Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Mmanie Ẹdi Ata Mme Christian?

Mmanie Ẹdi Ata Mme Christian?

Mmanie Ẹdi Ata Mme Christian?

“MBON oro ẹkpepde ẹnyụn̄ ẹnamde se Jesus Christ ekekpepde ẹnam ata Ido Ukpono Christ.” Ẹkot ikọ emi ẹto n̄wed oro On Being a Christian. Hans Küng, eyen Switzerland emi edide ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono, eketịn̄ ikọ oro ndinam ẹfiọk in̄wan̄-in̄wan̄ akpanikọ emi: Sụk mbon oro ẹsịnde idem ẹnam se Jesus ekekpepde ẹnam ata Ido Ukpono Christ.

Nso ndien ke ikpetịn̄ iban̄a mme owo m̀mê mme esop ido ukpono oro ẹdọhọde ke itiene Christ edi mînamke se enye ekekpepde? Jesus ke idemesie ọkọdọhọ ke ediwak owo ẹyedọhọ ke idi Christian. Mmọ ẹyesiak nsio nsio n̄kpọ oro mmimọ ikanamde ndiwụt ke ikanam n̄kpọ inọ Jesus, ẹte: “Nte nnyịn ikadaha enyịn̄ fo itịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, inyụn̄ ida enyịn̄ fo ibịn mme demon iduọn̄ọ, inyụn̄ ida enyịn̄ fo inam ediwak utom odudu?” Nso ke Jesus edibọrọ mmọ? Se enye editịn̄de ayakpa mmọ idem, onyụn̄ enen̄ede owụt nte imọ idade mmọ. Enye edidọhọ mmọ ete: “Akananam ndiọn̄ọke mbufo! Ẹdianade mi ke idem, mbufo mme abiatibet.”—Matthew 7:22, 23.

Ikọ emi enen̄ede odụri “mme abiatibet” oro ẹdọhọde ke itiene Jesus utọn̄ didie ntem! Yak ikere iban̄a akpan n̄kpọ iba oro Jesus oyomde mme owo ẹnam man imọ ida mmọ nte ata mme Christian utu ke ndida mmọ nte mme abiatibet.

“Edieke Mbufo Ẹnyenede Ima ke Otu Idem Mbufo”

Kiet ke otu n̄kpọ oro Jesus oyomde oto mme anditiene imọ edi emi: “Ami mmọnọ mbufo obufa ibet, nte mbufo ẹma kiet eken; kpa nte n̄kamade mbufo, nte mbufo n̄ko ẹma kiet eken. Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.”—John 13:34, 35.

Jesus oyom mme anditiene imọ ẹnen̄ede ẹnyene ima ke otu idemmọ ẹnyụn̄ ẹma mbon en̄wen n̄ko. Ediwak mme Christian ẹnam oro ke ediwak isua idahaemi tọn̄ọ Jesus ekedi isọn̄. Edi nso kaban̄a ekese esop ido ukpono oro ẹdọhọde ke idi Christian? Ndi ẹdiọn̄ọ mmọ nte mbon oro ẹmade kiet eken? Baba. Utu ke oro, mmọ ẹkam ẹda iso ke mme anana-ibat ekọn̄ ye en̄wan oro ẹduọkde iyịp ediwak owo oro mîduehe.—Ediyarade 18:24.

Oro osụk etetịbe tutu esịm eyo nnyịn. Mme idụt oro ẹdọhọde ke idi Christian ẹkeda iso ke ikpọ ekọn̄ ererimbot iba oro ẹkewotde akpakịp owo ke ọyọhọ isua ikie 20. Ke ata ndondo emi, mbon ufọkabasi oro ẹdọhọde ke idi Christian ẹkeda iso ke enyene-ndịk ibak ibak uwotowo oro ẹkeyomde ndisobo ofụri ekpụk kiet mfep ke Rwanda ke 1994. Akani akwa bishop Anglican oro ekerede Desmond Tutu ewet ete: ‘Mbon oro ẹkewotde kiet eken ke ibak ibak usụn̄ emi ẹkeka ukem ido ukpono. Ekese mmọ ẹkedi Christian.’

“Edieke Ikọ Mi Odude ye Mbufo”

Jesus ama etịn̄ ọyọhọ n̄kpọ iba oro ẹyomde ẹto mme andibuana ke ata Ido Ukpono Christ ete: “Edieke ikọ mi odude ye mbufo, mbufo ẹnen̄ede ẹdi mbet mi, ndien mbufo ẹyefiọk akpanikọ, akpanikọ oyonyụn̄ anam mbufo ẹwọrọ ufụn.”—John 8:31, 32.

Jesus oyom ikọ imọ odu ye mme anditiene imọ—oro edi, enye oyom mmọ ẹtiene se imọ ikekpepde ketket. Küng emi edide ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono ọdọhọ ke utu ke ndinam emi, mme adaiso ido ukpono oro ẹdọhọde ke itiene Christ “ẹkam ẹnen̄ede ẹtiene ukpepn̄kpọ mbon Greece.” Utu ke ndikpep se Jesus ekekpepde, mmọ ẹkabade ẹkpep nsio nsio ekikere owo nte ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, purgatory, edituak ibuot nnọ Mary, ye edinyene otu mme ọkwọrọ ederi—kpa mme ukpepn̄kpọ emi ẹkebọde ẹto mme okpono ndem ye mbon akwaifiọk.—1 Corinth 1:19-21; 3:18-20.

Mme adaiso ido ukpono ẹnyụn̄ ẹsio ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet oro mîn̄wan̄ake owo ẹdi, kpa ukpepn̄kpọ emi emenerede Jesus enịm ke itie oro enye akanam mîdọhọke ke imesịm. Emi anam mme owo ẹtre ndituak ibuot nnọ Enye emi Jesus ọkọdọhọde ẹtuak ibuot ẹnọ—kpa Ete esie, Jehovah. (Matthew 5:16; 6:9; John 14:28; 20:17) Hans Küng ewet ete: “Ke ini Jesus ọdọhọde Abasi, enye esitịn̄ aban̄a Abasi Abraham, Isaac, ye Jacob: Oro edi Yahweh . . . Enye ikpọn̄-ikpọn̄ ke Jesus ada nte Abasi.” Owo ifan̄ mfịn ẹdiọn̄ọ ke Ete ye Abasi Jesus edi Yahweh m̀mê, Jehovah, nte ẹsiwetde enyịn̄ Abasi ke Ikọ Efịk?

Mme adaiso ido ukpono inịmke ewụhọ oro Jesus okowụkde mme anditiene enye ẹda san̄asan̄a ẹkpọn̄ mbubehe ukaraidem. Ewet n̄wed oro Trevor Morrow, ọdọhọ ke Galilee “ekedi akpan ebiet ufreidụt” ke eyo Jesus. Ediwak mme Jew oro ẹkedide mbon ufreidụt ẹma ẹsin̄wana ekọn̄ man ẹkara idem ẹnyụn̄ ẹnyene ifụre ndika iso ke ido ukpono mmọ. Ndi Jesus ama ọdọhọ mme mbet esie ẹtiene ẹn̄wana utọ en̄wan oro? Baba. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ mmọ ete: ‘Mbufo idịghe ubak ererimbot.’ (John 15:19; 17:14) Nte ededi, Hubert Butler, eyen Ireland emi edide ewet n̄wed ọdọhọ ke utu ke ndida san̄asan̄a, mme adaiso ido ukpono “ẹda en̄wan ukaraidem ẹbuak ye ukpepn̄kpọ ido ukpono.” Butler ewet ete: “Ndibuak Ido Ukpono Christ ye ukaraidem ekpere ndinam Ido Ukpono Christ enen̄ede ọnọ ekọn̄ ibetedem kpukpru ini, ndien emi esitịbe ke ini ukara ye ido ukpono ẹnyịmede n̄kpọ kiet; Ufọkabasi esibọn̄ akam ọnọ mbonekọn̄ ukara man ukara ọfọn ido ye Ufọkabasi.”

Nsunsu Mme Andikpep Ẹkan̄ Jesus

Apostle Paul ama odụri owo utọn̄ aban̄a mbon oro ẹdiwahade ẹkpọn̄ ata Ido Ukpono Christ. Enye ọkọdọhọ ke imọ ima ikpa, ke “ndiọi wolf” ẹyeto ke otu mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian “ẹtịn̄ ukwan̄ ikọ man ẹdụri mbet ẹnọ idemmọ.” (Utom 20:29, 30) Mmọ ẹyetan̄a “an̄wan̄wa ẹte mmimọ imọfiọk Abasi,” edi ke nditịm ntịn̄, mmọ “[ẹyekan̄] enye ke mme utom mmọ.” (Titus 1:16) Apostle Peter n̄ko ama odụri owo utọn̄ ete ke nsunsu mme andikpep “ẹyeda n̄ka eke osobode ẹdụk ẹdi ndịbe ndịbe ẹyenyụn̄ ẹkan̄ kpa andinyene oro ekedepde mmọ.” Enye ọkọdọhọ ke ndiọi edu mmọ ẹyenam mme owo ẹtịn̄ “idiọk ẹdian usụn̄ akpanikọ.” (2 Peter 2:1, 2) Eyen ukpepn̄kpọ usem Greek oro W. E. Vine ọdọhọ ke ndikan̄ Christ ke utọ usụn̄ emi ọwọrọ “ndikan̄ Ete ye Eyen, ebe ke ndifiak edem nnyụn̄ nsuan mme ukpepn̄kpọ nsobo.”

Jesus akpanam n̄kpọ didie edieke mbon oro ẹdọhọde ke idi mbet esie ẹkoide-koi ẹfụmi ikọ esie, ẹnyụn̄ ẹtrede ndinam mme n̄kpọ en̄wen oro enye oyomde? Enye ama odụri owo utọn̄ ete: “Owo ekededi eke akan̄de mi ke iso owo, ami n̄ko nyonyụn̄ n̄kan̄ enye ke iso Ete mi emi odude ke heaven.” (Matthew 10:33) Nte ededi, Jesus idikan̄ke owo oro enen̄erede odomo ndinam akpanikọ, edi edue anam se mîfọnke. Ke uwụtn̄kpọ, okposụkedi apostle Peter akakan̄de Jesus utịm ikata, enye ama akabade esịt Jesus onyụn̄ efen ọnọ enye. (Matthew 26:69-75) Edi Jesus akan̄ mme owo m̀mê mme esop ido ukpono oro ẹdide mme wolf oro ẹfọrọde ikpa erọn̄—kpa mbon oro ẹnamde nte itiene enye, edi ẹkokoi ẹka iso ẹfụmi se enye ekekpepde. Jesus ọkọdọhọ ke nnyịn ‘iyada mfri mmọ ifiọk’ utọ nsunsu mme andikpep oro.—Matthew 7:15-20.

Mme Apostle Ẹkpan̄a, Mfiakedem Ọtọn̄ọ

Ini ewe ke mme nsunsu Christian ẹketọn̄ọ ndikan̄ Christ? Ekedi esisịt ini ke Jesus ama akakpa. Jesus ke idemesie ama ọtọt ete ke Satan kpa Devil ọyọsọsọp edisuan “mbiet,” m̀mê nsunsu Christian ke otu “eti n̄kpasịp,” m̀mê ata mme Christian, emi imọ ikọtọde ke ini imọ ikọkwọrọde ikọ. (Matthew 13:24, 25, 37-39) Apostle Paul ama odụri owo utọn̄ ete ke nsunsu mme andikpep ẹma ẹdodu ke eyo imọ. Enye ọkọdọhọ ke ata akpan ntak oro akanamde mmọ ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ se Jesus Christ ekekpepde ekedi ke mmọ ikenen̄ekede “ima akpanikọ.”—2 Thessalonica 2:10.

Adan̄a nte mme apostle Jesus Christ ẹkesụk ẹdude uwem, mfiakedem ikenyeneke odudu. Edi ke mme apostle ẹma ẹkekpan̄a, mme adaiso ido ukpono ẹma ẹnam “kpukpru utom odudu ye mme nsunsu idiọn̄ọ ye mme utịben̄kpọ ọkọrọ ye kpukpru idiọk abian̄a” man ẹkpeda ata ediwak owo ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄ akpanikọ oro Jesus ye mme apostle esie ẹkekpepde. (2 Thessalonica 2:3, 6-12) Eyen England kiet emi ekerede Bertrand Russell, emi edide owo akwaifiọk, ewet ete ke ikebịghike, ẹma ẹnam akpasarade esop Christian akabade esop ido ukpono oro “ekemede ndikpa Jesus idem, ọkọrọ ye Paul.”

Ẹfiak Ẹtọn̄ọ Ata Ido Ukpono Christ

Se mbụk owụtde ana ata in̄wan̄-in̄wan̄. Tọn̄ọ mme apostle ẹkekpan̄a, mbon oro ẹdọhọde ke itiene Christ ikpepke se Christ ekekpepde. Nte ededi, emi iwọrọke ke Jesus idụhe aba ye mme anditiene enye nte enye ọkọn̄wọn̄ọde ke iyodu ye mmọ “kpukpru usen tutu esịm utịt editịm n̄kpọ emi.” (Matthew 28:20) Nnyịn imenen̄ede inịm ke tọn̄ọ enye eketịn̄ ikọ oro, ke mme owo ẹdu oro ẹnamde akpanikọ, kpa mbon oro “ẹkpepde ẹnyụn̄ ẹnamde se Jesus Christ ekekpepde.” Jesus Christ osu un̄wọn̄ọ esie ke ndinọ utọ mbon oro ibetedem sia mmọ ẹwụtde ke idi ata mme Christian ke ndinen̄ede mma kiet eken nnyụn̄ nsọn̄ọ nyịre ke akpanikọ oro Jesus ekekpepde.

Ke adianade do, Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ke iyatan̄ mme anam-akpanikọ mbet imọ idọn̄ ke esop Christian oro ediwọrọde ada isio isio man mme owo ẹfiọk, kpa esop oro imọ ididade inam uduak imọ, ke mme utịt usen editịm n̄kpọ emi. (Matthew 24:14, 45-47) Idahaemi enye ke ada esop oro atan̄ “akwa otuowo,” emi esịnede iren, iban, ye nditọwọn̄, “ke kpukpru idụt ye esien ye obio ye usem” obok ọtọkiet ke idak ndausụn̄ esie, anam mmọ ẹkabade ẹdi “otuerọn̄ kiet,” emi “ekpemerọn̄ kiet” esede enyịn.—Ediyarade 7:9, 14-17; John 10:16; Ephesus 4:11-16.

Ke ntre, wọrọ kpọn̄ mme n̄ka m̀mê mme esop ido ukpono oro ẹsuenede enyịn̄ Christ ye enyịn̄ Ido Ukpono Christ ke se ibede isua tọsịn iba idahaemi. Mîdịghe ntre, nte Jesus Christ akasiande apostle John, afo emekeme ‘nditiene mmọ mbọ ufen’ ke ini Abasi edisobode mmọ ke n̄kpet n̄kpet ini iso. (Ediyarade 1:1; 18:4, 5) Biere ndisịne ke otu mbon oro prọfet Micah ọkọdọhọde ke “ama ekem ke akpatre ini,” ke ata mme andituak ibuot nnọ Abasi—mme andibuana ke ata Ido Ukpono Christ—ẹyekop item Abasi ẹnyụn̄ ẹsan̄a “ke ọkpọ-usụn̄” edisana utuakibuot esie oro ẹfiakde ẹtọn̄ọ. (Micah 4:1-4) Mme andisio magazine emi ẹyekop inemesịt ndin̄wam fi ọfiọk ata mme andituak ibuot nnọ Abasi.

[Mme ndise ke page 5]

Ntak emi ata mme Christian mîsitieneke in̄wana ekọn̄-ọ?

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Mbonekọn̄, ufien: U.S. National Archives photo; n̄kpọekọn̄ emi otopde edemeikan̄, nnasia: U.S. Army Photo

[Mme ndise ke page 7]

Akpan n̄kpọ iba oro Jesus oyomde oto ata mme Christian ẹdi mmọ ‘ndiyak ikọ esie odu ye mmọ, nnyụn̄ mma kiet eken’