Idiọk Ererimbot

NTE afo emenịm ke nnyịn idu ke idiọk ererimbot? Anaedi emenịm. Se idude edi nte ke se ededi ndammana ifiọk oro inyenede ye adan̄a nte idade eti ibuot idiomi nte ikpodude uwem, oro iwọrọke ke iyenyene inyene, ikụt unen, m̀mê ikam inyene udia. Esikam awak ndidi nte enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon eke eset ọkọdọhọde: “Idịghe mbon eti ibuot ẹnyene udia, inyụn̄ idịghe mbon ikike ẹkụt inyene, inyụn̄ idịghe mme ọfiọkn̄kpọ owo ẹnyene itoro.” Ntak-a? Solomon aka iso ete: “Koro ini ye unọmọ ẹtịbede ẹnọ mmọ kpukpru.”—Ecclesiastes 9:11.

‘Ke Ini Idiọk Ini Ọduọde Owo ke Idem Inikiet’

Ih, “ini ye unọmọ,” emi esiwakde nditịbe ke ini owo odude ke ebiet afanikọn̄ ye unana edifiọk, esiwak ndibiat ndutịm oro iketịn̄de enyịn inam onyụn̄ abiat ata eti idotenyịn nnyịn. Solomon ọdọhọ ke nnyịn ibiet ‘iyak eke ẹmụmde ke idiọk iyịre, ye nte inuen eke ẹmụmde ke afia ke adan̄aemi idiọk ini ọduọde mmọ ke idem inikiet.’ (Ecclesiastes 9:12) Ke uwụtn̄kpọ, ata ediwak owo ẹsisịn ifịk ẹnam utom in̄wan̄ man ẹnyene se mmọ ye ubon mmọ ẹdidiade, edi ẹte ise “idiọk ini” esịm mmọ ke ntak unana edịm, anamde ọkpọsọn̄ eyo owot mfri in̄wan̄ mmọ.

Mbon en̄wen ẹsidomo ndin̄wam, edi idem un̄wam oro mmọ ẹsinọde mbon oro “idiọk ini” ọnọmọde isikemke. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹken̄wanade nditre akan̄ ke isua ndondo emi, n̄wọrọnda n̄ka oro esinọde un̄wam ọdọhọ ke ‘okụk oro ẹkedade ẹn̄wana ekọn̄ Itụn̄ Inyan̄ibom ama awak utịm ikotion akan okụk oro ẹkedade ẹn̄wam ofụri Africa.’ Ndi ama ọfọn mme idụt oro ẹnyenede okụk do ndida ofụri akpakịp okụk oro n̄n̄wana ekọn̄ ke idụt kiet kpọt, ke adan̄aemi ẹdade esisịt okụk ẹn̄wam ofụri Africa emi akan̄ ọnọmọde? Ndi ọfọn mbahade kiet ke itie inan̄ ke otu mbon oro ẹdude ke isọn̄ ndisụk ndi ọkpọikpọi ubuene m̀mê ndiyak udọn̄ọ oro ẹkemede ndikọk aka iso owot ediwak miliọn nditọwọn̄ kpukpru isua, ke adan̄aemi ediwak owo ẹforode? Ke akpanikọ ifọnke!

Edi akpanikọ, idịghe “ini ye unọmọ” kpọt ẹdi ntak emi ‘idiọk ini esiduọde owo ke idem inikiet.’ Mme odudu emi ẹkande ukeme  nnyịn isiyakke nnyịn n̄ko ikeme ndibiọn̄ọ mme n̄kpọ oro ẹsitịbede ẹnọ nnyịn. Se iketịbede edi oro ke obio Beslan ke Alania, ke ini idọk eke 2004, emi en̄wan ke ufọt mbon edinam oyomonsia ye mbon ukpeme okowotde ediwak owo, akpan akpan nditọwọn̄ emi usen oro ekedide akpa usen emi mmọ ẹkekade n̄wed. Edi akpanikọ ke ndusụk owo ẹma ẹnyene mfọniso ẹbọhọ unọmọ oro, ke adan̄aemi mbon eken ẹkekpan̄ade, edi en̄wan oro mme owo ẹken̄wanade ekedi ntak “idiọk ini” oro.

Ndi Ererimbot Edidiọk Ntem ke Nsinsi?

“Nte uwem etiede edi oro,” ntem ke ndusụk owo ẹsidọhọ ke ini mmọ ẹtịn̄de ẹban̄a ufịk. “Nnyịn imamana idikụt, idinyụn̄ ikpakpa ikpọn̄.” Mmọ ẹdọhọ ke mbon oro ẹnyenede odudu ẹyeka iso ndifịk mme usụhọde owo, mme imọ owo ẹyenyụn̄ ẹka iso ndifịk mme ubuene. Mmọ ẹdọhọ ke emi, adianade ye “ini ye unọmọ,” ẹyeka iso ndinọmọ nnyịn adan̄a nte owo odude uwem.

Ndi edidi ntre? Ndi ini oyodu oro mbon oro ẹdade ukeme mmọ ẹnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ ẹdinyenede nti utịp ke ọkpọsọn̄ utom mmọ? Ndi owo ekededi ekeme ndinam n̄kpọ man okpụhọde idiọk ererimbot emi ke nsinsi? Kot se ibuotikọ oro etienede etịn̄de aban̄a n̄kpọ emi.

 [Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 2]

IKPAEDEM: Ete ye eyen: FOTO UN 148426/McCurry/Stockbower

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 3]

MAXIM MARMUR/AFP/Getty Images