“Ọniọn̄ Etịm Ese Ikpat Isan̄ Esiemmọ”

OWO ọniọn̄ enyene usọ ye ifiọk ndise mban̄a mme n̄kpọ nnyụn̄ n̄kọk mme mfịna, enye esinam eti ubiere onyụn̄ enen̄ede enyene mbufiọk, enye enyene eti ibuot, edi asian, onyụn̄ enyene ikike. Enye idịghe owo abian̄a m̀mê owo idiọk uduak. Mme N̄ke 13:16 ọdọhọ ke “kpukpru [owo] ọniọn̄ ẹyenam n̄kpọ ke ifiọk.” Ih, ọniọn̄, m̀mê asian, edi edu oro ẹmade.

Didie ke nnyịn ikeme ndida ọniọn̄ ndu uwem ke usen ke usen? Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt edu emi ke se imekde, ke nte inamde n̄kpọ ye mbon en̄wen, ye ke usụn̄ oro inamde n̄kpọ ke ini idude ke nsio nsio idaha? Nso utịp ke mbon asian ẹnyene? Mme afanikọn̄ ewe ke mmọ ẹfep? Edidem Solomon eke Israel eset ọnọ nti ibọrọ ke mme mbụme emi, nte nnyịn ikotde ke Mme N̄ke 14:12-25. *

Da Eti Ibuot Mek Usụn̄ Fo

Enen̄ede oyom inyene ukeme ndifiọk se inende ye se ikwan̄ade man ikeme ndimek mme n̄kpọ oro ẹwụtde eti ibuot inyụn̄ ikụt unen ke uwem. Nte ededi, Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Enyene usụn̄ eke enende ke iso owo: ndien utịt esie edi usụn̄ n̄kpa.” (Mme N̄ke 14:12) Ntem, ana nnyịn ikpep ndifiọk se inen̄erede inen ye se itiede nte ke enen. Ikọ emi “usụn̄ n̄kpa” owụt ke ediwak usụn̄ abian̄a ẹdu. Kere ban̄a ndusụk n̄kpọ oro anade nnyịn ifiọk inyụn̄ ifep.

Ẹsiwak ndikpono nnyụn̄ mma mme enyene-n̄kpọ owo ye mme ọwọrọiso owo. Unen oro mmọ ẹkụtde ye okụk oro mmọ ẹnyenede ẹkeme ndinam etie nte ke usụn̄ oro mmọ ẹnamde n̄kpọ enen. Nte ededi, nso kaban̄a usụn̄ oro utọ mbon oro ẹsidade ẹnyene inyene m̀mê uwọrọiso? Ndi usụn̄ mmọ esinen kpukpru ini? Akan oro, odu ndusụk owo oro ẹnen̄erede ẹnyene ifịk ẹban̄a mme ukpepn̄kpọ ido ukpono mmọ. Edi, ndi ifịk mmọ enen̄ede owụt ke se ido ukpono mmọ ekpepde enen?—Rome 10:2, 3.

Nnyịn imekeme ndibian̄a idem nnyịn ke ndikere ke usụn̄ oro idụkde enen. Edieke ibierede n̄kpọ itiene se nnyịn ke idem nnyịn ikerede ke enen, oro ọwọrọ ke nnyịn ibuọt idem ke esịt nnyịn oro ekemede ndinọ abian̄a abian̄a ndausụn̄. (Jeremiah 17:9) Ubieresịt oro owo mînọhọ ukpep ekeme ndibian̄a nnyịn ikere ke usụn̄ oro akwan̄ade enen. Do, nso idin̄wam nnyịn imek nnennen usụn̄ uwem?

Nnyịn inyene ndisịn ifịk n̄kpep ntotụn̄ọ akpanikọ Ikọ Abasi edieke anade inyene ‘ukeme ufiọk n̄kpọ oro ẹnọde ukpep ndidiọn̄ọ se inende ye se idiọkde.’ Akan oro, ana nnyịn inọ ukeme ufiọk n̄kpọ emi ukpep ke “ndida enye nnam n̄kpọ,” utọ nte edida mme edumbet Bible nsịn ke edinam. (Mme Hebrew 5:14) Ana ikpeme mbak usụn̄ oro etiede nte enen edinam nnyịn iwọrọ ke ‘mfafaha usụn̄ oro adade owo esịm uwem.’—Matthew 7:13, 14.

Ke Ini ‘Esịt Ayatde Owo’

Ndi nnyịn imekeme ndikop inemesịt ke ini nnyịn mînyeneke emem esịtidem? Ndi imam ye unọ idem inemesịt ẹkeme ndisụhọde  ọkpọsọn̄ ubiak? Ndi owụt ọniọn̄ ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk, ndida n̄kpọsọn̄ ibọk ke idiọk usụn̄, m̀mê ndidu etịme etịme uwem man ifre uwa? Baba. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọdọhọ ete: “Owo ekeme ndikam nsak imam, edi esịt esie odu ke ubiak.”—Mme N̄ke 14:13a, NW.

Imam ekeme ndinam etie nte ke owo ikopke ubiak, edi enye ikemeke nditre ubiak. Bible ọdọhọ ke “ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ.” Ke akpanikọ, odu “ini eke ẹtuade, ye ini eke ẹsakde; ini eke ẹsemede, ye ini eke ẹnekde.” (Ecclesiastes 3:1, 4) Edieke ikade iso ndikop editịmede esịt, ana nnyịn inam n̄kpọ nditre enye, iyomde ndausụn̄ oro owụtde “ikike,” ke ini oyomde inam ntre. (Mme N̄ke 24:6) * Imam ye unọ idem inemesịt ẹnyene ufọn, edi ufọn mmọ iyọhọke ikpan̄. Solomon odụri owo utọn̄ aban̄a unọ idem inemesịt oro mîdotke ye edisịn idem n̄kaha ke unọ idem inemesịt, ọdọhọde ete: ‘Utịt idara edi nnanenyịn.’—Mme N̄ke 14:13b.

Didie ke Owo Mfiakedem ye Eti Owo Ẹyụhọ?

Edidem Israel aka iso ọdọhọ ete: “Ẹyeda usụn̄ andifiak edem ke esịt ẹyụhọ enye: edi eti owo isan̄ake kiet ye enye [“eti owo oyokop uyụhọ ke utom esie,” NW].” (Mme N̄ke 14:14) Didie ke owo mfiakedem ye eti owo ẹyụhọ ke utom mmọ?

Owo mfiakedem idọn̄ke enyịn iban̄a edinam ibat nnọ Abasi. Ntre, enye ada edinam se inende ke iso Jehovah nte ubiatini. (1 Peter 4:3-5) Utọ owo oro okop uyụhọ ke ndisịn idem mbịne inyene obụkidem. (Psalm 144:11-15a) Ke n̄kan̄ eken, se ibehede eti owo edi ndinam se inende ke enyịn Abasi. Enye ayak ndinen edumbet Abasi ẹda enye usụn̄ ke kpukpru se enye anamde. Utọ owo oro okop uyụhọ ke utom esie koro Jehovah edi Abasi esie ndien enye enen̄ede okop idatesịt ndinam n̄kpọ Andikon̄ N̄kan.—Psalm 144:15b.

Kûse “Kpukpru Ikọ ke Akpanikọ”

Solomon owụt ukpụhọde oro odude ke usụn̄ mme ọkọi ye eke mbon ọniọn̄, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ọkọi ese kpukpru ikọ ke akpanikọ: edi ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ.”  (Mme N̄ke 14:15) Imemke utom ndibian̄a owo ọniọn̄. Utu ke ndinịm kpukpru ikọ ke akpanikọ m̀mê ndiyak ekikere mbon en̄wen ada enye usụn̄, enye ada ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ. Ke ama eketịm ọfiọk kpukpru se ẹtịn̄de ẹban̄a, enye ada ifiọk oro anam n̄kpọ.

Da mbụme emi ke uwụtn̄kpọ, “Ndi Abasi Odu?” Ọkọi ekeme nditiene nnịm se ediwak owo m̀mê mme ọwọrọiso owo ẹnịmde ke akpanikọ. Ke n̄kan̄ eken, owo ọniọn̄ ada ini odụn̄ọde ọfiọk se idide akpanikọ. Enye etie ekere mme utọ itie N̄wed Abasi nte Rome 1:20 ye Mme Hebrew 3:4. Owo ọniọn̄ isọpke inyịme ekikere mme adaiso ido ukpono aban̄ade mme n̄kpọ eke spirit. Enye ‘odomo mme ikọ odudu spirit ese man okụt m̀mê mmọ ẹto Abasi.’—1 John 4:1.

Owụt eti ibuot didie ntem ndinam item emi ọdọhọde ikûnịm “kpukpru ikọ ke akpanikọ”! Mbon oro ẹnyenede mbiomo edinọ mbon en̄wen item ke esop Christian ẹnyene ndinen̄ede nnam item emi. Ana ọnọitem enen̄ede ọfiọk se iketịbede. Ana enye enen̄ede akpan̄ utọn̄ onyụn̄ okop edem iba man enye ekpekeme ndinọ eti item okûnyụn̄ ada n̄kan̄ kiet.—Mme N̄ke 18:13; 29:20.

“Ẹsua Owo Idiọk Ekikere”

Ke owụtde ukpụhọde en̄wen oro odude ke ufọt enyene-ibuot owo ye ndisịme owo, edidem Israel ọdọhọ ete: “Enyene-ibuot owo efehe ndịk, onyụn̄ ọwọn̄ọde ọkpọn̄ idiọk: edi ndisịme owo eseri iseri, onyụn̄ ọsọn̄ọ enyịn. Owo eke ọsọpde ndiyat esịt anam ndisịme: ẹnyụn̄ ẹsua owo idiọk ekikere.”—Mme N̄ke 14:16, 17.

Enyene-ibuot owo efehe utịp oro edidụk idiọk usụn̄ edidade edi. Ke ntre, enye ekpeme idem onyụn̄ ama item ekededi oro ẹnọde enye man an̄wam enye efep ndinam idiọk. Ndisịme owo ifeheke utọ ndịk oro. Sia enye ọsọn̄ọde enyịn, iseri iyakke enye ọbọ item oro mbon en̄wen ẹnọde enye. Sia enye ọsọpde iyatesịt, utọ owo oro esinam n̄kpọ ndisịme ndisịme.

Akpasarade ikọ Hebrew oro ẹkabarede “owo idiọk ekikere,” m̀mê idiọk uduak, ọwọrọ n̄kpọ iba. Se enye ekemede ndiwọrọ ke eti usụn̄ edi nti ekikere, mbufiọk m̀mê ọniọn̄. (Mme N̄ke 1:4; 2:11; 3:21) Edi se enye ekemede ndiwọrọ ke idiọk usụn̄ edi idiọk ekikere m̀mê idiọk uduak.—Psalm 37:7; Mme N̄ke 12:2; 24:8.

Edieke akpasarade ikọ Hebrew oro adade aban̄a “owo idiọk ekikere,” do ikpaha owo idem ndikụt ntak emi ẹsuade utọ owo oro. Edi ke ini ikọ emi adade aban̄a owo oro enyenede ikike, ntak ndien ẹsuade owo oro enyenede ikike? Ọfọn, ndi idịghe akpanikọ ke mbon oro mînyeneke ikike ẹsisua owo oro enyenede ikike? Ke uwụtn̄kpọ, ererimbot asua mbon oro ẹdade ikike mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹsịnde ndidi “ubak ererimbot.” (John 15:19) Ẹsisak mme uyen Christian oro ẹdade ikike mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹsịnde nditiene ubọkn̄ka mmọ ndu oburobụt uwem. Ke nditịn̄ akpanikọ, ererimbot—emi esịnede ke idak odudu Satan kpa Devil—asua ata mme andituak ibuot nnọ Abasi.—1 John 5:19.

“Mme Idiọk Owo Ẹnụhọ”

Mbon oro ẹdide asian, m̀mê ọniọn̄ ẹkpụhọde ye mme ọkọi ke usụn̄ en̄wen n̄ko. “Mme ọkọi ẹdia akpa ebiọ: edi mbon ọniọn̄ ẹyara ifiọk nte anyanya.” (Mme N̄ke 14:18) Sia mme ọkọi mînyeneke ọniọn̄, mmọ ẹmek ebiọ. Ndien emi otụk ofụri uwem mmọ. Ke n̄kan̄ eken, ifiọk ọnọ mbon ọniọn̄ uku kpa nte anyanya ọnọde edidem ukpono.

Enyene-Ọniọn̄ Edidem Solomon ọdọhọ ete: “Mme idiọk owo ẹnụhọ ke iso nti: mme anam-idiọk ẹnụhọ ke inua-otop owo edinen ido.” (Mme N̄ke 14:19) Ke nditịn̄ ke usụn̄ efen, nti owo ẹyekan mme idiọkowo ke akpatre. Kam kere ban̄a n̄kọri oro odude ke otu ikọt Abasi mfịn ye ata eti uwem oro mmọ ẹdude. Ke ini mme andibiọn̄ọ ẹkụtde mme edidiọn̄ emi Jehovah ọnọde mme asan̄autom esie mi, mmọ ‘ẹyenụhọ’ ẹnọ ndamban̄a n̄wan Jehovah eke heaven, emi nsụhọ oro ẹyetde aran ke  spirit ẹdade ẹban̄a mfịn. Ẹyenyịk mme andibiọn̄ọ ndinyịme—ke mbịghi n̄kaha ke Armageddon—nte ke ikpehe esop Abasi ke isọn̄ enen̄ede ada ke ibuot ikpehe esop Abasi ke heaven.—Isaiah 60:1, 14; Galatia 6:16; Ediyarade 16:14, 16.

‘Nditua Mme Ubuene Mbọm’

Ke etịn̄de aban̄a ndammana edu owo, Solomon ọdọhọ ete: “Idem mbọhọidụn̄ ubuene ẹsua enye: edi ọbọn̄ [“owo inyene,” NW] enyene ediwak ufan.” (Mme N̄ke 14:20) Ke akpanikọ, emi edi edu mme anana-mfọnmma owo! Sia mme owo ẹnyenede edu ibụk, mmọ ẹsima mbon inyene ẹkan mme ubuene. Okposụkedi owo inyene enyenede ediwak ufan, mmọ ẹsikpọn̄ enye ndondo oro okụk esie okụrede. Do, nte nnyịn ikpefepke ndida nneminua nnam ufan m̀mê ndinam ufan ke ntak okụk?

Nso edieke idụn̄ọrede idem nnyịn ke ofụri esịt inyụn̄ ikụt ke imesiyom uma mbon inyene inyụn̄ ise mme ubuene ke usụhọde? Do, nnyịn ikpenyene ndifiọk ke Bible obiom utọ edu oro ikpe. Enye ọdọhọ ete: “Owo eke esede mbọhọidụn̄ esie ke ndek anam idiọk: ama edi owo eke atuade mme ubuene mbọm, ọfọfọn ọnọ enye.”—Mme N̄ke 14:21.

Nnyịn ikpenyene ndikere mban̄a mbon ukụt. (James 1:27) Didie ke nnyịn ikeme ndinam emi? Ebe ke ndinọ mmọ “n̄kpọ ndida ndu uwem ke ererimbot emi,” ndien emi ekeme ndisịne okụk, udia, itie udakibuot, edisịnen̄kpọ, ye ọkpọkpọ ntịn̄enyịn. (1 John 3:17) Owo oro atuade mbon ukụt mbọm oyokop inemesịt, koro “inemesịt okpon ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.”—Utom 20:35.

N̄kpọ Etie Didie ye Mmọ?

Edumbet emi, “se ededi eke owo ọtọde, oro ke enye edinyụn̄ ọdọk” abuana owo ọniọn̄ ye ọkọi. (Galatia 6:7) Owo ọniọn̄ anam eti n̄kpọ ke adan̄aemi ọkọi ekerede ukwan̄n̄kpọ. Enyene-Ọniọn̄ Edidem Solomon obụp ete: “Nte mmọ eke ẹkerede ukwan̄-n̄kpọ iwahake ikpọn̄ usụn̄? Ih, mmọ ‘ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄.’ “Edi mmọ eke ẹkerede eti n̄kpọ ẹdi mbon mfọnido ye eke akpanikọ.” (Mme N̄ke 14:22) Abasi ye mme owo ẹsifọn ido ye mbon oro ẹnamde eti n̄kpọ.

Ke ọdọhọde ke ọkpọsọn̄ utom esinam owo oforo ke adan̄aemi n̄ken̄inua ye ifu ẹnamde owo ebuene, Solomon ọdọhọ ete: “Kpukpru orụk utom ẹnyene udori: edi ikọ inua aka ke ubuene ikpọn̄-ikpọn̄.” (Mme N̄ke 14:23) Ke akpanikọ, edumbet emi abuana utom oro nnyịn inamde ke n̄kan̄ eke spirit. Ke ini nnyịn isịnde ifịk ke utom ukwọrọikọ, nnyịn imọbọ utịp otode edimen akpanikọ Ikọ Abasi oro anyan̄ade uwem mi nsọk mbon en̄wen. Ndika iso nnam utom ukara Abasi ekededi oro ẹnọde nnyịn anam nnyịn ikop idatesịt ye uyụhọ.

Mme N̄ke 14:24 ọdọhọ ete: “Anyanya mbon eti ibuot edi inyene mmọ: edi ubọn̄ mbon ndisịme edi ebiọ.” Emi ekeme ndiwọrọ ke ọniọn̄ edi inyene oro mbon eti ibuot ẹsịnde ukeme ndinyene, ndien enye edi anyanya mmọ. Ke n̄kan̄ eken, mbon ndisịme ẹkọ ebiọ ikpọn̄-ikpọn̄. N̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ke n̄ke emi ekeme ndiwọrọ n̄ko ke “inyene edi n̄kpọmbana ọnọ mbon oro ẹdade enye ẹnam n̄kpọ edifọn edifọn . . . [ke adan̄aemi] mbon ndisịme ẹkọde ebiọ ikpọn̄-ikpọn̄.” Se ededi oro n̄ke emi ọwọrọde, n̄kpọ ọfọn ye owo eti ibuot akan ndisịme owo.

Edidem Israel ọdọhọ ete: “Ntiense akpanikọ anyan̄a ukpọn̄ edi ntiense abian̄a osu nsu.” (Mme N̄ke 14:25) Okposụkedi emi esinen̄erede etịbe ke ikpe, kere ban̄a ebuana oro enye enyenede ye utom ukwọrọikọ nnyịn. Utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mbet abuana editie ntiense nnọ akpanikọ oro odude ke Ikọ Abasi. Ikọ ntiense oro osio mbon oro ẹnyenede eti esịt ke ufụn nsunsu ido ukpono onyụn̄ anyan̄a mme owo. Ebe ke ndinọ ntịn̄enyịn kpukpru ini ke idem nnyịn ye ke ukpepn̄kpọ nnyịn, nnyịn iyanyan̄a idem nnyịn ye mbon oro ẹkopde uyo nnyịn. (1 Timothy 4:16) Nte nnyịn ikade iso ndinam emi, ẹyak nnyịn idu ke mben̄eidem ndida ọniọn̄ nnam n̄kpọ ke kpukpru ikpehe uwem nnyịn.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 18]

Nnyịn inyene ndisịn ifịk n̄kpep ntotụn̄ọ akpanikọ Ikọ Abasi edieke anade ‘idiọn̄ọ se inende ye se idiọkde’

[Ndise ke page 18]

Ndi edisịn idem mbịne inyene obụkidem anam owo enen̄ede okop idatesịt?