Eti Edinam Unọ Idem Nduọkodudu Oro Anamde Owo Okop Inem

“Edide mbufo ẹdia n̄kpọ m̀mê ẹn̄wọn̄ n̄kpọ m̀mê ẹnam n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru n̄kpọ ẹnọ Abasi ubọn̄.”—1 CORINTH 10:31.

1, 2. Ntak emi ẹkemede ndida mme edinam unọ idem inemesịt nte “enọ Abasi,” edi Bible enen̄ede odụri nnyịn utọn̄ aban̄a nso?

 EDI ndammana n̄kpọ ndibuana ke mme edinam oro ẹnọde nnyịn inemesịt. Jehovah, kpa Abasi inemesịt, oyom nnyịn ikop inem uwem, enye onyụn̄ ọnọ nnyịn n̄kpọ uwak uwak man ikop inemesịt. (1 Timothy 1:11; 6:17) Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: ‘Mmọfiọk nte ke baba eti n̄kpọ kiet idụhe ke mîbọhọke owo ndidat esịt, kpukpru owo ndinyụn̄ ndia n̄kpọ nnyụn̄ n̄n̄wọn̄, nnyụn̄ n̄kụt eti n̄kpọ ke kpukpru ọkpọsọn̄ utom mmọ, koro emi edi enọ Abasi.’—Ecclesiastes 3:12, 13.

² Ndikop idatesịt ntem ke ini ikụtde eti n̄kpọ ke ọkpọsọn̄ utom nnyịn esinen̄ede anam ifiak ikop odudu, akpan akpan ke ini inyenede inem inem ebuana ọtọkiet ye mbonubon m̀mê mme ufan nnyịn. Ẹkeme ndinen̄ede nda utọ idatesịt oro nte “enọ Abasi.” Nte ededi, Andibot ndinọ nnyịn n̄kpọ uwak uwak ikpọnọhọ nnyịn isọn̄ ndinọ idem inemesịt mbe ubọk. Bible akpan ukpammịn, uma udia, ye oburobụt ido, onyụn̄ odụri owo utọn̄ ete ke mbon oro ẹnamde orụk n̄kpọ emi “ididaha obio ubọn̄ Abasi inyene.”—1 Corinth 6:9, 10; Mme N̄ke 23:20, 21; 1 Peter 4:1-4.

3. Nso idin̄wam nnyịn idu ke edidemede ke n̄kan̄ eke spirit inyụn̄ isọn̄ọ inyene akwa usen Jehovah ke ekikere?

³ Ke ndiọkeyo eke mme akpatre usen emi, enen̄ede edi n̄kpọ-ata mme Christian ndida eti ibuot ndu uwem ke oburobụt ererimbot emi ye unana edikpebe se ererimbot anamde. (John 17:15, 16) Nte ẹkebemde iso ẹtịn̄, mbon eyomfịn “ẹma inemesịt utu ke ndima Abasi” tutu mmọ “ifiọkke” mme uyarade oro ẹwụtde ke “akwa ukụt” enen̄ede ekpere. (2 Timothy 3:4, 5; Matthew 24:21, 37-39) Jesus ama odụri mme anditiene enye utọn̄ ete: “Ẹnọ ntịn̄enyịn ke idem mbufo mbak uyụhọ udia ye ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn ye editịmede esịt uwem emi ẹdinam esịt mbufo ẹkabade ẹdobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ.” (Luke 21:34, 35) Sia  nnyịn idide mme asan̄autom Abasi, nnyịn imebiere ndinam item Jesus emi. Nnyịn ibietke mbon ererimbot oro mîten̄eke Abasi mi, edi idomo ndidu ke edidemede ke n̄kan̄ eke spirit inyụn̄ iti ke akwa usen Jehovah emekpere.—Zephaniah 3:8; Luke 21:36.

4. (a) Ntak ọsọn̄de ndikụt edinam unọ idem inemesịt oro odotde? (b) Ewe item oro ẹkụtde ke Ephesus 5:15, 16 ke nnyịn ikpanam?

⁴ Imemke utom ndifep mme oburobụt edinam ererimbot, koro Devil anam mmọ ẹnen̄erede ẹdọn̄ owo ẹnyụn̄ ẹyọhọ kpukpru ebiet. Esinen̄ede ọsọn̄ ndifep mmọ ke ini inọde idem inemesịt m̀mê nduọkodudu. Ekese se idude ke ererimbot ẹban̄a ediyụhọ “mme udọn̄ obụkidem.” (1 Peter 2:11) Ndiọi edinam unọ idem inemesịt ẹyọyọhọ mme itie edinam ofụri owo, edi mme n̄wed, TV, Intanet, ye mme vidio ẹkeme ndida mmọ ndụk ufọk nnyịn n̄ko. Mmọdo, Ikọ Abasi ọnọ mme Christian ọniọn̄ ọniọn̄ item emi: “Ẹkpeme nte mbufo ẹsan̄ade, mbak ẹdisan̄a nte mbon ndisịme edi ẹsan̄a nte mbon ọniọn̄, ẹdedep ifet ẹnọ idem mbufo, koro mme usen ẹdiọkde.” (Ephesus 5:15, 16) Edieke nnyịn inamde item emi ketket, ndiọi edinam unọ idem inemesịt ididọn̄ke nnyịn, idinyụn̄ idaha ini nnyịn m̀mê ndikam mbiat itie ebuana nnyịn ye Jehovah, onyụn̄ ada nnyịn esịm nsobo!—James 1:14, 15.

5. Nso n̄kpọ inen̄erede inọ nnyịn nduọkodudu?

⁵ Sia mme Christian ẹnyenede ekese ndinam, an̄wan̄a ntak emi mmọ ẹsibuanade ndusụk ini ke mme edinam unọ idem nduọkodudu. Ke akpanikọ, Ecclesiastes 3:4 ọdọhọ ke odu “ini eke “ẹsakde” ye “ini eke ẹnekde.” Ntre Bible idaha edinam unọ idem nduọkodudu nte ubiat ini. Edi edinam unọ idem nduọkodudu ekpenyene ndinam nnyịn ifiak ikop odudu, utu ke ndisịn idaha eke spirit nnyịn ke itiendịk m̀mê ndida itie mme edinam eke spirit. Mme Christian oro ẹma ẹkekọri ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnen̄ede ẹfiọk ke inemesịt okpon ke ndinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen. Mmọ ẹda edinam uduak Jehovah nte ata akpa n̄kpọ ke uwem, mmọ ẹmenyụn̄ ẹkụt ata “nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄” mmọ ke ndinyịme mmemmem ọkpọnọ Jesus.—Matthew 11:29, 30; Utom 20:35.

Ndimek Edinam Unọ Idem Nduọkodudu Oro Odotde

6, 7. Nso ikeme ndin̄wam fi ebiere edinam unọ idem inemesịt oro odotde ye enye oro mîdotke?

⁶ Didie ke nnyịn ikeme ndifiọk orụk edinam unọ idem nduọkodudu oro odotde Christian abuana? Oyom mme ete ye eka ẹnọ nditọ mmọ ndausụn̄ ke afan̄ emi, mbiowo ẹnyụn̄ ẹnọ un̄wam ke ini oyomde. Ke nditịm ntịn̄, ikpedịghe mbiomo mbon en̄wen nditịn̄ nnọ nnyịn orụk n̄wed, ndise senima, mbre, unek, m̀mê ikwọ oro odotde. Paul ọkọdọhọ ke “mbon oro ẹkọride esịm ọyọhọ idaha . . . [ẹnọ] ukeme ufiọk n̄kpọ mmọ ukpep ebe ke ndida enye nnam n̄kpọ man ẹdiọn̄ọ se inende ye se idiọkde.” (Mme Hebrew 5:14; 1 Corinth 14:20) Bible ọnọ nnyịn mme edumbet ndida nnyịn usụn̄. Ubieresịt fo oro Ikọ Abasi ọnọde ukpep ayan̄wam fi edieke akpan̄de utọn̄ ọnọ enye.—1 Timothy 1:19.

⁷ Jesus ọkọdọhọ ke ẹdida “mfri eto ẹdiọn̄ọ  eto.” (Matthew 12:33) Ikpenyene ndifep edinam unọ idem nduọkodudu oro osion̄ode mbumbu mfri emi anamde owo ama afai, oburobụt ido, m̀mê ubụpekpo. Edinam unọ idem nduọkodudu oro esịnde uwem m̀mê nsọn̄idem owo ke itiendịk, anamde ẹbiat ediwak okụk m̀mê anamde idem emem owo, m̀mê oro anamde mbon en̄wen ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ, idotke. Apostle Paul ama odụri nnyịn utọn̄ ete ke edieke inọde ubieresịt nditọete nnyịn unan, ke nnyịn imanam idiọkn̄kpọ. Paul ekewet ete: “Ke ini mbufo ẹnamde nditọete mbufo idiọk ẹnyụn̄ ẹnọde ubieresịt mmọ emi ememde unan, mbufo ẹnam idiọkn̄kpọ ẹdian Christ. Ke ntre, edieke udia edinamde eyenete mi atuak ukot ọduọ, nditaha aba unam tutu amama, mbak ndinam eyenete mi atuak ukot ọduọ.”—1 Corinth 8:12, 13.

8. Mme afanikọn̄ ewe ke mme mbre kọmputa ye eke vidio ye mme ndise vidio ẹkama?

⁸ Ata ediwak mbre kọmputa ye eke vidio, ye ndise vidio ẹyọyọhọ mme ufọkurua. Ndusụk mmọ ẹkeme nditie nte idiọkke ẹnyụn̄ ẹnọ owo inemesịt, edi mme mbre ye ndise vidio ke ofụri ofụri ẹsiwak ndiwụt mme n̄kpọ oro Bible akpande. Ke akpanikọ, owo ikpadaha mbre oro oyomde andibre obiomo owo ndo, owot owo, m̀mê anam n̄kpọ ke ata oburobụt usụn̄, ke n̄kpọ mbubru! Jehovah asua mbon oro ‘ẹmade afai.’ (Psalm 11:5; Mme N̄ke 3:31; Colossae 3:5, 6) Edieke mbre anamde fi ọdiọk itọn̄ m̀mê etie afai afai, afịnade fi ke idem, m̀mê adade ini fo, do fiọk ke enye ekeme ndinọ fi unan ke n̄kan̄ eke spirit nyụn̄ sọsọp nam ukpụhọde.—Matthew 18:8, 9.

Nti Usụn̄ Ndinọ Idem Nduọkodudu

9, 10. Nso ke mbon oro ẹnyenede mbufiọk ẹkeme ndinam man ẹnọ idem nduọkodudu?

⁹ Mme Christian ẹsibụp ndusụk ini ẹte: “Ewe edinam unọ idem nduọkodudu ọfọn? Koro ediwak edinam unọ idem nduọkodudu ererimbot ẹtuaha ye mme edumbet Bible.” Tịm fiọk ke emekeme ndikụt edinam unọ idem nduọkodudu oro enemde fi ke idem, edi emi oyom ukeme. Oyom mme ete ye eka akpan akpan ẹnam eti ndutịm. Ediwak owo ẹsinyene inem inem ebuana ọtọkiet ye mbonubon mmọ ọkọrọ ye mbon esop mmọ. Ndineme mme n̄kpọntịbe eke usen m̀mê mme nneme Bible ke adan̄aemi ẹdiade udia esinem onyụn̄ ọsọn̄ọ kiet eken idem. Ẹkeme ndidiomi man ẹwọrọ an̄wa, ẹbre mme mbre oro ẹdotde, ẹka isan̄, m̀mê ẹka ẹkese ndiye ebiet. Utọ nti edinam unọ idem nduọkodudu oro ẹkeme ndinọ owo inemesịt ẹnyụn̄ ẹnyene nti utịp.

¹⁰ Ebiowo ye n̄wan esie emi ẹnyenede nditọ ita ẹdọhọ ẹte: “Toto ke ini oro nditọ nnyịn ẹkedide n̄kpri, mmọ ẹma ẹsitiene ẹmek ebiet oro nnyịn idikade nduọkodudu. Ndusụk ini, nnyịn ima isiyak eyen kiet kiet okot ufan esie, ndien emi ama esinam nduọkodudu enen̄ede enem. Nnyịn ima ifiọk mme n̄kpọ oro nditọ nnyịn ẹkenen̄erede ẹma. Ke ini ke ini, nnyịn ima isikot mme ubon ye mme ufan ke esop ẹdi ufọk nnyịn. Nnyịn ima isitem udia idia ọtọkiet inyụn̄ ibre mbre, ima isinyụn̄ iwat ubomisọn̄ ika ikpọ obot inyụn̄ isan̄a ke ukot idọk mmọ, ida mme utọ ini oro ikpep iban̄a mme n̄kpọ oro Jehovah obotde.”

11, 12. (a) Nso ke afo ekeme ndinam man esịn mbon en̄wen ke ndutịm oro anamde aban̄a unọ idem nduọkodudu ke ini ke ini? (b) Nso orụk mboho ke ndusụk owo mîsifreke?

 ¹¹ Nte afo ke idemfo m̀mê nte ubon emekeme ndisịn mbon en̄wen ke ndutịm oro anamde aban̄a unọ idem nduọkodudu ke ini ke ini? Ndusụk owo, utọ nte ebeakpa, owo oro mîdọhọ ndọ, m̀mê ubon oro ete m̀mê eka kpọt esede enyịn, ekeme ndiyom nsịnudọn̄. (Luke 14:12-14) Afo emekeme ndikot n̄ko ibat ibat mbufa owo, edi nen̄ede kpeme, kûkot mbon oro mîdịghe nti nsan̄a. (2 Timothy 2:20, 21) Edieke mbon udọn̄ọ mîkemeke ndidi, emekeme ndidiomi man ẹmen udia ẹkedia ye mmọ ke ufọk mmọ.—Mme Hebrew 13:1, 2.

¹² Ediwak owo isifreke mboho oro mmọ ẹkediade mfefere udia, emi ẹkekopde nte mbon en̄wen ẹkekabarede ẹdi Christian, ẹkenyụn̄ ẹkpepde se ikan̄wamde mmọ ẹka iso ẹnam akpanikọ ẹnọ Abasi. Ntre, ẹkeme ndineme mme ibuotikọ ke Bible ẹnyụn̄ ẹdọhọ kpukpru owo, esịnede nditọwọn̄, ẹtiene ẹbuana. Mme utọ nneme oro ẹkeme ndinọ edem mbiba nsịnudọn̄, inyụn̄ iyakke owo ndomokiet okop bụt m̀mê ekere ke imọ iwọrọke n̄kpọ.

13. Didie ke Jesus ye Paul ẹkenịm uwụtn̄kpọ ke ndifọn ido nnyụn̄ ndara mfọnido?

¹³ Jesus ama enịm eti uwụtn̄kpọ ke ndifọn ido ye mme owo nnyụn̄ ndara mfọnido mmọ. Enye ama esida mme utọ idaha oro ọnọ mme owo ukpep. (Luke 5:27-39; 10:42; 19:1-10; 24:28-32) Mme akpa mbet esie ẹma ẹkpebe uwụtn̄kpọ esie. (Utom 2:46, 47) Apostle Paul ekewet ete: “[Ọdọn̄] mi ndikụt mbufo, man n̄kpọnọ mbufo ndusụk enọ eke spirit man ẹnam mbufo ẹsọn̄ọ ẹda; mîdịghe, man nsịnudọn̄ eke otode edem mbiba okpodu ke otu nnyịn, oto ke mbuọtidem edem mbiba, eke mbufo ye okịm.” (Rome 1:11, 12) Kpasụk ntre, mme mboho nnyịn ẹkpenyene ndisịn udọn̄ nnọ kiet eken.—Rome 12:13; 15:1, 2.

Mme N̄kpọ Oro Inyenede Nditi Nnyụn̄ Nnen̄ede N̄kpeme

14. Ntak emi mîfọnke ndidiomi mboho akwa otu?

¹⁴ Ifọnke ndinịm mboho akwa otu, koro esinen̄ede ọsọn̄ ndise mban̄a utọ otu oro. Ibat ibat ubon ẹkeme ndisan̄a kiet n̄ka ebiet mîdịghe ẹbre mbre oro owo mîmiaha mbuba, ke ini oro mîdituahake ye ini edinam eke spirit. Ke ini mbiowo, mme asan̄autom unamutom, ye mbon efen oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹbuanade ke mboho, mmọ ẹsisịn udọn̄ ẹnọ mme owo ẹnam se ifọnde, emi esinyụn̄ anam mboho oro enem owo ke idem.

15. Ntak akpanade owo emi odiomide mboho enen̄ede ese mboho oro enyịn?

¹⁵ Mbon oro ẹdiomide mboho ẹkpenyene ndikụt ke imenen̄ede ise mboho oro enyịn. Okposụkedi esimade ndifọn ido ye mme owo, ndi ekpenem esịt ndikop ke se iketịbede ke ufọk fo ama anam owo atuak ukot ọduọ, ke ntak emi mûketịmke use uban̄a mboho oro? Kere ban̄a edumbet oro ẹnemede ke Deuteronomy 22:8. Akana eyen Israel oro ọkọbọpde obufa ufọk ọbọp ọkọ akanade mbatmbat ọkọm esie, emi ẹkesiwakde nditie n̄kama isenowo. Ntak-a? ‘Mbak enye edida iyịp odori ufọk esie, ke owo ekededi editode ke esịt ọduọ ke isọn̄.’ Kpasụk ntre, okposụkedi mîfọnke ndinịm ukpan oro mîwụtke eti ibuot, afo ekpenyene ndikpeme mbon oro afo okotde mboho man ọfọn ye mmọ ke n̄kan̄ eke obụk ye eke spirit.

16. Nso mbufiọk ke ẹkpewụt edieke anade ẹnọ n̄kpọsọn̄ mmịn ke mboho?

 ¹⁶ Edieke ẹdinọde n̄kpọsọn̄ mmịn ke mboho, ẹkpenam ntre ye ata mbufiọk. Ediwak Christian emi ẹdiomide utọ mboho emi ẹsimek ndinọ n̄kpọsọn̄ mmịn n̄kukụre edieke mmọ ẹdikemede ndinọ ọkpọkpọ ntịn̄enyịn ke mmịn oro mme owo ẹn̄wọn̄de. Owo ikpọnọhọ n̄kpọsọn̄ mmịn edieke emi edinamde mbon en̄wen ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ m̀mê anam owo ekededi akpa mmịn. (Ephesus 5:18, 19) Nsio nsio ntak ẹkeme ndinam ndusụk mbon oro ẹkotde mboho ẹtre ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn. Ndusụk ebiet ẹnịm isua emi anade owo esịm mbemiso ọn̄wọn̄de n̄kpọsọn̄ mmịn, ndien mme Christian ẹnyene ndinịm ibet Caesar emi idem ọkpọkọm enye etie ukpan ukpan akaha.—Rome 13:5.

17. (a) Edieke ẹyomde ndibre ikwọ, ntak emi edide akpan n̄kpọ andidiomi mboho ndinen̄ede nsasat ikwọ oro ẹbrede? (b) Edieke ẹnekde unek ke mboho, didie ke ẹkpewụt iso o-bụt?

¹⁷ Andidiomi mboho ekpenyene ndikụt ke ikwọ, unek, m̀mê edinam unọ idem inemesịt ekededi odu ke n̄kemuyo ye mme edumbet Christian. Mme owo ẹma ikwọ nsio nsio, ndien nsio nsio ikwọ ẹnyụn̄ ẹdu. Nte ededi, ediwak ikwọ oro ẹdude mfịn ẹsịn udọn̄ ẹnọ nsọn̄ibuot, oburobụt ido, ye afai. Ntre oyom ẹsasat mme ikwọ oro ẹkwọde. Iwọrọke ke eti ikwọ enyene nditie sụn̄sụn̄, edi enye ikponyụn̄ idemekede udọn̄ idan̄ m̀mê nditie oburobụt, asan̄ade ye ọkpọsọn̄ n̄kukwak ẹnyụn̄ ẹbrede uyo ọsọn̄. Kụt ete ke uyakke owo oro mîtịmke ifiọk ntak oro owo mîkpebreke ikwọ enen̄ede ọsọn̄ uyo, emek mme ikwọ oro ẹbrede. Unek oro mîwụtke iso o-bụt, emi ẹnekde ẹtop isịn ye eba ke usụn̄ oro edemerede udọn̄ idan̄ idotke ye mme Christian.—1 Timothy 2:8-10.

18. Didie ke mme ete ye eka ẹkpekpeme nditọ mmọ mbak ẹdidụk ndiọi mboho?

¹⁸ Mme ete ye eka ẹdide Christian ẹkpenyene ndidụn̄ọde mfiọk se ẹdinamde ke mboho oro ẹkotde nditọ mmọ, ndien ke ata ediwak idaha, oyowụt eti ibuot mmọ nditiene nditọ mmọ n̄ka mboho emi. Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ ke ndusụk ete ye eka ẹma ẹyak nditọ mmọ ẹka mme usọrọ oro owo mîkesehe enyịn, emi ẹketapde ata ediwak mme andidụk ẹnam oburobụt ido m̀mê idiọk ido eken. (Ephesus 6:1-4) Idem ọkpọkọm mme uyen ẹtọn̄ọ ndikponi n̄wọrọ owo ẹnyụn̄ ẹwụt ke imedi se ẹkemede ndiberi edem, osụk ọfọfọn ndin̄wam mmọ ‘ẹfehe ẹkpọn̄ mme udọn̄ ini uyen.’—2 Timothy 2:22.

19. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn iwụk ntịn̄enyịn ke se ‘ikpebemde iso iyom’?

¹⁹ Ndibuana ke eti edinam unọ idem nduọkodudu ye unọ idem inemesịt ke ini ke ini ekeme ndinam uwem enen̄ede enem. Jehovah ikpanke nnyịn ndinam emi, edi nnyịn imenen̄ede ifiọk ke mme edinam emi ke idemmọ in̄wamke nnyịn ibon n̄kpọuto eke spirit ke heaven. (Matthew 6:19-21) Jesus ama an̄wam mme mbet esie ẹfiọk ke ata akpan n̄kpọ ke uwem edi “ndibem iso nyom obio ubọn̄ ye edinen ido” Abasi, idịghe ndikere m̀mê ididia nso, m̀mê idin̄wọn̄ nso, m̀mê idisịne nso, kpa “mme n̄kpọ emi mme idụt ẹbịnede ye ọkpọsọn̄ udọn̄.”—Matthew 6:31-34.

20. Mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ẹkeme ndidori enyịn ndibọ nti n̄kpọ ewe nto Akwa Andinọ enọ?

²⁰ Ih, edide nnyịn ‘idia n̄kpọ m̀mê in̄wọn̄ n̄kpọ m̀mê inam n̄kpọ ekededi,’ nnyịn ikpanam ‘kpukpru n̄kpọ inọ Abasi ubọn̄,” inyụn̄ ikọm enye, kpa Akwa Andinọ kpukpru nti n̄kpọ man ikop inemesịt. (1 Corinth 10:31) Ke Paradise isọn̄ oro edide, nnyịn iyenyene anana-utịt ifet ndidara mfọnido Jehovah ọyọhọ ọyọhọ inyụn̄ idara eti ebuana ọtọkiet ye mme owo oro ẹdude uwem ẹkekem ye ndinen edumbet esie.—Psalm 145:16; Isaiah 25:6; 2 Corinth 7:1.

Nte Afo Emeti?

• Ntak emi ọsọn̄de mme Christian mfịn ndikụt eti edinam unọ idem nduọkodudu?

• Mme orụk edinam unọ idem nduọkodudu ewe ke mme ubon Christian ẹkụt nte ẹnọde mmimọ inemesịt?

• Ke ini abuanade ke eti edinam unọ idem nduọkodudu, mme n̄kpọ ewe ke ekpeti onyụn̄ enen̄ede ekpeme?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 18]

Mek edinam unọ idem nduọkodudu oro adade eti utịp edi

[Mme ndise ke page 19]

Mme orụk edinam unọ idem nduọkodudu ewe ke mme Christian ẹfep?