‘Mụm Idem Kama ke Ini Ẹnamde Fi Idiọk’
‘Mụm Idem Kama ke Ini Ẹnamde Fi Idiọk’
“Ofụn Ọbọn̄ inyeneke ndin̄wana en̄wan, edi enyene nditie sụn̄sụn̄ ye kpukpru owo, . . . omụm idem akama ke ini ẹnamde enye idiọk.”—2 TIMOTHY 2:24.
1. Ntak emi isisobode mbon isụn̄i ndusụk ini ke ini inamde utom ukwọrọikọ?
AFO esinam n̄kpọ didie ke ini osobode mbon oro mîmaha fi m̀mê se afo enịmde ke akpanikọ? Ke ini eketịn̄de nte mme akpatre usen ẹditiede, apostle Paul ama ọdọhọ ke mme owo ‘ẹyesụn̄i isụn̄i, ẹdọk edidọk, ẹnana mfara ke idem, ẹtie obom obom.’ (2 Timothy 3:1-5, 12) Afo emekeme ndisobo mme utọ owo oro ke ini ọkwọrọde ikọ m̀mê ke ini anamde mme n̄kpọ efen.
2. Ewe itie N̄wed Abasi ẹkeme ndin̄wam nnyịn ida ọniọn̄ inam n̄kpọ ye mbon oro ẹsụn̄ide nnyịn?
2 Iwọrọke ke kpukpru mbon isụn̄i inyeneke udọn̄ ke se inende. Ọkpọsọn̄ nsọn̄ọn̄kpọ m̀mê idotenyịn owo ndikpa mfụhọ ekeme ndinam owo ayat esịt ye owo ekededi oro enye okụtde. (Ecclesiastes 7:7) Ediwak owo ẹsitịn̄ ikọ ntre sia mmọ ẹdụn̄de ẹnyụn̄ ẹnamde utom ke ebiet oro mme owo ẹsitịn̄de uyat uyat ikọ. Emi iwọrọke ke nnyịn mme Christian ikpenyene nditiene ntịn̄ mme utọ ikọ oro, edi emi an̄wam nnyịn ifiọk ntak emi mme owo ẹsitịn̄de ikọ ntre. Nnyịn ikpanam n̄kpọ didie ke ini owo osụn̄ide nnyịn? Mme N̄ke 19:11 ọdọhọ ete: “Mbufiọk owo iyakke enye ọsọp iyatesịt.” N̄ko Rome 12:17, 18 eteme ete: “Ẹkûda idiọk ẹsio owo usiene idiọk. . . . Edieke usụn̄ odude, adan̄a nte mbufo ẹkekeme, ẹtie ke emem ye kpukpru owo.”
3. Nso ebuana ke nditie emem emem enyene ye etop oro ikwọrọde?
3 Edieke nnyịn inen̄erede idi mbon emem, ẹyekụt emi ke nte nnyịn idude uwem. Ẹyekụt edu emi ke nte nnyịn itịn̄de ikọ inyụn̄ inamde n̄kpọ, iso ye uyoikọ nnyịn ẹkeme ndiwụt emi n̄ko. (Mme N̄ke 17:27) Ke ini Jesus okosiode mme apostle esie ọdọn̄ ẹkekwọrọ ikọ, enye eketeme mmọ ete: “Ke ini mbufo ẹdụkde ke ufọk, ẹkọm mbonufọk oro [‘ẹdọhọ emem odu ke ufọk oro,’ The New English Bible]; ndien edieke ufọk oro odotde, yak emem emi mbufo ẹben̄ede ẹnọ enye odu ye enye; edi edieke ufọk oro mîdotke, yak emem mbufo afiak etiene mbufo.” (Matthew 10:12, 13) Etop oro nnyịn itan̄ade edi eti mbụk. Bible okot enye “eti mbụk emem,” “eti mbụk mfọnido Abasi oro owo mîdotke,” ye “eti mbụk obio ubọn̄.” (Ephesus 6:15; Utom 20:24; Matthew 24:14) Nnyịn ikaha man ikowụt ke se owo en̄wen enịmde inenke m̀mê ndikafan̄a se enye ekerede, edi ika man ikabuana eti mbụk Ikọ Abasi ye enye.
4. Nso ke afo ekpetịn̄ ke ini owo ọdọhọde “nnyeneke udọn̄” idem ke enye mîkam iyakke fi etịn̄ se ikadade fi idi?
4 Enyeneufọk oro mîkam ikpan̄ke utọn̄ ikop se iyomde nditịn̄ ekeme ndidọhọ isa isa ete, “Nnyeneke udọn̄.” Ke ediwak idaha, afo emekeme ndidọhọ ete, “N̄koyom ndikot itie kiet emi kpọt ke Bible nnọ fi.” Ekeme ndidi enye idifan̄ake oro. Mîdịghe, afo emekeme ndidọhọ ete: “N̄koyom ndisian fi ini oro ufịk mîdidụhe aba, emi kpukpru owo ẹdikpepde ndima kiet eken.” Edieke enye mîsọpke idọhọ aka iso, afo emekeme ndidian ete: “Edi nte nsede, etie nte afo unyeneke ini.” Idem edieke enyeneufọk anamde n̄kpọ afai afai, ndi nnyịn ikpenyene ndibiere ke enye ‘idotke’? Inamke n̄kpọ m̀mê enye anam n̄kpọ didie, ti ke Bible eteme ete ke afo “enyene nditie sụn̄sụn̄ ye kpukpru owo, . . . omụm idem akama ke ini ẹnamde [fi] idiọk.”—2 Timothy 2:24.
Owo Emiom Oro Mîkọfiọkke Se Akanamde
5, 6. Saul akanam n̄kpọ didie ye mme anditiene Jesus, ndien ntak emi enye akanamde n̄kpọ ntre?
5 Ke akpa isua ikie, ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ eren kiet oro ekekerede Saul nte owo emiom oro ekesinyụn̄ anamde n̄kpọ afai afai. Bible ọdọhọ ke enye okosụk “efịme ikọ ndịghe ye ikọ uwotowo adian mbet Ọbọn̄.” (Utom 9:1, 2) Nte ini akakade, enye ama enyịme ke imọ ikedi “osụn̄i isụn̄i ye andikọbọ ye owo emiom.” (1 Timothy 1:13) Okposụkedi ekemede ndidi ndusụk iman esie ẹma ẹkakabarede ẹdi Christian, kop nte enye eketịn̄de aban̄a nte ikesinamde n̄kpọ ye mme anditiene Christ: “Sia n̄kenen̄erede ndama idat ye mmọ, mma n̄kọbọ mmọ tutu esịm mme obio en̄wen.” (Utom 23:16; 26:11; Rome 16:7, 11) Idụhe n̄kpọ ndomokiet oro owụtde ke mme mbet ẹma ẹsineni eneni ye Saul ke ofụri ini oro enye okodude orụk uwem oro.
6 Ntak emi Saul okodude uwem ntre? Ediwak isua ke ukperedem enye ama etịn̄ ntak ete: “Koro n̄kananade ifiọk nnyụn̄ nnamde n̄kpọ ye unana mbuọtidem.” (1 Timothy 1:13) Saul ekedi Pharisee oro ẹkekpepde “nditiene Ibet mme ete ete ketket.” (Utom 22:3) Okposụkedi Gamaliel oro ekedide andikpep Saul ekenyenede in̄wan̄-in̄wan̄ esịt, Caiaphas akwa oku, emi Saul akadade odụk nsan̄a, ekedi owo ukwan̄ ifiopesịt. Caiaphas akada iso ke odu oro ẹkedụkde man ẹkpewot Jesus Christ. (Matthew 26:3, 4, 63-66; Utom 5:34-39) Ke oro ama ekebe, Caiaphas ama okụt ete ke ẹmia mme apostle Jesus, onyụn̄ enen̄ede owụk mmọ ete ẹkûkwọrọ ikọ aba ke enyịn̄ Jesus. Caiaphas ekedi etieibuot esop Sanhedrin oro mme owo ẹkenamde n̄kpọ idat idat ndien ekem ẹmen Stephen ẹketọn̄ọ ke itiat ẹwot. (Utom 5:27, 28, 40; 7:1-60) Saul ama okụt ẹtọn̄ọde Stephen ke itiat, ekem Caiaphas ama ọnọ enye odudu ete aka iso efịk mme anditiene Jesus onyụn̄ ekesịn mmọ ebuka ke Damascus ada edi. (Utom 8:1; 9:1, 2) Itie ebuana oro Saul ekenyenede ye Caiaphas ama anam enye ekere ke imọ ikakam inyene ifiopesịt ke n̄kpọ Abasi, edi ke akpanikọ, enye ikenyeneke ata mbuọtidem. (Utom 22:3-5) Nte utịp, Saul ikọfiọkke ke Jesus ekenen̄ede edi Messiah. Edi enyịn ama edin̄wan̄a Saul ke ini Jesus oro ẹkenamde eset eketịn̄de ikọ ke utịbe utịbe usụn̄ ọnọ enye ke usụn̄ Damascus.—Utom 9:3-6.
7. Nso iketịbe inọ Saul ke ini enye okosobode Jesus ke usụn̄ Damascus?
7 Esisịt ini ke oro ebede, ẹma ẹdọn̄ mbet oro ekerede Ananias ọkọkwọrọ ikọ ọnọ Saul. Ndi ekpekenen̄ede ọdọn̄ fi ndika n̄kọkwọrọ ikọ nnọ Saul? Kpa ye oro idem ekenyekde Ananias, enye ama ada mfọnido etịn̄ ikọ ye Saul. Saul ndikosobo Jesus ke usụn̄ Damascus ama okpụhọde edu esie. (Utom 9:10-22) Ẹkedidiọn̄ọ enye nte apostle Paul, kpa enyene-ifịk isụn̄utom emi edide Christian.
Jesus Enyene Ifụre Ifụre Ido ye Uko
8. Didie ke Jesus okowụt ke imenyene ukem edu Ete imọ ke nte enye akanamde n̄kpọ ye mme idiọkowo?
8 Jesus ekedi enyene-ifịk anditan̄a Obio Ubọn̄ oro ekenyenede ifụre ifụre ido ye uko ke nte enye akanamde n̄kpọ ye mme owo. (Matthew 11:29) Enye ekenyene ukem edu Ete esie eke heaven, emi esịnde udọn̄ ọnọ ndiọi owo ete ẹkabade esịt ẹkpọn̄ ndiọi usụn̄ mmọ. (Isaiah 55:6, 7) Ke ini akanamde n̄kpọ ye mme idiọkowo, Jesus ama esifiọk ini emi mmọ ẹkabarede esịt, esinyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mmọ. (Luke 7:37-50; 19:2-10) Utu ke ndida nte mme owo ẹtiede ke enyọn̄ idem mbiere ikpe nnọ mmọ, Jesus ekekpebe mfọnido ye anyanime Ete esie man an̄wam mmọ ẹkabade esịt. (Rome 2:4) Edi uduak Jehovah kpukpru orụk owo ndikabade esịt nnyene edinyan̄a.—1 Timothy 2:3, 4.
9. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep ke nte Isaiah 42:1-4 okosude Jesus ke idem?
9 Matthew oro eketienede ewet Gospel ama okot oto ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ndiwụt nte Jehovah esede Jesus Christ. Enye ọdọhọ ete: “Sese! Asan̄autom emi ami mmekde, edima mi, emi ukpọn̄ mi enyịmede! Nyesịn enye spirit mi ke idem, ndien enye ayanam mme idụt ẹfiọk se unenikpe edide. Enye iditọhọke utọk, idinyụn̄ ifiorike n̄kpo, owo idinyụn̄ ikopke uyo esie ke ikpọ efak. Enye idinuakke nnyanyan̄a eke obụn̄ọde, idinyụn̄ inịmeke ọfọn̄ utuenikan̄ eke osiode nsụn̄ikan̄, tutu enye anam unenikpe enyene edikan. Ke akpanikọ, mme idụt ẹyedori enyịn ke enyịn̄ esie.” (Matthew 12:17-21; Isaiah 42:1-4) Nte ekemde ye ntịn̄nnịm ikọ oro, Jesus ikesitieneke ibuana ke uyom uyom mfan̄a. Idem ke ini okosobode mfịghe, enye eketịn̄ akpanikọ ke usụn̄ oro ekenemde mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ.—John 7:32, 40, 45, 46.
10, 11. (a) Okposụkedi mme Pharisee ẹkesịnede ke otu mbon oro ẹkenen̄erede ẹbiọn̄ọ Jesus, ntak emi Jesus ọkọnọde ndusụk mmọ ikọ ntiense? (b) Nso orụk ibọrọ ke Jesus ekesinọ mme andibiọn̄ọ enye ke ini ke ini, edi nso ke enye mîkanamke?
10 Jesus ama ọkwọrọ ikọ ọnọ ediwak Pharisee. Okposụkedi ndusụk mmọ ẹkedomode ndida ikọ inua esie mmụm enye, Jesus ama ọfiọk ke ndusụk mmọ ẹma ẹnyene eti uduak. Etie nte Simon, kpa Pharisee oro ekesimade ndikụt ndudue nnọ owo, okoyom ndinen̄ede mfiọk owo emi Jesus ekedide, ntre enye ama okot Jesus udia. Jesus ama enyịme ikot oro onyụn̄ ọkọkwọrọ ikọ ọnọ mbon oro ẹkedude do. (Luke 7:36-50) Ke idaha efen, ọwọrọetop Pharisee kiet oro ekekerede Nicodemus ama aka ebịne Jesus ke okoneyo. Jesus ikesueneke enye ke ndikebet tutu eyo okụt mbemiso enye edide ebịne imọ. Utu ke oro, Jesus ama ọnọ Nicodemus ikọ ntiense aban̄a ima oro Abasi akamade nnyịn ke ndinọ Eyen esie man mbon oro ẹdibuọtde idem ke enye ẹkpenyene edinyan̄a. Jesus ama ada mfọnido owụt enye n̄ko nte edide akpan n̄kpọ nditiene ndutịm Abasi. (John 3:1-21) Ke ukperedem, Nicodemus ama adaha ada etịn̄ ikọ ke ibuot Jesus ke ini mme Pharisee eken ẹketịn̄de ikọ ẹbiat eti etop oro ẹkesuande ẹban̄a Jesus.—John 7:46-51.
11 Jesus ama ọfiọk ke mbon oro ẹkedomode nditap imọ ẹkedi mbon mbubịk. Enye ikayakke mme andibiọn̄ọ ẹnam imọ ifan̄a mfan̄a oro mînyeneke ufọn. Nte ededi, ke ini enye okokụtde ke odot, enye ama esida edumbet, uwụtn̄kpọ, m̀mê itie N̄wed Abasi ọnọ ibio ibio okopodudu ibọrọ. (Matthew 12:38-42; 15:1-9; 16:1-4) Ke mme idaha efen, Jesus ikesinọhọ ibọrọ ke ini enye ọkọfiọkde ke ibọrọ oro idinyeneke ufọn.—Mark 15:2-5; Luke 22:67-70.
12. Idem ke ini ẹkefioride enye enyịn̄, didie ke Jesus akanam n̄kpọ man an̄wam mme owo?
12 Ke ini ke ini, mbon oro ẹnyenede ndedehe spirit ẹma ẹsifiori Jesus enyịn̄. Ke ini oro eketịbede, Jesus ama esimụm idem akama, onyụn̄ ada odudu oro Abasi ọkọnọde enye anyan̄a mmọ. (Mark 1:23-28; 5:2-8, 15) Edieke ndusụk owo ẹyatde esịt ẹnyụn̄ ẹfioride n̄kpo ke ini ikwọrọde ikọ, nnyịn n̄ko ikpenyene ndimụm idem n̄kama nnyụn̄ ndomo ndida mbufiọk ye sụn̄sụn̄ ido nnam n̄kpọ ke utọ idaha oro.—Colossae 4:6.
Ke Ubon
13. Ntak emi mme owo ndusụk ini ẹsibiọn̄ọde owo ubon mmọ oro ọtọn̄ọde ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah?
13 Esinen̄ede oyom mme anditiene Jesus ẹmụm idem ẹkama ke ini ẹnamde n̄kpọ ye mbonubon mmọ. Owo oro enen̄erede ama akpanikọ Bible esinen̄ede oyom nte mbonubon imọ ẹkpetienede ẹbọ akpanikọ. Edi nte Jesus ọkọdọhọde, mbonubon ẹkeme ndinen̄ede nsua owo oro ọbọde akpanikọ. (Matthew 10:32-37; John 15:20, 21) Ediwak ntak ẹdu oro ẹsinamde mmọ ẹnam emi. Ke uwụtn̄kpọ, se Bible ekpepde ekeme ndin̄wam nnyịn inam akpanikọ, idiọn̄ọ idem, inyụn̄ ikpono owo; enye n̄ko ekpep ke nnyịn ikpenyene ndinịm Andibot akpa ke uwem nnyịn ke idaha ekededi oro nnyịn idude. (Ecclesiastes 12:1, 13; Utom 5:29) Akwa owo ke ubon ekeme ndikere ke owo oro ọsọn̄ọde ada anam n̄kpọ Jehovah inọhọ imọ ukpono oro ọkpọnọde, ndien emi ekeme ndinam enye ayat esịt. Ke ini isobode utọ idaha oro, ekpenen̄ede ọfọn ndimụm idem n̄kama nte Jesus okomụmde.—1 Peter 2:21-23; 3:1, 2.
14-16. Nso ikanam ndusụk mbon oro ẹkebiọn̄ọde mbonubon mmọ ke mbemiso ẹkpụhọde uwem mmọ?
14 Ediwak mbon oro ẹnamde n̄kpọ Jehovah idahaemi ẹma ẹnyene nsan̄a ndọ m̀mê owo ubon oro mîkamaha ukpụhọde oro mmọ ẹkenamde ke ini mmọ ẹketọn̄ọde ndikpep Bible. Ekeme ndidi mme andibiọn̄ọ emi ẹma ẹkop ndiọi etop ẹban̄a Mme Ntiense Jehovah, ndien enyene ndidi mmọ ikoyomke ndinyene idiọkowo ke ubon mmọ. Edi nso ikanam mmọ ẹkpụhọde edu mmọ? Ke ediwak idaha, esidi eti edu uwem andinịm ke akpanikọ. Sia andinịm ke akpanikọ akade iso ndida item Bible ndu uwem—odụkde mme mbono esop Christian onyụn̄ abuanade ke an̄wautom kpukpru ini ke adan̄aemi osụk akade iso anam utom esie ke ufọk, onyụn̄ omụmde idem akama ke ini ẹtọkde enye—ndusụk ini, emi esinam mbonubon ẹkûnen̄ede ẹbiọn̄ọ enye aba.—1 Peter 2:12.
15 Usua m̀mê ntan̄idem ekeme ndinam andibiọn̄ọ inyịmeke ndikop n̄kpọ ekededi oro afo odomode ndida Bible nnam an̄wan̄a. Ntre ke ete kiet ke United States oro ọkọdọhọde ke imenen̄ede ima idụt mmimọ akanam. Isan̄ kiet, ke ini n̄wan esie akakade mbono, ete emi ama atan̄ kpukpru ọfọn̄ esiemmọ ọkpọn̄ ufọk. Isan̄ efen, enye ama emen ikan̄ ọkpọn̄ ufọk, onyụn̄ ọdọhọ ke imọn̄ iwot idem. Enye ọkọdọhọ ke ido ukpono n̄wan imọ anam imọ idu ndisịme uwem oro imọ ikodude. Edi n̄wan esie ama aka iso odomo ndida item Bible nsịn ke edinam. Ke isua 20 ẹma ẹkebe tọn̄ọ n̄wan esie akakabarede edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, enye ama akabarede edi Ntiense n̄ko. N̄wan kiet ke Albania ama ayat esịt sia eyen esie ekekpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah onyụn̄ anade baptism. Mma emi ama ọfọp Bible eyen esie utịm ike-12. Usen kiet enye ama okụbọde obufa Bible oro eyen esie okodoride ke okpokoro. Ndien itie emi enye okokụbọrede ke akpa ubọk ekedi Matthew 10:36, enye ama onyụn̄ okụt ke se itien̄wed oro etịn̄de aban̄a edu uwem imọ. Kpa ye oro, sia enye okosụk ekerede ufọn eyen esie, enye ama etiene eyen esie ekesịm ebiet oro enye ye Mme Ntiense eken ẹkeyomde ndidụk nsụn̄ikan̄ n̄ka mbono ke Italy. Ke ini eka esie okokụtde nte mmọ ẹmade kiet eken, ẹfatde kiet eken, iso mmọ etiede imam imam, onyụn̄ okopde nte mmọ ẹsakde imam ke ntak inemesịt, ekikere esie ama ọtọn̄ọ ndikpụhọde. Esisịt ini ke n̄kpọ emi ebede, enye ama enyịme ẹtọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye imọ. Mfịn, enye ke esịn ukeme ndin̄wam mbon en̄wen oro ẹkesibiọn̄ọde nnyịn n̄ko.
16 Usen kiet, eren kiet ama emen ofụt ebịne n̄wan esie, osụn̄ide enye idiọk idiọk nte n̄wan esie okoyomde ndidụk Ufọkmbono Obio Ubọn̄. N̄wan esie ama ọdọhọ enye sụn̄sụn̄ ete: “Dụk di esịt Ufọkmbono Obio Ubọn̄, dise ke idemfo se nnyịn isinamde.” Enye ama ebe odụk ufọkmbono, ndien nte ini akakade, enye ama akabade edi ebiowo ke esop Christian.
17. Ewe item N̄wed Abasi ekeme ndin̄wam edieke mfịna edemerede ke ubon Christian?
17 Idem edieke kpukpru owo ke ubon mbufo ẹdide Christian, ini ekeme ndidu oro mfịna edemerede ke ubon ndien unana mfọnmma ekeme ndinam owo etịn̄ ikọ uyat uyat. Oro edi ntak ẹkenọde mme Christian ke Ephesus eset item ẹte: “Ẹsion̄o kpukpru ndotndot udu ye iyatesịt ye ifụtesịt ye mfiori ye ikọ isụn̄i ẹfep ke otu mbufo ọkọrọ ye kpukpru idiọkn̄kpọ.” (Ephesus 4:31) Nte an̄wan̄ade, nte mme owo ẹkedude uwem ke Ephesus, unana mfọnmma, ye ke ndusụk idaha, akani usụn̄ uwem mme Christian ke Ephesus ẹma ẹtụk nte mme Christian do ẹkedude uwem. Nso ikan̄wam mmọ ẹkpụhọrede? Mmọ ẹkenyene ‘ndikabade ndi obufa ke odudu oro onụkde ekikere mmọ.’ (Ephesus 4:23) Nte mmọ ẹkekpepde Ikọ Abasi, ẹtiede ẹkere nte enye okpotụkde uwem mmọ; nte mmọ ẹkenyenede ebuana ye ekemmọ Christian, ẹkenyụn̄ ẹsịnde ifịk ẹbọn̄ akam, emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹnyene mbun̄wụm spirit Abasi. Mmọ ẹma ẹkpep ndifọn “ido ye kiet eken, ẹtua owo mbọm, ẹfen kiet eken ke ofụri esịt kpa nte Abasi n̄ko ekefende [mmọ] ke ofụri esịt ebe ke Christ.” (Ephesus 4:32) Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mbon en̄wen ẹnam, nnyịn inyene ndimụm idem n̄kama, ndifọn ido, nditua owo mbọm, nnyụn̄ mfen kiet eken. Ke akpanikọ, nnyịn inyeneke ‘ndida idiọk nsio owo usiene idiọk.’ (Rome 12:17, 18) Ndima mbon en̄wen ke ofụri esịt nte Abasi amade edi nnennen n̄kpọ ndinam kpukpru ini.—1 John 4:8.
Item Oro Ẹnọde Kpukpru Christian
18. Ntak emi ọkọfọnde ebiowo ke Ephesus eset anam item oro ẹkụtde ke 2 Timothy 2:24, ndien didie ke item emi ekeme ndinyene ufọn nnọ kpukpru Christian?
18 Item oro ẹnọde ẹte ‘imụm idem ikama ke ini ẹnamde nnyịn idiọk’ abuana kpukpru Christian. (2 Timothy 2:24) Edi ẹkebem iso ẹnọ Timothy item emi, ndien ama oyom enye enyene edu emi ke ini enye akanamde utom nte ebiowo ke Ephesus. Ndusụk owo ke esop Ephesus ẹma ẹsiwak nditịn̄ ekikere mmọ in̄wan̄-in̄wan̄, ẹsinyụn̄ ẹkpep ukwan̄ ukpepn̄kpọ. Sia mmọ mîkenen̄ekede ifiọk uduak Ibet Moses, mmọ ikọfiọkke ufọn edinyene mbuọtidem, ima, ye eti ubieresịt. Ntan̄idem ama esinam mmọ ẹtọhọ sia mmọ ẹkesinenide eneni ẹban̄a ikọ, ndien emi ikayakke mmọ ẹtịm ẹfiọk ukpepn̄kpọ Christ ye ufọn edinyene uten̄e Abasi. Man ekpekeme ndise mban̄a mfịna oro, Timothy ekenyene ndisọn̄ọ nyịre ke akpanikọ N̄wed Abasi edi anam n̄kpọ sụn̄sụn̄ ye nditọete esie. Kpa nte mbiowo mfịn ẹfiọkde, Timothy ama ọfiọk ke idịghe imọ ikenyene otuerọn̄ ye nte ke imọ ikenyene ndinam n̄kpọ ye mbon en̄wen ke usụn̄ oro edinamde ima ye edidianakiet odu ke otu mme Christian.—Ephesus 4:1-3; 1 Timothy 1:3-11; 5:1, 2; 6:3-5.
19. Ntak emi enen̄erede ọfọn kpukpru nnyịn iyom “sụn̄-sụn̄ ido”?
19 Abasi esịn udọn̄ ọnọ ikọt esie ete “ẹyom sụn̄-sụn̄ ido.” (Zephaniah 2:3) Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “sụn̄-sụn̄ ido” edi edu oro anamde owo ọyọ ubiak ke ime, inyụn̄ isịnke ntịme m̀mê ndisio usiene. Nnyịn ikpakam iben̄e Jehovah an̄wam nnyịn imụm idem ikama man ikeme ndinen̄ede nnam n̄kpọ nte mme andida ke ibuot esie, idem ke ini afanikọn̄!
Nso ke Afo Ekekpep?
• Ke ini mme owo ẹsụn̄ide fi, ewe itie N̄wed Abasi ẹkeme ndin̄wam fi?
• Ntak emi Saul akanamde n̄kpọ emiom emiom?
• Didie ke uwụtn̄kpọ Jesus an̄wam nnyịn ndinam n̄kpọ ye kpukpru owo ke ido nte odotde?
• Nso ufọn ke ikeme ndinyene edieke imụmde idem ikama ke ini itịn̄de ikọ ye mbonubon nnyịn?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 26]
Kpa ye idiọk etop oro Saul ọkọwọrọde, Ananias akanam n̄kpọ ye enye ke mfọnido
[Ndise ke page 29]
Christian oro esịnde idem anam utom esie ekeme ndinam ubon esie inen̄ekede ibiọn̄ọ enye aba
[Ndise ke page 30]
Mme Christian ẹma kiet eken ẹnyụn̄ ẹdiana kiet