Ndisan̄a ke Usụn̄ Un̄wana Emi Akade Iso Ayama
Ndisan̄a ke Usụn̄ Un̄wana Emi Akade Iso Ayama
“Usụn̄ nti owo ebiet un̄wana eke asiahade, aka iso ayama, tutu esịm ufọt uwemeyo.”—MME N̄KE 4:18.
1, 2. Idaha ikọt Abasi etie didie ke ntak n̄kaiso un̄wana eke spirit oro otode Jehovah?
ANIE enen̄ede odot nditịn̄ nte utịn esibịnde ekịm okoneyo efep ke mîbọhọke Enye emi un̄wana otode, kpa Jehovah Abasi? (Psalm 36:9) Abasi ọdọhọ ke ‘un̄wana usenubọk omụm mme utịt ererimbot, ererimbot onyụn̄ akabade nte mbat ufịk-n̄kpọ, onyụn̄ ada nte ọfọn̄-idem.’ (Job 38:12-14) Ke ini utịn asiahade, mme n̄kpọ ke isọn̄ ẹsiwọrọ ẹda, kpa nte mbat eso esikpụhọrede ke ẹma ẹkeda ẹbot n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹwet mbuwed ke idem.
2 Jehovah edi Enye emi un̄wana eke spirit otode n̄ko. (Psalm 43:3) Ke adan̄aemi ofụri ererimbot akade iso ndidu ke makmak ekịm, ata Abasi aka iso ndinọ ikọt esie un̄wana. Nso idi utịp un̄wana emi? Bible ọbọrọ ete: “Usụn̄ nti owo ebiet un̄wana eke asiahade, aka iso ayama, tutu esịm ufọt uwemeyo.” (Mme N̄ke 4:18) Un̄wana otode Jehovah aka iso ndiyama ke usụn̄ ikọt esie. Un̄wana emi anam mmọ ẹnam n̄kọri ke esop, ke ukpepn̄kpọ, ye ke ido uwem.
N̄kaiso Un̄wana eke Spirit Ada Esịm Edinam N̄kọri ke Esop
3. Nso ke ẹn̄wọn̄ọ ke Isaiah 60:17?
3 Jehovah ama ada prọfet Isaiah etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Nyada gold ndinịm ke itie okpoho, nyada silver ndinịm ke itie ukwak, ye okpoho ke itie eto, ye ukwak ke itie itiat.” (Isaiah 60:17) Kpa nte edida nti n̄kpọutom n̄kpụhọ ye ndiọi n̄kpọutom owụtde ke ẹnam n̄kọri, Mme Ntiense Jehovah ẹmenam n̄kọri ke esop mmọ ke “utịt editịm n̄kpọ,” m̀mê “mme akpatre usen” emi.—Matthew 24:3; 2 Timothy 3:1.
4. Nso ndutịm ke ẹkenam ke 1919, ndien nso ufọn ke emi ekenyene?
4 Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mme akpatre usen emi, esop Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkediọn̄ọde Mme Ntiense Jehovah ini oro, ẹkesimemenede ubọk ẹmek mbiowo ye mme deacon. Nte ededi, ndusụk mbiowo ikesinen̄ekede ima ukwọrọikọ. Ndusụk mmọ oro mîkesimaha ukwọrọikọ ikesinyụn̄ iyakke mbon en̄wen ẹkwọrọ. Ntre, ẹma ẹtọn̄ọ ndimek eseutom ke kpukpru esop ke 1919. Idịghe esop ẹkesimenede ubọk ẹmek eseutom, edi n̄kọk itieutom ikọt Abasi ekesimek mmọ ke ido ukara Abasi. Utom eseutom ama esịne edidiomi utom ukwọrọikọ, edinọ mme efakutom, ye edisịn udọn̄ nnọ mme owo ẹwọrọ an̄wautom. Ẹma ẹnen̄ede ẹsịn udọn̄ ẹnọ utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ke mme isua oro ẹketienede.
5. Nso ukpụhọde ke ẹkenam ke mme iduọk isua 1920?
5 Item emi, “Ẹtan̄a, ẹtan̄a, ẹtan̄a, Edidem ye obio ubọn̄ esie,” emi ẹkenọde ke 1922 ke akamba mbono Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke Cedar Point ke Ohio, U.S.A. ama aka iso ọnọ kpukpru owo ke esop nsịnudọn̄. Etisịm 1927, ẹma ẹtịm utom an̄wautom tutu ẹkedida Sunday nte ata eti usen ndibuana ke utom ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk. Ntak ẹkedade Sunday? Koro Sunday ekedi usen emi ata ediwak owo mîkesinamke utom. Mme Ntiense Jehovah mfịn ẹnyene ukem edu oro ebe ke ndisịn ukeme n̄ka mbịne mme owo ke ini oro mmọ ẹdidude ke ufọk, utọ nte utịturua ye mbubịteyo.
6. Ewe ubiere ke ẹkenam ke 1931, ndien didie ke oro okotụk utom editan̄a Obio Ubọn̄?
6 Se ikenen̄erede isịn udọn̄ inọ mme owo ndinam utom editan̄a Obio Ubọn̄ akada itie ke uwemeyo Sunday, July 26, 1931, ke ini ẹkebemde iso ẹnam ubiere ke akamba mbono Columbus ke Ohio, U.S.A., ndien ke oro ebede, ẹnam ke ofụri ererimbot. Ubiere oro ọkọdọhọ ubak ubak ete: “Nnyịn idi mme asan̄autom Jehovah Abasi emi ẹdọhọde inam utom ke enyịn̄ esie, ndien ana inam ewụhọ esie, ebe ke nditie ntiense mban̄a Jesus Christ, nnyụn̄ nnam mme owo ẹfiọk ke Jehovah edi ata Abasi ye Ata Ọkpọsọn̄ Abasi; ke ntre, nnyịn imadat esịt ndikere enyịn̄ emi Ọbọn̄ Abasi adade inua esie osio nnyịn, nnyịn inyụn̄ iyom ẹfiọk ẹnyụn̄ ẹkot nnyịn ke enyịn̄ emi, oro edi, Mme Ntiense Jehovah.” (Isaiah 43:10) Obufa enyịn̄ oro enen̄ede owụt akpan utom emi kpukpru mbon oro ẹkerede enyịn̄ oro ẹdinamde. Ih, Jehovah ama enyene utom oro okoyomde kpukpru mme asan̄autom esie ẹnam. Ndien mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnam utom oro ye nduaidem!
7. Nso ukpụhọde ke ẹkenam ke 1932, ndien ntak-a?
7 Ediwak mbiowo ẹma ẹsụhọde idem ẹsịn ifịk ke utom ukwọrọikọ. Nte ededi, ke ndusụk ebiet, mbiowo oro esop ẹkemenerede ubọk ẹmek ikamaha emi ẹkedọhọde kpukpru owo ke esop ẹkwọrọ ikọ an̄wan̄wa. Nte ededi, ẹkenyene ndinam ukpụhọde efen ke mîbịghike. Enyọn̄-Ukpeme ama eteme mme esop ke 1932 ete ẹtre ndimemenede ubọk mmek mbiowo ye mme deacon. Utu ke oro, mmọ ẹkenyene ndimenede ubọk mmek kọmiti utom emi iren emi ẹmade mme n̄kpọ eke spirit, emi ẹsikwọrọde ikọ an̄wan̄wa, ẹnamde. Ntem, mbon oro ẹkebuanade ifịk ifịk ke utom ukwọrọikọ ẹkese enyịn ẹban̄a esop, ndien utom ama ọkọri.
N̄kaiso Un̄wana Ada N̄kaiso N̄kọri Edi
8. Nso ukpụhọde ke ẹkenam ke 1938?
8 Un̄wana ama “aka iso ayama.” Ke 1938, ẹma ẹtre ofụri ofụri ndimemenede ubọk mmek owo. Ẹkenyene ndimek kpukpru mme asan̄autom ke esop ke ido ukara Abasi ke ndausụn̄ “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” (Matthew 24:45-47) Ekpere ndidi kpukpru esop Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹsọsọp ẹnyịme ukpụhọde emi, ndien utom edinọ ikọ ntiense ama aka iso ndin̄wụm mfri.
9. Nso ndutịm ke ẹketọn̄ọ ke 1972, ndien ntak emi ekedide n̄kọri?
9 Ọtọn̄ọde ke October 1, 1972, ẹma ẹnam ukpụhọde en̄wen ke nte ẹsede enyịn ke esop. Ẹma ẹtọn̄ọ ndinam otu mbiowo ẹse ẹban̄a esop Mme Ntiense Jehovah kiet kiet ke ofụri ererimbot, emi ama ada itie emi asan̄autom, m̀mê esenyịn, kiet kpọt ekesisede aban̄a esop. Obufa ndutịm emi emenen̄ede esịn udọn̄ ọnọ iren oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnam n̄kpọ ndidot ndida usụn̄ ke esop. (1 Timothy 3:1-7) Emi amanam ediwak nditọete iren ẹfiọk nte ẹsede ẹban̄a mme mbiomo esop. Mmọ ẹkenen̄ede ẹn̄wam didie ntem ndibọk ata ediwak mbufa owo oro ẹbọde akpanikọ Bible!
10. Nso ndutịm ke ẹketọn̄ọ ke 1976?
10 Ẹma ẹtịm mme andibuana ke Otu Ukara ẹdọn̄ ke kọmiti itiokiet, ndien ọtọn̄ọde ke January 1, 1976, mme kọmiti emi ẹkese ẹban̄a kpukpru edinam ofụri esop Abasi ye eke esop ikọt Abasi kiet kiet ke ofụri ererimbot. Nso ufọn ke inyene ntem sia “mbon item [eke] ẹwakde” ẹdade usụn̄ ke kpukpru utom Obio Ubọn̄!—Mme N̄ke 15:22; 24:6.
11. Nso ukpụhọde ke ẹkenam ke 1992, ndien ntak-a?
11 Ẹma ẹnam ukpụhọde en̄wen ke 1992, emi ekebietde se iketịbede ke ini nditọ Israel ye mbon eken ẹkewọrọde ke ntan̄mfep ke Babylon. Mme Levite ikawakke ikem ndinam utom temple ini oro. Ntre, ẹma ẹnọ mme Nethinim, emi mîkedịghe nditọ Israel, mme utom efen man ẹkpen̄wam mme Levite. Kpasụk ntre, ẹma ẹnọ “mme erọn̄ en̄wen” mme ifetutom efen ke 1992 man ẹkpen̄wam otu ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ ndise mban̄a utom mmọ mi ke isọn̄. Ẹkemek mmọ nte mme andin̄wam mme kọmiti Otu Ukara.—John 10:16.
12. Didie ke Jehovah anam emem edi mbọn̄ nnyịn?
12 Nso idi utịp ofụri ukpụhọde emi? Jehovah ọdọhọ ete: “Nyanam mbọn̄ fo ẹdi emem, nyonyụn̄ nnam mme andikara fi ẹdi edinen ido.” (Isaiah 60:17) Ikọt Jehovah ẹnyene “emem” mfịn, ima “edinen ido” onyụn̄ edi ‘andikara mmọ’—oro edi se inamde mmọ ẹnam n̄kpọ Abasi. Ẹnen̄ede ẹtịm mmọ ndinam utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mme mbet.—Matthew 24:14; 28:19, 20.
Jehovah Aka Iso Ndisịn Un̄wana ke Ukpepn̄kpọ Ikọt Esie
13. Didie ke Jehovah ekesịn un̄wana ke mme ukpepn̄kpọ ikọt esie ke mme iduọk isua 1920?
13 Jehovah aka iso ndisịn un̄wana sụn̄sụn̄ ke ukpepn̄kpọ ikọt esie. Ediyarade 12:1-9 ọnọ uwụtn̄kpọ. Itien̄wed oro etịn̄ aban̄a ndamban̄a n̄kpọ ita—“n̄wan” emi oyomode, onyụn̄ amande eyen, “dragon,” ye “eyeneren, erenowo.” Ndi afo ọmọfiọk se mmọ kiet kiet ẹdade ẹban̄a? Ẹma ẹnam ẹfiọk mmọ ke ibuotikọ emi ọkọdọhọde “Emana Idụt,” ke nsiondi Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke March 1, 1925. Ibuotikọ oro ama anam ikọt Abasi ẹnen̄ede ẹfiọk mme ntịn̄nnịm ikọ ẹban̄ade emana Obio Ubọn̄, kpa un̄wana emi akanamde mmọ ẹfiọk ke n̄wọrọnda esop iba ẹdu—eke Jehovah ye eke Satan. Ndien ke 1927 ye 1928, ikọt Abasi ẹma ẹfiọk ke Christmas ye usọrọ usen emana ikemke ye N̄wed Abasi, ẹnyụn̄ ẹtre ndidia mme usọrọ emi.
14. Mme ukpepn̄kpọ ewe ke ẹkenam an̄wan̄a ke mme iduọk isua 1930?
14 Ẹma ẹka iso ẹsịn un̄wana ke ukpepn̄kpọ ita ke mme iduọk isua 1930. Ebịghi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkefiọk ke “akwa otuowo” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ediyarade 7:9-17 idịghe ukem ye owo 144,000 emi ẹdikarade ye Christ nte ndidem ye mme oku. (Ediyarade 5:9, 10; 14:1-5) Nte ededi, owo iketịmke ifiọk mbon emi akwa otuowo ẹdide. Kpa nte n̄kaiso un̄wana usenubọk esinamde ẹnen̄ede ẹkụt nte n̄kpọ etiede ye uduot esie, ẹma ẹdifiọk ke 1935 ke akwa otuowo ẹdi mbon oro ẹbọhọde “akwa ukụt,” ẹnyụn̄ ẹnyenede idotenyịn ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄. Nte ini akakade ke isua oro, ẹma ẹsịn un̄wana ke n̄kpọ emi okotụkde n̄kpri nditọ Mme Ntiense Jehovah emi ẹdude ke ufọkn̄wed, ke ediwak idụt. Ke adan̄aemi mme owo ẹkeduọde ẹnyịne ke ufreidụt ke ofụri ererimbot, Mme Ntiense ẹma ẹfiọk ke edikọm ọfọn̄ etakubom idịghe ikpîkpu edinam. Ke 1936, ẹma ẹfiak ẹnam ukpepn̄kpọ efen ke Bible an̄wan̄a, oro edi ke Christ ikakpaha ke cross, edi ke akakpa ke eto.—Utom 10:39.
15. Ini ewe ke ẹkenam ẹfiọk nte iyịp edide edisana n̄kpọ, ndien didie ke ẹkenam emi?
15 Ẹma ẹka iso ẹsịn un̄wana ke nte iyịp edide edisana n̄kpọ ke udiana ekọn̄ ererimbot ama okokụre, emi ekedide ido ini oro ndisikịm iyịp nsịn mbonekọn̄ oro ẹkedade unan ke adan̄aemi ẹkesọbọde mmọ. Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke July 1, 1945, ama esịn udọn̄ ọnọ “kpukpru mme andituak ibuot nnọ Jehovah emi ẹyomde ndidu nsinsi uwem ke edinen obufa ererimbot esie ete ẹwụt ukpono ẹnọ iyịp ẹnyụn̄ ẹdu uwem ẹkekem ye ndinen idaha Abasi kaban̄a iyịp.”
16. Ini ewe ke ẹkesio New World Translation of the Holy Scriptures, ndien nso idi n̄wọrọnda ikpehe esie iba?
16 Ke 1946, ẹma ẹkụt ke oyom ẹda akpakịp ifiọk oro odude ẹkabarede obufa Bible emi mme ukpepn̄kpọ emi ẹkọn̄ọde ke mme ido edinam Christendom mîsịneke. Ẹma ẹtọn̄ọ utom oro ke December 1947. Ke 1950, ẹma ẹsio N̄wed Abasi Christian Usem Greek—Edikabade eke Obufa Ererimbot ke Ikọmbakara. Ke 1953, ẹma ẹtọn̄ọ ndisio N̄wed Abasi Usem Hebrew emi ekedide eboho ition, ke adiana ke adiana. Ẹkesio akpatre eboho ke 1960, se iwakde esisịt ibe isua 12 ke ẹma ẹketọn̄ọ ndikabade. Ẹkesio ofụri New World Translation of the Holy Scriptures nte eboho kiet ke 1961. Edikabade emi enyenede ediwak n̄wọrọnda ikpehe mi odu ke ediwak usem idahaemi. Enye afiak emen enyịn̄ Abasi, Jehovah, edisịn ke itie esie. Akan oro, sia ẹkabarede mme akpasarade usem ke ata ata usụn̄, emi anam ẹkeme ndika iso n̄kọri ke ifiọk Ikọ Abasi.
17. Nso n̄kaiso un̄wana akayama ke 1962?
17 Ke 1962, ẹma ẹnam an̄wan̄a se “mme odudu eke ẹkponde ẹkan,” emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Rome 13:1 edide ye udomo oro mme Christian ẹkpesụkde ibuot ẹnọ mmọ. Edinen̄ede n̄kpep Rome ibuot 13 ye mme utọ itie N̄wed Abasi eken nte Titus 3:1, 2 ye 1 Peter 2:13, 17 ama anam an̄wan̄a ke ikọ oro “mme odudu eke ẹkponde ẹkan,” idaha iban̄a Jehovah Abasi ye Jesus Christ, edi ke ada aban̄a mme ukara owo.
18. Nso idi ndusụk ukpepn̄kpọ oro ẹkenamde an̄wan̄a ke mme iduọk isua 1980?
18 Usụn̄ nti owo ama aka iso ayama ke mme isua oro ẹketienede. Ke 1985, ẹma ẹsịn un̄wana ke se ọwọrọde ndidi se ẹbatde ke edinen “ndinyene uwem” ye ke ndidi se ẹbatde ke edinen nte ufan Abasi. (Rome 5:18; James 2:23) Ẹma ẹnen̄ede ẹnam se Jubilee Christian ọwọrọde an̄wan̄a ke 1987.
19. Didie ke Jehovah aka iso ọnọ ikọt esie un̄wana ke mme isua ndondo emi?
19 Ẹma ẹnen̄ede ẹfiọk se edibaharede “erọn̄” ye “ebot” ọwọrọde ke 1995. Ẹma ẹnen̄ede ẹnam n̄kukụt temple eke Ezekiel, emi ama ọkọtọtọn̄ọ ndisu, an̄wan̄a ke 1998. Ke 1999, ẹma ẹnam an̄wan̄a n̄ko ini emi ‘mbubiam n̄kpọ edidade ke edisana ebiet’ ye nte enye edidade. (Matthew 24:15, 16; 25:32) Ndien ke 2002, ẹma ẹsịn un̄wana efen efen ke se ndituak ibuot nnọ Abasi “ke spirit ye ke akpanikọ” ọwọrọde.—John 4:24.
20. Nso idi ikpehe en̄wen emi ikọt Abasi ẹnyenede un̄wana?
20 Ke adianade ye edinam n̄kọri ke esop ye ke mme ukpepn̄kpọ, ẹmenam n̄kọri n̄ko ke ido uwem Christian. Ke uwụtn̄kpọ, ke 1973, ẹma ẹdikụt ke edida un̄wọn̄ edi ‘ndisabade obụkidem,’ ndien ẹkedida enye nte akwa idiọkn̄kpọ. (2 Corinth 7:1) N̄kpọ nte isua duop ke oro ebede, Enyọn̄-Ukpeme eke February 1, 1984, ama anam ẹfiọk idaha nnyịn kaban̄a edinyene ikan̄. Se inemede mi ẹdi ndusụk uwụtn̄kpọ un̄wana oro akade iso ndiyama ke eyo nnyịn.
Ndika Iso Nsan̄a ke Usụn̄ Un̄wana Emi Akade Iso Ayama
21. Ewe edu edin̄wam nnyịn ika iso isan̄a ke usụn̄ un̄wana oro akade iso ayama?
21 Eyenete kiet emi ama ekedi ebiowo ebịghi ọdọhọ ete: “Ekeme ndisọn̄ ndinyịme nnyụn̄ nnam n̄kpọ ekekem ye ukpụhọde oro ẹnamde.” Nso in̄wam enye enyịme mme ukpụhọde oro ẹnamde ke ufan̄ isua 48 oro enye edide asuanetop Obio Ubọn̄? Enye ọbọrọ ete: “Akpan n̄kpọ edi ndinyene nnennen edu. Nditre ndinyịme ukpụhọde oro ẹnamde ọwọrọ ndikpọt ke edem ke adan̄aemi esop akade ke iso. Edieke ukpụhọde oro ẹnamde ọsọn̄de mi ndinyịme, mmesikere se Peter okobụpde Jesus: ‘Ọbọn̄, nnyịn idinyọn̄ ibịne anie? Afo enyene ikọ nsinsi uwem.’ Ekem mbụp idemmi nte, ‘Ndinyọn̄ n̄ka m̀mọ̀n̄—ererimbot ekịm oko?’ Emi esin̄wam mi nsọn̄ọ ndu ke esop Abasi.”—John 6:68.
22. Nso ufọn ke ibọ ke ndisan̄a ke un̄wana?
22 Ererimbot oro akande nnyịn okụk odu ke makmak ekịm. Nte Jehovah akade iso ndinam un̄wana ayama ọnọ ikọt esie, ukpụhọde ọdọdiọn̄ odu ke ufọt ikọt esie ye mbon ererimbot. Nso ufọn ke un̄wana emi anam ọnọ nnyịn? Edi akpanikọ, kpa nte utuenikan̄ oro anamde ẹkụt ukpe ke n̄kịmn̄kịm ọkpọusụn̄ mîkemeke ndisịri ukpe oro, un̄wana Ikọ Abasi isimenke n̄kpọ iduọ ifep. Edi, enye enen̄ede an̄wam nnyịn ifep mme n̄kpọ iduọ emi man ika iso isan̄a ke usụn̄ un̄wana emi akade iso ayama. Mmọdo, ẹyak ika iso inen̄ede itịn̄ enyịn ke ntịn̄nnịm ikọ Jehovah, “kpa nte utuenikan̄ eke ayamade ke n̄kịmn̄kịm ebiet.”—2 Peter 1:19.
Nte Afo Emeti?
• Mme ukpụhọde ewe ke Jehovah an̄wam ikọt esie ẹnam ke esop?
• N̄kaiso un̄wana akanam ẹnam mme ukpụhọde ewe ke ukpepn̄kpọ?
• Mme ukpụhọde ewe ke afo etiene okụt, ndien nso in̄wam fi enyịme mmọ?
• Ntak emi afo oyomde ndika iso nsan̄a ke usụn̄ un̄wana oro akade iso ayama?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 27]
Mbono Cedar Point ke Ohio ke 1922 ama esịn udọn̄ ọnọ Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ndinam utom Abasi
[Ndise ke page 29]
“N̄wed Abasi Christian Usem Greek—Edikabade eke Obufa Ererimbot” emi N. H. Knorr okosiode ke 1950
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 26]
© 2003 BiblePlaces.com