Ndifiọk Usụn̄ Jehovah

“Wụt mi usụn̄ fo, man mfiọk fi.”—EXODUS 33:13.

1, 2. (a) Ntak emi Moses akanamde n̄kpọ ntre ke ini enye okokụtde eyen Egypt ofiomode eyen Hebrew? (b) Nso ke Moses ekenyene ndikpep man ekeme ndinam utom Jehovah?

 ẸKEBỌK Moses ke ufọk Pharaoh, ẹkenyụn̄ ẹnọ enye ukpep akwaifiọk oro ẹkesinọde nditọ ufọk ubọn̄ Egypt. Kpa ye oro, Moses ama ọfiọk ke imọ ikedịghe eyen Egypt. Ete ye eka esie ẹkedi nditọ Hebrew. Ke enye ama ekekpere ndisịm isua 40, enye ama ọwọrọ aka ndise nte n̄kpọ etiede ye nditọete esie, oro edi nditọ Israel. Ke ini Moses okokụtde eyen Egypt ofiomode eyen Hebrew, enye ikọbọpke enyịn ibe. Enye ama eyịbi eyen Egypt oro owot. Moses ekemek ndida ye ikọt Jehovah, okonyụn̄ ekere ke Abasi akada imọ ọnọ nditọete imọ edinyan̄a. (Utom 7:21-25; Mme Hebrew 11:24, 25) Ke ẹma ẹkedifiọk se iketịbede, mbonufọk Pharaoh ẹkeda Moses nte ata idiọk abiatibet, ntre Moses ekenyene ndifehe mbak ẹdiwot imọ. (Exodus 2:11-15) Mbemiso Abasi ekenyịmede ndida enye nnam n̄kpọ, Moses ekenyene nditịm mfiọk usụn̄ Jehovah. Ndi Moses ama enyịme ndisụk idem mbọ ukpep?—Psalm 25:9.

² Ke ofụri isua 40 oro ẹketienede, Moses ekedi ekpemerọn̄ ke esenidụt. Utu ke ndikenen̄ede nyat esịt mban̄a nte nditọete imọ mîkowụtke esịtekọm iban̄a se imọ ikanamde inọ mmọ, Moses ama enyịme se Abasi akayakde etịbe. Okposụkedi eketiede nte ke ẹma ẹfre enye enyịn ke ediwak isua, Moses ama enyịme ukpep oro Jehovah ọkọnọde enye. Nte ini akakade, edisana spirit Abasi ama onụk enye ndiwet se mîkedịghe ikọ idemesie ete: “Moses oro edi ata sụn̄sụn̄ owo, akan kpukpru owo emi ẹdude ke iso ererimbot.” (Numbers 12:3) Jehovah ama ada Moses anam n̄kpọ ke n̄wọrọnda usụn̄. Edieke nnyịn n̄ko inyenede sụn̄sụn̄ ido, Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn.—Zephaniah 2:3.

Ẹma Ẹdọn̄ Moses Utom

3, 4. (a) Nso utom ke Jehovah ọkọdọn̄ Moses? (b) Nso ibetedem ke ẹkenọ Moses?

³ Usen kiet, angel oro akadade ke ibuot Jehovah ama etịn̄ ikọ ọnọ Moses ke mbọhọ Obot Horeb ke Isuo Sinai. Enye ọkọdọhọ Moses ete: “Mmetịm n̄kụt ukụt ikọt mi emi ẹdude ke Egypt, mmonyụn̄ n̄kop eseme mmọ [mban̄a] mme otụk mmọ; koro mfiọkde ubiak mmọ; mmonyụn̄ nsụhọde ndisio mmọ nditọ Egypt ke ubọk, ndinyụn̄ nda mmọ n̄wọrọ ke isọn̄ oro, ndọk n̄ka isọn̄ emi ọfọnde, onyụn̄ an̄wan̄ade, ke isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄-eba ye aran-ọkwọk.” (Exodus 3:2, 7, 8) Abasi ama ọnọ Moses utom kaban̄a emi, edi enye ekenyene ndinam utom oro nte Jehovah etemede.

⁴ Angel Jehovah oro ama aka iso ete: “Di, ndien, nyọdọn̄ fi utom ke ọtọ Pharaoh, man afo osio ikọt mi, kpa nditọ Israel, ke isọn̄ Egypt efep.” Moses ama emen̄e. Enye ekekere ke imọ idikemeke, ndien enye ikpokonyụn̄ ikemeke ndinam utom emi ke Abasi mîkpekebereke ye enye. Nte ededi, Jehovah ama ọsọn̄ọ Moses idem ete: “Nditreke ndidu ye afo.” (Exodus 3:10-12) Jehovah ama ọnọ Moses odudu ndinam mme utịbe utịbe idiọn̄ọ oro ẹkenen̄erede ẹwụt ke Abasi ọkọdọn̄ enye. Aaron eyeneka esie ekenyene ndisan̄a ye enye man edi etịn̄ikọ esie. Ndien Jehovah ekenyene ndikpep mmọ se mmọ ẹditịn̄de ẹnyụn̄ ẹnam. (Exodus 4:1-17) Ndi Moses  ama anam utom emi ketket nte Abasi eketemede?

5. Ntak emi edu nditọ Israel ekedide mfịna ọnọ Moses?

⁵ Ke akpa, mbiowo Israel ẹma ẹnịm Moses ye Aaron ke akpanikọ. (Exodus 4:29-31) Nte ededi, ikebịghike, ‘mme adausụn̄ ke otu nditọ Israel’ ẹma ẹduọhọ Moses ye eyeneka esie ẹte ke mmọ ẹnam mmimọ “itebe ke iso Pharaoh” ye ke iso ikọt esie. (Exodus 5:19-21; 6:9) Ke ini nditọ Israel ẹkekpọn̄de Egypt, idem ama enyek mmọ ke ini mbonekọn̄ Egypt ẹkebịnede mmọ. Sia Ididuot Inyan̄ okodude mmọ ke iso, mbonekọn̄ Egypt ẹnyụn̄ ẹbịnede mmọ ke edem, nditọ Israel ẹkekere ke eke mmimọ okụre, ntre mmọ ẹma ẹduọhọ Moses. Afo akpakanam n̄kpọ didie? Okposụkedi nditọ Israel mîkenyeneke ubom ndomokiet, Jehovah ama ada Moses eteme mmọ ete ẹtan̄ mbiomo mmọ ẹtọn̄ọ isan̄. Ekem Abasi ama anam mmọn̄ Ididuot Inyan̄ asat man nditọ Israel ẹkeme ndisan̄a mbe.—Exodus 14:1-22.

Se Ikam Ikponde Ikan Edinyan̄a

6. Nso ke Jehovah ọkọsọn̄ọ owụt ke ini ọkọdọn̄de Moses utom?

⁶ Ke ini Jehovah ọkọdọn̄de Moses utom, Jehovah ama owụt nte enyịn̄ imọ edide akpan n̄kpọ. Ekedi akpan n̄kpọ ndikpono enyịn̄ oro ye Enye oro ekerede enyịn̄ oro. Ke ini Moses okobụpde Jehovah enyịn̄ esie, Jehovah ọkọdọhọ enye ete: “Ami ndudu emi ndudu.” Ke adianade do, Moses ekenyene ndisian nditọ Israel ete: “Jehovah Abasi mme ete mbufo, Abasi Abraham, ye Abasi Isaac, ye Abasi Jacob, ọdọn̄ mi utom ke ọtọ mbufo.” Jehovah ama adian do ete: “Emi edi enyịn̄ mi ke nsinsi, emi onyụn̄ edi se ẹdade ẹti mi ke kpukpru emana.” (Exodus 3:13-15) Ikọt Abasi ke ofụri ererimbot ẹsụk ẹdiọn̄ọ enye nte Jehovah.—Isaiah 12:4, 5; 43:10-12.

7. Nso ke Abasi ọkọdọhọ Moses anam kpa ye iseri Pharaoh?

⁷ Moses ye Aaron ẹma ẹbịne Pharaoh ẹketan̄a etop mmọ ke enyịn̄ Jehovah. Edi Pharaoh ama etịn̄ iseri iseri ete: “Jehovah edi anie, eke n̄kopde uyo esie, nnyụn̄ nyak Israel ẹka? Mfiọkke Jehovah, ndinyụn̄ nyakke Israel ẹka.” (Exodus 5:1, 2) Kpa ye oro Pharaoh ekedide owo isọn̄ esịt ye akari n̄kari, Jehovah ama ọdọhọ Moses okotobo enye etop ndien ndien. (Exodus 7:14-16, 20-23; 8:1, 2, 20) Moses ama okụt ke Pharaoh ayat esịt. Ndi ufọn ama odu ndifiak n̄ka mbịne enye? Nditọ Israel ẹma ẹnen̄ede ẹyom ẹnyan̄a mmimọ. Ukpọtiọ ikayakke Pharaoh enyịme mmọ ẹnyọn̄ọ. Edieke afo ekpekedide Moses, nso ke afo akpakanam?

8. Nso ufọn ke mme owo ẹkebọ ẹto usụn̄ oro Jehovah akanamde n̄kpọ ye Pharaoh, ndien didie ke mme n̄kpọntịbe emi ẹkpetụk nnyịn?

⁸ Moses ama afiak akatan̄a etop efen ete: ‘Ntem ke Jehovah Abasi mme Hebrew ọdọhọ ete, Yak ikọt mi ẹka, man ẹkenam n̄kpọ ẹnọ mi.’ Abasi ama adian do ete: “Ke emi ke n̄kpanyanarede ubọk mi mmia fi, ye ikọt fo, ke idiọk udọn̄ọ; ndien ẹkpesobo fi ke ererimbot ẹfep. Edi n̄kọm edi emi ekesịn mi nnịm fi, man n̄wụt fi odudu mi; man ẹnyụn̄ ẹkwọrọ enyịn̄ mi ke ofụri ererimbot.” (Exodus 9:13-16) Jehovah okoyom ndida ufen oro enye okoyomde ndimia ọsọn̄-esịt Pharaoh n̄wụt odudu esie man owo ekededi oro ediyomde  ndimiom Abasi ekpekpep n̄kpọ oto oro. Emi esịne Satan kpa Devil, emi Jesus Christ okokotde “andikara ererimbot emi.” (John 14:30; Rome 9:17-24) Nte ẹketịn̄de, ẹma ẹtan̄a enyịn̄ Jehovah ke ofụri ererimbot. Anyanime Abasi ama ada edinyan̄a ọsọk nditọ Israel ye mbuaha udịmowo oro ẹketienede mmọ ẹnyọn̄ọ ẹketuak ibuot ẹnọ enye. (Exodus 9:20, 21; 12:37, 38) Toto ke ini oro, nditan̄a enyịn̄ Jehovah amada ufọn ọsọk ata ediwak owo efen oro ẹnyịmede utuakibuot akpanikọ.

Ndinam N̄kpọ ye Mbon Nsọn̄ibuot

9. Didie ke nditọ Israel ẹkemiom Jehovah?

⁹ Nditọ Hebrew ẹma ẹdiọn̄ọ enyịn̄ Abasi. Enyịn̄ oro ke Moses okokot ke ini enye eketịn̄de ikọ ye mmọ, edi mmọ ikesiwakke ndinen̄ede n̄kpono Owo emi ekerede enyịn̄ oro. Esisịt ini ke Jehovah ama akada utịbe utịbe usụn̄ osio nditọ Israel ke Egypt, nso iketịbe ke mmọ mîkọsọpke inyene eti edin̄wọn̄ mmọn̄? Mmọ ẹma ẹsụk Moses uyo. Ke oro ebede, mmọ ẹma ẹfiak ẹsụk Moses uyo ke ntak udia. Moses ama ọdọhọ ke idịghe imọ ye Aaron ke mmọ ẹkekam ẹsụk uyo, edi ke Jehovah ke mmọ ẹkesụk uyo. (Exodus 15:22-24; 16:2-12) Jehovah ama ọnọ nditọ Israel Ibet ke Obot Sinai, ndien emi akasan̄a ye mme utịben̄kpọ. Nte ededi, mmọ ẹma ẹsọn̄ ibuot ẹnam eyen enan̄ o-gold ẹnyụn̄ ẹtuak ibuot ẹnọ enye, ẹdọhọde ke ikanam “usọrọ Jehovah.”—Exodus 32:1-9.

10. Ntak emi mme esenyịn ke esop Christian mfịn ẹkpenen̄erede ẹma eben̄e Moses oro ẹwetde ke Exodus 33:13?

¹⁰ Didie ke Moses ekenyene ndinam n̄kpọ ye mbon oro Jehovah ke idemesie okokotde mbon nsọn̄ibuot? Moses ama eben̄e Jehovah ete: “Edieke afo enende iso ye ami, ndien, mbọk, wụt mi usụn̄ fo, man mfiọk fi, man afo enen iso ye ami.” (Exodus 33:13) Otuerọn̄ oro mme esenyịn ke esop Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹkpemede, ẹnen̄erede ẹsụhọde idem ẹkan idụt Israel. Kpa ye oro, mme esenyịn emi ẹsibọn̄ ukem akam oro ẹte: “Wụt mi usụn̄ fo, O Jehovah; teme mi ido fo.” (Psalm 25:4) Mme esenyịn emi ndifiọk usụn̄ Jehovah an̄wam mmọ ndise mban̄a mme idaha oro ẹdemerede ke usụn̄ oro ekemde ye Ikọ Abasi onyụn̄ ekemde ye ido esie.

Se Jehovah Oyomde Oto Ikọt Esie

11. Mme edumbet ewe ke Jehovah ọkọnọ Moses, ndien ntak emi nnyịn ikpamade mmọ?

¹¹ Ẹketetịn̄ se Jehovah okoyomde oto ikọt esie ke Obot Sinai. Ekem ẹma ẹnọ Moses itiat iba oro ẹkewetde-wet Ibet Duop. Ke ama okoto obot oro osụhọrede edi, Moses ama okụt nditọ Israel ẹtuakde ibuot ẹnọ eyen enan̄ ndien enye ama ayat esịt ọtọ itiat ibet oro obom. Jehovah ama afiak ewet Ibet Duop ọnọ Moses ke itiat oro Moses ọkọsọide. (Exodus 32:19; 34:1) Ibet oro ikpụhọkede tọn̄ọ ẹkewet enye. Moses ekenyene ndinam n̄kpọ ekekem ye Ibet oro. Abasi ama owụt Moses orụk owo emi imọ idide, ntre owụtde Moses usụn̄ oro enye akpanamde n̄kpọ nte owo emi adade ke ibuot Jehovah. Okposụkedi Ibet Moses mîbọpke mme Christian, edi se Jehovah akasiande Moses ọdọn̄ọ ekese akpan edumbet oro mîkpụhọkede, ndien kpukpru mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹkpenyene ndika iso nda mme edumbet emi nsịn ke edinam. (Rome 6:14; 13:8-10) Ẹyak ineme uwụtn̄kpọ ifan̄.

12. Jehovah ndikoyom ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ikpọn̄-ikpọn̄ akpakanam nditọ Israel ẹnam n̄kpọ didie?

¹² Tuak ibuot nọ Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄. Idụt Israel ama etiene odu ini oro Jehovah ọkọdọhọde ke iyom ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ikpọn̄-ikpọn̄. (Exodus 20:1b-5) Nditọ Israel ẹma ẹkụt akpakịp uyarade oro ẹwụtde ke Jehovah edi ata Abasi. (Deuteronomy 4:33-35) Kpa ye se mme idụt eken ẹkenamde, Jehovah ama anam an̄wan̄a ke imọ idinyịmeke ikọt imọ ẹbuana ke orụk ukpono ndem m̀mê ubụpekpo ekededi. Mmọ ikenyeneke ndituak ibuot nnọ enye eto eto. Kpukpru mmọ ẹkenyene ndima Jehovah ke ofụri esịt, ofụri ukpọn̄, ye ofụri odudu. (Deuteronomy 6:5, 6) Emi ekenyene ndibuana nte mmọ ẹtịn̄de ikọ, ẹnamde n̄kpọ—ke nditịm ntịn̄, ofụri ikpehe uwem  mmọ. (Leviticus 20:27; 24:15, 16; 26:1) Jesus Christ n̄ko ama anam an̄wan̄a ke oyom ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄.—Mark 12:28-30; Luke 4:8.

13. Ntak emi akanade Israel okop item Abasi ketket-e, ndien nso ikponụk nnyịn ikop item Abasi? (Ecclesiastes 12:13)

¹³ Nịm mme ewụhọ Jehovah ketket. Akana ẹti nditọ Israel ke mmọ ndikodụk ediomi ye Jehovah ọkọwọrọ ke mmọ ẹma ẹn̄wọn̄ọ ndinam ketket se enye ọkọdọhọde. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnyene ifụre ndinam se mmọ ẹkeyomde ndinam, edi amaedi mme n̄kpọ oro Jehovah ọkọnọde ewụhọ aban̄a, mmọ ẹkenyene ndinịm ewụhọ oro ketket. Ndinam ntre okowụt ke mmọ ẹma Abasi ndien emi ama enyene ufọn ọnọ mmọ ye nditọ mmọ, koro ofụri ewụhọ Jehovah ekedide ke ufọn mmọ.—Exodus 19:5-8; Deuteronomy 5:27-33; 11:22, 23.

14. Didie ke Abasi ọkọsọn̄ọ owụt Israel nte edide akpan n̄kpọ ndibem iso nyom mme n̄kpọ eke spirit?

¹⁴ Bem iso yom mme n̄kpọ eke spirit. Owo ikenyịmeke nditọ Israel ẹyak mme n̄kpọ obụkidem ẹbaba mme n̄kpọ eke spirit ke uwem mmọ. Mmọ ikenyeneke ndisịn idem ofụri ofụri mbịne mme n̄kpọ obụkidem. Jehovah ama osio ini oro enye okokotde edisana enịm ke urua ke urua, ndien ẹkesida ini emi ẹnam n̄kpọ aban̄ade utuakibuot ata Abasi. (Exodus 35:1-3; Numbers 15:32-36) Ẹma ẹsisio akpan ini efen ẹnịm ẹnọ edisana esop kpukpru isua. (Leviticus 23:4-44) Emi ama esiberede ifet ọnọ mmọ ndineme mban̄a ikpọ edinam Jehovah, nditi mmọ mme usụn̄ esie, ndinyụn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a kpukpru mfọnido esie. Nte mmọ ẹketuakde ibuot ẹnọ Jehovah, mmọ ẹma ẹkọri ke uten̄e Abasi ye ke ima ndien emi ama an̄wam mmọ ndisan̄a ke usụn̄ esie. (Deuteronomy 10:12, 13) Nti edumbet oro ẹdọn̄ọde ke item emi ẹnyene ufọn ẹnọ mme asan̄autom Jehovah mfịn.—Mme Hebrew 10:24, 25.

Ndifiọk Nnyụn̄ N̄wụt Esịtekọm Mban̄a Mme Edu Jehovah

15. (a) Ntak emi edifiọk nnyụn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a mme edu Jehovah ekenyenede ufọn ọnọ Moses? (b) Mme mbụme ewe ẹkeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ikere iban̄a mme edu Jehovah kiet kiet?

¹⁵ Ndifiọk nnyụn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a mme edu Jehovah ama an̄wam Moses ndifiọk nte enye akpanamde n̄kpọ ye nditọ Israel. Exodus 34:5-7 etịn̄ nte Abasi ọkọbiọn̄ọrede Moses ke iso onyụn̄ atan̄a ete: “Jehovah, Jehovah, Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyan ime, awak ima ye akpanikọ, enịm ima ọnọ ediwak tọsịn, efen mme ukwan̄-n̄kpọ, ye ndudue, ye idiọk ido, edi iyakke mbon-isop ẹbọhọ; ada usiene mme ukwan̄-n̄kpọ mme ete, osio ye nditọ, ye nditọ nditọ, tutu esịm ọyọhọ emana ita ye inan̄.” Da ini tie kere ikọ oro. Bụp idemfo ete: ‘Nso ke edu emi kiet kiet ọwọrọ? Didie ke Jehovah okowụt enye? Didie ke mme esenyịn ke esop Christian ẹkeme ndiwụt edu emi? Didie ke mme edu emi ẹkeme nditụk nte owo nnyịn kiet kiet anamde n̄kpọ?’ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ ifan̄.

16. Didie ke nnyịn ikeme nditịm mfiọk mbọm Abasi, ndien ntak emi edide akpan n̄kpọ?

 ¹⁶ Jehovah edi “Abasi mbọm, ye mfọn.” Edieke enyenede Insight on the Scriptures, kot ibuotikọ oro “Mercy” (Mbọm) kop se enye etịn̄de aban̄a edu emi. Mîdịghe, emekeme ndida Watch Tower Publications Index m̀mê Watchtower Library (CD-ROM) * nnam ndụn̄ọde mban̄a mbọm. Da n̄wed oro ọdọn̄ọde mme ikọ Bible yom mme itien̄wed oro ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a mbọm. Afo oyokụt ke adianade ye ndisụhọde ufen oro owo ọbọde ndusụk ini, mbọm Jehovah esịne ima ima edikere mban̄a. Edu emi esinụk Abasi anam n̄kpọ ke ufọn ikọt esie. Ẹkụt uwụtn̄kpọ ke nte enye ọkọnọde nditọ Israel n̄kpọ eke obụk ye eke spirit ke ini mmọ ẹkesan̄ade ẹka Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. (Deuteronomy 1:30-33; 8:4) Mbọm ama esinam Jehovah efen mme ndudue mmọ. Enye ama esitua ikọt esie eke eset mbọm. Adan̄a didie ndien ke mme asan̄autom esie mfịn ẹkpetua kiet eken mbọm!—Matthew 9:13; 18:21-35.

17. Didie ke nnyịn ndifọn mfọn nte Jehovah ekeme ndinam utuakibuot akpanikọ ọkọri?

¹⁷ Mbọm Jehovah asan̄a ye mfọn. Edieke enyenede n̄wed ukabadeikọ, se se “mfọn” ọwọrọde. Men emi domo ye se N̄wed Abasi etịn̄de aban̄a mfọn Jehovah. Bible owụt ke mfọn Jehovah abuana enye ndikere ima ima mban̄a ikọt esie oro ẹdude ke idiọk idaha. (Exodus 22:26, 27) Ke idụt ekededi, mme odudụn̄, ọkọrọ ye mbon en̄wen ẹkeme ndidu ke idiọk idaha. Ke ini enye ekekpepde ikọt esie ete ẹkûsari asari edi ẹkam ẹfọn mfọn ye mme odudụn̄, Jehovah ama eti mmọ ke mmọ n̄ko ẹkedi mme odudụn̄ ke Egypt. (Deuteronomy 24:17-22) Nso kaban̄a nnyịn emi idide ikọt Abasi mfịn? Edifọn mfọn adian nnyịn ọtọkiet onyụn̄ edemede mbon en̄wen udọn̄ ndidi ndituak ibuot nnọ Jehovah.—Utom 10:34, 35; Ediyarade 7:9, 10.

18. Nso ke nnyịn ikpep ito Jehovah ndikekpep nditọ Israel ete mmọ ẹkûtie nte mme idụt eken?

¹⁸ Nte ededi, ikanaha nditọ Israel ẹyak mfọn oro mmọ ẹkefọnde mbon idụt en̄wen abiat ima oro mmọ ẹkemade Jehovah ye nti edumbet esie. Ntem, ẹma ẹteme nditọ Israel ẹte ẹkûtiene ẹnam n̄kpọ nte mme idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk, mmọ ikenyeneke ndikpebe usụn̄ utuakibuot ye oburobụt ido mmọ. (Exodus 34:11-16; Deuteronomy 7:1-4) Nnyịn n̄ko ikpenyene nditiene nda edumbet emi nsịn ke edinam. Nnyịn ikpenyene ndisana kpa nte Abasi nnyịn, Jehovah, asanade.—1 Peter 1:15, 16.

19. Didie ke ndifiọk nte Jehovah esede idiọkn̄kpọ ekeme ndikpeme ikọt esie?

¹⁹ Man okụt ke Moses ọfiọk usụn̄ imọ, Jehovah  ama anam an̄wan̄a ke imọ isisọpke iyatesịt okposụkedi imọ mîmaha idiọkn̄kpọ. Enye esinọ mme owo ini ndikpep se enye oyomde nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye se enye oyomde. Ke ini mme owo ẹkabarede esịt, Jehovah esifen idiọkn̄kpọ mmọ, edi enye isiyakke mbon oro ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ oro ẹdotde ndibọ ufen ẹbọhọ. Enye ama odụri Moses utọn̄ ete ke se nditọ Israel ẹnamde, edide eti m̀mê idiọk, ekeme nditụk nditọ nditọ mmọ. Nditịm mfiọk nnyụn̄ mma usụn̄ Jehovah idiyakke ikọt Abasi ẹduọhọ Abasi ke afanikọn̄ oro mmọ ẹdade ẹsọk idemmọ m̀mê ndikere ke Abasi ọdọduọn.

20. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ifiọk nte ikpanamde n̄kpọ ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ye mbon oro isobode ke ini ikwọrọde ikọ? (Psalm 86:11)

²⁰ Edieke afo oyomde nditịm mfiọk usụn̄ Jehovah, ka iso nam ndụn̄ọde nyụn̄ tie kere se okotde ke Bible. Nen̄ede dụn̄ọde nsio nsio edu Jehovah oro ẹnyenede ndyọ. Da akam tie kere nte afo ekemede ndikpebe Abasi nnyụn̄ nnen̄ede ndu uwem ekekem ye uduak esie. Emi ayan̄wam fi efep mme n̄kpọ iduọ, onyụn̄ anam fi ọfiọk nte akpanamde n̄kpọ ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ye nte akpan̄wamde mbon en̄wen ẹdi ẹdifiọk ẹnyụn̄ ẹma akakan Abasi nnyịn.

[Ikọ idakisọn̄]

Nso ke Afo Ekekpep?

• Ntak okoyomde Moses enyene sụn̄sụn̄ ido, ndien ntak oyomde nnyịn inyene n̄ko?

• Nso ufọn ke ndikatan̄a etop Jehovah ndien ndien nnọ Pharaoh ekenyene?

• Nso idi ndusụk n̄wọrọnda edumbet oro ẹkekpepde Moses, oro nnyịn ikpetienede ida isịn ke edinam mfịn?

• Didie ke nnyịn ikeme nditịm mfiọk mme edu Jehovah?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 21]

Moses ama otobo Pharaoh etop Jehovah ketket

[Ndise ke page 23]

Jehovah ama anam Moses ọfiọk se imọ iyomde

[Ndise ke page 24, 25]

Tie kere mme edu Jehovah