Mbụk Eyouwem

Ndime Ime nte Owoekọn̄ Christ

NTE YURII KAPTOLA OBỤKDE

“Ke emi ke mfiọk ke emenen̄ede enyene mbuọtidem!” Owo oro mmen̄kodorike enyịn ke ekpetịn̄ utọ ikọ oro—kpa owoekọn̄ Soviet Union—eketịn̄ ikọ oro. Ndien ikọ emi ama ọnọ mi nsịnudọn̄ ke ata ini oro n̄kenen̄erede nyom nsịnudọn̄. Ẹkebiere ediwak isua n̄kpọkọbi ẹnọ mi, ndien mma nnen̄ede mben̄e Jehovah an̄wam mi. N̄kosobo akwa afanikọn̄ oro okoyomde ime ye nsọn̄ọnda.

N̄KAMANA ke October 19, 1962, n̄konyụn̄ n̄kpon ke edem usoputịn Ukraine. Kpasụk isua oro ke ete mi emi ami ndide koko esie, okosobo ye Mme Ntiense Jehovah. Ikebịghike, enye ama akabade edi akpa andituak ibuot nnọ Jehovah ke obio nnyịn. Mbon ukara oro ẹkebiọn̄ọde Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹfiọk ke enye edi Ntiense.

Nte ededi, ata ediwak mbọhọidụn̄ nnyịn ẹma ẹkpono ete ye eka mi ke ntak nti edu Christian oro mmọ ẹkenyenede, ye nte mmọ ẹkekerede ẹban̄a mme owo. Ete ye eka mi ẹma ẹda kpukpru ifet ẹkpep mi ye nditọeka mi iban ita toto ke uyen ndima Abasi, ndien emi ama an̄wam mi ndiyọ ediwak idomo ke ufọkn̄wed. Kiet ke otu idomo oro ọkọtọn̄ọ ke ini ẹkedọhọde kpukpru nditọ ufọkn̄wed ẹsidian kad idiọn̄ọ oro owụtde ke andidian edi kiet ke otu Nditọ October Lenin. Sia akanade nda san̄asan̄a nte Christian, n̄kadianke kad idiọn̄ọ oro, ndien oro ama anam ndi isio ke ufọkn̄wed.—John 6:15; 17:16.

Ekem ke ini n̄kodude ke n̄wed ita, ẹma ẹdọhọ kpukpru nditọ ufọkn̄wed ẹdụk n̄ka Communist oro ẹkekotde Ntọn̄ọ N̄ka N̄kparawa. Usen kiet, ẹma ẹmen kpukpru owo ke ubet ukpepn̄kpọ nnyịn ẹkpọn̄ ufọkn̄wed man ẹkesịn enyịn̄ ke n̄ka emi. Esịt ama ọduọ mi; n̄kekere  ke ẹyesak mi nsahi ẹnyụn̄ ẹtọk mi. Ke ẹsiode mi ẹfep, kpukpru owo ẹma ẹda obufa ndatndat ọkpọmkpọm n̄ka oro ẹto ufọk ẹdi, ndien nditọ ufọkn̄wed ẹma ẹda ke anyan udịm ke iso etubom ufọkn̄wed, mme andikpep, ye ikpọ nditọ ufọkn̄wed. Ke ini ẹkedọhọde ikpọ nditọ ufọkn̄wed ẹtebe nnyịn ọkpọmkpọm oro ke itọn̄, mma nsụk ibuot nse isọn̄, n̄kerede ke owo ndomokiet idisehe mi.

Ẹda Mi Ẹka N̄kpọkọbi ke Anyan Ebiet

Ke ini n̄kedide isua 18, ẹma ẹnọ mi n̄kpọkọbi isua ita ke ntak edida san̄asan̄a nte Christian. (Isaiah 2:4) N̄kabiat akpa isua ke ufọk-n̄kpọkọbi obio Trudovoye, emi odude ke Vinnitskaya ke Ukraine. Ke ini n̄kodude do, mma nsobo ye n̄kpọ nte Mme Ntiense Jehovah 30. Ẹkenọ nnyịn isan̄a iba iba ika nsio nsio itie ikanam utom, sia ukara mîkoyomke nnyịn isobo ye kiet eken.

Ke August 1982, ẹma ẹmen mi ye Ntiense efen emi ekekerede Eduard—ọkọrọ ye mbon n̄kpọkọbi eken—ẹdọn̄ ke tren mbon n̄kpọkọbi ẹwat ẹka edem edere Obot Ural. Ima ibọ ufen ke ntak ufiop mfafaha itie oro iketiede ke ofụri hour itiaita tutu ikesịm Ufọk-N̄kpọkọbi Solikamsk, emi odude ke Permskaya. Ẹkesịn mi ye Eduard ke nsio nsio ubet n̄kpọkọbi. Ke urua iba ẹma ẹkebe, ẹma ẹda mi ẹka ata edem edere ke Vels, emi odude ke Krasnovishersky.

N̄kpọisan̄ oro ẹkedade ẹmen nnyịn ekedisịm ufọt okoneyo. Kpa ye ọkpọsọn̄ ekịm oro okofụkde isọn̄, owoekọn̄ ama ọdọhọ nnyịn iwat ubom ibe inyan̄. Nnyịn ikekwe inyan̄ m̀mê ndikụt idem ubom! Kpa ye oro, nnyịn ima ifiọn̄ọ ubọk iyom ubom tutu ikokụt inyụn̄ idomo iwat ibe ikesịm n̄kan̄ oko, okposụkedi idem ekenyekde nnyịn. Ke ima ikesịm edem n̄kan̄ oko, nnyịn ima isan̄a ika ebiet emi ikadade ikụt un̄wana ikan̄ ke obot emi okodude ke mbọhọ oro; ima inyụn̄ ikụt ibat ibat ataya do. Mme ataya emi ẹkedidi obufa ebietidụn̄ nnyịn. Ami ye mbon n̄kpọkọbi 30 ikodụn̄ ke ataya kiet oro okokponde esisịt. Ke ini etuep, ebiet emi ama esibịt nte ice, ndien ataya oro ikesikemeke ndifụk nnyịn tuep. Akpan utom oro ẹkenọde mbon n̄kpọkọbi ekedi ndikek eto, edi ami n̄kesibọp mme ataya nnọ mbon n̄kpọkọbi.

Udia eke Spirit Esịm Nsannsan Ebietidụn̄ Nnyịn

Kpa ye oro n̄kedide n̄kukụre Ntiense do, Jehovah ikọkpọn̄ke mi. Usen kiet, eka mi emi okodụn̄de ke edem usoputịn Ukraine ama ọnọ ekwo ẹsọk mi. Ke ini owo ukpeme akatatde ekwo oro, akpa n̄kpọ oro enye okokụtde ekedi ekpri Bible. Enye ama osio Bible oro onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikụbọde nse. Mma ndomo ndikere se n̄kpetịn̄de mbak enye edida ọsọn̄urua inyene emi. Enye ama obụp inikiet inikiet ete, “Nso idi emi?” Mbemiso n̄kekerede se n̄kpọbọrọde, akwa owo mmọ kiet oro akadade ekpere ama ọbọrọ ete: “Oh! N̄wed ukabadeikọ ke edi.” N̄kosioroke uyo. (Ecclesiastes 3:7) Akwa owo oro ama odụn̄ọde esịt ekwo oro onyụn̄ ayak n̄kpọ mi ọnọ mi ye Bible oro. Esịt ama enen̄ede enem mi tutu n̄wobi isịp ke ekwo oro nnọ enye. Ke ini n̄kọbọde ekwo oro, mma mfiọk ke Jehovah ikefreke mi. Enye ama enen̄ede atat ubọk ọnọ mi se n̄koyomde ke n̄kan̄ eke spirit.—Mme Hebrew 13:5.

Ndikwọrọ Ikọ ye Unana Editre

Ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹma ẹkebe, idem ama akpa mi ndibọ leta nto eyenete oro okodude ke ufọk-n̄kpọkọbi oro okoyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 400 ọkpọn̄ eke nnyịn. Enye ọkọdọhọ mi nyom owo oro ekenyenede udọn̄, emi enye ekekerede ke odu ke ufọk-n̄kpọkọbi nnyịn. Ikowụtke eti ibuot ndiwet utọ leta oro, sia ẹma ẹsikpọk leta nnyịn ẹkot ẹse. Ikakpaha mi idem ndikụt owoekọn̄ kiet adade mi aka ọfis esie onyụn̄ enen̄ede odụri mi utọn̄ ete n̄kukwọrọ ikọ. Ekem, enye ama ọdọhọ mi nsịn ubọk ke n̄wed oro ọdọhọde ke ndikwọrọke aba ikọ nnọ owo. Mma ndọhọ enye ke mfiọkke ntak emi n̄kpesịnde ubọk ke utọ n̄wed oro, sia kpukpru owo ẹfọfiọk ke ndi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Mma mbụp enye m̀mê edieke mbon n̄kpọkọbi  eken ẹbụpde se inamde ẹsịn mi ke ufọk-n̄kpọkọbi, m̀mê nso ke ndibọrọ mmọ? (Utom 4:20) Owoekọn̄ emi ama edikụt ke imọ ikemeke ndisịn mi ndịk ke idem, ntre enye ama ọdọhọ ndaha. Ẹma ẹnọ mi n̄ka ufọk-n̄kpọkọbi efen.

Ẹkenọ mi n̄ka obio Vaya, emi oyomde usụn̄ kilomita 200 ọkpọn̄ akani ufọk-n̄kpọkọbi oro n̄kodude. Do, akwa owoekọn̄ ama okpono idaha mi nte Christian, onyụn̄ ọnọ mi utom oro mîkenyeneke ebuana ye utom ekọn̄. Akpa, n̄kanam utom nte anamusọ eto, ekem ndinam utom nte anamutom ikan̄ ilektrik. Utom emi ẹkesan̄a ye mme n̄kpọ-ata n̄ko. Ẹma ẹdọhọ mi isan̄ kiet ẹte nda n̄kpọutom mi n̄ka efe obio. Ke ini n̄kesịmde do, mbonekọn̄ oro ẹkedude do ẹma ẹkop inemesịt ndikụt mi. Mmọ ikekemeke ndinam mme ikan̄ oro ẹkedade ẹbana mme n̄kpọ idiọn̄ọ mbonekọn̄ ẹdomo. Mmọ ẹkeyom mi n̄n̄wam mmimọ nnam ikan̄ oro ẹdomo koro mmọ ẹketịmde idem ẹnọ usọrọ mbonekọn̄ oro ẹkotde Red Army Day, oro ẹsinamde ke isua ke isua. Ke mma n̄kọbọn̄ akam nnyụn̄ ntie n̄kere se n̄kpanamde, mma ndọhọ mmọ ke n̄kemeke ndinam utọ utom oro. Mma nyak n̄kpọutom mi nnọ mmọ nnyụn̄ ndaha. Ẹma ẹka ẹketịn̄ ẹnọ udiana esenyịn ekọn̄, idem ama akpa mi nte enye akakpan̄de utọn̄ okop se ẹketịn̄de ẹban̄a mi, onyụn̄ ọbọrọ ete: “Se inamde n̄kpono enye edi oro. Enye edi owo emi enyenede iwụk.”

Nsịnudọn̄ ke Ebiet Oro Mmen̄kodorike Enyịn

Ẹma ẹsana mi ẹyak ke June 8, 1984—ata nnennen isua ita tọn̄ọ ẹkekọbi mi. Ke mma n̄kesịm Ukraine, n̄kenyene ndika n̄kesịn enyịn̄—nte akani owo n̄kpọkọbi—ke otu n̄kparawa obio oro ẹkekemede ndida nsịn ke utom ekọn̄ ini ekededi. Ikpọ mbonekọn̄ ẹma ẹdọhọ ke ẹyefiak ẹda mi ẹka esop ke ọfiọn̄ itiokiet ẹbede, ke akpakam ọfọn n̄kpọn̄ ikpehe oro ofụri ofụri. Ntre mma n̄kpọn̄ Ukraine, ndien nte ini akakade, mma n̄kodụk utom ke Latvia. Ke esisịt ini, mma n̄keme ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ mbuana ye ekpri otu Mme Ntiense oro ẹkedụn̄de ke Riga, emi ekedide ibuot obio, nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ ke mme mbọhọ oro. Nte ededi, ke isua kiet kpọt ama ekebe, ẹma ẹfiak ẹdọhọ ndidụk utom ekọn̄. Mma ndọhọ akwa owoekọn̄ ke ọfis usịnenyịn̄ ke mma nsesịn utom emi. Enye ama ofiori ete: “Ndi emetịm ọfiọk se anamde? Nyese se editịn̄de ọnọ udiana etubom ekọn̄!”

Enye ama ada mi aka ubet kiet ke ọyọhọ enyọn̄ iba, mi ke udiana etubom ekọn̄ eketie ke edem anyan okpokoro. Udiana etubom ama enen̄ede akpan̄ utọn̄ okop nte nnamde idaha mi an̄wan̄a, onyụn̄ ọdọhọ ke ini osụk ododu ami ndifiak n̄kere ubiere mi mbemiso ẹdade mi ẹka iso kọmiti oro esisịnde owo enyịn̄. Ke ima ikọkpọn̄ ọfis udiana etubom, akwa owoekọn̄ oro ọkọtọkde mi do ama ọdọhọ ete: “Ke emi ke mfiọk ke emenen̄ede enyene mbuọtidem!” Ke ẹma ẹkeda mi ẹka iso kọmiti oro esisịnde owo enyịn̄, mma mfiak nnam idaha mi an̄wan̄a, ndien ẹma ẹyak mi nnyọn̄.

N̄kodụn̄ ke ufọkisen ini oro. Mma n̄kop ẹkọn̄de usụn̄ mi sụn̄sụn̄ mbubịteyo kiet. Ke  mma n̄kebererede, mma n̄kụt ọbọn̄ kiet esịnede kod onyụn̄ akama ekpatubọk. Enye ama etịn̄ owo emi enye edide ete: “Ndi Owo Ukpeme Ukara. Mmọfiọk ke uwem ọsọn̄ ye afo etieti, n̄ko ke ẹmọn̄ ẹda fi ẹka esop.” Mma mbọrọ nte: “Edi ntre, afo emenen.” Enye ama aka iso ete: “Nnyịn iyan̄wam fi edieke afo ediberede ye nnyịn.” Mma ndọhọ, “Baba, n̄kemeke ndinam oro. Ndiwọn̄ọkede n̄kpọn̄ se ami nnịmde ke akpanikọ nte Christian.” Enye ama osion̄o idem ọkpọn̄, inyụn̄ idomoke ndikpek mi aba.

Ndifiak N̄ka N̄kpọkọbi Nnyụn̄ Mfiak Ntọn̄ọ Ukwọrọikọ

Ke August 26, 1986, Esopikpe Idụt ke Riga ama ebiere utom ufịk isua inan̄ ọnọ mi ke Akwa Ufọk-N̄kpọkọbi ke Riga. Ẹkesịn mi ye mbon n̄kpọkọbi 40 en̄wen ke akwa ubet n̄kpọkọbi, ndien mma ndomo ndikwọrọ ikọ nnọ kpukpru mbon n̄kpọkọbi ke ubet n̄kpọkọbi oro. Ndusụk mmọ ẹkedọhọ ke imenịm Abasi ke akpanikọ, ke adan̄aemi mbon eken ẹkesakde-sak. Mma n̄kụt ke mmọ ẹkebono ke otu ke otu, ndien ke urua iba ẹma ẹkebe, mme etubom otu emi ẹma ẹdọhọ ke owo iyomke mi n̄kwọrọ ikọ aba, sia mmen̄kenịmke ibet mmimọ. Mma nnam an̄wan̄a ke ukwọrọikọ akakam anam ẹkọbi mi—ke ibet oro nnịmde okpụhọde ye eke mmọ.

Mma n̄ka iso nda mbufiọk n̄kwọrọ ikọ, ndien ke ini n̄kokụtde mbon oro ẹkenyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit, mma nnịm ukpepn̄kpọ Bible ye owo mmọ inan̄. Nte ikosụk ikpepde Bible, mmọ ẹma ẹwet mme akpan ukpepn̄kpọ Bible ẹsịn ke n̄wed. Ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹma ẹkebe, ẹma ẹnọ mi n̄ka ufọk-n̄kpọkọbi oro ẹkenen̄erede ẹkpeme ke Valmiera; n̄kanam utom do nte anamutom ikan̄ ilektrik. Mma n̄kpep Bible ye owo efen oro akanamde utom ikan̄ ilektrik do, emi akakabarede edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ke isua inan̄ ẹma ẹkebe.

Ke March 24, 1988, ẹma ẹsio mi ke ufọk-n̄kpọkọbi oro ẹkenen̄erede ẹkpeme do ẹka itienna efen ke mbọhọ oro. Emi ekedi ata edidiọn̄, sia mma nnen̄ede nnyene ifụre do. Ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom ke nsio nsio itie ubọpn̄kpọ, ndien mma nsiyom ifet ndikwọrọ ikọ kpukpru ini. Ediwak ini, mma nsiwọrọ n̄kpọn̄ ufọk-n̄kpọkọbi n̄kọkwọrọ ikọ tutu esịm mbubịteyo, edi n̄kesinyeneke mfịna baba kiet ke mma n̄kọnyọn̄ ndi.

Jehovah ama ọdiọn̄ ukeme oro n̄kesịnde. Mme Ntiense ifan̄ ẹkedụn̄ ke mbọhọ oro, edi Ntiense kiet kpọt okodụn̄ ke obio oro ufọk-n̄kpọkọbi oro okodude. Enye ekedi eyenete an̄wan oro ama ọkọsọn̄, emi ekekerede Vilma Krūmin̗a. Ami ye Sista Krūmin̗a ima itọn̄ọ ndinịm ediwak ukpepn̄kpọ Bible ye n̄kparawa owo. Nditọete ẹma ẹsito Riga ke ini ke ini ẹditiene nnyịn ẹkwọrọ ikọ, ndien ndusụk mme asiakusụn̄ ẹma ẹsikam ẹto Leningrad (emi ẹkotde St. Petersburg idahaemi) ẹdi. Jehovah ama an̄wam nnyịn itọn̄ọ ediwak ukpepn̄kpọ Bible, ndien ikebịghike, mma ndụk utom usiakusụn̄, n̄kwọrọde ikọ hour 90 ke ọfiọn̄.

Ke April 7, 1990, ẹma ẹfiak ẹdụn̄ọde ikpe mi ke Esop Mbio Obio ke Valmiera. Ke ini ẹketọn̄ọde ikpe mi, mma mfiọk okot-ikpe oro. Enye ekedi akparawa oro n̄kenemede Bible nnọ ini kiet ko! Enye ama ọfiọk mi onyụn̄ atuak inua imam, edi ikosioroke uyo. Ke nteti se ebiereikpe ọkọdọhọde mi usen ikpe oro, ete: “Yurii, n̄kpọkọbi oro ẹkenọde fi aka isua inan̄ oro ẹkebede ikekemke ye ibet. Ikpakanaha ẹkọbi fi.” Ẹma ẹsana mi ẹyak ke mbuari!

Owoekọn̄ Christ

Ke June 1990, n̄kenyene ndifiak n̄ka ọfis usịnenyịn̄ man n̄kọbọ n̄wed oro ọnọde mi unyịme ndidụn̄ ke Riga. Mma mfiak ndụk ọfis oro anyan okpokoro okodude—kpa ọfis oro n̄kọdọhọde udiana etubom ekọn̄ ke ndinamke utom ekọn̄. Isan̄ enye emi, enye ama adaha ada ọkọm mi ubọk, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Edi n̄kpọ o-bụt ndikụt fi ọbọde kpukpru ufen emi. Mmeseme etieti mban̄a kpukpru se iketịbede.”

 Mma mbọrọ enye nte: “Ami ndi owoekọn̄ Christ, ndien nnyene ndinam utom oro ẹdọn̄de mi. Bible ekeme ndin̄wam fi etiene enyene se Christ ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ mme anditiene enye—kpa inem inem ye nsinsi uwem.” (2 Timothy 2:3, 4) Udiana etubom ekọn̄ oro ama ọbọrọ ete: “Ibịghike n̄kedep Bible, ndien ami ke n̄kot enye idahaemi.” Mma n̄kama n̄wed oro Afo Emekeme Ndidu Uwem ke Nsinsi ke Paradise ke Isọn̄. * Do, mma n̄kụbọde n̄ka ibuotikọ oro enemede idiọn̄ọ ukperedem ini, n̄wụt enye nte ntịn̄nnịm ikọ Bible enyenede ebuana ye eyo nnyịn. Enye ama okop inemesịt onyụn̄ afiak ọkọm mi ubọk, ọdọhọ Ọbọn̄ odu ye ami ke utom mi.

Etisịm ini emi, n̄kpọ ama enen̄ede adat se ẹkpen̄ede ke Latvia. (John 4:35) Ke 1991, mma ntọn̄ọ ndinam utom nte ebiowo esop. Mbiowo iba kpọt ẹkedu ke ofụri idụt oro! Ke isua kiet ama ekebe, n̄kukụre esop oro okodude ke Latvia ama aman esop efen—anamde inyene esop usem Latvia ye eke usem Russian. N̄kodu ke esop usem Russian. N̄kọri ama ọsọp tutu anam ke isua oro eketienede, esop nnyịn ama aman esop iba efen! Ke ntide kpukpru se iketịbede, ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jehovah okodụri mme erọn̄ esie owụt esop esie.

Ke 1998, ẹma ẹdọhọ n̄kanam utom nte akpan asiakusụn̄ ke Jelgava, obio oro oyomde usụn̄ kilomita 40 ọkpọn̄ ufọt edem usụk ye edem usiahautịn Riga. Kpasụk isua oro, ẹma ẹkot mi ndidụk Ufọkn̄wed Unọ Mme Asan̄autom Ukpep oro ẹkenịmde ke usem Russian ke Solnechnoye oro ekperede St. Petersburg, ke Russia, ndien ami n̄kedi akpa owo oro ẹkekotde ke Latvia edidụk ufọkn̄wed oro. Ke ini n̄kodude ke ufọkn̄wed oro, mma ndifiọk ke enen̄ede ọfọn ndima mme owo man n̄keme ndinyene uforo ke utom ukwọrọikọ. Se ikakam inen̄erede itụk mi ikan se n̄kekpepde ke ufọkn̄wed oro ekedi ima ye ntịn̄enyịn oro mbon Bethel ye mme andikpep ẹkewụtde nnyịn.

Mma nnam akamba n̄kpọ efen ke uwem mi ke 2001 ke ini n̄kọdọde ata ediye Christian an̄wan emi ekerede Karina. Karina etiene mi anam utom akpan asiakusụn̄, ndien esịt esinem mi kpukpru usen ndikụt n̄wan mi adatde-dat esịt ọnyọn̄ ukwọrọikọ edi. Ke akpanikọ, enen̄ede edi n̄kpọ akwa inemesịt ndinam n̄kpọ Jehovah. Idiọk mfiomo oro ẹkefiomode mi ke ini ukara Communist ama ekpep mi ndiberi edem ọyọhọ ọyọhọ ke Jehovah. N̄waidem ekededi oro owo anamde man enye aka iso edi ufan Jehovah onyụn̄ ọnọ ukara Esie ibetedem ikponke ikaha. Ndin̄wam mbon en̄wen ẹkpep n̄kpọ ẹban̄a Jehovah anam uwem mi enen̄ede enyene se ọwọrọde. Enen̄ede edi ata akwa ukpono ndinam n̄kpọ Jehovah “nte eti owoekọn̄ Christ.”—2 Timothy 2:3.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 10]

Ẹma ẹbiere utom ufịk isua inan̄ ẹnọ mi, ẹnyụn̄ ẹsịn mi ke Akwa Ufọk-N̄kpọkọbi Riga

[Ndise ke page 12]

Ami ye Karina n̄wan mi ke an̄wautom