“Ẹkpeme Ukeme Ukeren̄kpọ Mbufo Ofụri Ofụri”

“Ọkọi ese kpukpru ikọ ke akpanikọ: edi ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ.”—MME N̄KE 14:15.

1, 2. (a) Nso ke nnyịn ikpep ito se ikọwọrọde Lot ke Sodom? (b) Nso ke ikọ oro “ẹkpeme ukeme ukeren̄kpọ mbufo” ọwọrọ?

 KE INI Abraham ọkọdọhọde Lot ebem iso emek isọn̄, Lot ama emenede enyịn okụt unaisọn̄ emi mmọn̄ awakde ke esịt kpukpru “nte in̄wan̄ Jehovah.” Eyedi emi eketie Lot nte ata eti itie ndidu ye ubon esie, sia enye ama “emek ofụri una isọn̄ Jordan ke idem esie,” onyụn̄ owụk ataya ekpere Sodom. Nte ededi, se enye okokụtde ke enyịn iketiehe nte se enye ekekerede, koro ‘nditọ Sodom emi ẹkediọkde, ẹnyụn̄ ẹduede Jehovah etieti’ ẹkedụn̄ ke mbọhọ oro. (Genesis 13:7-13) Nte ini akakade, n̄kpọ ama atak Lot ye ubon esie etieti. Ke akpatre, ama ekesịm udomo oro enye ye nditọiban esie ẹkedụn̄de ke abaitiat. (Genesis 19:17, 23-26, 30) Se iketiede enye nte ata eti n̄kpọ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ama akabade ata idiọk.

² Mbụk aban̄ade se ikọwọrọde Lot ekpep mme asan̄autom Abasi n̄kpọ mfịn. Ke ini iyomde ndinam ubiere, ana ifiọk mme mfịna oro ẹkemede ndidu inyụn̄ ikpeme idem mbak se nnyịn ikụtde ke enyịn edibian̄a nnyịn. Mmọdo, odot emi Ikọ Abasi etemede nnyịn ete: “Ẹkpeme ukeme ukeren̄kpọ mbufo ofụri ofụri.” (1 Peter 1:13) Ikọ Greek oro ẹkabarede “ẹkpeme ukeme ukeren̄kpọ mbufo” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “ẹdu ke edidemede.” Nte eyen ukpepn̄kpọ Bible oro R.C.H. Lenski ọdọhọde, edidemede oro edi “ekikere emi anade sụn̄-n̄ onyụn̄ odụn̄ọrede n̄kpọ nte enende, ndien ke ntem anam nnyịn inam nnennen ubiere.” Ẹyak ineme ndusụk idaha emi ẹkemede ndiyom ikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn ofụri ofụri.

Ndidụn̄ọde Mbubehe Oro Iyomde Ndinam

3. Ntak oyomde ikpeme idem ke ini ẹdọhọde nnyịn idinam mbubehe?

³ Yak idọhọ ke owo emi enyenede eti enyịn̄, iso-ọfọn, kiet ke otu mme andituak ibuot nnọ Jehovah, ọdọhọ fi edi inam mbubehe. Enye enen̄ede okop nduaidem aban̄a nte mbubehe emi edifọnde, onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ fi ete anam n̄kpọ iwiwa mbak udutaba ifet emi. Afo emekeme nditọn̄ọ ndikere ke mbubehe emi oyofori uwem fo ye eke ubon fo, amakam ekeme ndikere ke emi ayanam imọ inen̄ede inyene ini inọ mme n̄kpọ eke spirit. Nte ededi, Mme N̄ke 14:15 odụri owo utọn̄ ete: “Ọkọi ese kpukpru ikọ ke akpanikọ: edi ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ.” Ke ntak nduaidem oro esiwakde ndisan̄a ye editọn̄ọ obufa mbubehe, ẹsiwak ndida ntakurua nte efere obu obu, owo isitịn̄ke iban̄a n̄kpọndịk oro ekemede ndidu, owo isinyụn̄ inen̄ekede ikere iban̄a se ikemede nditịbe ke ini iso. (James 4:13, 14) Utọ idaha oro oyom owo ekpeme ukeme ukeren̄kpọ esie ofụri ofụri didie ntem!

4. Didie ke nnyịn ikeme ‘nditịm nse ikpat isan̄ nnyịn’ ke ini idụn̄ọrede mbubehe oro iyomde ndinam?

⁴ Owo ọniọn̄ esitịn̄ enyịn odụn̄ọde mbubehe oro ẹdọhọde enye edinam mbemiso anamde ubiere. (Mme N̄ke 21:5) Utọ ndụn̄ọde oro esinam ẹkụt mme n̄kpọndịk emi mînaha in̄wan̄-in̄wan̄. Kere ban̄a emi: Owo oyom ọbuọt imọ okụk ida inam mbubehe, onyụn̄ ọdọhọ ke iyọnọ fi ata akamba udori edieke afo ọbuọtde imọ okụk oro. Ekeme ndidọn̄ fi ndinọ ebuọt oro ke ntak akamba udori oro ekerede ke ayadia, edi ndi emekere aban̄a se ikemede nditịbe?  Ndi ọbọ ebuọt oro enyịme ndikpe ebuọt esie ọkpọkọm mbubehe oro ifọnke, mîdịghe ndi enye ekere ndikpe edieke mbubehe oro esenede enye? Oro edi, ndi ayayak okụk fo atak edieke mbubehe oro mîfọnke? Afo emekeme ndibụp n̄ko ete: “Ntak emi enye ọbọde mme owo okụk? Ndi ban̄k ẹtre ndinọ enye okụk sia ẹkerede ke mbubehe oro ekeme ndinen̄ede n̄kpu?” Ndida ini n̄kere mban̄a se ikemede nditịbe nnọ mbubehe oro ayan̄wam fi enen̄erede odụn̄ọde mbubehe oro ese.—Mme N̄ke 13:16; 22:3.

5. (a) Nso ọniọn̄ ọniọn̄ n̄kpọ ke Jeremiah akanam ke ini enye ekedepde in̄wan̄? (b) Ntak emi ọfọnde ndiwewet kpukpru ediomi mbubehe emi ẹnamde nnịm?

⁵ Ke ini prọfet Jeremiah ekedepde in̄wan̄ eyen eyenete ete esie emi eketienede atuak ibuot ọnọ Jehovah, enye ama ewet esịn ke n̄wed ke iso mme ntiense. (Jeremiah 32:9-12) Owo oro enyenede ọniọn̄ oyokụt ete ke imewet ediomi kpukpru mbubehe oro inamde inịm, esịnede mbubehe oro enye anamde ye mme iman ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. * Ndiwet kpukpru ediomi nnennen nnennen ye in̄wan̄-in̄wan̄ esikpan ndutan̄uyo onyụn̄ anam edidianakiet aka iso odu. Ke n̄kan̄ eken, nditre ndiwet n̄kpọ nnịm esidi ntak oro mfịna ẹsidemerede ke mbubehe ke ufọt mme asan̄autom Jehovah. Ke mfụhọ, mme utọ mfịna oro ẹkeme ndidi ntak iyatesịt, udu, ye edikam ntaba idaha eke spirit.

6. Ntak emi anade ikpeme idem ye idiọkitọn̄?

⁶ Ana ikpeme idem ye idiọkitọn̄ n̄ko. (Luke 12:15) Idotenyịn edidia ata akamba udori ekeme ndibiọn̄ọ owo ndikere se ikemede nditịbe nnọ mbubehe oro mînyeneke eti itiat idakisọn̄. Idem mbon oro ẹkenyenede ata akpan ifetutom ke esop Jehovah ẹmeduọ ẹdụk afia emi. Ikọ Abasi odụri nnyịn utọn̄ ete: “Ẹkûyak uwem mbufo asan̄a ye ima okụk, ke adan̄aemi mbufo ẹyụhọde ye mme n̄kpọ eke ẹdude ke emi.” (Mme Hebrew 13:5) Ke ini Christian aduakde ndinam mbubehe, enye ekpenyene ndibụp ete, ‘Ndi enen̄ede oyom nnam mbubehe emi?’ Ndidu mmemmem uwem oro anamde inịm utuakibuot Jehovah akpa ke uwem nnyịn eyekpeme nnyịn ọbiọn̄ọ “kpukpru orụk idiọkn̄kpọ.”—1 Timothy 6:6-10.

Mme Mfịna Oro Mme Christian Emi Mîdọhọ Ndọ Ẹsobode

7. (a) Mme mfịna ewe ke ediwak Christian oro mîdọhọ ndọ ẹsobo? (b) Didie ke owo emi nnyịn imekde ndidọ abuana edinam akpanikọ nnọ Abasi?

⁷ Enen̄ede ọdọn̄ ediwak mme asan̄autom Jehovah ndidọ ndọ, edi mmọ ikwe kan̄a nsan̄a oro odotde. Mme owo ẹsinen̄ede ẹsịn udọn̄ ẹnọ owo ọdọ ndọ ke ndusụk idụt. Edi ekeme ndisọn̄ ndikụt ekemmọ andinịm ke akpanikọ oro ẹkemede ndidọ. (Mme N̄ke 13:12) Nte ededi, mme Christian ẹfiọk ke ndinam item Bible emi ọdọhọde ẹdọ ndọ “ke Ọbọn̄ ikpọn̄-ikpọn̄” ọwọrọ ndinam akpanikọ nnọ Jehovah. (1 Corinth 7:39) Ana mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹkpeme ukeme ukeren̄kpọ mmọ ofụri ofụri man ẹkeme ndisọn̄ọ nda mbiọn̄ọ mme mfịghe ye idomo oro mmọ ẹsobode.

8. Nso idomo ke Shulammite okosobo, ndien didie ke Christian iban ẹkeme ndiyọ ukem idomo oro mfịn?

⁸ Ke Ikwọ Solomon ke Bible, n̄kaiferi kiet emi ẹkotde Shulammite ke obio-in̄wan̄ odụk edidem enyịn. Okposụkedi n̄kaiferi emi amade akparawa kiet, edidem odomo ndida ekese  inyene, ubọn̄, ye uyai ntap enye. (Ikwọ Solomon 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) Edieke afo edide Christian an̄wan, owo ekeme ndinen̄ede mma fi okposụkedi afo mûmaha owo oro. Owo ke itieutom, eyedi akwa owo, ekeme ndisitoro fi, ọfọn ido ye afo, esinyụn̄ oyom mme ifet ndidu ye afo. Kpeme idem ye utọ ima oro. Okposụkedi utọ ima oro mîsidịghe ima erenowo ye n̄wan kpukpru ini, ediwak ini se enye esidide edi oro. Di “ibibene” ukem nte Shulammite. (Ikwọ Solomon 8:4, 10) Nen̄ede sịn ndisịme mbre ima. Nam mme nsan̄autom fo ẹfiọk toto ke ntọn̄ọ ke imọ idi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah nyụn̄ da kpukpru ifet oro enyenede nọ ikọ ntiense. Emi eyekpeme fi.

9. Nso idi ndusụk afanikọn̄ oro ẹsan̄ade ye editọn̄ọ itie ebuana ke Intanet ye owo oro owo mîfiọkke? (Se n̄ko ekebe ke page 25.)

⁹ Ndutịm Intanet oro ẹsiode ẹdi man mbon oro mîdọhọ ndọ ẹkpeda ẹmek nsan̄a ndọ ẹdi ọsọ n̄kpọ idahaemi. Ndusụk owo ẹda emi nte ifet ndifiọk mme owo oro mmọ mîkpọfiọkke tutu amama. Nte ededi, nditọn̄ọ itie ebuana nnannan ye owo emi mûfiọkke asan̄a ye afanikọn̄. Ọsọsọn̄ ndifiọk se idide akpanikọ ye se mîdịghe akpanikọ ke Intanet. (Psalm 26:4) Idịghe kpukpru owo oro ẹdọhọde ke idi mme asan̄autom Jehovah ẹnen̄erede ẹdi. Akan oro, ndiyom ima ke Intanet ekeme ndinam owo ọsọsọp ayak idem ọnọ owo enye eken, ndien emi ekeme ndikpan owo ndinam nti ubiere. (Mme N̄ke 28:26) Edide ke Intanet m̀mê ke usụn̄ en̄wen, iwụtke ifiọk ndinyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye owo emi owo mîtịmke ifiọk.—1 Corinth 15:33.

10. Didie ke ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ mme Christian oro mîdọhọ ndọ?

¹⁰ Jehovah “enen̄ede enyene esịt ima” aban̄a mme asan̄autom esie. (James 5:11) Enye ọfiọk ke mme mfịna emi mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹsobode ẹsimem mmọ idem ndusụk ini, ndien enye enen̄ede ama nsọn̄ọnda mmọ. Didie ke mbon en̄wen ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ mmọ? Nnyịn ikpenyene ndisitoro mmọ kpukpru ini ke ntak emi mmọ ẹkopde uyo Abasi ẹnyụn̄ ẹnamde n̄waidem. (Judges 11:39, 40) Nnyịn imekeme ndisisịn mmọ ke mme edinam oro ẹbọpde-bọp. Ndi amanam oro ke ndondo emi? Akan oro, nnyịn imekeme ndisisịn mmọ ke akam, iben̄e Jehovah an̄wam mmọ ẹnyene iwụk ke n̄kan̄ eke spirit ẹnyụn̄ ẹkop idatesịt ndinam n̄kpọ Esie. Nnyịn imekeme ndiwụt ke imama mbon nsọn̄ọnda emi ukem nte Jehovah amade mmọ ebe ke ndinen̄ede nnyene udọn̄ ke idem mmọ.—Psalm 37:28.

 Ndiyọ Unana Nsọn̄idem

11. Ọkpọsọn̄ udọn̄ọ esisịn owo ke ewe idomo?

¹¹ Nnyịn isifụhọ didie ntem ke ini nnyịn m̀mê owo emi imade enen̄erede ọdọn̄ọ! (Isaiah 38:1-3) Oyom isọn̄ọ iyịre ye mme edumbet N̄wed Abasi ke adan̄aemi iyomde eti usọbọ. Ke uwụtn̄kpọ, mme Christian ẹsikpeme ndinịm ewụhọ Bible emi ọdọhọde ẹbet iyịp, mmọ ẹsinyụn̄ ẹfep ido udụn̄ọde udọn̄ọ m̀mê usọbọ oro enyenede ebuana ye ubụpekpo. (Utom 15:28, 29; Galatia 5:19-21) Nte ededi, ekeme ndisọn̄ mbon oro mînyeneke ifiọk iban̄a ibọkusọbọ ndidụn̄ọde nsio nsio usọbọ nse. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn ofụri ofụri?

12. Nso ikeme ndin̄wam Christian ada ukem ukem ke ini ekerede aban̄a usọbọ oro enye ekpemekde?

¹² “Ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ” ebe ke ndida Bible ye mme n̄wed esop Abasi nnam ndụn̄ọde. (Mme N̄ke 14:15) Ke mme ikpehe ererimbot emi mbiausọbọ ye ufọkibọk mîwakke, ekeme ndidi n̄kukụre usọbọ emi odude edi usọbọ mbubịt owo emi ẹsidade ikọn̄ ye orụn̄ ẹsọbọ owo idem. Edieke nnyịn iyomde ndibọ orụk usọbọ oro, imekeme ndikụt nti n̄kpọ oro ẹkewetde ẹban̄a oro ke Enyọn̄-Ukpeme eke April 15, 1987, page 21-24. Enye anam nnyịn ifiọk mme mfịna emi ẹkemede ndidu. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndiyom nnyịn idụn̄ọde se itienede emi: Ndi abiaibọk emi esibụp ekpo? Ndi ẹnọ usọbọ emi sia ẹnịmde ke akpanikọ ke mme abasi (m̀mê spirit mme ete ete) emi ẹyatde esịt m̀mê mme asua ẹda ifọt ẹtọ owo udọn̄ọ m̀mê ẹwot owo? Ndi ẹwa n̄kpọ, ẹtan̄a n̄kpọ, mîdịghe ẹbụp ekpo ke usụn̄ en̄wen ke ini ẹkọkde m̀mê ẹdade ibọk oro? (Deuteronomy 18:10-12) Utọ ndụn̄ọde oro ayanam nnyịn inam item eke odudu spirit emi: “Ẹdụn̄ọde kpukpru n̄kpọ ẹfiọk; ẹsọn̄ọ ẹmụm se ifọnde ẹkama.” * (1 Thessalonica 5:21) Emi ayan̄wam nnyịn ida ukem ukem.

13, 14. (a) Didie ke ikeme ndiwụt eti ibuot ke usụn̄ oro isede iban̄a nsọn̄idem nnyịn? (b) Ntak oyomde eti ibuot ke ini inemede n̄kpọ aban̄ade nsọn̄idem ye usọbọ ye mbon en̄wen?

¹³ Oyom ida eti ibuot inam n̄kpọ ke kpukpru ikpehe uwem nnyịn, esịnede usọbọidem. (Philippi 4:5) Ndise mban̄a nsọn̄idem nnyịn ke usụn̄ oro adade ukem ukem owụt ke imowụt esịtekọm iban̄a uwem oro Abasi ọnọde nnyịn. Oyom inen̄ede ise iban̄a idem nnyịn ke ini idọn̄ọde. Nte ededi, nnyịn idikop mfọnmma nsọn̄idem ke ini oro Abasi ‘edikọkde mme idụt udọn̄ọ.’ (Ediyarade 22:1, 2) Ana ikpeme idem mbak idikere iban̄a nsọn̄idem eke ikpọkidem tutu ifre enyịn iban̄a nsọn̄idem nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit, emi akam edide akpan n̄kpọ akan.—Matthew 5:3; Philippi 1:10.

¹⁴ Oyom iwụt eti ibuot n̄ko ke ini inemede mme n̄kpọ ẹban̄ade nsọn̄idem ye usọbọ ye mbon en̄wen. Idịghe mme n̄kpọ emi ẹkpekara nneme nnyịn ke ini isopde idem ye ekemmọ mme Christian ke mbono esop ye mme mbono. N̄ko-n̄ko, ubiere oro owo anamde kaban̄a ibọkusọbọ esiwak ndibuana mme edumbet Bible, ubieresịt owo, ye itie ebuana esie ye Jehovah. Mmọdo, ikpowụtke ima edieke ikpenyịkde ekemmọ andinịm ke akpanikọ anam ekikere nnyịn m̀mê edieke ikpenyịkde enye etre ndinam se ubieresịt esie etemede enye. Ke adan̄aemi ẹkemede ndibọ ekikere nto mbon oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop, Christian kiet kiet “oyobiom mbiomo idemesie” kaban̄a ubiere oro enye anamde,  ndien “owo nnyịn kiet kiet ayanam ibat aban̄a idemesie ọnọ Abasi.”—Galatia 6:5; Rome 14:12, 22, 23.

Ke Ini Idude ke Mfịghe

15. Didie ke mfịghe ekeme ndisịn owo ke fehesan̄?

¹⁵ Mfịghe akam ekeme ndinam mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ẹtịn̄ ikọ m̀mê ẹnam n̄kpọ ke usụn̄ oro mîwụtke eti ibuot. (Ecclesiastes 7:7) Job ama anam n̄kpọ ke usụn̄ oro mîwụtke eti ibuot ke ini enye okosobode ọkpọsọn̄ idomo, ndien ẹma ẹnen̄ede enye. (Job 35:2, 3; 40:6-8) Okposụkedi “Moses [ekedide] ata sụn̄sụn̄ owo, akan kpukpru owo emi ẹdude ke iso ererimbot,” isan̄ kiet iyatesịt ama anam enye ọsọp inua etịn̄ se enye mîkpeketịn̄ke. (Numbers 12:3; 20:7-12; Psalm 106:32, 33) David ama enyene ata n̄wọrọnda mfaraidem emi mîkayakke enye owot Edidem Saul, edi ke ini Nabal ọkọsọn̄ọde enye enyịn onyụn̄ osụn̄ide ikọt esie, David ama ofụt esịt etieti onyụn̄ ebiere ndinam se mîfọnke. Edi enyịn ama an̄wan̄a enye ke Abigail ama ekenyene nneme ye enye, koro akayak nsịn̄ enye akpakanam ata idiọk ndudue.—1 Samuel 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn itre ndinam n̄kpọ ibụmede ibụmede?

¹⁶ Mfịghe ekeme ndinam nnyịn n̄ko inam idiọk ubiere. Ndinen̄ede n̄kere se mbon en̄wen ẹtịn̄de, kpa nte David akanamde, ekeme ndin̄wam nnyịn ifep ndinam n̄kpọ ibụmede ibụmede nnyụn̄ nduọ ndụk idiọk. (Mme N̄ke 19:2) Ke adianade do, Ikọ Abasi eteme nnyịn ete: “Mbufo ẹkûnam idiọk ke ifụt-esịt: ẹna ke mbri mbufo, ẹneme ye esịt mbufo, ẹnyụn̄ ẹdop uyo.” (Psalm 4:4) Edieke ikemede, ọfọn ibet tutu esịt osụhọ nnyịn mbemiso inamde n̄kpọ m̀mê ubiere ekededi. (Mme N̄ke 14:17, 29) Imekeme ndibọn̄ akam ofụri esịt nnọ Jehovah, “ndien emem Abasi emi akande kpukpru ekikere eyekpeme esịt [nnyịn] ye ukeme ukeren̄kpọ [nnyịn] ke Christ Jesus.” (Philippi 4:6, 7) Emem Abasi emi ayanam nnyịn inyene iwụk onyụn̄ an̄wam nnyịn ikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn ofụri ofụri.

17. Ntak anade iberi edem ke Jehovah man ikeme ndikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn ofụri ofụri?

¹⁷ Kpa ye ofụri ukeme oro isịnde ndifep afanikọn̄ nnyụn̄ nnam n̄kpọ ye eti ibuot, kpukpru nnyịn inanam ndudue. (James 3:2) Nnyịn imekeme ndidụk idiọk afan̄ ye unana edifiọk. (Psalm 19:12, 13) Akan oro, sia nnyịn idide owo, nnyịn inyeneke ukeme m̀mê unen ndinen̄ede ikpat nnyịn ke mîbọhọke Jehovah. (Jeremiah 10:23) Nnyịn iwụt esịtekọm didie ntem ke emi enye ọn̄wọn̄ọde ọnọ nnyịn ete: “Nyeteme fi, nnyụn̄ n̄wụt fi usụn̄ eke afo edisan̄ade: nyeteme fi, nyetịn̄ fi enyịn mi ke idem.” (Psalm 32:8) Ih, Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn ikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn ofụri ofụri.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

Didie ke ikeme ndikpeme ukeme ukeren̄kpọ nnyịn

• edieke ẹdọhọde idinam mbubehe?

• ke ini iyomde nsan̄a ndọ?

• ke ini idọn̄ọde?

• ke ini ikopde mfịghe?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ekebe ke page 25]

Nte Emekeme Ndinịm Se Ẹtịn̄de?

Ẹkewet se itienede emi ke Ikpehe Intanet oro ẹwetde ẹnọ mbon oro mîdọhọ ndọ, emi ẹyomde nsan̄a ndọ:

“Kpa ye ofụri ukeme oro isịnde, nnyịn ikemeke ndisọn̄ọ ntịn̄ ke imenen̄ede ifiọk mme owo oro itịn̄de iban̄a mi.”

“Nnyịn ikemeke ndisọn̄ọ ntịn̄ ke ntọt oro inọde mi enen̄ede enen, ekem, onyụn̄ enyene ufọn.”

“Nnyịn ikot mme ekikere ye item oro inọde, ikọ oro itịn̄de, m̀mê ntọt efen oro inọde ke ikpehe [emi] ito mbon en̄wen . . . ndien ke ntre owo ikpenen̄ekede iberi edem ke mmọ.”

[Ndise ke page 23]

“Ọniọn̄ etịm ese ikpat isan̄ esiemmọ”

[Mme ndise ke page 24, 25]

Didie ke Christian iban ẹkeme ndikpebe Shulammite?

[Ndise ke page 26]

“Ẹdụn̄ọde kpukpru n̄kpọ ẹfiọk; ẹsọn̄ọ ẹmụm se ifọnde ẹkama”