“Ndamban̄a Edinam” Oro Enyenede Ufọn ọnọ Nnyịn

ỌKPỌSỌN̄ didie ntem ndinen̄ede mfiọk se ndusụk itie N̄wed Abasi ẹwọrọde edieke mme itien̄wed en̄wen ke Bible mîkpesịnke un̄wana ke mmọ! Imekeme ndikot mme mbụk Bible enyọn̄ enyọn̄ ntre mbe. Edi ndusụk mbụk emi ẹdọn̄ọ ntotụn̄ọ akpanikọ oro owo mîsisọpke ikụt. Uwụtn̄kpọ kiet edi mbụk Bible aban̄ade iban iba ke ufọk Abraham. Apostle Paul okot mbụk emi “ndamban̄a edinam.”—Galatia 4:24.

Oyom nnyịn inọ ntịn̄enyịn ke ndamban̄a edinam emi koro se enye adade aban̄a edi ata akpan n̄kpọ ọnọ kpukpru mbon oro ẹyomde ndibọ edidiọn̄ Jehovah Abasi. Mbemiso idụn̄ọrede ntak edide ntre, ẹyak ineme se ikanamde Paul ayararede se ndamban̄a edinam emi ọwọrọde.

Mme Christian oro ẹkedude ke Galatia akpa isua ikie ẹma ẹnyene mfịna ke otu idemmọ. Ndusụk mmọ ẹma “ẹtịm ẹnịm mme usen ye mme ọfiọn̄ ye mme ini ye mme isua”—kpa mme n̄kpọ oro Ibet Moses ọkọdọhọde ẹnịm. Mmọ ẹkedọhọ ke ama oyom mme andinịm ke akpanikọ ẹnịm Ibet Moses man ẹnyene mfọn Abasi. (Galatia 4:10; 5:2, 3) Nte ededi, Paul ama ọfiọk ke ikoyomke mme Christian ẹnịm Ibet Moses. Man ọsọn̄ọ emi, enye ama obụk mbụk oro kpukpru mme Jew ẹkemehede.

Paul ama eti mbon Galatia ke Abraham, ete-ekpụk mme Jew, okobon Ishmael ye Isaac. Hagar emi ekedide ofụn an̄wan akaman Ishmael, ke adan̄aemi Sarah, kpa n̄wan emi edide amanaisọn̄, akamande Isaac. Eyịghe idụhe ke mbon Galatia emi ẹkesịnde udọn̄ ẹnọ mme owo ẹnịm Ibet Moses, ẹma ẹmehe ye mbụk Sarah emi ekedide ada ke mbemiso ye nte enye ekemende Hagar ofụn an̄wan esie ọnọ Abraham man aman eyen ọnọ Abraham ke ibuot imọ. Anaedi mmọ ẹma ẹfiọk ke Hagar ama okoyomo Ishmael, ke enye ama ese Sarah ekaufọk  esie ke mbio. Nte ededi, ke akpatre, Sarah ama aman Isaac ke eyo usọn̄, kpa nte Abasi ọkọn̄wọn̄ọde. Ke ukperedem, Abraham ama ebịn Hagar ye Ishmael efep ke ufọk esie ke ntak emi Ishmael ọkọkọbọde Isaac.—Genesis 16:1-4; 17:15-17; 21:1-14; Galatia 4:22, 23.

Iban Iba Oro Ẹda Ẹban̄a Ediomi Iba

Paul ama anam an̄wan̄a se iban iba eke “ndamban̄a edinam” emi ẹdade ẹban̄a. Enye ekewet ete: “Iban emi ẹda ẹban̄a ediomi iba, kiet oto ke Obot Sinai, emi amande nditọ ọdọn̄ ke ufụn, emi onyụn̄ edide Hagar. . . . Enye asan̄a ekekem ye Jerusalem mfịn, koro enye odu ke ufụn ye nditọ esie.” (Galatia 4:24, 25) Hagar akada aban̄a idụt Israel eke obụk, emi ibuot obio esie okodude ke Jerusalem. Ibet ediomi oro ẹkenọde ke Obot Sinai akanam idụt mme Jew enyene itie ebuana ye Jehovah. Ibet ediomi emi ama esinam nditọ Israel ẹti kpukpru ini ke mmimọ ikodụk ufụn inọ idiọkn̄kpọ, ntre ke ima iyom ufak.—Jeremiah 31:31, 32; Rome 7:14-24.

Anie ndien ke Sarah, kpa “n̄wan emi edide amanaisọn̄,” ye Isaac eyen esie ẹda ẹban̄a? Paul ama owụt ke Sarah, n̄wan “emi edide ada,” akada aban̄a n̄wan Abasi, ikpehe esop esie ke heaven. N̄wan eke heaven emi ekedi ada koro mbemiso Jesus ekedide isọn̄, enye ikenyeneke “nditọ” ndomokiet ke isọn̄ oro ẹkeyetde aran ke spirit. (Galatia 4:27; Isaiah 54:1-6) Nte ededi, ke Pentecost isua 33 E.N., ẹma ẹn̄wan̄a edisana spirit ẹduọk otu iren ye iban emi ẹketọn̄ọde ntak ẹmana, ẹkabarede ẹdi nditọ n̄wan eke heaven emi. Ntem Abasi ama ada nditọ oro esop emi akamande enyene, ndien mmọ ẹma ẹtiene Jesus Christ ẹnyene udeme ke obufa ediomi. (Rome 8:15-17) Apostle Paul emi edide kiet ke otu nditọ emi ekewet ntem: “Jerusalem emi odude ke enyọn̄ edi amanaisọn̄, ndien enye edi eka nnyịn.”—Galatia 4:26.

Nditọ Iban Mbiba

Bible ọdọhọ ke Ishmael ama ọkọbọ Isaac. Kpasụk ntre, ke akpa isua ikie E.N., nditọ Jerusalem oro odude ke ufụn ẹma ẹsak ẹnyụn̄ ẹkọbọ nditọ Jerusalem emi odude ke enyọn̄. Paul ọdọhọ ete: “Kpa nte ekedide ke ini oro, enye emi akamanade ke ido obụkidem [Ishmael] ọtọn̄ọ ndikọbọ enye emi akamanade ke ido eke spirit [Isaac], kpa ntre ke edi ke emi.” (Galatia 4:29) Ke ini Jesus Christ ekedide isọn̄ editọn̄ọ nditan̄a Obio Ubọn̄, mme adaiso ido ukpono mme Jew ẹkenam n̄kpọ ukem nte Ishmael eyen Hagar akanamde ye Isaac, ata ata adiakpa  Abraham. Mmọ ẹma ẹsak ẹnyụn̄ ẹkọbọ Jesus Christ, ẹdade idemmọ nte ata ata mme adiakpa Abraham ẹnyụn̄ ẹda Jesus nte inọk.

Jesus ọkọdọhọ ntem esisịt ini mbemiso mme andikara Israel eke obụk ẹkewotde enye: “Jerusalem, Jerusalem, andiwot mme prọfet ye anditọn̄ọ mbon oro ẹkedọn̄de ẹbịne enye ke itiat,—adan̄a didie ke n̄koyom nditan̄ nditọ fo mbon ọtọkiet, kpa nte unen atan̄de nditọ esie ọdọn̄ ke idak mba esie! Edi mbufo ikoyomke. Sese! Ẹmekpọn̄ ufọk mbufo ẹnọ mbufo.”—Matthew 23:37, 38.

N̄wetnnịm n̄kpọ eke odudu spirit aban̄ade mme n̄kpọ oro ẹketịbede ke akpa isua ikie owụt ke idụt Israel eke obụk, emi Hagar akadade aban̄a, ikenyeneke nditọ esiemmọ oro ẹketienede Jesus ẹnyene udeme. Jehovah ama akan̄ onyụn̄ ebịn mme Jew efep sia mmọ ẹketan̄de idem ẹkere ke mmimọ ndito idụt Israel ama anam mmimọ inyene unen nditiene Jesus nnyene udeme. Edi akpanikọ ke ndusụk nditọ Israel eke obụk ẹma ẹtiene Christ ẹnyene udeme. Nte ededi, mmọ ẹkenyene san̄asan̄a ifet oro ke ntak emi mmọ ẹkebuọtde idem ke Jesus, ikedịghe ke ntak emi mmọ ẹketode idụt Israel.

Ke Pentecost isua 33 E.N., ẹma ẹdi ẹdifiọk ibat mbon oro ẹditienede Christ ẹnyene udeme. Nte ini akakade, Jehovah ama eyet mbon en̄wen aran nte nditọ Jerusalem emi odude ke enyọn̄.

Paul ekesịn un̄wana ke “ndamban̄a edinam” emi man owụt ke obufa ediomi enen̄ede ọfọn akan Ibet ediomi oro Moses ekedide esịne-ufọt. Owo ndomokiet ikemeke ndinyene mfọn Abasi ebe ke ndinịm Ibet Moses, koro kpukpru owo ẹdi mme anana-mfọnmma, ndien Ibet Moses akakam owụt ke mme owo ẹdụk ufụn ẹnọ idiọkn̄kpọ. Kpa ye oro, Paul ama anam an̄wan̄a ke Jesus ekedi man “ekpedep mbon oro ẹdude ke idak ibet.” (Galatia 4:4, 5) Mmọdo, ndibuọt idem ke uwa ufak Christ anam ibọhọ ufụn Ibet Moses.—Galatia 5:1-6.

Ufọn Oro Ibọde ito Ndamban̄a Edinam Emi

Ntak emi ikpenyenede udọn̄ ke nte Paul akadade odudu spirit anam ndamban̄a edinam emi an̄wan̄a? Ntak kiet edi ke enye anam mme itie N̄wed Abasi oro nnyịn mîkpeketịmke ifiọk, an̄wan̄a nnyịn. Oro anam itetịm inịm ke ofụri Bible odu ke n̄kemuyo.—1 Thessalonica 2:13.

Akan oro, se ndamban̄a edinam emi adade aban̄a edi akpan n̄kpọ oro edinamde nnyịn ikop inemesịt ke ini iso. Mîkpedịghe emi Abasi akadade nditọ Jerusalem emi odude ke enyọn̄ enyene nte enye ọkọn̄wọn̄ọde, n̄kukụre idotenyịn nnyịn ekpedi ndidụk ufụn nnọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Nte ededi, “kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyenyụn̄ ẹkụt mfọn” ẹto ima ima ndausụn̄ Christ ye mbon oro ẹtienede enye ẹnyene udeme oro Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Abraham. (Genesis 22:18) Emi edida itie ke ini ẹdinamde mmọ ẹbọhọ utịp idiọkn̄kpọ, unana mfọnmma, mfụhọ, ye n̄kpa, ke nsinsi. (Isaiah 25:8, 9) Nso utịbe utịbe ini ke oro edidi ntem!

[Ndise ke page 11]

Ẹkenọ Ibet ediomi ke Obot Sinai

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ndise ke page 12]

Nso ke “ndamban̄a edinam” oro apostle Paul eketịn̄de aban̄a ọwọrọ?