San̄a ye Abasi, Nyụn̄ Dọk Se Ifọnde
San̄a ye Abasi, Nyụn̄ Dọk Se Ifọnde
“Koro mmọ ẹketọde ofụm ke isọn̄, ndien mmọ ẹyedọk oyobio.”—HOSEA 8:7.
1. Didie ke nnyịn ikeme ndisan̄a ye Jehovah?
AFO emekeme ndisan̄a ata ifụre ifụre ke ebiet oro enyenede ndịk edieke owo oro enyenede mbufiọk adade fi usụn̄. Okpowụt eti ibuot ndisan̄a ye utọ owo oro utu ke ndisan̄a ikpọn̄. Ke ndusụk usụn̄, emi owụt idaha oro nnyịn idude. Ke ndamban̄a usụn̄, Jehovah enyịme ndida nnyịn usụn̄ mbe akwa desat idiọk ererimbot emi. Owụt ifiọk ndisan̄a ye enye utu ke ndidomo ndisan̄a ikpọn̄. Didie ke nnyịn ikeme ndisan̄a ye Abasi? Nnyịn ikeme ndisan̄a ye Abasi ke nditiene ndausụn̄ oro enye ọnọde ke Ikọ esie.
2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?
2 Ibuotikọ oro ekebemde iso ama eneme ndamban̄a edinam oro odude ke Hosea ibuot 1 esịm 5. Nte nnyịn ima ikokụt, edinam oro esịne mme ukpepn̄kpọ oro ekemede ndin̄wam nnyịn isan̄a ye Abasi. Ẹyak nnyịn idahaemi ineme ndusụk akpan n̄kpọ oro ẹdude ke Hos ibuot 6 esịm 9. Ọkpọfọn itọn̄ọ ke nditịn̄ ibio ibio mban̄a se idude ke ibuot mbinan̄ emi.
Nditịn̄ Ibio Ibio Se Idude
3. Tịn̄ ibio ibio se idude ke Hosea ibuot 6 esịm 9.
3 Jehovah ọkọdọn̄ Hosea etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ akpan akpan ọnọ obio ubọn̄ esien Israel duop eke edem edere. Idụt oro, emi ẹkediọn̄ọde n̄ko nte Ephraim, koro esien mmọ akawak akan, ama ọwọn̄ọde ọkpọn̄ Abasi. Hosea ibuot 6 esịm 9 owụt ke mmọ ikanamke akpanikọ ebe ke ndibiat ediomi Jehovah nnyụn̄ nsịn idem ke idiọkido. (Hosea 6:7) Mmọ ẹkebuọt idem ye mme idụt ererimbot utu ke ndifiak ntiene Jehovah. Sia mmọ ẹkekade iso nditọ se idiọkde, mmọ ẹkenyene ndidọk se idiọkde n̄ko. Ke nditịn̄ ke usụn̄ efen, ubiomikpe mmọ ama ekpere! Edi ikọ Hosea esịne n̄ko inem inem etop. Ẹma ẹnam mmọ ẹfiọk ke mmọ ẹma ẹkeme ndifiak ntiene Jehovah, enye onyụn̄ atua mmọ mbọm edieke mmọ ẹnen̄erede ẹkabade esịt.
4. Ewe nti ukpepn̄kpọ ke idikpep ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea?
4 Nnyịn imekeme ndinyene ndausụn̄ efen ke ibuot mbinan̄ emi ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea oro ẹdin̄wamde nnyịn isan̄a ye Abasi. Ẹyak ikere iban̄a nti ukpepn̄kpọ inan̄: (1) Owo ada edinam owụt ke imenen̄ede ikabade esịt, idịghe nditetịn̄ ke inua kpọt; (2) uwa kpọt inemke Abasi esịt; (3) esibiak Jehovah ke ini mme andituak ibuot nnọ enye ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ enye; ye (4) man idọk se ifọnde, ana itọ se ifọnde.
Se Iwụtde ke Owo Enen̄erede Akabade Esịt
5. Tịn̄ akpan n̄kpọ oro odude ke Hosea 6:1-3.
5 Ntịn̄nnịm ikọ Hosea ekpep nnyịn ekese aban̄a edikabade esịt ye editua mbọm. Nnyịn ikot ke Hosea 6:1-3 ite: “Mbufo ẹdi, nnyịn inyọn̄ itiene Jehovah: koro edi enye akawai, ndien enye ọyọkọk nnyịn: edi enye ekeyịbi, ndien enye ọyọbọp nnyịn. Ke usen iba ẹbede, enye ayanam nnyịn iset: ke ọyọhọ usen ita enye eyedemede nnyịn, ndien nnyịn iyodu uwem ke iso esie. Ndien nnyịn iyọfiọk, nnyịn iyebịne ikọfiọk Jehovah: enye iditreke ndiwọrọ nte usiere, oyonyụn̄ esịm nnyịn nte edịm, nte akpa ye ukperedem edịm ẹbịtde isọn̄.”
6-8. Nso ikakwan̄a ke edikabade esịt Israel?
6 Anie eketịn̄ ikọ emi? Ndusụk owo ẹdọhọ ke nditọ Israel oro mîkanamke akpanikọ ẹketịn̄. Mmọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke mbon nsọn̄ibuot oro ẹkenam nte ke imakabade esịt ẹnyụn̄ ẹkere ke Abasi ayatua mmimọ mbọm. Nte ededi, mbon efen ẹdọhọ ke prọfet Hosea eketịn̄ ikọ emi, ekpede mmọ ubọk ete ẹfiak ẹtiene Jehovah. Edide nditọ Israel m̀mê Hosea eketịn̄-e, akpan mbụme edi, Ndi obio ubọn̄ esien Israel duop ke ofụri ofụri ama afiak etiene Jehovah, onyụn̄ enen̄erede akabade esịt? Ibọrọ edi baba. Kam kop se Jehovah akadade Hosea etịn̄: “Ndinam nso ye afo, O Ephraim? O Judah, ndinam nso ye afo? N̄kọm ima (Abasi) mbufo ebiet ntụhube usenubọk, ye mbara emi abakde adaha.” (Hosea 6:4) Nso mfụhọ mfụhọ ikọ ntiense aban̄ade idiọk idaha eke spirit ikọt Abasi ke emi edi ntem! Ima mfọnido, m̀mê ima nsọn̄ọnda ama ekpere ndikpa ofụri ofụri—nte ntụhube usenubọk emi ọsọpde asat ke ini utịn asiahade. Okposụkedi mmọ ẹkenamde nte ke imakabade esịt, Jehovah ikekwe ntak ndomokiet nditua mmọ mbọm. Nso ikedi mfịna?
7 Israel ikakabakede esịt ke ofụri esịt. Hosea 7:14 etịn̄ nte Jehovah ayatde esịt ye ikọt esie, ete: “Mmọ isemeke inọ mi ke esịt mmọ, edi ẹna ke bed mmọ ẹtuan̄a.” Hos 7 Ufan̄ikọ 16 adian do ete: “Mmọ ifiakke itiene Ata Edikon̄.” Mmọ ikenyịmeke ndifiak n̄kọtọn̄ọ n̄kokon̄ utuakibuot Jehovah ke ndinam mme ukpụhọde oro ẹkeyomde man mmọ ẹfiak ẹkenyene eti itie ebuana ye enye. Ke akpanikọ, mmọ ikenen̄ekede iyom ndisan̄a ye Abasi!
8 Mfịna efen ama odu ke edikabade esịt Israel. Mmọ ẹkesụk ẹsesịn idem ke idiọkn̄kpọ—ke nditịm ntịn̄, ata ediwak idiọkn̄kpọ, esịnede n̄wo, uwotowo, uyịpinọ, ukpono ndem, ye edidụk ediomi ye mme idụt efen. Etie nte ntak ẹmende mmọ ẹdomo ye “usan̄-uyo” ke Hosea 7:4 edi sia idiọk udọn̄ akasakde mmọ ke esịtidem. Ke ikerede iban̄a utọ idiọk idaha eke spirit oro, nte ama odot ẹtua mmọ mbọm? Ke akpanikọ ikodotke! Hosea ọdọhọ mbon nsọn̄ibuot oro ke Jehovah “eyeti idiọk ido mmọ” onyụn̄ ‘ọnọ mmọ ufen mme ukwan̄-n̄kpọ mmọ.’ (Hosea 9:9) Owo ikedehede itua mmọ mbọm!
9. Nso ke ikọ Hosea ekpep nnyịn aban̄a edikabade esịt ye editua mbọm?
9 Nte ikotde ikọ Hosea, nso ke nnyịn ikpep iban̄a edikabade esịt ye editua mbọm? Ntọt ye uwụtn̄kpọ ẹban̄ade nditọ Israel oro mîkenyeneke mbuọtidem ẹkpep nnyịn ke mbemiso Jehovah atuade nnyịn mbọm, ana nnyịn inen̄ede ikabade esịt. Didie ke owo ekeme ndiwụt ke imenen̄ede ikabade esịt? Owo ikemeke ndida ikpîkpu ikọ m̀mê eyet mbian̄a Jehovah. Ẹsida edinam ẹfiọk ke owo enen̄ede akabade esịt. Man ẹtua anamidiọk mbọm, ana enye ọkpọn̄ idiọk usụn̄ esie ofụri ofụri onyụn̄ odu uwem ekekem ye edikon̄ idaha utuakibuot Jehovah oro ẹmenerede ke enyọn̄.
Uwa Kpọt Inemke Jehovah Esịt
10, 11. Nte se iketịbede inọ nditọ Israel owụtde, ntak emi uwa kpọt mînemke Jehovah esịt?
10 Idahaemi ẹyak ineme ọyọhọ ukpepn̄kpọ iba oro ekemede ndin̄wam nnyịn isan̄a ye Jehovah. Oro edi ke uwa kpọt inemke Abasi esịt. Hosea 6:6 ọdọhọ ete: “Koro [ami Jehovah] nyomde ima, nyomke uwa; nyom ifiọk Abasi n̄kan edifọp uwa.” Idịghe omokụt do ke Jehovah oyom ima-mfọnido m̀mê ima nsọn̄ọnda—kpa edu emi otode esịt—onyụn̄ oyom owo enyene ifiọk Esie. Edi, eyedi afo ke ekere ete: ‘Ntak emi ufan̄ikọ oro ọdọhọde ke Jehovah iyomke “uwa” ye “edifọp uwa”? Nte Ibet Moses ikọdọhọke ẹwa uwa?’
11 Ibet ama oyom uwa, edi mbon eyo Hosea ẹma ẹnyene akamba mfịna. Etie nte ama odu nditọ Israel emi ẹkesiwade uwa ndiwụt mme owo ke imama Abasi. Edi kpa ke ukem ini oro, mmọ ke ẹkesụk ẹsesịn idem ke idiọkn̄kpọ. Idiọkn̄kpọ mmọ ama owụt ke mmọ ikenyeneke ima nsọn̄ọnda ke esịt. Mmọ ẹma ẹwụt n̄ko ke mmimọ imesịn ifiọk Abasi, sia mmọ mîkadaha ifiọk oro idu uwem. Sia mmọ mîkenyeneke eti esịt ye eti ido uwem, nso ikedi ufọn uwa mmọ? Ke nditịm ntịn̄, uwa mmọ akakam ayayat Jehovah Abasi esịt.
12. Nso ntọt ke Hosea 6:6 ọnọ mme owo mfịn?
12 Ikọ Hosea ekpep ediwak mme aka-ufọkabasi mfịn n̄kpọ. Mmọ ẹsiwa uwa ẹnọ Abasi ebe ke ndibuana ke mme edinam ido ukpono. Edi utuakibuot mmọ itịmke inyene odudu ke uwem mmọ. Ndi utọ mbon oro ẹnen̄ede ẹnem Abasi esịt edieke esịt mmọ mînụkke mmọ ndinyene nnennen ifiọk esie nnyụn̄ nda ifiọk oro nsịn ke edinam ke ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄ ndiọi edinam mmọ? Yak owo ndomokiet okûkere ke mme utom ido ukpono kpọt ẹnem Abasi esịt. Jehovah inemke esịt ye mbon oro ẹdomode ndida enyọn̄ enyọn̄ edinam utuakibuot nnem enye esịt utu ke ndinen̄ede nda Ikọ esie ndu uwem.—2 Timothy 3:5.
13. Nso orụk uwa ke nnyịn iwa, edi nso ke ikpeti iban̄a se inamde enye enyene ufọn?
13 Sia idide ata mme Christian, nnyịn imọfiọk ke uwa kpọt inemke Abasi esịt. Edi akpanikọ ke nnyịn isiwaha uwa unam aba inọ Jehovah. Nte ededi, nnyịn ke “iwa uwa ekọm inọ Abasi ebe ke enye, oro edi, mfri n̄kpọkinua emi ẹdade ẹtan̄a enyịn̄ esie an̄wan̄wa.” (Mme Hebrew 13:15) Nnyịn ikpenyeneke nditie nte mme anam-idiọk nditọ Israel eyo Hosea, ke ndikere ke nnyịn imekeme ndida uwa eke spirit oro iwade inọ Abasi mi mfụk idiọkn̄kpọ. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ uyen kiet emi ekedịbede anam idan̄. Enye ama edinyịme ke akpatre ete: “Mma nsika ukwọrọikọ n̄kan nte n̄kesikade sia n̄kekerede ke ekeme ndidi emi oyofụk idiọkn̄kpọ mi.” Ukem se mme ọsọn̄ibuot nditọ Israel ẹkenamde edi oro. Nte ededi, Jehovah edinyịme uwa ekọm nnyịn n̄kukụre edieke nnyịn iwade enye ke eti esịt inyụn̄ inyenede eti edu uwem.
Esibiak Jehovah ke Ini Mme Andituak Ibuot Nnọ Enye Ẹkpọn̄de Enye
14. Didie ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea owụt nte esitiede Abasi ke idem?
14 Ọyọhọ n̄kpọ ita oro nnyịn ikpepde ito Hosea ibuot 6 esịm 9 edi nte esitiede Jehovah ke idem ke ini mme andituak ibuot nnọ enye ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ enye. Jehovah edi Abasi ima, edi enye esiyat esịt n̄ko. Enye esikop inemesịt onyụn̄ atua mbon oro ẹkabarede esịt ẹkpọn̄ idiọkn̄kpọ mmọ, mbọm. Edi ke ini ikọt esie mîkabakede esịt, enye esimia mmọ ufen. Sia Abasi enen̄erede ekere aban̄a nnyịn, enye esidat esịt ke ini nnyịn isọn̄ọde isan̄a ye enye. Psalm 149:4 ọdọhọ ete: ‘Ikọt Jehovah ẹnem enye esịt.’ Edi esitie Abasi didie ke idem ke ini mme asan̄autom esie mînamke akpanikọ?
15. Hosea 6:7 ọdọhọ ke ndusụk nditọ Israel ẹkesinam n̄kpọ didie?
15 Kop se Jehovah eketịn̄de aban̄a nditọ Israel oro mîkanamke akpanikọ: “Mmọ ẹbiet owo, ke ẹbiat ediomi: do ke mmọ ẹkebian̄a mi.” (Hosea 6:7) Malachi 2:10-16 ọdọhọ n̄ko ke nditọ Israel ẹma ẹbian̄a nsan̄a ndọ mmọ. Kaban̄a nte ẹdade ikọ oro ‘abian̄a’ ke Hosea 6:7, n̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọ ke “ẹda ndọ ẹtịn̄ ikọ mi ke ndamban̄a usụn̄ ndiwụt edu oro itie ebuana emi oyomde . . . Emi edi ọkpọkpọ itie ebuana emi ima mîdụhe.”
16, 17. (a) Didie ke Israel akanam n̄kpọ aban̄a ediomi oro Abasi akanamde ye enye? (b) Nso ke nnyịn ikpeti iban̄a mme edinam nnyịn?
16 Jehovah akada Israel nte ndamban̄a n̄wan esie ke ntak ediomi oro enye akanamde ye idụt oro. Ntre ke ini ikọt esie ẹkebiatde ediomi oro, eketie nte n̄kpọ eke mmọ ẹkesịnde efịbe. Abasi eketie nte ebe oro anamde akpanikọ, edi ikọt esie ẹma ẹkpọn̄ enye!
17 Nso kaban̄a nnyịn? Ebehe Abasi m̀mê nnyịn imasan̄a ye imọ m̀mê isan̄ake. Nnyịn ikpenyene nditi ke “Abasi edi ima” ye nte ke edinam nnyịn ẹsitụk enye. (1 John 4:16) Edieke nnyịn idụkde idiọk afan̄, nnyịn imekeme ndinam Jehovah okop ubiak ndien ke akpanikọ, oro idinemke enye esịt. Nditi emi ekeme ndinen̄ede n̄kpeme nnyịn mbak ididuọ ke ini ẹdomode nnyịn.
Nte Ikemede Ndidọk Se Ifọnde
18, 19. Ewe edumbet ke nnyịn ikụt ke Hosea 8:7, ndien didie ke enye okosu ke idem nditọ Israel?
18 Ẹyak ikere iban̄a ọyọhọ ukpepn̄kpọ inan̄ ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea—nte ikemede ndidọk se ifọnde. Hosea ewet ntem aban̄a nditọ Israel ye ndisịme ye ikpîkpu usụn̄ uwem unana edinam akpanikọ mmọ: ‘Mmọ ẹtọ ofụm ke isọn̄, ndien mmọ ẹyedọk oyobio.’ (Hosea 8:7) Mi, nnyịn imokụt edumbet emi nnyịn ikpetide: Se nnyịn inamde idahaemi enen̄ede owụt se iditịbede inọ nnyịn ke ini iso. Didie ke emi eketịbe ọnọ nditọ Israel oro mîkanamke akpanikọ?
19 Nditọ Israel ẹketọ se idiọkde ebe ke ndisịn idem ke idiọkn̄kpọ. Nte mmọ ẹma ẹka iso ẹnam oro ye unana edibọ utịp? Ke akpanikọ, mmọ ikọbọhọke ubiomikpe. Hosea 8:13 ọdọhọ ete: ‘Jehovah eyeti idiọk ido mmọ, onyụn̄ ọnọ mmọ ufen mme ukwan̄-n̄kpọ mmọ.’ N̄ko ke Hosea 9:17, nnyịn ikot ite: “Abasi mi ọyọduọk mmọ: koro mmọ mîkopke uyo esie: ndien mmọ ẹyedi mbon eke ẹyode ke otu mme idụt.” Ih, Jehovah ekenyene ndikot nditọ Israel ẹdinam ibat ẹban̄a mme idiọkn̄kpọ mmọ. Sia mmọ ẹketọde se idiọkde, mmọ ẹkenyene ndidọk se idiọkde. Ubiomikpe Abasi ama esịm mmọ ke isua 740 M.E.N., ke ini mbon Assyria ẹkekande obio ubọn̄ esien Israel duop ẹnyụn̄ ẹtan̄de mme andidụn̄ ẹka ntan̄mfep.
20. Se iketịbede inọ nditọ Israel ekpep nnyịn nso?
20 Se iketịbede inọ nditọ Israel ekpep nnyịn akpan n̄kpọ kiet: Nnyịn idọk se itọde. Ikọ Abasi odụri nnyịn utọn̄ ete: “Ẹkûyak ẹtụn mbufo usụn̄: Owo ikemeke ndibian̄a Abasi. Koro se ededi eke owo ọtọde, oro ke enye edinyụn̄ ọdọk.” (Galatia 6:7) Edieke itọde se idiọkde, ididọk se idiọkde. Ke uwụtn̄kpọ, mbon oro ẹdude oburobụt uwem ẹdibọ ata ndiọi utịp. N̄kpọ idifọnke ye mme anamidiọk oro mîkabakede esịt.
21. Didie ke nnyịn ikeme ndidọk se ifọnde?
21 Didie ndien ke nnyịn ikeme ndidọk se ifọnde? Imekeme ndida mmemmem uwụtn̄kpọ mbọrọ mbụme oro. Edieke ọtọin̄wan̄ oyomde ndikpen̄e edesi, ndi enye editọ ibokpot? Baba-o! Ana enye ọtọ se enye oyomde ndidọk. Kpasụk ntre, edieke nnyịn iyomde ndidọk se ifọnde, do ana nnyịn itọ se ifọnde. Ndi afo omoyom ndika iso ndọk se ifọnde—kpa uwem oro ọnọde uyụhọ idahaemi ye idotenyịn nsinsi uwem ke obufa ererimbot Abasi? Do, ana afo aka iso ọtọ se ifọnde ebe ke ndisan̄a ye Abasi nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye ndinen edumbet esie.
22. Nso ke nnyịn ikpep ke Hosea ibuot 6 esịm 9?
22 Ke Hosea ibuot 6 esịm 9, nnyịn imekpep n̄kpọ inan̄ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn isan̄a ye Abasi: (1) Owo ada edinam owụt ke imenen̄ede ikabade esịt; (2) uwa kpọt inemke Abasi esịt; (3) esibiak Jehovah ke ini mme andituak ibuot nnọ enye ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ enye; ye (4) man idọk se ifọnde, ana itọ se ifọnde. Didie ke se idude ke n̄wed Hosea ibuot 6 esịm 9 ekeme ndin̄wam nnyịn isan̄a ye Abasi?
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Didie ke owo ekeme ndiwụt ke imenen̄ede ikabade esịt?
• Ntak emi uwa kpọt mînemke Ete nnyịn eke heaven esịt?
• Esitie Abasi didie ke idem ke ini mme andituak ibuot nnọ enye ẹkpọn̄de enye?
• Nso ke inyene nditọ edieke iyomde ndidọk se ifọnde?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
Ima nsọn̄ọnda Israel ama osop nte ntụhube usenubọk
[Ndise ke page 23]
Idiọk udọn̄ Israel akasak nte usan̄uyo
[Ndise ke page 24]
Ntak emi Jehovah ekesịnde uwa ikọt esie?
[Ndise ke page 25]
Man idọk se ifọnde, ana itọ se ifọnde