk nnyịn ndiyom ukpepn̄kpọ esie onyụn̄ anam nnyịn idi idara idara ‘nsan̄a mmọ emi ẹbakde Jehovah’—kpa mme owo emi ẹten̄ede Abasi. (Psalm 119:63, 64) Nte nnyịn imekeme ndikụt mme nsan̄a oro ẹfọnde ẹkan emi ke isọn̄?

18. Didie ke Jehovah esibọrọ akam nnyịn ke ini ‘udịm mme oburobụt owo ẹkande nnyịn ẹkụk’?

¹⁸ Ke ini nnyịn isụhọrede idem ibọn̄ akam ke ofụri esịt iben̄e Jehovah ọnọ nnyịn ukpep, nnyịn ‘ikpe enye ubọk’ ye idotenyịn edinyene mfọn esie. Oyom nnyịn inen̄ede ibọn̄ akam ke ini ‘udịm mme oburobụt owo ẹkande nnyịn ẹkụk.’ (Psalm 119:57, 58, 61) Jehovah ekeme ndisịbe urụk ukpan mme asua mfep man nnyịn ikeme ndika iso ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mbet. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Emi esitịbe ndien ndien ke mme idụt oro ẹkpande utom nnyịn.

Nyene Mbuọtidem ke Ikọ Abasi

19, 20. Didie ke ekeme ndifọn ndikụt ukụt?

¹⁹ Mbuọtidem oro inyenede ke Abasi ye ke ikọ esie an̄wam nnyịn iyọ ukụt inyụn̄ ika iso inam uduak esie. (Psalm 119:65-72) Kpa ye oro mbon iseri ‘ẹkesude nsu ẹdori enye,’ andiwet psalm oro ama ọkwọ ete: “Ọfọn ye ami koro n̄kokụtde ukụt.” (Psalm 119:66, 69, 71) Akpasan̄a didie ọfọn asan̄autom Jehovah ekededi ndikụt ukụt?

²⁰ Ke ini ikụtde ukụt, nte eyịghe mîdụhe, imesibọn̄ akam inọ Jehovah ke ofụri esịt, oro esinyụn̄ anam nnyịn isan̄a ikpere enye. Nnyịn imekeme ndida ekese ini n̄kpep ikọ Abasi inyụn̄ isịn ukeme ndida enye nsịn ke edinam. Emi osụn̄ọ ke uwem inemesịt. Edi nso edieke nnyịn inamde n̄kpọ iban̄a ukụt ke usụn̄ oro owụtde ke nnyịn imenyene ukwan̄ edu, utọ nte unana ime ye ntan̄idem? Akam ofụri esịt ye un̄wam ikọ Abasi ye spirit esie ẹkeme ndin̄wam nnyịn ikan utọ edu oro inyụn̄ inen̄ede ‘imen obufa owo isịne.’ (Colossae 3:9-14) Ke akande oro, ke ini nnyịn iyọde ukụt, emi esisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn. (1 Peter 1:6, 7) Paul ama ọbọ ufọn oto ukụt esie koro mmọ ẹma ẹnam enye enen̄ede eberi edem ke Jehovah. (2 Corinth 1:8-10) Ndi nnyịn imayak ndutụhọ enyene ufọn ke idem nnyịn?

Buọt Idem ye Jehovah Kpukpru Ini

21. Nso isitịbe ke ini Abasi anamde bụt anam mbon iseri?

²¹ Ikọ Abasi ọnọ nnyịn eti ntak ndibuọt idem ye Jehovah. (Psalm 119:73-80) Edieke nnyịn inen̄erede ibuọt idem ke Andibot nnyịn, nnyịn idinyeneke ntak ndomokiet ndikop bụt. Nte ededi, ke ntak n̄kpọ oro mbon efen ẹnamde, ekeme ndidọn̄ nnyịn ndibọn̄ akam nte: “Yak bụt anam mbon iseri.” (Psalm 119:76-78) Ke ini Jehovah anamde bụt anam utọ mbon oro, emi esisụn̄ọ ke ediyarade ndiọi usụn̄ uwem mmọ onyụn̄ ọnọ edisana enyịn̄ esie ubọn̄. Nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ ke mme andikọbọ ikọt Abasi ikwe unen ndomokiet. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ isọhike—tutu amama idinyụn̄ ikemeke ndisọhi—Mme Ntiense  Jehovah, oro ẹbuọtde idem ye Abasi ke ofụri esịt mfep.—Mme N̄ke 3:5, 6.

22. Ke usụn̄ ewe ke andiwet psalm “ekebiet ekpat mmọn̄ ke nsụn̄ikan̄”?

²² Ikọ Abasi ọsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke Abasi ke ini ẹkọbọde nnyịn. (Psalm 119:81-88) Ke ntak emi mbon iseri ẹkekọbọde enye, andiwet psalm oro ekebiet “ekpat mmọn̄ ke nsụn̄ikan̄.” (Psalm 119:83, 86) Ke eyo Bible, ẹkesidọn̄ mmọn̄, wine, ye mme n̄kpọ en̄wen oro ẹtiede mmọn̄-mmọn̄ ke ekpat oro ẹdade ikpa unam ẹnam. Ke ini owo mîdọn̄ke n̄kpọ ke esịt, ekpat emi ekeme ndifịmi edieke ẹkọn̄de ẹkpere ikan̄ ke ubet emi nsụn̄ikan̄ ọyọhọde. Ndi akanam nsọn̄ọn̄kpọ m̀mê ukọbọ anam fi “ebiet ekpat mmọn̄ ke nsụn̄ikan̄”? Ke edide ntre, buọt idem ye Jehovah nyụn̄ ben̄e enye ete: “Nịm mi ke uwem nte ima fo asan̄ade; ndien nyenịm uyo [“nyekere mban̄a n̄kpọ editi,” NW] inua fo.—Psalm 119:88.

23. Nso ke nnyịn ineme ke ndidụn̄ọde Psalm 119:1-88, ndien nte nnyịn iben̄ede idem ndikpep Psalm 119:89-176, nso ke nnyịn ikpobụp idem nnyịn?

²³ Se nnyịn inemede ke akpa ubak Psalm 119 owụt ke Jehovah esiwụt mme asan̄autom esie ima-mfọnido ke ntak emi mmọ ẹbuọtde idem ke ikọ esie ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹma ewụhọ, mbet, ido, ye uyo m̀mê mme n̄kpọ editi esie. (Psalm 119:16, 47, 64, 70, 77, 88) Enye okop inemesịt ndikụt nte mbon oro ẹkponode enye ẹkpemede nte ikọ esie asan̄ade. (Psalm 119:9, 17, 41, 42) Nte afo eben̄ede idem ndikpep ikpehe eken ke ọnọ-nsịnudọn̄ psalm emi, bụp idemfo ete, ‘Ndi ami mmenen̄ede nyak ikọ Jehovah edi un̄wana usụn̄ mi?’

[Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Ata inemesịt ọkọn̄ọ ke nso?

• Didie ke ikọ Jehovah anam nnyịn isana ke n̄kan̄ eke spirit?

• Ke mme usụn̄ ewe ke ikọ Abasi ọnọ uko ye ndọn̄esịt?

• Ntak emi nnyịn ikpọbuọtde idem ke Jehovah ye ikọ esie?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 11]

Ruth, Rahab, ye mme uyen Hebrew oro ẹketan̄de ẹka ntan̄mfep ke Babylon ‘ẹma ẹkpeme nte ikọ Abasi asan̄ade’

[Ndise ke page 12]

Paul ‘ama etịn̄ aban̄a mme n̄kpọ editi Abasi ke iso ndidem’ uko uko