“Ẹmen N̄kpa ke Nsinsi”

KERE nte ekpetiede fi ke idem ndikot n̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro ẹwetde ibuotikọ eke enyọn̄ emi utu ke enye oro aban̄ade ekpri n̄kaiferi oro okowotde idem. Edi akpanikọ, akananam idụhe n̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro ẹwetde utọ ikọ emi. Nte ededi, ẹwet ikọ eke enyọn̄ emi ke Bible, kpa n̄wed oro ebịghide ke ediwak tọsịn isua.

Ẹnen̄ede ẹnam se n̄kpa edide an̄wan̄a ke Bible. N̄ko-n̄ko, Bible etịn̄ ntak emi nnyịn ikpade ye se idide idaha mme akpan̄kpa, onyụn̄ owụt ke idotenyịn odu ọnọ mbonima nnyịn oro ẹma ẹkekpan̄a. Ke akpatre, enye etịn̄ aban̄a n̄wọrọnda ini oro ẹditọtde ẹte: “Ẹmen n̄kpa ke nsinsi.”—1 Corinth 15:54.

Bible ada ikọ oro mme owo ẹmehede anam n̄kpa an̄wan̄a utu ke enye oro ọsọn̄de owo ndifiọk. Ke uwụtn̄kpọ, Bible esiwak ndimen n̄kpa ndomo ye ‘edide idap,’ onyụn̄ ọdọhọ ke mme akpan̄kpa ‘ẹde ke n̄kpa.’ (Psalm 13:3; 1 Thessalonica 4:13; John 11:11-14) Ẹkot n̄kpa n̄ko “asua.” (1 Corinth 15:26) Ke edide akpan n̄kpọ akan, Bible anam nnyịn ifiọk ntak emi n̄kpa etiede nte idap, ntak emi mme owo ẹsikpan̄ade, ye nte ẹdikande asua emi ke akpatre.

Ntak Emi Owo Esikpade?

Akpa n̄wed Bible obụk nte Abasi akanamde akpa owo oro Adam, onyụn̄ ọnọ enye ebietidụn̄ emi ekedide Paradise. (Genesis 2:7, 15) Ke ini ẹkebotde Adam, ẹma ẹnọ enye utom ndinam, ọkọrọ ye akpan ibet kiet. Abasi ama asian Adam aban̄a akpan eto kiet ke In̄wan̄ Eden, ete: “Kûdia ke esịt: koro ke usen eke afo adiade ke esịt afo ayakpa n̄kpa.” * (Genesis 2:17) Ntem, Adam ama ọfiọk ke imọ imekeme ndikpa n̄kpa. N̄kpa ekedi utịp edibiat ibet Abasi.

 Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ ke Adam ye Eve n̄wan esie ẹma ẹsọn̄ ibuot. Mmọ ẹma ẹkokoi ẹfụmi ndinam uduak Andibot mmọ, ẹnyụn̄ ẹdọk se mmọ ẹketọde. Ke ini enye akasiande mmọ utịp idiọkn̄kpọ mmọ, Abasi ọkọdọhọ ete: “Koro afo edide ntan, oyonyụn̄ afiak ke ntan.” (Genesis 3:19) Mmọ ẹma ẹnyene akwa ndo—kpa unana mfọnmma. Unana mfọnmma, m̀mê idiọkn̄kpọ mmọ ama ada esịm n̄kpa.

Adam ye Eve ẹma ẹyak ndo m̀mê idiọkn̄kpọ emi ẹnọ nditọ mmọ, kpa ofụri ubonowo. Ke nditịn̄ ke usụn̄ en̄wen, enye eketie nte udọn̄ọ oro ẹdade-da ẹmana. Adam ama ataba ifet edidu uwem nsinsi onyụn̄ ayak unana mfọnmma ọnọ nditọ esie. Ubonowo ama odụk ufụn ọnọ idiọkn̄kpọ. Bible ọdọhọ ete: “Ntak edi oro, kpa nte idiọkn̄kpọ okotode owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ otode ke idiọkn̄kpọ oro odụk, ndien n̄kpa atara esịm kpukpru owo koro kpukpru mmọ ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.”—Rome 5:12.

‘Idiọkn̄kpọ Ama Odụk Ererimbot’

Owo ikemeke ndida ukwak use n̄kpri n̄kpọ n̄kụt ndo, m̀mê idiọkn̄kpọ, oro ikadade-da imana. “Idiọkn̄kpọ” edi mbiara ido ye mbiara idaha eke spirit oro akpa ete ye eka nnyịn ẹkeyakde ẹnọ nnyịn, ndien enye ada ndiọi utịp edi. Nte ededi, Bible owụt ke Abasi anam ndutịm ndisio idiọkn̄kpọ mfep. Apostle Paul anam an̄wan̄a ete: “N̄kpọ eyenutom idiọkn̄kpọ edi n̄kpa, edi enọ oro Abasi ọnọde edi nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.” (Rome 6:23) Ke akpa leta oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Corinth, enye ama adian un̄wọn̄ọ oro ekenen̄erede enyene se ọwọrọde ọnọ enye, ete: “Kpa nte otode ke Adam kpukpru owo ẹkpan̄a, kpasụk ntre ke Christ ẹyenam kpukpru owo ẹdu uwem.”—1 Corinth 15:22.

Nte an̄wan̄ade, Jesus Christ enyene akpan udeme ke ndisio n̄kpa ye idiọkn̄kpọ mfep. Enye ọkọdọhọ ke imọ ikedi isọn̄ ndinọ ‘ukpọn̄ imọ nte ufak ke ibuot ediwak owo.’ (Matthew 20:28) Ẹkeme ndimen idaha emi ndomo ye owo oro mbon n̄wo ẹmụmde ke odudu, emi owo mîkemeke ndisana nyak ibọhọke ẹkpe akpan ekọmurua. Ke idaha enye emi, mfọnmma uwem Jesus edi ufak oro ekemede ndinam nnyịn ibọhọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. *—Utom 10:39-43.

Abasi ama ọnọ ufak oro ke ndinam Jesus edi isọn̄ ediwa uwem esie. “Abasi ama enen̄ede ama ererimbot tutu enye ọnọ ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye enye . . . enyene nsinsi uwem.” (John 3:16) Mbemiso Christ akawade uwem esie, enye ama ‘etie ntiense ọnọ akpanikọ.’ (John 18:37) Ke ini enye akanamde an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ esie, enye ama esida mme ifet oro ndusụk n̄kpọntịbe ẹkebererede owụt se n̄kpa enen̄erede edi.

“Ekpri Eyenan̄wan Emi . . . Edede”

Jesus ama ọfiọk se n̄kpa edide ke ini enye okodude ke isọn̄. Enye ama esifụhọ ke ini atabade mme owo oro enye ekemehede, enye ama onyụn̄ enen̄ede ọfiọk ke ẹyesịbe uwem imọ nte nsek ukọm. (Matthew 17:22, 23) Etie nte Lazarus edima ufan Jesus akakpa ọfiọn̄ ifan̄ mbemiso ẹkewotde Jesus. N̄kpa  Lazarus anam nnyịn ifiọk nte Jesus akadade n̄kpa.

Ibịghike ke ẹma ẹkesian enye ke Lazarus akpa, Jesus ọkọdọhọ ete: “Lazarus ufan nnyịn aka ndiduọk odudu, edi ami m̀mọ̀n̄ nnam isan̄ n̄ka do man n̄kedemede enye ke idap.” Mme mbet ẹkekere ke edieke edide Lazarus ọduọk odudu, do enye oyokop nsọn̄idem. Ntre Jesus ama ọdọhọ mmọ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Lazarus ama akpa.” (John 11:11-14) Nte an̄wan̄ade, Jesus ama ọfiọk ke n̄kpa etie nte idap. Okposụkedi ekemede ndisọn̄ nnyịn ndifiọk se n̄kpa edide, nnyịn imọfiọk se idap edide. Ke ini idede idap, nnyịn isifiọkke m̀mê ini ebe m̀mê ibehe, isinyụn̄ ifiọkke se itịbede, koro nnyịn ifiọkke baba n̄kpọ kiet ke ekpri ibio ini oro idede. Bible ọdọhọ ke idaha mme akpan̄kpa etie ntre. Ecclesiastes 9:5 ọdọhọ ete: “Ama edi mme akpa-n̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet.”

Jesus ekemen n̄kpa odomo n̄ko ye idap koro ẹkeme ndida odudu Abasi nnam mme akpan̄kpa ẹdemede ke n̄kpa. Ini kiet, Jesus ama aka ekese ubon kiet emi ekenen̄erede okop mfụhọ ke ntak emi ekpri eyenan̄wan mmọ akakpade. Jesus ama ọdọhọ mmọ ete: “Ekpri eyenan̄wan emi ikpaha-kpa, edi enye edede.” Ekem enye ama asan̄a ekpere ekpri eyenan̄wan oro onyụn̄ omụm enye ubọk, ndien enye “adaha ke enyọn̄.” Ke ikọ efen, ekpri eyenan̄wan oro ama eset.—Matthew 9:24, 25.

Jesus ama anam Lazarus ufan esie eset n̄ko. Edi mbemiso enye akanamde utịben̄kpọ oro, enye ama ọdọn̄ Martha eyeneka Lazarus esịt, ọdọhọde ete: “Eyeneka fo eyeset.” Martha ama ọbọrọ uko uko ete: “Mmọfiọk nte enye eyeset ke ini ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” (John 11:23, 24) Enye ama enen̄ede odori enyịn ke ẹyenam kpukpru mme asan̄autom Abasi ẹset ke ini iso.

Nso ke ediset ke n̄kpa enen̄erede ọwọrọ? Ikọ Greek oro adade ọnọ “ediset ke n̄kpa” (a·naʹsta·sis) ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “edidaha nda.” Enye ada aban̄a akpan̄kpa ndidaha nda. Ekeme ndisọn̄ ndusụk owo ndinịm emi ke akpanikọ, edi ke Jesus ama eketịn̄ ke mme akpan̄kpa ẹyekop uyo imọ, enye ama ọdọhọ ete: “Ẹkûyak idem akpa mbufo.” (John 5:28) Mme owo oro Jesus ke idemesie akanamde ẹset ke ini enye okodude ke isọn̄ anam nnyịn ibuọt idem ke un̄wọn̄ọ Bible oro ọdọhọde ke mme akpan̄kpa oro Abasi etide ẹyedemede ke anyan “idap” oro mmọ ẹdede. Ediyarade 20:13 etịn̄ se iditịbede ete: “Inyan̄ asana mme akpan̄kpa oro ẹdude mmọ ke esịt ayak, n̄kpa ye Hades [udi ofụri ubonowo] ẹnyụn̄ ẹsana mme akpan̄kpa emi ẹdude mmọ ke esịt ẹyak.”

Ndi mme akpan̄kpa oro ẹdinamde ẹset ẹyefiak ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpan̄a nte Lazarus? Idịghe uduak Abasi edi oro. Bible ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ke ini ke edi oro ‘n̄kpa mîdidụhe aba,’ ntre owo ndomokiet idikọrike isọn̄ inyụn̄ ikpa.—Ediyarade 21:4.

N̄kpa edi asua nnyịn. Ubonowo enyene ediwak asua en̄wen, utọ nte udọn̄ọ ye usọn̄, emi ẹsinamde nnyịn ikụt ndutụhọ n̄ko. Abasi ọn̄wọn̄ọ ndision̄o kpukpru mmọ mfep, ndien ke akpatre enye oyosobo akakan asua ubonowo efep. Bible ọdọhọ ete: “Ẹyesobo n̄kpa ẹfep nte akpatre asua.”—1 Corinth 15:26.

Ke ini un̄wọn̄ọ emi edisude, ubonowo oyodu mfọnmma uwem oro idiọkn̄kpọ ye n̄kpa mîtịmekede. Mbemiso ini oro, nnyịn imekeme  ndibọ ndọn̄esịt sia ifiọkde ke mbonima nnyịn oro ẹma ẹkekpan̄a ẹduọk odudu, ndien edieke mmọ ẹsịnede ke otu mbon oro Abasi editide, Abasi ayanam mmọ ẹset ke edikem ini esie.

Ndifiọk Se N̄kpa Edide Anam Uwem Enyene Se Ọwọrọde

Ndinen̄ede mfiọk se n̄kpa edide ye idotenyịn oro odude ọnọ mme akpan̄kpa ekeme ndikpụhọde nte nnyịn isede uwem. Ian oro iketịn̄de iban̄a ke ibuotikọ oro ekebemde iso, ama ekpep se Bible etịn̄de aban̄a n̄kpa ke ini enye okodude ke iduọk isua 20. Enye ọdọhọ ete: ‘Mma nsikere ke ekeme ndidi enyene ebiet emi ete mi odude. Ntre esịt ama ọdiọk mi akpa ini oro n̄kekpepde ke enye akam edede ke n̄kpa.’ Nte ededi, ke ini Ian okokotde en̄wọn̄ọ oro Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam mme akpan̄kpa ẹset, esịt ama enen̄ede adat enye ndifiọk ke imọ imekeme ndifiak n̄kụt ete imọ. Enye ọdọhọ ete: “Ata akpa ini oro esịt akanade mi sụn̄ ekedi oro.” Ian ndinen̄ede mfiọk se n̄kpa edide ama anam enye enyene emem esịtidem emi akanamde ekikere esie ana sụn̄.

Clive ye Brenda ẹma ẹtaba Steven, eyen mmọ oro ekedide isua 21, ke enyene-ndịk unọmọ ubomisọn̄ oro iketịn̄de iban̄a ke ibuotikọ oro ekebemde iso. Okposụkedi mmọ ẹkefiọkde se Bible etịn̄de aban̄a n̄kpa, mmọ ẹkesụk ẹfofụhọ ẹban̄a mbabuat n̄kpa eyen mmọ. Idem n̄kpọ, n̄kpa edi asua, ndien enye esinen̄ede abiak owo. Ifiọk N̄wed Abasi oro mmọ ẹnyenede ẹban̄a idaha mme akpan̄kpa ama osụhọde mfụhọ mmọ sụn̄sụn̄. Brenda ọdọhọ ete: “Nnyịn ndifiọk se n̄kpa edide ọmọdọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ an̄wam nnyịn ika iso ke uwem. Nte ededi, idụhe usen oro nnyịn mîkereke iban̄a ini emi Steven edidemerede ke ọkpọsọn̄ idap esie.”

“N̄kpa, Ifọt Fo Enye?”

Nte an̄wan̄ade, ndifiọk idaha mme akpan̄kpa ekeme ndin̄wam nnyịn inyene ekikere oro adade ukem ukem iban̄a uwem. Ikpanaha n̄kpa ayan̄a nnyịn ifiọk. Nnyịn imekeme ndikop inem uwem inyụn̄ iyakke ndịk n̄kpa akan nnyịn ubọk. Ndifiọk ke ẹyenam nnyịn iset edieke ikpade iyakke nnyịn isịn idem idia uwem, ke ntak oro ikerede ke “uwem omụhọ akaha.” Ndifiọk ke mbonima nnyịn oro Abasi editide ẹdede ẹnyụn̄ ẹbet ẹnam mmimọ iset ekeme ndidọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ anam nnyịn inyene udọn̄ ndika iso ndu uwem.

Ih, nnyịn imekeme ndinen̄ede ndori enyịn mban̄a ini oro Jehovah Abasi, kpa Andinọ uwem, edimende n̄kpa ke nsinsi. Nso edidiọn̄ ke edidi ntem ndidu uwem n̄kụt ini oro idikemede ndibụp nte enende ete: “N̄kpa, edikan fo enye? N̄kpa, ifọt fo enye?”—1 Corinth 15:55.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 5]

Nsọn̄ibuot Adam ye Eve ama ada n̄kpa edi

[Ndise ke page 6]

Jesus ama omụm eyenan̄wan emi akakpade ubọk, eyenan̄wan oro adaha ada

[Ndise ke page 7]

Ediwak owo ẹtie ẹbet ini oro mbonima mmọ oro ẹma ẹkekpan̄a ẹdidemerede ke idap nte Lazarus