“Nnyịn Imokụt Messiah”

“NNYỊN imokụt Messiah.” “Nnyịn imokụt enye emi Moses ye mme Prọfet ẹkewetde ẹban̄a ke Ibet.” Owo iba oro ẹkedide mme enyene-ifịk Jew ke akpa isua ikie ẹketịn̄ adua-owo-idem ikọ oro. Messiah oro ẹketiede ẹbet ke anyan ini ama edisịm ke akpatre. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnịm ke enye ekedi Messiah!—John 1:35-45.

Edieke ọfiọkde nte n̄kpọ eketiede ini oro ye nte ido ukpono eketiede, afo oyokụt ke mmọ ndikenịm ke mmimọ imokụt Messiah ama enen̄ede enyene se ọwọrọde. Ediwak inua-okot andinyan̄a ẹma ẹwọrọ ẹdi ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsịn etiti, ẹnam ikpọ en̄wọn̄ọ, edi idotenyịn mme owo ama akpa mfụhọ sia inua-okot mme andinyan̄a emi mîkekemeke ndisio mme Jew ke ufụn mbon Rome.—Utom 5:34-37.

Nte ededi, iren Jew iba oro—Andrew ye Philip—ikedehedei iyịk ke mmimọ imokụt ata Messiah. Utu ke oro, mbuọtidem mmọ ama aka iso ndinen̄ede nsọn̄ ke mme isua oro ẹketienede, ke ini mmọ ẹkekụtde nte eren emi anamde mme utom odudu oro ẹkesude se ẹkenyenede ndida ndiọn̄ọ Messiah.

Ntak emi nditọ Jew iba oro ọkọrọ ye ediwak mbon eken ẹkebuọtde idem ke Messiah enye emi, mîkonyụn̄ ikereke ke enye n̄ko ekedi nsunsu Messiah? Mme n̄kpọ ewe ẹkenen̄ede ẹnam enye edi ata Messiah?

 Nte mbụkeset ọdọhọde, Andrew ye Philip ẹma ẹdiọn̄ọ ke Jesus eke Nazareth, emi ekedide akani anamusọ eto, ekedi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde, kpa enye oro ẹketiede ẹbet ke anyan ini. (John 1:45) Luke, ata ewetmbụk eset eyo oro ọdọhọ ke Messiah ekedi ke “ọyọhọ isua efịt emi Tiberius Caesar akarade.” (Luke 3:1-3) Ukara Tiberius ọyọhọ isua efịt oro ọkọtọn̄ọ ke September eke isua 28 E.N. onyụn̄ etre ke September eke isua 29 E.N. Luke adian do ete ke ini emi ke mme Jew ‘ẹketie’ ẹbet edidi Messiah. (Luke 3:15) Ntak emi ẹkedoride enyịn ke enye edidi ini oro? Yak ise ise.

Mme N̄kpọ Oro Ẹdinamde Ẹdiọn̄ọ Messiah

Sia utom oro Messiah edinamde enen̄erede edi akpan n̄kpọ, owụt ifiọk ndinịm ke Jehovah, kpa Andibot, ama ọnọ mme uyarade oro ẹdin̄wamde mme anam-akpanikọ oro ẹdude ke edidemede ẹdiọn̄ọ Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde. Ntak-a? Koro emi idiyakke mme nsunsu Messiah ẹbian̄a mbon oro ẹdude ke edidemede, kpa nte ẹkebian̄ade ediwak owo eken.

Isụn̄utom ukara oro akade idụt en̄wen esiwụt ukara idụt oro enye akade mme n̄wed oro ẹsọn̄ọde ke idụt imọ ọnọ imọ idi do idinam utom nte isụn̄utom ukara. Kpasụk ntre, Jehovah ama ewet mme n̄kpọ oro ẹdiyomde ẹto Messiah ata anyan ini ko. Ntem, ke ini “Akpan Isụn̄utom” emi edide, editie nte n̄kpọ eke enye asan̄ade ye mme n̄wed oro ẹsọn̄ọde ke imọ idi Messiah.—Mme Hebrew 12:2.

Mme ntịn̄nnịm ikọ Bible oro ẹkewetde ata ediwak isua ikie ko ke edem ẹma ẹwụt mme n̄kpọ oro ẹdidade ẹdiọn̄ọ Messiah. Mmọ ẹma ẹnọ ọyọhọ ntọt ẹban̄a usụn̄ oro Messiah edidide, nte utom ukwọrọikọ esie editiede, ndutụhọ oro enye edikụtde, ye orụk n̄kpa oro enye edikpade. Ekeme ndidi ayama ndifiọk ke mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹkemede ndiberi edem do ẹma ẹtịn̄ n̄ko ke enye eyeset ke n̄kpa, ke ẹyemenerede enye ẹnịm ke ubọk nnasia Abasi, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a mme edidiọn̄ oro ukara Obio Ubọn̄ esie edidade edi. Ntem, mme ntịn̄nnịm ikọ Bible ẹma ẹnọ n̄wọrọnda uyarade oro ẹdikemede ndida ndiọn̄ọ owo kiet kpọt.

Nte ededi, idịghe kpukpru ntịn̄nnịm ikọ ẹban̄ade Messiah ẹkesu ke isua 29 E.N., kpa isua oro Jesus okowụtde ke imọ idi Messiah. Ke uwụtn̄kpọ, owo ikowotke enye kan̄a, enye ikonyụn̄ isetke ke n̄kpa. Kpa ye oro, Andrew, Philip, ye ediwak owo eken ẹma ẹbuọt idem ye Jesus ke ntak se enye ekekpepde onyụn̄ anamde. Mmọ ẹma ẹkụt akwa uyarade oro okowụtde ke enye ekenen̄erede edi Messiah. Edieke afo okpokodude uwem ini oro onyụn̄ ada in̄wan̄-in̄wan̄ esịt ekpep aban̄a mme uyarade oro ẹdidade ẹdiọn̄ọ Messiah, eyedi afo n̄ko ekpekenịm ke Jesus ekedi Messiah.

Uyarade Oro Enyenede Nsio Nsio Ikpehe

Nso ikpakan̄wam fi enịm ke Jesus edi Messiah? Ke ediwak isua oro ẹkebede, mme prọfet Bible ẹma ẹwet mme akpan n̄kpọ oro ẹdiyomde ẹto Messiah, emi ẹdinamde ẹsọsọp ẹdiọn̄ọ enye. Sia mme prọfet ẹma ẹkewewet ọyọhọ ntọt emi anyan ini ko ẹnịm, emi ama anam ẹtọn̄ọ ndifiọk se ẹdidade ẹdiọn̄ọ ata Messiah. Henry H. Halley ọkọdọhọ ete: “Yak idọhọ ke iren ẹtode nsio nsio idụt, emi akanam mîkwe kiet eken, mînyụn̄ inyeneke nneme ye kiet eken, ẹdi ẹditie ke ubet kiet, ndien owo mmọ kiet kiet akama ubak itiat oro ẹkapde, ekem ẹtan̄ kpukpru mbak itiat oro ẹdian ọtọkiet, mmọ ẹnyụn̄ ẹkabade ediye mbiet owo—ndi afo ukpọdọhọke ke odu owo emi akakapde kpukpru mbak itiat emi onyụn̄ ọnọ ubak kiet kiet ẹsọk iren emi?” Ekem Henry obụp ete: “Ndi afo ukereke ke ENYE EMI IKIKE ESIE AKANDE EKE OWO ọkọnọ ndausụn̄ man nsio nsio owo emi ẹkedude uwem ke nsio nsio emana, ata ediwak isua mbemiso Jesus ekedide isọn̄, ẹkpekeme ndiwet nsio nsio akpa-owo-idem uyarade oro ẹwụtde nte Jesus edidude uwem inyụn̄ inam n̄kpọ?” Halley akada ikọ esie ekeberi ntem: “Emi ekedi n̄wọrọnda utịben̄kpọ!”

“Utịben̄kpọ” emi ọkọtọn̄ọ ke akpa n̄wed Bible. Ke andiwet Genesis ama ekewet akpa  ntịn̄nnịm ikọ Bible oro owụtde se Messiah edinamde, enye ama adian do ete ke Messiah ediwọrọ oto ubon Abraham. (Genesis 3:15; 22:15-18) Ntọt en̄wen ama owụt ke Messiah edito esien Judah. (Genesis 49:10) Abasi ama ada Moses asian nditọ Israel ke Messiah edidi akwa anditịn̄ ikọ ke ibuot Imọ ye andinyan̄a oro akam okponde akan Moses.—Deuteronomy 18:18.

Ke eyo Edidem David, ntịn̄nnịm ikọ ama owụt ke Messiah edidi adiakpa ebekpo David ye nte ke Obio Ubọn̄ Esie “oyowụhọ ke nsinsi.” (2 Samuel 7:13-16) N̄wed Micah ama owụt ke Messiah edimana ke Bethlehem, obio David. (Micah 5:2) Isaiah ama ebem iso etịn̄ ke eyenan̄wan emi mîfiọkke eren ediman Enye. (Isaiah 7:14) Prọfet Malachi n̄ko ama ebem iso etịn̄ ke owo oro ebietde Elijah ayatan̄a edidi Esie.—Malachi 4:5, 6.

Ẹma ẹwet mme akpan ntọt en̄wen ẹban̄ade Messiah ke n̄wed Daniel. Ntịn̄nnịm ikọ Daniel etịn̄ ntem aban̄a isua oro Messiah edidide: ‘Fiọk, ndien, nyụn̄ tịm nịm ke ibuot, ete, ke ọtọn̄ọde ke ini emi uyo ọwọrọde, ẹte ẹtọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹbọp Jerusalem, tutu esịm ke ini Messiah Ọbọn̄, eyedi urua itiaba ye urua ata ye iba: ẹyetọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ an̄wa ye ukpe, kpa ke ini nnanenyịn.’—Daniel 9:25.

Edidem Artaxerxes eke Persia ọkọnọ “uyo” ete ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹfiak ẹbọp Jerusalem ke ọyọhọ isua ukara esie 20. Ukara esie ọkọtọn̄ọ ke isua 474 M.E.N., ntre isua 455 M.E.N. akanam ọyọhọ isua ukara esie 20. (Nehemiah 2:1-8) Ntem, ọtọn̄ọde ke ini oro uyo ọkọwọrọde ete ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹfiak ẹbọp Jerusalem, ntịn̄nnịm urua 69 (7 dian 62) ẹyebe mbemiso Messiah edide. Nte ededi, ata ata urua 69 edi usen 483 kpọt, m̀mê isua kiet ye ọfiọn̄ inan̄. Edi edieke ibatde itiene ubatini ntịn̄nnịm ikọ Bible, oro edi “usen ke ibuot isua,” ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke Messiah ama edi ke isua 483 ẹbede, oro edi ke isua 29 E.N.—Ezekiel 4:6. *

Okposụkedi ediwak owo oro ẹkedọhọde ke idi Messiah ẹkewọrọde ẹdi ke nsio nsio ini, Jesus eke Nazareth kpọt ekedi ke isua 29 E.N. (Luke 3:1, 2) Kpa isua oro ke Jesus akaka ebịne John Andinịm Owo Baptism, John onyụn̄ enịm enye baptism ke mmọn̄. Ekem ẹma ẹda edisana spirit ẹyet Jesus aran nte Messiah. Nte ini akakade, John oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke enye edibem Jesus iso onyụn̄ anam utom ebietde eke Elijah, ama emen Jesus owụt Andrew ye mme mbet eken, onyụn̄ okot Jesus “Eyenerọn̄ Abasi oro emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep.”—John 1:29; Luke 1:13-17; 3:21-23.

Udịm Ubon ye Se Ẹdade Ẹdiọn̄ọ Messiah

Mme ntịn̄nnịm ikọ eke odudu spirit ẹma ẹsiak akpan ubon mme Jew oro Messiah editode. Ntem owụt ifiọk Andibot oro enyenede akakan ifiọk ndikanam Messiah edi ke ini oro n̄wetnnịm n̄kpọ udịm ubon mme Jew ẹkesụk ẹdude man mme owo ẹkpedụn̄ọde ẹfiọk m̀mê Messiah oto ubon oro ẹketịn̄de ẹban̄a.

Cyclopedia eke McClintock ye Strong ọdọhọ ete: “Eyịghe ndomokiet idụhe nte ke ẹkebiat n̄wetnnịm n̄kpọ udịm ubon mme Jew ye eke esien mmọ ke ini ẹkesobode Jerusalem [ke isua 70 E.N.], ikedịghe mbemiso ini oro.” Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Matthew ye Luke ẹkewet Gospel mmọ mbemiso isua 70 E.N. Ntem, eyedi mmọ ẹma ẹdụn̄ọde mme n̄wetnnịm  n̄kpọ emi ke ini mmọ ẹkewetde ẹban̄a udịm ubon Jesus. (Matthew 1:1-16; Luke 3:23-38) Sia mme owo ẹkenen̄erede ẹyom ndifiọk enye emi Messiah edide, eyedi mbon eyo Matthew ye Luke ẹma ẹdụn̄ọde mme n̄wetnnịm n̄kpọ oro ẹkedude man ẹfiọk m̀mê Messiah okoto ubon oro ẹketịn̄de ẹban̄a.

Ndi Ntịn̄nnịm Ikọ Ẹban̄ade Jesus Ẹkededue Ẹsu Enye ke Idem?

Ndi mme ntịn̄nnịm ikọ ẹban̄ade Messiah ẹkededue ẹsu Jesus ke idem? Eyen ukpepn̄kpọ kiet oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ọkọbọrọ ete: “Baba, utọ n̄kpọ oro ikpekemeke-keme nditịbe. Owo kiet ama odomo n̄kpọ emi ese onyụn̄ okụt ke ntịn̄nnịm ikọ itiaita kpọt ikpakam ikemeke-keme ndidue nsu owo kiet ke idem ntre.” Man owụt ke utọ n̄kpọ emi ikemeke-keme nditịbe, enye ọkọdọhọ ete: “N̄wan̄a okụk duọk yọhọ Stet Texas [emi okponde kilomita 690,000 ke n̄kan̄ mbinan̄] tutu ọdọk esịm owo edọn̄, nyụn̄ nịm idiọn̄ọ ke kiet ke otu okụk oro. Ekem dọhọ nnan asan̄a ke ofụri Stet Texas oyom okụk oro afo ekenịmde idiọn̄ọ. Ndi eyemem utom enye ndikụt okụk oro ekenịmde idiọn̄ọ do?” Enye ama adian do ete: “Kpasụk ntre ke ọkpọsọn̄ ntịn̄nnịm ikọ itiaita kpọt oro ẹban̄ade [Messiah] ndidue nsu owo ekededi ke idem.”

Kpa ye oro, Jesus ama osu se iwakde ikan ntịn̄nnịm ikọ Bible itiaita ke isua ita ye ubak oro enye ọkọkwọrọde ikọ. Ke ikerede iban̄a utọ akpakịp uyarade emi, nnyịn imokụt ndien ntak emi eyen ukpepn̄kpọ oro adade ikọ esie ekeberi etem: “Jesus kpọt edi n̄kukụre owo ke mbụk oro ediwak ntịn̄nnịm ikọ Bible ẹsude enye ke idem.”

‘Edidi’ Messiah

Nte an̄wan̄ade, Messiah ekedi ke isua 29 E.N., ndien Jesus eke Nazareth ekedi Messiah emi. Enye ekedi nte Andifak oro etiede sụn̄sụn̄ onyụn̄ ọyọde ndutụhọ. Enye ikedịghe nte ata ọkpọsọn̄ Edidem oro ekedide ndibụn̄ ọkpọnọ ufịk mbon Rome mfep, nte ata ediwak mme Jew ye idem mme anditiene enye ẹkedoride enyịn. (Isaiah, ibuot 53; Zechariah 9:9; Utom 1:6-8) Nte ededi, ẹkedọhọ ke enye edisan̄a ye odudu ye akwa odudu ukara edi.—Daniel 2:44; 7:13, 14.

Nditịn̄ enyịn n̄kpep mme ntịn̄nnịm ikọ Bible amanam mbon oro ẹnyenede eti ibuot ẹnịm ke Messiah ama edi ke akpa isua ikie, ndien akana enye afiak edi. Uyarade owụt ke enye ama afiak edi, “edidu” ke ubọn̄ toto ke 1914 * nte ẹkebemde iso ẹtịn̄. (Matthew 24:3-14) Isua oro ke ẹkedori Jesus ke ebekpo ke heaven nte Edidem Obio Ubọn̄ Abasi, okposụkedi mme owo mîkekwe. Ibịghike, enye eyetre kpukpru afanikọn̄ oro nsọn̄ibuot oro ẹkesọn̄de ke Eden adade edi. Tọsịn Isua Ukara esie oro editienede ayada edidiọn̄ ọsọk kpukpru mbon oro ẹbuọtde idem ke enye nte Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde, kpa Messiah oro “emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep.”—John 1:29; Ediyarade 21:3, 4.

Mme Ntiense Jehovah ẹyenem esịt ndineme uyarade oro owụtde ke Messiah ọkọtọn̄ọ ndikara ke 1914 ye afo, ẹnyụn̄ ẹda Bible ẹwụt fi se ukara Messiah ekemede ndinam nnọ fi ye mbonima fo.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Ndise ke page 6, 7]

Isua 455 M.E.N., Isua 29 E.N., Isua 1914 E.N., Messiah ọyọsọp

‘uyo ọwọrọ ete Messiah ẹdori Messiah nditre idiọkido

ẹtọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ edi ke ebekpo nnyụn̄ nnam

Jerusalem’ ke heaven isọn̄ akabade

edi Paradise

Isua 483

(ntịn̄nnịm urua 69)

—Daniel 9:25