Mbụk Eyouwem

Ndika Iso Nnam Utom ye Idatesịt kpa ye Unana Nsọn̄idem

NTE VARNAVAS SPETSIOTIS OBỤKDE

N̄kọdọn̄ọ akpauben̄ ekpo ke 1990 emi n̄kedide isua 68. Kpa ye oro, mmadat esịt ndinam utom nte asan̄autom uyọhọ ini ke n̄kpọ nte isua 15 idahaemi ke Isuo Cyprus. Nso in̄wam mi n̄ka iso nnam utom Jehovah ifịk ifịk kpa ye unana nsọn̄idem?

N̄KAMANA ke October 11, 1922 ndụk ubon oro ikedide nditọ usụkkiet—iren inan̄ ye iban ition. Nnyịn ikodụn̄ ke Xylophagou ke Cyprus. Okposụkedi ete ye eka mi ẹkenyenede n̄kpọ, ndibọk utọ akwa ubon oro ama oyom ọkpọsọn̄ utom in̄wan̄.

Ete mi emi ekekerede Antonis ekedi owo emi esimade ndikpep n̄kpọ nnyụn̄ mbụp mbụme. Esisịt ini ke mma n̄kamana, Papa ama aka ndise andikpep ke ufọkn̄wed obio nnyịn, do enye ama okụt tract emi ẹkekotde Peoples Pulpit, emi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible (nte ẹkediọn̄ọde Mme Ntiense Jehovah ini oro) ẹkesiode. Enye ama ọtọn̄ọ ndikot tract oro, ndien ikebịghike se ẹkewetde ke tract oro ama ada enye idem. Emi ama anam Papa ye Andreas Christou ufan esie ẹdi akpa ke otu mbon oro ẹkebuanade ye Mme Ntiense Jehovah ke isuo emi.

N̄kọri kpa ye Ubiọn̄ọ

Nte ini akakade, mmọ mbiba ẹma ẹsibọ ediwak n̄wed Bible ẹto Mme Ntiense Jehovah. Ikebịghike, ama ọdọn̄ Papa ye Andreas ndibuana akpanikọ Bible oro mmọ ẹkekpepde ye mbio obio mmọ. Utom ukwọrọikọ  mmọ ama anam mme ọkwọrọ ederi Ufọkabasi Greek Orthodox ye mbon emi ẹkekerede ke Mme Ntiense Jehovah ẹdi ndiọi owo, ẹbiọn̄ọ mmọ.

Ediwak mbio obio ẹma ẹkpono Papa ye Andreas ke emi mmọ ẹkesikpepde mme owo Bible. Ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ Papa nte owo mfọnido ye ntatubọk. Enye ama esiwak ndin̄wam mme ubon emi ẹkebuenede. Ndusụk ini enye ama esiwọn ọwọrọ ke ufọk okoneyo okobon wheat m̀mê bred ke enyịnusụn̄ ubon emi ẹdude ke unana. Utọ edu ntatubọk Christian emi ama anam mme owo ẹtetịm ẹma etop mme asan̄autom iba emi.—Matthew 5:16.

Emi ama anam n̄kpọ nte owo 12 ẹnyịme etop Bible. Nte akpanikọ ekenen̄erede an̄wan̄a mmọ, mmọ ẹma ẹdikụt ufọn edisisop idem ke nsio nsio ufọk owo n̄kpep Bible nte otu. Ke n̄kpọ nte 1934, Nikos Matheakis, asan̄autom uyọhọ ini ama oto Greece edibehe ke Cyprus onyụn̄ osobo ye otu oro ẹkedude ke obio Xylophagou. Brọda Matheakis ama enyene iwụk ye ime, ndien emi ama anam enye ekeme nditịm otu oro nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹfiọk N̄wed Abasi. Otu emi ke ẹkeda ẹtọn̄ọ akpa esop Mme Ntiense Jehovah ke Cyprus.

Nte utom ukwọrọikọ ọkọkọride, ediwak owo ẹkenyụn̄ ẹbọde akpanikọ Bible, nditọete ẹma ẹdikụt ke oyom ẹnyene akpan ebiet usopidem. George akpaneka mi ye Eleni n̄wan esie ẹma ẹnọ ufọkudia mmọ. Ẹma ẹdiọn̄ ufọk emi akadade ekpere ufọk mmọ mi ẹnyụn̄ ẹnam enye akabade edi eti ebiet usopidem. Ntem ke nditọete ẹkedi ẹdinyene akpa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke isuo oro. Emi ekenem mmọ esịt didie ntem! Emi okonyụn̄ anam n̄kọri enen̄ede odu didie ntem!

Ndibọ Akpanikọ

Ke 1938, ke ini n̄kedide isua 16, mma nduak ndikabade ndi anamusọ eto. Ntem, Papa ama ọnọ mi n̄ka Nicosia emi edide ibuot obio Cyprus. Sia enye ekenen̄erede enyene ikike, enye ọkọnọ mi n̄kodu ye Nikos Matheakis. Ediwak owo ke isuo emi ẹda  ifịk ye ntatubọk anam-akpanikọ eyenete emi ẹti enye. Ini oro, ama oyom Christian ekededi ke Cyprus enyene orụk n̄wọrọnda ifịk ye ọkpọsọn̄ uko oro enye ekenyenede.

Brọda Matheakis ama enen̄ede an̄wam mi nnen̄ede nnyene ifiọk Bible nnyụn̄ nnam n̄kọri eke spirit. Mma nsidụk kpukpru mbono esop oro ẹkesinịmde ke ufọk esie ke ini n̄kodude ye enye. Oro ekedi akpa ini emi eketiede mi ke idem nte ke ima oro n̄kamade Jehovah ke ọkọkọri. Mma mbiere ndinyene eti itie ebuana ye Abasi. Ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄, mma mbụp Brọda Matheakis m̀mê mma n̄keme nditiene enye n̄wọrọ an̄wautom. Emi ekedi ke 1939.

Ke ndusụk ini ẹma ẹkebe, mma n̄ka ufọk ndise mbonufọk. Esisịt ini oro n̄kodude ye Papa ama anam mi ntetịm mfiọk ke mma n̄kụt akpanikọ nnyụn̄ mfiọk se idide uduak uwem. Ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama ọtọn̄ọ ke September 1939. Ediwak ubọkn̄ka mi ẹma ẹnọ idemmọ unyịme unyịme ndika ekọn̄, edi sia n̄kanamde item Bible, mma mbiere ke ndikaha. (Isaiah 2:4; John 15:19) Kpasụk ke isua oro mma nyak idemmi nnọ Jehovah nnyụn̄ nna baptism ke 1940. Ata akpa ini emi eketiede mi ke idem nte ke n̄kabakke aba owo enyịn ekedi oro!

Mma ndọ Efprepia ke 1948. Abasi ọnọ nnyịn nditọ inan̄. Ke ndondo oro ikenyenede nditọ, nnyịn ima idifiọk ke ama oyom inam utom ọkpọsọn̄ man ibọk mmọ “ke ntụnọ ye ke usụn̄ ukere n̄kpọ Jehovah.” (Ephesus 6:4) Nnyịn ima isibọn̄ akam inyụn̄ isịn ukeme ikpep nditọ nnyịn ẹnen̄ede ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹkpono mbet ye mme edumbet esie.

Udọn̄ọ Ada Mfịna Edi

Ke 1964, ke ini n̄kedide isua 42, ibikpai ama ọtọn̄ọ ndidoro mi ke ubọk ye ukot nnasia. Ibikpai emi ama ebe sụn̄sụn̄ esịm ufien n̄ko. Ẹkedọhọ ke n̄kọdọn̄ọ mmeme esịp, udọn̄ọ emi mînyeneke usọbọ, emi esikabarede akpauben̄ ekpo. N̄kpọ emi ama etịmede mi etieti. N̄kpọ ẹketịbe usọp usọp ye ke unana idotenyịn! Iyatesịt ye ifụtesịt ẹma ẹdia mi idem, anamde n̄kere nte: ‘Ntak emi etịbede ọnọ mi? Ndue nso?’ Nte ededi, nte ini akakade, idem ikenyekke mi aba. Ekem editịmede esịt ye unana edifiọk se iditịbede ke ini iso ẹma ẹkan mi  ubọk. Ekese mbụme ẹma ẹyọhọ mi ekikere. Ndi nyọdọn̄ọ akpauben̄ ekpo tutu edi se mbon en̄wen ẹnamde kpukpru n̄kpọ ẹnọ mi? Ndisan̄a didie nyọ? Ndi nyekeme ndinọ ubon mi—n̄wan ye nditọ inan̄—se mmọ ẹyomde? Mme utọ ubiak ubiak ekikere emi ẹma ẹsidụk mi esịt.

Ke utọ idiọk ini emi ke uwem mi, mma n̄kụt ke oyom n̄ka mbịne Jehovah ke akam nnyụn̄ mbuana kpukpru ekikere ye editịmede esịt mi ye enye ke ofụri esịt. Mma nsibọn̄ akam uwemeyo ye okoneyo ye mmọn̄eyet ke enyịn mi. Ikebịghike mma n̄kop ndọn̄esịt. Ikọ Philippi 4:6, 7 emi ama enen̄ede ọdọn̄ mi esịt: “Ẹkûtịmede esịt ke baba n̄kpọ kiet, edi ke kpukpru n̄kpọ ẹda akam ye n̄kpeubọk ọkọrọ ye ekọm ẹsian Abasi eben̄e mbufo; ndien emem Abasi emi akande kpukpru ekikere eyekpeme esịt mbufo ye ukeme ukeren̄kpọ mbufo ke Christ Jesus.”

Ndiyọ Akpauben̄ Ekpo

Idem mi ama ọdọdiọn̄ ọdiọk. Mma ndifiọk ke n̄kenyene ndinam usọp usọp ukpụhọde n̄kekem ye nte n̄kpọ ẹketiede ye ami. Sia mmen̄kekemeke aba ndinam utomusọ eto, mma nyom utom efen emi mînen̄ekede ida odudu, emi ekekemde ye idaha mi onyụn̄ anamde mi n̄keme ndinọ ubon mi se mmọ ẹyomde. Akpa, n̄kesinyam ice cream ke ubomisọn̄. Mma nnam emi ke n̄kpọ nte isua itiokiet tutu esịm ini emi udọn̄ọ mi akanamde nsisan̄a ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam. Ekem mma nsinam nsio nsio n̄kpri utom oro n̄kekemede ndinam.

Toto ke 1990, idem mi ọdiọk tutu n̄kemeke aba ndinam utom idịbi udia ekededi. Idahaemi mbon en̄wen ẹsinam kpukpru n̄kpọ ẹnọ mi. Owo enyene ndimen mi nnịm ke bed, ndiyet mi mmọn̄, nnyụn̄ nsịne mi ọfọn̄. Ẹsikpakpat mi ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam ẹkesịm ubomisọn̄ ẹnyụn̄ ẹmenede mi ẹsịn man n̄ka mbono esop. Ẹma ẹsịm Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ẹnyene ndimemenede mi nsio ke ubomisọn̄ ntem ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam ẹnyụn̄ ẹkpat ẹdụk esịt ufọkmbono. Ẹsinịm n̄kpọ emi esinamde idem ofiop owo ẹkpere mi man ukot mi ofiop ke ini mbono esop.

Nte ededi, kpa ye akpauben̄ emi, mmesidụk kpukpru mbono esop edifọn edifọn. Mmọfiọk ke ebiet emi Jehovah esinọde nnyịn ukpep edi emi, ndien ndidu ye nditọete mi eke spirit edi ata akamba ukpeme onyụn̄ ọnọ nnyịn ibetedem ye nsịnudọn̄. (Mme Hebrew 10:24, 25) Nditọete oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ndisidi ndise mi kpukpru ini ẹsin̄wam mi. Enen̄ede etie mi ke idem nte eketiede David emi ọkọdọhọde ete: “Cup mi ọyọhọ ọduọi.”—Psalm 23:5.

Edima n̄wan mi aman̄wam mi etieti ke ofụri ini emi. Nditọ mi ẹmen̄wam etieti n̄ko. Ke ediwak isua idahaemi, mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ ẹnọ mi. Se mmọ ẹnamde idịghe ekpri utom, ndien nte mme isua ẹbede, etetịm ọsọn̄ ndise mi enyịn. Mmọ ẹnen̄ede ẹnịm eti uwụtn̄kpọ ke ndime ime ye ke ndiwa idemmọ, ndien akam mi edi Jehovah akpakam aka iso ọdiọn̄ mmọ.

Akam edi utịbe utịbe n̄kpọ efen oro Jehovah esidade ọsọn̄ọ mme asan̄autom esie idem. (Psalm 65:2) Jehovah emeyere akam mi ebe ke ndinọ mi ukeme n̄ka iso nsọn̄ọ nda ke mbuọtidem ke adan̄a ofụri isua emi. Akam esisụk mi esịt onyụn̄ anam mi n̄kop idatesịt, akpan akpan ke ini idem ememde mi. Ndisineme nneme ye Jehovah kpukpru ini esinam mi n̄kop inemesịt onyụn̄ ọnọ mi ukeme ndika iso nyọ. Mmenen̄ede nnịm ke Jehovah esikop akam mme asan̄autom esie onyụn̄ ọnọ mmọ ifụre ekikere oro mmọ ẹyomde.—Psalm 51:17; 1 Peter 5:7.

Ke akande kpukpru, mmesifiak n̄kop odudu kpukpru ini oro ntide ke Abasi ọyọkọk udọn̄ọ kpukpru mbon oro ẹdidude uwem ke Paradise ke idak ukara Obio Ubọn̄  Jesus Christ Eyen esie. Mmọn̄eyet idatesịt esisiaha mi ke enyịn ke ini ntiede n̄kere utịbe utịbe idotenyịn oro.—Psalm 37:11, 29; Luke 23:43; Ediyarade 21:3, 4.

Ndinam Utom Uyọhọ Ini

Ke n̄kpọ nte 1991, mma ndifiọk ke mfọnn̄kan usụn̄ nditre ndiseme idem edi ndisịn idem mbuana ọsọn̄urua eti mbụk ye mbon en̄wen. Ntre mma ntọn̄ọ utom uyọhọ ini ke isua oro.

Sia ndide owo n̄kpọnnam, nsida leta nnọ ekese ikọ ntiense mi. Nte ededi, isimemke utom inọ mi ndiwet leta; esiyom ata ekese ukeme. Esinen̄ede ọsọn̄ mi ndida ubọk emi akpauben̄ ama akabiat mmụm eton̄wed n̄kama. Edi, nsịnifịk ye akam ẹmenam mi n̄keme ndida leta nnọ ikọ ntiense ke se ibede isua 15 idahaemi. Mmesida urụk ukopikọ n̄ko n̄kwọrọ ikọ nnọ mme owo. Mmesida kpukpru ifet nneme idotenyịn mi kaban̄a obufa ererimbot ye Paradise isọn̄ nnọ mme iman, mme ufan, ye mme mbọhọidụn̄ oro ẹsidide ẹdise mi ke ufọk mi.

Emi amanam mi nnyene ediwak nti ifiọkutom. Esịt ama enen̄ede enem mi ndikụt kiet ke otu nditọ nditọ mi, emi n̄kekpepde Bible ke n̄kpọ nte isua 12 emi ẹkebede, anamde n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit onyụn̄ amade akpanikọ Bible. Ubieresịt oro Bible ọnọde ukpep amanam enye ọsọn̄ọ ada anam akpanikọ onyụn̄ ọsọn̄ọ ada san̄asan̄a nte Christian.

Esịt esinen̄ede enem mi ke ini mme owo oro n̄wetde leta nnọ ẹnyenede nneme ye ami man ẹkop n̄kpọ efen efen ẹban̄a Bible. Ke ini ke ini, ndusụk owo ẹsiyom mme n̄wed Bible efen. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wan kiet ama okot mi ke urụk ukopikọ ọkọm ke ntak leta nsịnudọn̄ oro n̄kọnọde ẹsọk ebe esie. Enye ama enen̄ede ama se n̄kewetde ke leta oro. Emi ama ada ekesịm ami ndinyene ekese nneme Bible ye enye ye ebe esie mi ke ufọk mi.

Utịbe Utịbe Ini Iso

Ke adan̄a ofụri isua emi, mmokụt nte mme asuanetop Obio Ubọn̄ ẹkọride ke isuo emi. Ẹmetat ẹnyụn̄ ẹfiak ẹdiọn̄ ekpri Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro ẹkebọpde ẹkpere ufọk George akpaneka mi, ediwak ini. Enye edi ediye ebiet utuakibuot, ndien esop iba ẹsidụk mbono esop do.

Ete mi akakpa ke 1943 ke ini ekedide isua 52. Edi nso n̄kpọ-akpa eke spirit ke enye ekenịm ntem ọnọ nnyịn! Nditọ esie itiaita ẹma ẹbọ akpanikọ, ndien ke ẹsụk ẹnam n̄kpọ Jehovah. Esop ita emi ẹnyenede mme asuanetop Obio Ubọn̄ 230 ẹdu idahaemi ke obio Xylophagou emi Papa akamanade ye mbọhọ obio esie!

Utọ nti utịp emi ẹsinen̄ede ẹnam esịt adat mi. Idahaemi, emi ndide isua 83 mi, mmenen̄ede nnyene mbuọtidem ke ikọ andiwet psalm emi: “Mme lion ẹnana udia, ẹnyụn̄ ẹtie biọn̄: edi mmọ eke ẹyomde Jehovah idinanake baba eti n̄kpọ kiet.” (Psalm 34:10) Ntie ye ọkpọsọn̄ udọn̄ mbet ini emi ntịn̄nnịm ikọ emi ẹwetde ke Isaiah 35:6 mi edisude: “Ndien mbụn̄ọ eyenek nte edop.” Kpa ye unana nsọn̄idem, mmebiere ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah ye idatesịt tutu ini oro.

[Ndise obio ke page 17]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

TURKEY

SYRIA

LEBANON

CYPRUS

Nicosia

Xylophagou

Inyan̄ Mediterranean

[Ndise ke page 17]

Akpa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke Xylophagou; ke ẹdodụk mbono esop do

[Mme ndise ke page 18]

Ami ye Efprepia ke 1946 ye mfịn

[Ndise ke page 20]

Mmesikop idatesịt ndida urụk ukopikọ ye leta nnọ ikọ ntiense