Enyene-Ndịk Utịp N̄kpa

“EYEN ISUA ITIOKIET OWOT IDEM.” Akpa-owo-idem ibuotikọ emi akaban̄a enyene-ndịk n̄kpa ekpri n̄kaiferi emi ekerede Jackie. Ikebịghike udọn̄ọ okowot eka esie. Mbemiso Jackie ọkọfrọde odụk iso tren, enye ama asian nditọeka esie ete ke imọ iyom ‘ndikabade ndi angel man ikodu ye eka mmimọ.’

Ian ekedi isua 18 ke ini enye ekekpede oku ufọkabasi mmọ ubọk ete asian imọ ntak emi kansa okowotde ete imọ. Oku oro ama ọdọhọ ke sia ete Ian ekedide eti owo, ke Abasi okoyom enye edidu ye imọ ke heaven. Ke ama okokop utọ ikọ emi, Ian ikoyomke ndidiọn̄ọ utọ Abasi oro abakde ibak ntre. Sia eketiede Ian nte ke uwem inyeneke se ọwọrọde, enye ama esịn idem ke udia uwem. Ntre, enye ama esịn idem ada n̄kpọsọn̄ mmịn, n̄kpọsọn̄ ibọk, onyụn̄ anam oburobụt ido. Enye ikekemeke aba ndikara uwem esie.

‘Mme Odu-Uwem Ẹfiọk Ẹte ke Mmimọ Inyene Ndikpa’

N̄kpọntịbe mbiba emi ẹwụt nte n̄kpa ekemede nditịmede uwem mme owo, akpan akpan edieke enye adade owo ke unana idotenyịn. Edi akpanikọ ke kpukpru nnyịn imọfiọk ikọ Bible emi: ‘Mme odu-uwem ẹfiọk ẹte ke mmimọ inyene ndikpa.’ (Ecclesiastes 9:5) Edi ediwak owo imaha ndinịm ke usen kiet mmimọ iyakpa. Nso kaban̄a fi? Mme n̄kpọ oro ẹdade ini ye ntịn̄enyịn nnyịn ẹnen̄ede ẹwak tutu nnyịn isitịghi ke owo esikpa.

The World Book Encyclopedia ọdọhọ ke “ata ediwak owo ẹfehe n̄kpa inyụn̄ idomoke-domo ndikere mban̄a enye.” Kpa ye oro, enyene-ndịk mbabuat n̄kpọntịbe m̀mê udọn̄ọ n̄kpa ekeme ndinam isọsọp inyịme ke owo ikemeke ndifehe mbọhọ n̄kpa. Mîdịghe, ndidụk edinam edibụk ufan m̀mê iman ekeme ndinam nnyịn iti se idiwọrọde kpukpru nnyịn.

Kpa ye oro mme owo ẹsituan̄ade ke itie ubụkowo, mmọ ẹsiwak ndidọhọ ẹte: “Owo ikemeke ndinyan̄a, mmanyan̄a ọdọduọhọ ke obu; ana uwem aka iso.” Edi akpanikọ, ana uwem aka iso. Ke nditịm ntịn̄, isua ekeme ndibe nte mbio ibokpot ndien ibịghike usọn̄ ada afanikọn̄ esie edi. Ke utọ ini oro, n̄kpa edida ke enyịnusụn̄. N̄kpa ada ediwak nti ufan, anamde edinam ubụkowo awawak. Ntem, ediwak mbonusọn̄ ẹsiwak ndibụp mbụme oro etịmerede owo ekikere mi: “Okịm m̀mê edidi ini ewe?”

N̄kpọ Oro Ayan̄ade Owo ifiọk

Okposụkedi owo ndomokiet mîfan̄ake ke owo esikpa, se itịbede ke owo ama akakpa ekeme ndiyan̄a mme owo ifiọk. Ediwak ekikere oro ẹtuahade-tuaha ye kiet eken ẹkeme ndinam mbon eyịghe ẹse n̄kpọ emi nte ikpîkpu eneni aban̄ade n̄kpọ oro owo mîfiọkke. Mbon oro ẹnyenede in̄wan̄-in̄wan̄ ekikere ẹkeme ndidọhọ ke sia uwem mîdịghe iba, ke akpana afo adia uwem nte ekekeme.

Ke edide isio ye oro, mbon en̄wen inịmke ke n̄kpa edi utịt kpukpru n̄kpọ. Kpa ye oro, mmọ  isitịmke ifiọk se isitịbede ke owo ama akakpa. Ndusụk owo ẹkere ke ima ikpa, ke iyaka iso idu uwem ke ebiet oro idikopde inemesịt ke nsinsi, ke adan̄aemi mbon en̄wen ẹkerede ke mmimọ iyafiak ididu uwem ke ini iso, eyedi nte isio isio owo.

Mme iman oro n̄kpa adade mbonima mmọ ẹsibụp idemmọ ẹte: “Mme akpan̄kpa ẹdu ke m̀mọ̀n̄?” Ediwak isua emi ẹkebede, n̄ka mbre bọl kiet ẹma ẹka ndibre bọl, ke mbuari ubomisọn̄ mbiomo ama awat editọ bọs oro mmọ ẹkedụkde onụk esịn ke ikọt. Owo ition ke otu n̄ka mbre bọl oro ẹma ẹkpan̄a. Eka kiet emi eyeneren esie akakpade ke unọmọ oro ikopke idem inem tọn̄ọ eyen esie akakpa. Enye esịn ofụri ukeme ndifiọk ebiet oro eyen esie odude. Enye esika udi eyen esie kpukpru ini eketịn̄ ikọ ke ọkpọsọn̄ uyo ye eyen esie ke ediwak hour. Enye esiseme ete: “Nsụk n̄kemeke ndinịm ke owo isikaha iso idu uwem ke ama akakpa, edi mfiọkke m̀mê edi ntre.”

Nte an̄wan̄ade, nte nnyịn isede n̄kpa ekeme nditụk uwem nnyịn idahaemi. Ediwak mbụme ẹdemerede ke ini ikerede iban̄a nte mme owo ẹsinamde n̄kpọ ẹban̄a n̄kpa. Kere nte ọkpọbọrọde mme mbụme emi. Ndi akpana ifre iban̄a n̄kpa inyụn̄ ikere iban̄a uwem kpọt? Ndi akpana iyak ndịk n̄kpa anam nnyịn ikûkop inemesịt? Ndi ana iman oro ọduọkde owo ima esie ke n̄kpa atak ke ndikekere m̀mê owo ima imọ odu ke m̀mọ̀n̄? Ndi n̄kpa enyene ndika iso nyan̄a owo ifiọk?