Mbon Mennonite Ẹyom Akpanikọ Bible

USENUBỌK kiet ke November 2000, mme isụn̄utom Mme Ntiense Jehovah ke Bolivia ẹma ẹnyụn̄ọ ke window ekpri ufọk mmọ ẹkụt iren ye iban oro idem ẹkenyekde nte ẹdade ke inuaotop mmọ. Ke ini mme isụn̄utom emi ẹkebererede inuaotop, akpa ikọ oro ọkọwọrọde isenowo emi ke inua ekedi: “Nnyịn iyom ndifiọk akpanikọ Bible.” Isenowo emi ẹkedi Mbon Mennonite. Irenowo ẹkesịne ọfọn̄ ẹkotde overall, iban ẹsịne obubịt apron; ndien mmọ ẹma ẹneme nneme ke otu idemmọ ke usem German. Mmọ ẹma ẹkop ndịk ẹnyụn̄ ẹyep ndien ndien m̀mê owo ke eketiene mmimọ. Kpa ye oro, ke ini mmọ ẹkeyomde ndidụk ufọk, eren kiet ama ọdọhọ ete: “Nyom ndifiọk mbon oro ẹsikotde Abasi ke enyịn̄.”

Ke mmọ ẹma ẹkedụk esịtufọk, ẹma ẹkama mmọ isen, ntre mmọ ikokopke aba ndịk. Mmọ ẹketo nsannsan obio-in̄wan̄ ẹdi. Ẹma ẹsinọ Enyọn̄-Ukpeme ẹsọk mmọ ke isua itiokiet. Mmọ ẹma ẹbụp ẹte: ‘Ndi edi akpanikọ ke Paradise oyodu ke isọn̄?’ Mme Ntiense emi ẹma ẹwụt mmọ ibọrọ ke Bible. (Isaiah 11:9; Luke 23:43; 2 Peter 3:7, 13; Ediyarade 21:3, 4) Mennonite kiet ama ọdọhọ mbon eken ete: “Omokụt do! Edi akpanikọ. Paradise oyodu mi ke isọn̄. Mbon en̄wen ẹma ẹka iso ẹdọhọ ẹte: “Etie nte imokụt akpanikọ.”

Mmanie ẹdi Mbon Mennonite? Nso ke mmọ ẹnịm ke akpanikọ? Man ibọrọ mme mbụme emi, ana iti se iketịbede ke ọyọhọ isua ikie 16.

Mmanie Ẹdi Mbon Mennonite?

Ke iduọk isua 1500, akwa n̄kọri oro ẹkenamde ke edikabade ye edimịn̄ Bible ke mme ọsọ usem Europe ama anam mbon Europe ẹfiak ẹnyene udọn̄ ndikpep Bible. Martin Luther ye Mme Anam Ukpụhọde eken ẹma ẹsịn ediwak ukpepn̄kpọ Ufọkabasi Catholic. Kpa ye oro, mme ufọkabasi Protestant oro mmọ ẹkesiakde ẹkesụk ẹsọsọn̄ọ ẹyịre ke mme edinam oro mîkemke ye Bible. Ke uwụtn̄kpọ, ata ediwak mmọ ẹma ẹyom ẹnịm nseknditọ baptism. Nte ededi, ndusụk mbon oro ẹkedụn̄ọrede ẹyom akpanikọ Bible ẹma ẹdifiọk ke owo akabarede edi andibuana ke esop Christian n̄kukụre ke enye ama akanam ubiere oro ọkọn̄ọde ke ifiọk mbemiso ẹnịmde enye baptism. (Matthew 28:19, 20) Ifịk ifịk mme ọkwọrọikọ oro ẹkenịmde emi ke akpanikọ ẹma ẹtọn̄ọ ndisan̄a ke mme obio ye mme obio-in̄wan̄ n̄kpep mme owo Bible,  nnyụn̄ nnịm ikpọ owo baptism. Ntem, ẹkekot mmọ Mbon Anabaptist, ọwọrọde “mbon oro ẹfiakde ẹnịm mme owo baptism.”

Menno Simons, oku Catholic ke obio Witmarsum ke edere Netherlands, ama aka ebịne Mbon Anabaptist okoyom akpanikọ. Ke 1536, enye ama esịbe kpukpru ebuana ye Ufọkabasi Catholic ndien emi ama anam ufọkabasi ebịn ikọt oyom enye. Ke 1542, Akwa Edidem Charles V emi akakarade Edisana Obio Ukara Rome ama ọn̄wọn̄ọ ndinọ owo oro edimụmde Menno guilder 100. Nte ededi, Menno ama etịm ndusụk Mbon Anabaptist ọdọn̄ ke mme esop. Ikebịghike, ẹkedi ẹdidiọn̄ọ enye ye mme anditiene enye nte Mbon Mennonite.

Mbon Mennonite Mfịn

Nte ini akakade, ọkpọsọn̄ ukọbọ ama anam ediwak tọsịn Mbon Mennonite ẹkpọn̄ Edem Usoputịn Europe ẹka Edem Edere America. Mmọ ẹma ẹnyene ifet do ndika iso nyom akpanikọ nnyụn̄ ntan̄a etop mmọ nnọ mbon en̄wen. Edi mmọ ikenyeneke aba ọkpọsọn̄ ifịk oro mme ete ete mmọ ẹkenyenede ẹban̄a ukpepn̄kpọ Bible ye edikwọrọ ikọ an̄wan̄wa. Ediwak ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke mme ukpepn̄kpọ oro mîdụhe ke Bible, utọ nte Abasi-Ita-ke-Kiet, ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, ye hell ikan̄. (Ecclesiastes 9:5; Ezekiel 18:4; Mark 12:29) Mfịn, mme isụn̄utom Mennonite ẹnen̄ede ẹwụk ntịn̄enyịn ke edinọ mme owo usọbọ nnyụn̄ nnam ufọn nnọ mbio obio utu ke ndikwọrọ ikọ.

Ẹdọhọ ke n̄kpọ nte Mbon Mennonite 1,300,000 ẹdu idahaemi ke idụt 65. Kpa ye oro, Mbon Mennonite eyomfịn ẹseme ẹban̄a nte mmọ mîdianake kiet, kpa nte Menno Simons ekesemede. Ke ini akpa ekọn̄ ererimbot, nsio nsio ekikere oro mmọ ẹkenyenede ẹban̄a ekọn̄ oro ama esịn akwa ubahade ke otu mmọ. Ediwak Mbon Mennonite oro ẹkedụn̄de ke Edem Edere America ẹma ẹsịn ndidụk ekọn̄ ke mme ntak oro ẹkọn̄ọde ke Bible. Edi n̄wed oro An Introduction to Mennonite History ọdọhọ ete: “Ufọkabasi Mennonite eke Edem Usoputịn Europe ẹkesịn ndidụk ekọn̄ ke eset kpọt.” Mfịn, ndusụk otu Mbon Mennonite ẹtiene usụn̄ unam n̄kpọ eyomfịn ke akamba m̀mê ekpri udomo. Ndusụk mmọ ẹsụk ẹdada ukwak utu ke n̄kpaha ẹkpaha ọfọn̄ mmọ, ẹnyụn̄ ẹkere ke ikpanaha irenowo ẹkporo ntan̄ebek mmọ.

Ndusụk otu Mbon Mennonite oro ẹbierede ndida san̄asan̄a n̄kpọn̄ ererimbot eyomfịn, ẹwọrọ ẹkedụn̄ ke mme ebiet oro ukara n̄kann̄kụk ẹnyịmede mmọ ẹdụn̄ ye unana mbon en̄wen ndinọhọ ke mbubehe mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke Bolivia, n̄kpọ nte Mbon Mennonite 38,000 ẹdụn̄ ke mme nsannsan obio-in̄wan̄, ndien obio-in̄wan̄ kiet kiet enyene isio isio ibet ido uwem. Ndusụk obio-in̄wan̄ ẹkpan mme owo ndiwat ubomisọn̄, edi ẹnyịme ẹwat enan̄-mbakara ye ukpatn̄kpọ oro enan̄-mbakara odụride. Ndusụk obio-in̄wan̄ ẹkpan mme owo ndinyene ekebe ukopikọ ye TV, ẹnyụn̄ ẹkpan ikwọ. Ndusụk ẹkam ẹkpan edikpep usem idụt oro mmọ ẹdụn̄de. Ọtọin̄wan̄ kiet ọkọdọhọ ete: “Mme pastọ inyịmeke nnyịn ikpep usem Spanish man otodo mmọ ẹka iso ẹkara nnyịn.” Ediwak mmọ ẹkere ke ẹfịk mmimọ ẹkaha ẹnyụn̄ ẹkop ndịk ke ẹkeme ndisio mmimọ mfep ke otu Mbon Mennonite—ndiọkn̄kan n̄kpọ oro ekemede nditịbe nnọ owo oro akanam mîdụn̄ke ye mme owo oro mîdịghe Mbon Mennonite.

Nte Ẹketọde N̄kpasịp Akpanikọ

N̄kpọ okosụk etie ntem ke ini Johann owo Mennonite okokụtde Enyọn̄-Ukpeme kiet ke ufọk mbọhọidụn̄ esie. Ubon Johann ẹma ẹwọrọ ke Canada ẹka Mexico ndien ekem ẹwọrọ ẹka Bolivia. Edi Johann ama esiyom un̄wam kpukpru ini ndifiọk akpanikọ Bible. Enye ama ọdọhọ ẹnọ imọ magazine oro.

 Ekem, ke adan̄aemi Johann akakade obio ndinyam mbun̄wụm in̄wan̄, enye ama asan̄a ekpere Ntiense kiet emi ọkọnọde mme owo Enyọn̄-Ukpeme ke urua. Ntiense oro ama eteme enye isụn̄utom kiet oro ekesemde usem German; ndien ikebịghike ẹma ẹsinọ Enyọn̄-Ukpeme usem German ẹsọk enye. Mme ubon ke obio-in̄wan̄ mmọ ẹma ẹsitịn̄ enyịn ẹkpep nsiondi kiet kiet ekem ẹyak ẹnọ ubon efen tutu magazine oro awaha. Ndusụk ini mme ubon ẹma ẹsitie ọtọkiet ẹkpep Enyọn̄-Ukpeme ẹnyụn̄ ẹkot mme itien̄wed Bible oro ẹsiakde ẹsịn tutu esịm ufọt okoneyo. Johann ama enịm ke Mme Ntiense Jehovah ẹdi mbon oro ẹdianade kiet ẹnam uduak Abasi ke ofụri isọn̄. Mbemiso Johann akakpade, enye ama ọdọhọ n̄wan ye nditọ esie ete: “Ẹkot Enyọn̄-Ukpeme kpukpru ini. Enye ayan̄wam mbufo ẹfiọk Bible.”

Ndusụk mbonubon Johann ẹma ẹtọn̄ọ nditịn̄ se mmọ ẹkekpepde ke Bible nnọ mbọhọidụn̄. Mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: ‘Owo idisoboke isọn̄. Utu ke oro, Abasi ayanam enye edi Paradise. Abasi isinyụn̄ itụhọkede mme owo ke hell.’ Ikebịghike, mme pastọ ufọkabasi ẹma ẹkop nneme emi ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke imọn̄ isio ubon Johann ifep ke otu Mbon Mennonite edieke mmọ mîtreke utọ nneme oro. Ekem, ke ini ubon kiet ekenemede aban̄a nte mme adaidaha ufọkabasi Mennonite ẹkefịnade mmimọ, akparawa kiet ama ọdọhọ ete: “Mfiọkke ntak emi nnyịn ifịnade idem iban̄a mme adaidaha ufọkabasi nnyịn. Kpukpru nnyịn imọfiọk ido ukpono akpanikọ, edi nnyịn imaha ndinam n̄kpọ ndomokiet.” Ikọ emi ama otụk ete akparawa oro. Ikebịghike, owo duop ke otu mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndisan̄a ndịbe ndịbe nyom Mme Ntiense Jehovah ẹnyụn̄ ẹdisịm ufọk mme isụn̄utom oro iketịn̄de iban̄a.

Ke ndan̄nsiere, mme isụn̄utom oro ẹma ẹka ẹkese mbufa ufan mmọ ke obio-in̄wan̄. Ubomisọn̄ mmọ ekedi n̄kukụre ubomisọn̄ ke usụn̄ oro. Nte mmọ ẹkewatde sụn̄sụn̄ ẹbe ukpatn̄kpọ oro enan̄-mbakara odụride, idem ama akpa mmọ ke ini mmọ ẹkụtde mbon obio-in̄wan̄ oro, kpa ntre n̄ko ke idem akakpa mbon obio-in̄wan̄ oro ndikụt mmọ. Ikebịghike, mme isụn̄utom emi ẹma ẹdisịm ufọk Mbon Mennonite oro ẹnyụn̄ ẹsụhọde ẹtetie ye mmọ mboduop, emi ẹkedade ke ibuot ubon iba.

Akada hour inan̄ usen oro ndikpep akpa ibuot ke n̄wed Ifiọk Oro Adade Osịm Nsinsi Uwem. * Ke ikpehe ekikere kiet kiet, mmọ ẹma ẹsidụn̄ọde mme itien̄wed efen oro mmọ ẹma ẹkefọfiọk ke Bible, oro ẹnyenede ẹbuana ye se mmọ ẹkpepde man ẹse m̀mê mme pastọ mmimọ ẹma ẹsitat mmọ nte enende. Mme isụn̄utom ẹma ẹsibet kpukpru ini oro ẹbụpde mme ọtọin̄wan̄ emi mbụme, ke adan̄aemi mme ọtọin̄wan̄ oro ẹkedade usem German ẹkọk ibuot ke otu idemmọ mbemiso anditịn̄ ikọ ke ibuot mmọ adade usem Spanish ọbọrọ mbụme oro ke akpatre. Tutu amama mme ọtọin̄wan̄ oro idifreke usen oro, edi afanikọn̄ ke akana ebet mmọ. Ikebịghike, mmọ ẹma ẹsobo idomo, kpa nte Menno Simons okosobode ke ini enye ọkọtọn̄ọde ndiyom akpanikọ Bible ke se ikperede ndisịm isua ikie ition emi ẹkebede.

Ndiyọ Idomo ke Ntak Akpanikọ

Ke usen ifan̄ ẹbede, mme adaidaha ufọkabasi ẹma ẹka ufọk mme Johann ẹkedọhọ mbon oro ẹkenyenede nneme ye mme isụn̄utom oro ẹte: “Nnyịn imokop ke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹdi ẹdise mbufo. Ẹdọhọ mmọ ẹkûfiak ẹdi aba; ndien edieke mbufo mînọhọ nnyịn n̄wed mmọ ifọp, nnyịn imọn̄ isio mbufo ifep ke otu Mbon Mennonite.” Mme Ntiense ẹkekpep Bible ini kiet kpọt ye mmọ, ntre emi ekedi ata ọkpọsọn̄ idomo.

 Ibuot ufọk kiet ama ọdọhọ ete: ‘Nnyịn idinamke oro. Mmọ ẹkedi ndikpep nnyịn Bible.’ Mme adaidaha ufọkabasi ẹkenam n̄kpọ didie? Ẹma ẹsio mme ubon emi ke otu Mbon Mennonite ke ntak oro ẹkekpepde Bible! Ke akpanikọ, emi ekedi ata nnama. Ukpatn̄kpọ usiakifia unam cheese ama awat ebe ufọk ubon kiet edi imenke mmọn̄eba mmọ, anamde ubon oro okûkeme ndinyam n̄kukụre n̄kpọ oro esinọde mmọ okụk. Ẹma ẹsio ibuot ufọk kiet ke utom. Owo ikayakke ibuot ufọk en̄wen edep n̄kpọ ke ufọkurua obio-in̄wan̄ oro, ẹnyụn̄ ẹbịn eyenan̄wan esie ekedide isua duop ke ufọkn̄wed. Mbọhọidụn̄ ẹma ẹda ẹkan ufọk akparawa kiet ẹkụk, ẹyom ndimụm n̄wan esie n̄wọrọ, ẹdọhọde ke enye ikemeke ndidụn̄ ye ebe esie oro ẹma ẹkesio ẹfep ke otu Mbon Mennonite. Kpa ye kpukpru emi, mme ubon oro ẹkekpepde Bible ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ẹyom akpanikọ.

Mme isụn̄utom oro ẹma ẹsiwat ẹka nsannsan obio-in̄wan̄ emi kpukpru urua ẹkenịm ukpepn̄kpọ Bible. Ukpepn̄kpọ emi ọkọsọn̄ọ mme ubon oro idem didie ntem! Ndusụk mmọ ẹma ẹsiwat ke enan̄-mbakara ye ke ukpatn̄kpọ oro enan̄-mbakara odụride ke hour iba man ẹkedụk ukpepn̄kpọ emi. Ekedi n̄kpọ oro okotụkde owo ke idem akpa ini oro mme ubon emi ẹkedọhọde kiet ke otu mme isụn̄utom oro ọbọn̄ akam. Akananam owo ndomokiet ibọn̄ke akam uyo ọwọrọ ke obio Mbon Mennonite, ntre akanam mmọ ikopke owo ọbọn̄de akam ke ibuot mmọ. Mmọn̄eyet ama asiaha iren oro. Ndi emekeme ndikere nte eketiede mmọ ke idem ke ini mme isụn̄utom ẹkedade ukwak ubre kaset ẹdi? Akananam owo iyakke ẹkwọ ikwọ ke obio-in̄wan̄ oro. Esịt ama enen̄ede adat mmọ ndikop inem inem ikwọ Obio Ubọn̄ tutu mmọ ẹbiere ndisikwọ ikwọ Obio Ubọn̄ kpukpru ini oro mmọ ẹkụrede ukpepn̄kpọ! Edi didie ke mmọ ẹkenyene se ẹdiade sia ẹkesiode mmọ ke otu Mbon Mennonite?

Ndinyene Ndima Nditọete

Sia ẹma ẹkesio mme ubon emi ẹfep ke otu Mbon Mennonite, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndinam cheese idemmọ. Mme isụn̄utom oro ẹma ẹn̄wam mmọ ẹnyene mbon udep. Ntiense kiet emi ama okodu ke akpanikọ ebịghi ke Edem Edere America, okonyụn̄ ọkọride okpon ke obio-in̄wan̄ Mbon Mennonite ke Edem Usụk America ama okop nnanenyịn oro ọkọwọrọde mme ubon emi. Ama enen̄ede ọdọn̄ enye ndin̄wam mmọ. Ke ufan̄ urua kiet, enye ama odụk ubomofụm edi Bolivia edise mmọ. Ke adianade ye edisịn udọn̄ nnọ mmọ ke n̄kan̄ eke spirit, enye ama an̄wam mme ubon emi ẹdep ekpri ubomisọn̄ mbiomo man ẹsiwat ẹka mme mbono esop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹda ẹmen mbun̄wụm in̄wan̄ mmọ ẹka urua.

Owo kiet ọdọhọ ete: “N̄kpọ ama ọsọn̄ ye nnyịn ke ini ẹkesiode nnyịn ke otu Mbon Mennonite. Nnyịn ikesifofụhọ ika Ufọkmbono Obio Ubọn̄, edi ikesinyọn̄ ye idatesịt.” Ke akpanikọ, Mme Ntiense n̄kann̄kụk ẹma ẹnen̄ede ẹn̄wam mmọ. Ndusụk Ntiense ẹma ẹkpep usem German, ediwak Ntiense ẹsemde usem German ẹma ẹto Europe ẹdi Bolivia ẹdin̄wam ẹnịm mme mbono esop ke usem German. Ikebịghike, n̄kani Mbon Mennonite 14 ẹma ẹtọn̄ọ ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄.

Ke October 12, 2001, emi edide n̄kpọ nte ọfiọn̄ 11 tọn̄ọ akpa ini oro mmọ ẹkewahade ufọk mme isụn̄utom oro, owo 11 ke otu n̄kani Mbon Anabaptist emi ẹma ẹfiak ẹna baptism, isan̄ enye emi nte idiọn̄ọ uyakidem mmọ nnọ Jehovah. Toto ke ini oro, ediwak efen efen ẹna baptism. Kiet ama etịn̄ ete: “Ifiọk akpanikọ Bible anam nnyịn ibiet ifịn oro ẹsiode ke ufụn.” En̄wen ọkọdọhọ ete: “Ediwak Mbon Mennonite ẹseme ẹban̄a nte mmọ mînyeneke ima ke otu idemmọ. Edi Mme Ntiense Jehovah ẹma kiet eken. Enen̄ede enem mi ndidu ye mmọ.” Ẹkeme ndikọbọ fi n̄ko edieke oyomde ndinen̄ede mfiọk akpanikọ Bible. Edi edieke oyomde un̄wam Jehovah onyụn̄ enyenede mbuọtidem ye uko nte mme ubon emi ẹkenyenede, afo n̄ko oyokụt unen onyụn̄ okop inemesịt.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 25]

Esịt enen̄ede enem mmọ ndibọ mme n̄wed Bible ke usem German

[Ndise ke page 26]

Okposụkedi ẹkekpande ikwọ ke ediwak isua, idahaemi mmọ ẹsikwọ ikwọ kpukpru ini oro mmọ ẹkụrede ukpepn̄kpọ Bible