Mbụk Eyouwem

Ndifiọk Ntak Emi Abasi Ayakde Ndutụhọ Odu Ama Okpụhọde Uwem Mi

NTE HARRY PELOYAN OBỤKDE

Ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu-o? Mbụme emi ama esifịna mi toto ke ini n̄kedide eyenọwọn̄. Ete ye eka mi ẹkedi mbon oro ẹsinamde utom ọkpọsọn̄, ẹnamde akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹkerede ẹban̄a ubon mmọ. Ete mi ikamaha ido ukpono, edi eka mi ama ama ido ukpono esisịt. Ntre mmọ ikekemeke ndinọ mi ibọrọ mbụme oro.

M MA nnen̄ede n̄kere mban̄a mbụme emi ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ye ke ekọn̄ emi ama eketre, kpa ini emi n̄kedide kiet ke otu mme an̄wanaekọn̄ mmọn̄ United States ke se ibede isua ita. Ke ekọn̄ oro ama eketre, ẹma ẹdọhọ nsan̄a ye nsụn̄ikan̄ emi akadade mme n̄kpọ un̄wam ọsọk mme owo ke China. Mma ndu do ke se ikperede ndisịm isua kiet nnyụn̄ n̄kụt ọkpọsọn̄ ndutụhọ oro ediwak owo ẹkebọde.

Mbon China ẹsinam utom ọkpọsọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyene ifiọk. Edi unana ye afai emi ẹkedude ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ẹma ẹnam n̄kpọ ẹnen̄ede ẹsọn̄ ye ediwak owo. Mma nnen̄ede n̄kop mbọm mban̄a ndiye nditọwọn̄ emi ediwak mmọ mîkenyeneke udia idia ẹnyụn̄ ẹsịnede ntaha ọfọn̄ ẹben̄e nnyịn n̄kpọ ke ini ikọwọn̄ọde ke nsụn̄ikan̄.

Ntak Emi Mme Owo Ẹbọde Ndutụhọ?

N̄kamana ke 1925, ndien ẹkebọk mi ke California ke U.S.A. Akananam n̄kwe utọ n̄kpọ eke etiede ntre. Ntem, mma nsibụp idemmi nte, ‘Edieke Ata Ọkpọsọn̄ Andibot  odude, ntak emi enye ayakde utọ afanikọn̄ emi esịm ediwak owo ntre, akpan akpan nditọwọn̄ emi mîdiọn̄ọke idem?’

Mma nsikere n̄ko nte edieke edide Abasi enen̄ede odu, ntak emi enye akpayakde ẹbiat n̄kpọ, ẹwot ata ediwak owo, mme owo ẹkpan̄a, ẹnyụn̄ ẹbọ ndutụhọ ntre ke ediwak isua ikie emi ẹbede—akpan akpan ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, emi se ibede owo miliọn 50 ẹkekpan̄ade. Akan oro, ntak emi mme ọkwọrọ ederi ke ofụri ini ekọn̄ oro ẹkpesịnde udọn̄ ẹnọ mme owo emi ẹkade ukem ido ukpono ndiwot kiet eken ke ntak emi mmọ mîtoho ukem idụt?

Ukwak Usen̄kpọ

Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ọkọtọn̄ọde ke 1939 anamde ẹwot ediwak owo ke ofụri ererimbot, n̄kekere ke Abasi idụhe. Usen kiet ke ini ikọbọde ukpep ifiọk ntaifiọk ke ufọkn̄wed sekọndri, ẹma ẹdọhọ nnyịn owo kiet kiet ida ifiọk oro ikọkọde ibot n̄kpọ. Sia n̄kenyenede udọn̄ ke ukpepn̄kpọ aban̄ade ikpaenyọn̄, mma mbot akamba ukwak usen̄kpọ emi ekenyenede ukụtiso oro ekedide sentimita 20 ke ubom.

Man n̄kpekeme ndibot ukwak usen̄kpọ emi, mma ndep ubak akrasi emi okokponde ebe sentimita 2 ye ubak ke ubara, onyụn̄ edide sentimita 20 ke ubom, nnyụn̄ nda n̄kpọ uyọk-akrasi nyọk enye ekara ekara. Ndien mma ntọn̄ọ ọkpọsọn̄ utom ediban akrasi emi man akabade edi ukụtiso emi etiede akwa akwa. Utom emi ama ada kpukpru ifet oro n̄kenyenede ke ofụri ikpehe ini ufọkn̄wed kiet. Ke mma n̄kanam ukụtiso emi mma, mma mmen enye mfak ke anyan ukwak, nnyụn̄ nda nsio nsio n̄kpri akrasi usen̄kpọ ndọn̄ ke ukwak usen̄kpọ oro.

Akpa ini oro n̄kemende ukwak usen̄kpọ oro n̄wọrọ an̄wa ekedi okoneyo oro enyọn̄ akan̄wan̄ade emi ọfiọn̄ mîkọwọrọke, nnyụn̄ nda enye nse mme ntantaọfiọn̄ ye mme ekondo emi ẹdude ke ndutịm ekondo nnyịn. Idem ama akpa mi ndikụt adan̄a ediwak ibat ntantaọfiọn̄, ekondo, ye ọfiọn̄ oro ẹdude ye nte ẹtịmde kpukpru mmọ ke nde ke nde. Ekem mma ndifiọk ke se n̄kekerede ke ẹdi mme ntantaọfiọn̄ ẹkekam ẹdi mme otu ntantaọfiọn̄, nte Ntọn̄ntọn̄ Otu Ntantaọfiọn̄, emi kiet kiet esịnede ediwak biliọn ntantaọfiọn̄, ndien emi ama enen̄ede akpa mi idem.

Mma n̄kere ‘ke kpukpru emi ikemeke nditịbe ke idemmọ. N̄kpọ ekededi emi ẹtịmde-tịm isitịbeke ke mbuari. Ẹnen̄ede ẹtịm ekondo nnyịn ke usụn̄ oro etiede nte ata enyene-ifiọk owo akanam enye. Yak kan̄a ise, ndi Abasi akam odu?’ Se n̄kokụtde ke ukwak usen̄kpọ oro ama anam mi ntọn̄ọ ndikpụhọde ekikere oro n̄kenyenede ke Abasi idụhe.

Ekem mma mbụp idemmi nte, ‘Edieke edide akpanikọ ke Abasi emi okopde odudu  onyụn̄ enen̄erede enyene ọniọn̄ okobot utịbe utịbe ekondo emi, ndi enye ikpetreke nnanenyịn oro odude ke isọn̄? Ntak emi enye akakam ayakde utọ nnanenyịn emi odu ke akpa ifet?’ Ke ini n̄kobụpde mbon ido ukpono mme mbụme emi, mmọ ikenyeneke ibọrọ oro ọnọde uyụhọ.

Ke mma n̄kokụre ufọkn̄wed sekọndri nnyụn̄ mbiat ediwak isua ke ufọkn̄wed ntaifiọk, mma n̄kabade ndi an̄wanaekọn̄ mmọn̄ United States. Nte ededi, mme ọkwọrọ ederi oro ẹsikwọrọde ikọ ẹnọ mbonekọn̄ ikekemeke ndibọrọ mbụme mi n̄ko. Mbon ido ukpono n̄ko ẹkesiwak ndidọhọ ke “usụn̄ Abasi ayan̄a owo ifiọk.”

Ke Nyoyom Ibọrọ

Ke mma n̄kọkpọn̄ China, mme mbụme oro n̄kenyenede mban̄a ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu ẹkesụk ẹfefịna mi. N̄kekemeke ndifre mmọ, akpan akpan ke ini n̄kokụtde itie ubụk mbonekọn̄ ke nsio nsio isuo oro ikawatde ikadian, ke adan̄aemi ikasan̄ade Inyan̄ibom Pacific inyọn̄ ufọk. Ekpere ndidi kpukpru ẹkedi udi n̄kparawa emi mîkọtọn̄ọke uwem kan̄a.

Ke mma n̄kọnyọn̄ ndisịm United States, mma n̄kpọn̄ ekọn̄ mmọn̄, ndien n̄kenyene ndifiak n̄ka n̄wed isua kiet efen ke Ufọkn̄wed Ntaifiọk Harvard ke Cambridge ke Massachusetts. Mma n̄kụre ukpep emi ke isua oro eketienede nnyụn̄ mbọ n̄weditoro, edi n̄kọnyọn̄ke n̄ka ufọk nnyịn ke California. Mma mbiere ndidu ke Edem Usiahautịn United States ke ndusụk ini m̀mê nyekeme ndinyene ibọrọ mbụme mi. N̄koyom ndika New York City sia ediwak ido ukpono ẹdude do man n̄kpodụk mme edinam ido ukpono mmọ nnyụn̄ mfiọk se mmọ ẹkpepde.

Isabel Kapigian eyeneka eka mi ama okot mi ndidụn̄ ye imọ ke New York. Enye ye Rose ye Ruth nditọiban esie iba, ẹkedi Mme Ntiense Jehovah. Sia n̄kekerede ke ndinyeneke udọn̄ ke se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ, mma ntọn̄ọ ndidụk mme edinam ido ukpono efen, nnyene nneme ye mme owo nnyụn̄ n̄kot n̄wed mmọ. Mma nsibụp mmọ ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu, edi mmọ n̄ko ikenyeneke ibọrọ. Mma mbiere ke anaedi Abasi idụhe.

 Ndinyene Ibọrọ

Ekem, mma mbụp eyeneka eka mi ye nditọiban esie m̀mê mmekeme ndikot n̄wed mmọ man mfiọk se ekikere Mme Ntiense Jehovah edide ke afan̄ emi. Ke ini n̄kokotde n̄wed Mme Ntiense, mma nsọsọp n̄kụt ke mmọ ẹnen̄ede ẹkpụhọde ye mme ido ukpono eken. Ibọrọ mbụme mi okoto Bible, ndien ama enen̄ede oyụhọ mi. Ke esisịt ini, ẹma ẹbọrọ mbụme mi aban̄ade ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu.

Ikokụreke ke oro, mma n̄kụt n̄ko ke Mme Ntiense Jehovah ẹdu uwem ẹkekem ye se mmọ ẹkpepde ke Bible. Ke uwụtn̄kpọ, mma mbụp eyeneka eka mi se n̄kparawa emi ẹdide Mme Ntiense Jehovah ẹkenamde ke Germany ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba. Ndi mmọ ẹma ẹdụk ekọn̄? Ndi mmọ ẹma ẹdọhọ “Edinyan̄a Enyene Hitler!,” ẹnyụn̄ ẹkọm ọfọn̄ etakubom mbon Nazi? Ibọrọ esie ekedi baba. Ke ntak emi mmọ ẹkedade san̄asan̄a, ẹma ẹnọ mmọ ẹka mme itienna ekikere ẹnyụn̄ ẹwot ediwak mmọ do. Enye ama anam an̄wan̄a ke Mme Ntiense Jehovah ke kpukpru ebiet ẹkeda san̄asan̄a ke ini ekọn̄ oro. Idem ke mme idụt oro ẹnyenede ukara mbio obio, ẹma ẹsikọbi n̄kparawa ẹdide Mme Ntiense Jehovah ke ntak mmọ ẹkedade san̄asan̄a.

Ekem, eyeneka eka mi ama ọdọhọ n̄kot John 13:35, emi ọdọhọde ete: “Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.” Ana ata mme Christian ẹnyene ima oro anamde ẹdiọn̄ọ mmọ ke kpukpru idụt emi mmọ ẹdụn̄de. Tutu amama, owo idikwe mmọ ẹn̄wanade ekọn̄, ẹwotde kiet eken ke ntak mmọ mîtoho ukem idụt. Eyeneka eka mi ama obụp mi ete: “Ndi emenịm ke Jesus ye mme mbet esie ẹkpebuana ke ekọn̄ Rome, ẹnyụn̄ ẹwot kiet eken?”

Enye ama ọdọhọ mi n̄kot 1 John 3:10-12 n̄ko. Itien̄wed oro ọdọhọ ete: “Ẹda emi ẹdiọn̄ọ nditọ Abasi ye nditọ Devil: Owo ekededi eke mîkaha iso inam edinen ido itọn̄ọke ito Abasi, kpasụk ntre ye owo eke mîmaha eyenete esie. . . . Nnyịn ikpenyene ndima kiet eken; ikûbiet Cain, emi ọkọtọn̄ọde oto andidiọk okonyụn̄ owotde eyeneka esie.”

Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke ata mme Christian ẹnyene ndima kiet eken, inamke n̄kpọ m̀mê ewe idụt ke mmọ ẹdụn̄. Ntem, owo idikwe mmọ ẹwotde nditọete mmọ eke spirit m̀mê owo efen ekededi. Ntak edi oro Jesus ọkọdọhọde ke mbet imọ ‘idịghe ubak ererimbot, kpa nte imọ mîdịghe ubak ererimbot.’—John 17:16.

Ntak Emi Abasi Ayakde Ndutụhọ Odu

Ikebịghike mma ndifiọk ke Bible etịn̄ ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu. Enye anam an̄wan̄a nte ke Abasi okobot akpa ete ye eka nnyịn nte mme mfọnmma owo, onyụn̄ esịn mmọ ke in̄wan̄ Paradise. (Genesis 1:26; 2:15) Enye ama ọnọ mmọ n̄ko ata eti enọ—ifụre edimek se ẹyomde. Edi mmọ ẹkenyene ndida enọ oro nnam n̄kpọ nte ọfọnde. Edieke mmọ ẹkpekekopde uyo Abasi ẹnyụn̄ ẹnịm ibet esie, mmọ ẹkpekeka iso ẹdu mfọnmma uwem ke Paradise. Mmọ ẹkpeketat Paradise oro tutu ofụri isọn̄ akabade edi Paradise. Nditọ mmọ n̄ko ẹkpekedi mfọnmma, ndien nte ini akade, isọn̄ emi akpakabade edi ata ediye Paradise emi mme mfọnmma owo oro ẹkopde inemesịt ẹdụn̄de.—Genesis 1:28.

Edi, edieke Adam ye Eve ẹmekde ndida ke idem n̄kpọn̄ Abasi, do enye idiyakke mmọ ẹka iso ẹdi mfọnmma. (Genesis 2:16, 17) Ke ndiọkiso ubonowo, akpa ete ye eka nnyịn  ẹma ẹda ifụre edimek se mmọ ẹyomde ẹnam n̄kpọ ke ukwan̄ usụn̄, ẹnyụn̄ ẹmek ndida ke idem n̄kpọn̄ Abasi. Ọsọn̄ibuot edibotn̄kpọ eke spirit emi ẹdiọn̄ọde nte Satan kpa Devil akanam mmọ ẹnam emi. Enye okoyom ndida ke idem n̄kpọn̄ Abasi, nnyụn̄ mbọ utuakibuot oro Abasi kpọt enyenede unen ndibọ.—Genesis 3:1-19; Ediyarade 4:11.

Ntem ke Satan akakabarede edi “abasi editịm n̄kpọ emi.” (2 Corinth 4:4) Bible ọdọhọ ete: “Ofụri ererimbot esịne ke idak odudu andidiọk.” (1 John 5:19) Jesus okokot Satan “andikara ererimbot emi.” (John 14:30) Nsọn̄ibuot Satan ye eke akpa ete ye eka nnyịn ẹkeda unana mfọnmma, afai, n̄kpa, mfụhọ, ye ndutụhọ ẹsọk ofụri ubonowo.—Rome 5:12.

“Usụn̄ Owo Idụhe Owo ke Ubọk”

Man owụt se edifụmi ibet Andibot edidade ọsọk ubonowo, Abasi amayak mme owo ẹka iso ẹbọ utịp nsọn̄ibuot oro ke ediwak tọsịn isua emi ẹbede. Ini oro ẹyakde ẹbe mi ọmọnọ ubonowo ekese ifet ndikụt adan̄a nte ikọ Bible emi edide akpanikọ: “Usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ. O Jehovah, tụnọ mi.”—Jeremiah 10:23, 24.

Idahaemi, ke ediwak isua ikie ẹma ẹkebe, nnyịn imokụt ke ukara owo oro adade ke idem ọkpọn̄ Abasi omokpu. Ntem, Abasi aduak ndisobo ukara owo emi adade ke idem mi ọkpọn̄ Enye mînyụn̄ inịmke ibet esie.

Utịbe Utịbe Ini Iso

Ntịn̄nnịm ikọ Bible owụt ke ibịghike Abasi ayada idiọk editịm n̄kpọ emi ekesịm utịt: “Osụk esisịt idiọk owo ididụhe . . . Edi mbon nsụkidem ẹyeda isọn̄ ẹnyene; ediwak emem ẹyenyụn̄ ẹnem mmọ esịt.”—Psalm 37:10, 11.

Ntịn̄nnịm ikọ kiet ke Daniel 2:44 ọdọhọ ete: “Ke eyo ndidem oro [kpukpru orụk ukara emi ẹdude idahaemi], Abasi enyọn̄ ayanam ubọn̄ eke mîdisoboke ke nsinsi, adaha ada: ndien idikpọn̄ke ubọn̄ emi inọ mbio efen: enye ayanuak onyụn̄ ama kpukpru mme idụt emi, ndien enye ayada ke nsinsi.” Tutu amama ukara owo ididụhe aba. Obio Ubọn̄ Abasi edikara ofụri isọn̄. Ke idak ukara esie, ofụri isọn̄ ayakabade edi Paradise, ndien ubonowo ẹyefọn ẹma ẹnyụn̄ ẹdu inem inem uwem ke nsinsi. Bible ọn̄wọn̄ọ ete: “[Abasi] ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep, n̄kpa idinyụn̄ idụhe aba, mfụhọ m̀mê ntuan̄a m̀mê ubiak idinyụn̄ idụhe aba.” (Ediyarade 21:4) Nso utịbe utịbe ini iso ke Abasi aduak ntem ọnọ nnyịn!

Uwem Mi Okpụhọde

Ndinyene ibọrọ oro ọnọde uyụhọ ke mbụme mi ama okpụhọde uwem mi. Ọtọn̄ọde ke ini oro, ama ọdọn̄ mi ndinam n̄kpọ Abasi nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen ẹfiọk ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu. Mma mfiọk nte ikọ 1 John 2:17 emi edide akpan n̄kpọ: “Ererimbot [editịm n̄kpọ emi Satan akarade] ke ebebe efep kpasụk ntre n̄ko ye mbumek esie, edi owo eke anamde uduak Abasi ododu ke nsinsi.” Mma nnen̄ede nyom ndidu nsinsi uwem ke obufa ererimbot Abasi. Mma mbiere ndidu ke New York nnyụn̄ ntọn̄ọ ndibuana ye esop Mme Ntiense Jehovah do, ndien mma nnyene ediwak nti ifiọkutom ke ndin̄wam mbon en̄wen ẹkpep se ami n̄kekpepde.

Ke 1949, mma nsobo ye Rose Marie Lewis. Enye, Sadie eka esie, ye nditọeka esie iban itiokiet ẹkedi Mme Ntiense Jehovah. Rose akanam utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. Enye ama enyene nti edu emi ẹkenamde nsọsọp mma enye. Nnyịn ima idọ ndọ ke June 1950, inyụn̄ idụn̄ ke New York. Nnyịn ima ikop inemesịt ke se ikanamde inyụn̄ idara iban̄a idotenyịn edidu uwem ke nsinsi ke obufa ererimbot Abasi.

Ke 1957, ẹma ẹkot mi ye Rose Marie idinam utom uyọhọ ini ke ibuot itieutom ofụri  ererimbot eke Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn ke New York. June 2004 akanam inem inem ndọ nnyịn isua 54, ndien nnyịn ikabiat isua 47 ke otu oro ke ibuot itieutom Brooklyn. Nnyịn ima ikop inemesịt ndinam n̄kpọ Jehovah nnyụn̄ nnam utom ọtọkiet ye ediwak ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ke mme isua emi.

Akakan Ubiak

Ke mfụhọ, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ December 2004, ẹma ẹkụt ke Rose Marie ama enyene kansa ke kiet ke otu obufre esie. Mbiausọbọ ẹkedọhọ ke kansa emi ke akatara, ndien ke ana ẹsọsọp ẹsiak enye. Ẹma ẹsiak enye idem ke utịt utịt December oro, ndien ke n̄kpọ nte urua kiet ebede, ke ini n̄kodude ye Rose ke ubet ufọkibọk oro enye akanade, abiausọbọ ama odụk edi edidọhọ ete: “Rose Marie, nyọn̄ ufọk! Udọn̄ọ fo okụre!”

Nte ededi, usen ifan̄ kpọt tọn̄ọ nte ikọnyọn̄ ufọk, Rose Marie ama ọtọn̄ọ ndikop ọkpọsọn̄ ubiak ke idịbi ye ke mme itie efen ke idem esie. Ubiak emi ama etetịm ọsọn̄ ubọk tutu enye afiak aka ufọkibọk man afiak ekese idem. Ke ntak kiet m̀mê eken, ẹma ẹkụt ke iyịp ekeboboho ke mme akpan ndido esie inyụn̄ iyakke ofụm ebe odụk mme ndido emi. Mbiausọbọ ẹma ẹnam kpukpru se ẹkekeme man ẹsuan eboho iyịp oro, edi ọkọwọrọ ikpîkpu. Urua ifan̄ ke oro ebede, ke January 30, 2005, n̄kpọ oro akabiakde mi akan ama etịbe. Rose Marie edima n̄wan mi ama akpa.

N̄kedi n̄kpọ nte isua 80 ini oro, ndien ke ofụri uwem mi mmokụt n̄kpọ abiakde mme owo, edi ubiak enye emi ikenyeneke mbiet. Ami ye Rose Marie ikedi “obụk kiet” nte Bible ọdọhọde. (Genesis 2:24) Mmesikụt nte esibiakde mme owo ke ini owo ima mmọ akpade, esinyụn̄ abiak mi ke ini mme ufan ye mbonima mi ẹkpade. Edi idụhe se ikabiakde mi nte n̄kpa edima n̄wan mi. Idahaemi ke nnen̄ede ndiọn̄ọ akwa mfụhọ oro n̄kpa mbonima adade ọsọk ubonowo ke adan̄a anyan ini emi.

Kpa ye oro, ndidiọn̄ọ ntak emi ndutụhọ odude ye nte ẹditrede enye aman̄wam mi nyọ. Psalm 34:18 ọdọhọ ete: “Jehovah emekpere mmọ eke esịt obụn̄ọde mmọ; onyụn̄ anyan̄a mmọ eke esịt ọduọde.” Akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn iyọ n̄kpa owo ima edi ndifiọk ke Bible ekpep ete ke mme akpan̄kpa ẹyeset ẹnyụn̄ ẹdinyene ifet ndidu uwem ke nsinsi ke obufa ererimbot Abasi. Utom 24:15 ọdọhọ ete: “Ndinen owo ye mme anam ukwan̄n̄kpọ ẹyeset ke n̄kpa.” Rose Marie ama enen̄ede ama Abasi. Mmenịm ke Abasi ama enen̄ede ama enye n̄ko ye nte ke mîbịghike enye eyeti Rose Marie onyụn̄ anam enye afiak edidu uwem ke edikem ini Esie.—Luke 20:38; John 11:25.

Okposụkedi editaba mbonima ke n̄kpa esinamde owo enen̄ede ofụhọ, idatesịt eyenen̄ede okpon ke ini idifiakde ikụt mmọ ke mmọ ẹma ẹkeset. (Mark 5:42) Ikọ Abasi ọn̄wọn̄ọ ete: “Mme akpa-n̄kpa fo ẹyedu uwem. . . . Ndien isọn̄ ayaman mme [“akpan̄kpa,” NW].” (Isaiah 26:19) Ekeme ndidi ediwak ke otu “ndinen owo” oro ẹsiakde ke Utom 24:15 ẹyebem iso ẹset ke n̄kpa. Nso utịbe utịbe ini ke oro edidi ntem! Rose Marie edidi kiet ke otu mbon oro ẹdinamde ẹset. Mbonima esie ẹdikop idatesịt didie ntem ndifiak n̄kụt enye! Edinem didie ntem ini oro ndidụn̄ ke ererimbot emi ndutụhọ mîdụhe aba!

[Mme ndise ke page 9]

Mma n̄kụt mme owo ẹbọde ndutụhọ ke ini n̄kodude ke China

[Mme ndise ke page 10]

Mmanam utom ke ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn toto ke 1957

[Ndise ke page 12]

N̄kọdọ Rose Marie ke 1950

[Ndise ke page 13]

Usen emi ndọ nnyịn ọkọyọhọde isua 50 ke 2000