“Nso ke Idiọn̄ọ Ọsọbọ-Ita Uduot Mmọn̄ibọn̄ Ada Aban̄a?”

OWO kiet oro anamde utom ke itieutom esede aban̄a ikpe ke Seoul, ke Republic of Korea ekewet ete: “Owo kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ama ọnọ mi Enyọn̄-Ukpeme ke usen ifan̄ emi ẹkebede. Ke mma n̄kokot mma, mma mfiọk ndusụk n̄kpọ mban̄a nte ẹkekọbọde Mme Ntiense Jehovah ke ini ukara Nazi ye Communist. Edi mmenyene mbụme. Ndise ikpaedem magazine oro owụt Mme Ntiense Jehovah oro ẹsịnede ọfọn̄ oro ẹwọn̄ọrede idiọn̄ọ ọsọbọ-ita uduot mmọn̄ibọn̄ ẹwet ke ubọk ufien. Nso ke idiọn̄ọ ọsọbọ-ita uduot mmọn̄ibọn̄ oro ada aban̄a?”

Ke ini ukara Nazi ke Germany, Mme Ntiense Jehovah ikesidọhọke edinyan̄a enyene Hitler, mmọ ẹkenyụn̄ ẹda san̄asan̄a ke mme n̄kpọ ẹban̄ade ukara ye ekọn̄. Ntre mbon Nazi ẹma ẹkọbọ mmọ idiọk idiọk, ẹsịn n̄kpọ nte Mme Ntiense 12,000 ke ufọk-n̄kpọkọbi ye ke mme itienna ekikere, ẹnyụn̄ ẹbiere nsio nsio anyan isua n̄kpọkọbi ẹnọ mmọ. N̄kpọ nte owo mmọ 2,000 ẹma ẹkpan̄a, ndien ẹkewowot ata ediwak ke otu mmọ.

Nso ke idiọn̄ọ ọsọbọ-ita uduot mmọn̄ibọn̄ oro ẹkediande ke ọfọn̄ ufọk-n̄kpọkọbi mmọ ada aban̄a? N̄wed oro Anatomy of the SS State ọdọhọ ete: “Nsio nsio otu mbon n̄kpọkọbi ke mme itienna [Nazi] ẹma ẹnyene san̄asan̄a idiọn̄ọ oro ẹkesidade ẹdiọn̄ọ mmọ. Idiọn̄ọ oro ẹkedade mbemiso ini ekọn̄ ama esịne edikịm ubak ọfọn̄ emi ẹkedide ọsọbọ-ita ndian ke ọfọn̄ owo n̄kpọkọbi kiet kiet. Uduot ọfọn̄ oro ẹkesikịmde ẹdian eketiene otu oro ẹbaharede owo ẹsịn: ndatndat uduot ekenyene mbon n̄kpọkọbi ukara; uduot mmọn̄ibọn̄ ekenyene Mme Ntiense Jehovah; obubịt ekenyene mbon oro ẹbiatde ido obio; awawa ekenyene mme abiatibet; pin̄k ekenyene mme adan̄ ukemuduot; blu ekenyene mme odudụn̄. Ẹma ẹdian utouto ọsọbọ-ita ke ọsọbọ-ita oro ẹkediande ke ọfọn̄ mme Jew oro ẹkedide mbon n̄kpọkọbi, anamde enye ebiet ọsọbọ-itiokiet emi ẹkekotde ntantaọfiọn̄ David.”

Prọfesọ John K. Roth ekewet ke n̄wed esie oro Holocaust Politics ete: “Edieke mme owo ke kpukpru ebiet ẹtide se idiọn̄ọ ọsọbọ-ita uduot mmọn̄ibọn̄ oro ekpepde nnyịn—oro edi ndisọn̄ọ nda nnam se inende—oro ekeme ndikpeme nnyịn mbiọn̄ọ afanikọn̄ ke ini iso, onyụn̄ ekeme ndinam nnyịn idu eti uwem oro ẹnen̄erede ẹkpono.” Mme Ntiense Jehovah ẹmesio vidio oro ọbọde n̄weditoro, oro ẹkotde Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault. Ntak emi mûdọhọke kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah anam fi ese vidio emi?