Mme Uyen, Ẹmek Ndinam N̄kpọ Jehovah
Mme Uyen, Ẹmek Ndinam N̄kpọ Jehovah
“Ẹmek ke idem mbufo ndien, mfịn emi, enye eke mbufo ẹdinamde n̄kpọ esie.”—JOSHUA 24:15.
1, 2. Nso orụk ukwan̄ baptism ke Christendom ẹsinịm?
“ẸYAK [nditọwọn̄] ẹkabade ẹdi Christian ke mmọ ẹma ẹkefiọk enye emi Christ edide.” Tertullian emi ekedide ewet n̄wed ekewet ikọ oro ke utịt utịt ọyọhọ isua ikie iba E.N. Enye eketịn̄ emi ndiwụt ke imọ ikenyịmeke ẹnịm nseknditọ baptism, kpa edinam emi ọkọtọn̄ọde ndidọn̄ n̄kam ke Christendom eyo esie. Augustine, emi ekedide Ete Ufọkabasi ama afan̄a se Tertullian ye Bible ẹketịn̄de onyụn̄ ọdọhọ ke baptism eyet idiọkn̄kpọ Adam efep, ndien ke nseknditọ oro mîkanaha baptism mbemiso ẹkpan̄ade, ẹka hell ikan̄. Emi ama anam ẹsinịm nseknditọ baptism ndondo oro mmọ ẹmanade.
2 Ediwak ikpọ ufọkabasi Christendom ke ẹsụk ẹnenịm nseknditọ baptism. Akan oro, ke ofụri emana, mme andikara ye mme adaiso ido ukpono ke mme idụt oro ẹdọhọde ke idi mme Christian ẹma ẹsida odudu ẹnịm “mme okpono ndem” oro mmọ ẹkekande, baptism. Nte ededi, edinịm nseknditọ baptism ye edida odudu nnịm ikpọ owo baptism inyeneke nsọn̄ọ baba kiet ke Bible.
Owo Idaha-Da Uyakidem Imana Mfịn
3, 4. Nso ikeme ndin̄wam nditọ emi mme ete ye eka oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ Abasi ẹbọkde ẹyak idem ke imaesịt ẹnọ Abasi?
3 Bible owụt ke Abasi abat nditọwọn̄ nte ndisana, idem edieke ete m̀mê eka kpọt edide anam-akpanikọ Christian. (1 Corinth 7:14) Ndi oro anam utọ nditọwọn̄ oro ẹdi mme asan̄autom Jehovah oro ẹyakde idem ẹnọ? Baba. Nte ededi, nditọwọn̄ oro mme ete ye eka oro ẹyakde idem ẹnọ Jehovah ẹbọkde ẹsibọ ukpep oro ekemede ndinam mmọ ẹyak idemmọ ke imaesịt ẹnọ Jehovah. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Eyen mi, kpeme ibet usọ, kûnyụn̄ ukpọn̄ ido uka: . . . Ke ini afo asan̄ade, enye ayada fi usụn̄; ke ini anade ke isọn̄, enye eyekpeme fi; ndien ke edemerede, enye oyosion̄o nneme ye afo. Koro ibet edide utuenikan̄; ewụhọ onyụn̄ edi un̄wana: ntụnọ ye item ẹnyụn̄ ẹdi usụn̄ uwem.”—Mme N̄ke 6:20-23.
4 Ndausụn̄ oro mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹnọde ekeme ndikpeme nditọwọn̄, amakam edi mmọ ẹnyịme nditiene ndausụn̄ oro. Solomon ama ọdọhọ n̄ko ete: “Enyene-ibuot eyen adat ete esịt: edi ndisịme eyen edi mfụhọ eka esie.” “Afo, eyen mi, kop, nyụn̄ nyene ibuot, nyụn̄ nen̄ede esịt fo sịn ke usụn̄” uwem. (Mme N̄ke 10:1; 23:19) Ih, ana mbufo mme uyen ẹnyịme ndikop item, ndibọ nsuannọ ye ntụnọ man ukpep oro mme ete ye eka mbufo ẹnọde ekpenyene ufọn ke idem mbufo. Mbufo idaha-da eti ibuot imana, edi ẹmekeme ‘ndinyene ibuot’ nnyụn̄ mbiere ke idem mbufo ndidụk ‘usụn̄ uwem.’
Nso Idi Usụn̄ Ukere N̄kpọ?
5. Nso item ke Paul ọkọnọ mme ete ye nditọ?
5 Apostle Paul ekewet ete: “Nditọ, ẹkop uyo ẹnọ mme ete ye eka mbufo ke ebuana ye Ọbọn̄, koro emi enende: ‘Kpono usọ ye uka’; emi edi akpa ibet eke asan̄ade ye un̄wọn̄ọ: ‘Man ọkpọfọn ye afo, afo okponyụn̄ odu uwem ebịghi ke isọn̄.’ Ndien mbufo, mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo, edi ẹka iso ẹkama mmọ ke ntụnọ ye ke usụn̄ ukere n̄kpọ Jehovah.”—Ephesus 6:1-4.
6, 7. Nso ke edikama nditọ ke “usụn̄ ukere n̄kpọ Jehovah” abuana, ndien ntak emi mîwọrọke ke mme ete ye eka ẹnyenyịk nditọ mmọ ẹnam se nditọ mîmaha?
6 Ndi mme ete ye eka oro ẹdide Christian ndibọk nditọ ke “ntụnọ ye ke usụn̄ ukere n̄kpọ Jehovah” ọwọrọ ke mmọ ẹnyenyịk nditọ ẹnam se nditọ mîmaha? Baba. Anie ekeme ndidọhọ ke ifọnke mme ete ye eka ẹkpep nditọ mmọ se mmọ ẹkerede ke enen onyụn̄ edi ke ufọn nditọ mmimọ? Owo isisuaha inọ mbon oro ẹdọhọde ke Abasi idụhe ke ndikpep nditọ mmọ ke Abasi idụhe. Mbon Ufọkabasi Catholic ẹkere ke edi mbiomo mmimọ ndida ukpepn̄kpọ Ufọkabasi Catholic mbọk nditọ mmimọ, ndien owo isiwakke ndisua nnọ mmọ ke ndinam ntre. Kpasụk ntre, owo ikpenyeneke ndisua nnọ Mme Ntiense Jehovah nte ke mmọ ẹda n̄kari ẹwọn̄ọde nditọ mmọ esịt ke ndibọk nditọ man ẹkpedu uwem ekekem ye nti edumbet ye akpanikọ oro Jehovah etemede.
7 Theological Dictionary of the New Testament ọdọhọ ke akpasarade ikọ Greek oro ẹkabarede “usụn̄ ukere n̄kpọ” ke Ephesus 6:4 ada aban̄a “edidomo ndinen̄ede ekikere owo, edinen̄ede se ikwan̄ade, edinam idaha eke spirit owo amana ọfọn.” Nso edieke eyenọwọn̄ esịnde ukpep oro mme ete ye eka ẹnọde enye ke ntak oro enye oyomde nditie nte ubọkn̄ka esie m̀mê ndinam se mmọ ẹnamde? Mmanie ndien ke ẹkpeduọhọ ke ẹda odudu ẹyụrọde eyenọwọn̄ oro—ndi mme ete ye eka m̀mê ubọkn̄ka eyen oro? Edieke ubọkn̄ka ẹsịnde ikpafak man eyenọwọn̄ ada ọkpọsọn̄ ibọk, ọn̄wọn̄ mmịn ebe ubọk, mîdịghe, etiene anam oburobụt ido, ndi ẹkpenyene ndisua nnọ ete ye eka ke ntak emi ẹdomode ndikpụhọ ekikere eyen mmọ nnyụn̄ n̄n̄wam enye okụt mme utịp utọ idiọk uwem oro?
8. Nso ke ‘ndikpek Timothy enịm ke akpanikọ’ akabuana?
8 Apostle Paul ekewet akparawa Timothy ete: “Ka iso ke se afo ekekpepde, ẹkenyụn̄ ẹkpekde fi ẹte enịm ke akpanikọ, sia ọfiọkde mbon emi afo ekekpepde mmọ oto ye nte toto ke nsek afo ama ọfiọk ndisana uwetn̄kpọ, emi ẹkemede ndinam fi enyene ọniọn̄ ọbọ edinyan̄a ebe ke edibuọt idem ye Christ Jesus.” (2 Timothy 3:14, 15) Ọtọn̄ọde ke ini emi Timothy ekedide eyenọwọn̄, eka ye eka eka esie ẹma ẹnen̄ede ẹda ifiọk N̄wed Abasi ẹnam enye enen̄ede enyene mbuọtidem ke Abasi. (Utom 16:1; 2 Timothy 1:5) Ekem ke ini mmọ ẹkekabarede ẹdi mme Christian, mmọ ikenyịkke-nyịk Timothy, edi ẹkeda ikike ifiọk N̄wed Abasi ‘ẹkpek’ enye ndinịm ke akpanikọ.
Jehovah Ọdọhọ Fi Emek ke Idemfo
9. (a) Didie ke Jehovah ọkọnọ mme edibotn̄kpọ esie uku, ndien ntak-a? (b) Didie ke ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Abasi akada ifụre esie anam n̄kpọ?
9 Jehovah akpakanam mme edibotn̄kpọ esie ẹtie nte owo ukwak, onyụn̄ obot mmọ ke usụn̄ oro mmọ ẹdinamde uduak esie, inyụn̄ ikemeke ndisọn̄ ibuot. Utu ke oro, enye ama ọnọ mmọ uku ke ndinọ mmọ ifụre ndimek se ẹyomde ndinam. Abasi nnyịn oyom mbon oro ẹsụkde ibuot ẹnọ imọ ke imaesịt. Esịt esidat enye ndikụt mme edibotn̄kpọ esie, n̄kpri ye ikpọ, ẹnamde n̄kpọ esie ke ntak emi ẹmade enye. Owo oro enịmde akakan uwụtn̄kpọ ke ndisụk ibuot nnam uduak Abasi edi ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, emi Jehovah ọkọdọhọde ete: “Emi edi edima Eyen mi, emi ami nnyịmede.” (Matthew 3:17) Akpan Abasi emi ọkọdọhọ Ete esie ete: “Mmama ndinam se afo amade, O Abasi mi, mbet fo ẹnyụn̄ ẹdu mi ke esịt.”—Psalm 40:8; Mme Hebrew 10:9, 10.
10. Nso ke ikpanam man Jehovah enyịme utuakibuot nnyịn?
10 Jehovah oyom mbon oro ẹnamde n̄kpọ imọ ke idak ndausụn̄ Eyen imọ ẹsụk ibuot ẹnam uduak imọ kpa nte Eyen imọ akanamde. Andiwet psalm ama ọkwọ ikwọ emi ekedide ntịn̄nnịm ikọ ete: “Ikọt fo [ẹyenọ idemmọ ke] ima-esịt ke usen odudu fo, ke edisana mbana—oto ke idịbi usiere,—afo emenyene mbara uyen fo.” (Psalm 110:3) Ofụri mme andibuana ke esop Jehovah, ke heaven ye ke isọn̄, ẹsụk ibuot ẹnam uduak Abasi ke ima.
11. Nso ke mme uyen emi mme ete ye eka oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ Abasi ẹbọkde ẹnyene ndimek?
11 Mmọdo mbufo mme uyen ẹkpenyene ndifiọk ke mme ete ye eka mbufo m̀mê mbiowo ke esop idinyịkke mbufo ẹna baptism. Mbufo ẹnyene ndimek ke idem mbufo m̀mê ẹmeyom ndinam n̄kpọ Jehovah. Joshua ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Ẹnam n̄kpọ [Jehovah] ke esịt kiet, ye ke akpanikọ . . . ẹmek ke idem mbufo ndien, mfịn emi, enye eke mbufo ẹdinamde n̄kpọ esie.” (Joshua 24:14-22) Kpasụk ntre, mbufo ẹnyene ndimek ke idem mbufo ndiyak idem nnọ Jehovah nnyụn̄ nsịn idem nnam uduak esie.
Ndibiom Mbiomo Mbufo
12. (a) Okposụkedi mme ete ye eka ẹkemede ndinọ nditọ mmọ ukpep, nso ke mmọ mîkemeke ndinam nnọ nditọ? (b) Ini ewe ke uyen okpon ekem ndinam ibat nnọ Jehovah ke se enye ebierede ndinam?
12 Odu ini oro mbuọtidem ete ye eka mbufo mîkemeke ndikpeme mbufo aba. (1 Corinth 7:14) Mbet oro James ekewet ete: “Edieke owo ọfiọkde ndinam se inende edi mînamke, edi idiọkn̄kpọ ọnọ enye.” (James 4:17) Kpa nte nditọ mîkemeke ndikpono Abasi nnọ mme ete ye mme eka mmọ, mme ete ye eka ikemeke n̄ko ndikpono Abasi nnọ nditọ mmọ. (Ezekiel 18:20) Ndi afo emekpep aban̄a Jehovah ye mme uduak esie? Ndi ọmọkọri esịm idaha ndifiọk se ekpepde, onyụn̄ ọtọn̄ọ ndinyene ọkpọkpọ itie ebuana ye Jehovah? Ndi ikpowụtke ifiọk ndikere ke Abasi ada ke omokpon ekem ndibiere ndinam n̄kpọ imọ?
13. Mme mbụme ewe ke mme uyen oro mînaha baptism kan̄a ẹkpebụp idemmọ?
13 Ndi afo edi uyen oro mûnaha kan̄a baptism, emi mme ete ye eka oro ẹbakde Abasi ẹbọkde, emi esidụkde mme mbono esop esinyụn̄ akam etienede abuana ke ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄? Ke edide ntre, nen̄ede bụp idemfo ete: ‘Ntak nsinamde kpukpru emi? Ndi nsidụk mme mbono esop nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ sia mme ete ye eka mi ẹyomde mi nnam oro, mîdịghe ndi nnam koro nyomde ndinem Jehovah esịt?’ Ndi omodomo ọfiọk “uduak Abasi eke edide eti onyụn̄ enemde enye esịt onyụn̄ ọfọnde ama”?—Rome 12:2.
Ntak Emi Mûyomke Ndina Baptism Kan̄a?
14. Ewe uwụtn̄kpọ Bible owụt ke owo ikpabiatke ini nte mîdotke mbemiso anade baptism?
14 “Nso ibiọn̄ọ mi ndina baptism?” Owo Ethiopia oro okobụpde Philip ọkwọrọikọ mbụme emi ndikosụk mfiọk ke Jesus ekedi Messiah ekedi oro. Edi se enye ọkọfiọkde ke N̄wed Abasi ama anam enye okụt ke ikpanaha imọ inam ubịghi ke nditan̄a an̄wan̄wa ke imọ imeben̄e idem, ọtọn̄ọde ke ini oro, ndinam n̄kpọ Jehovah nte kiet ke otu mme andibuana ke esop Christian, ndien oro ama anam enye enen̄ede okop idatesịt. (Utom 8:26-39) Se n̄wan kiet emi ekekerede Lydia okonyụn̄ anamde edi oro ke Jehovah ama ekeberede enye esịt ‘anam enye ọnọ ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọ emi Paul eketịn̄de,’ ndien enye ye mbonufọk esie ‘ẹma ẹna baptism’ kpa idahaoro. (Utom 16:14, 15) Ntre ke ekedi ye ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ke Philippi oro akakpan̄de utọn̄ okop nte Paul ye Silas ẹtịn̄de “ikọ Jehovah ẹnọ enye,” ndien “enye ye ufọk esie ẹna baptism ye unana ubiatini.” (Utom 16:25-34) Ntre, edieke edide emenyene akpan ifiọk aban̄a Jehovah ye mme uduak esie, emenen̄ede oyom ndinam uduak esie, enyene eti enyịn̄ ke esop, esidụk mme mbono esop onyụn̄ esibuana ke ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ kpukpru ini, ntak emi mûyomke ndina baptism?—Matthew 28:19, 20.
15, 16. (a) Ewe ukwan̄ ekikere ekeme ndinam ndusụk uyen ẹtre ndina baptism? (b) Didie ke ediyak idem nnọ Abasi nnyụn̄ nna baptism ẹkeme ndikpeme mme uyen?
15 Ndi efehe ndina baptism mbak owo edikot fi edinam ibat edieke anamde idiọkn̄kpọ? Ke edide ntre, kere ise: Ndi ndịk edinyene mbabuat unọmọ akpanam fi efehe ndisịn eben̄e nyom n̄wed uwat? Baba! Kpasụk ntre n̄ko, afo ukpenyeneke ndimen̄e ndina baptism edieke odotde. Ke akpanikọ, edieke ayakde idem ọnọ Jehovah onyụn̄ enyịmede ndinam uduak esie, emi edikam enenen̄ede ọnọ fi nsịnudọn̄ ndisịn ofụri ukeme fo mbiọn̄ọ idiọkn̄kpọ. (Philippi 4:13) Mme uyen, mbọk ẹkûkere ke mbufo idinamke ibat sia mbufo mînaha kan̄a baptism. Ini ekededi oro ẹkponide ẹkem ndibiom mbiomo, Jehovah oyokot mbufo ẹdinam ibat ke nte ẹdude uwem edide ẹmena baptism m̀mê inaha.—Rome 14:11, 12.
16 Ata ediwak Mme Ntiense ke ofụri ererimbot ẹkere ke mmimọ ndikebiere ndina baptism ke ini ikedide uyen ama enen̄ede an̄wam mmimọ. Da Ntiense kiet ke Edem Usoputịn Europe emi edide isua 23 ke uwụtn̄kpọ. Enye eti ke ndikana baptism ke ini ikedide isua 13 ama anam imọ inen̄ede ikpeme idem mbak “mme udọn̄ ini uyen” ẹdikan imọ ubọk. (2 Timothy 2:22) Ke ini enye ekedide ekpri, enye ekebiere ndidi asan̄autom uyọhọ ini. Mfịn emi-e, enye ke okop inem utom esie ke kiet ke otu n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah. Akpakịp edidiọn̄ ẹna ẹbet kpukpru mme uyen oro ẹmekde ndinam n̄kpọ Jehovah, kpa ye afo nde.
17. Ke mme usụn̄ ewe ke oyom ika iso ifiọk se “uduak Jehovah” edide?
17 Ediyak idem nnọ Abasi nnyụn̄ nna baptism ẹwụt ke imọtọn̄ọ ndidu uwem nte ekemde ye uduak Jehovah ke kpukpru usụn̄ uwem nnyịn. Oyom ‘idedep ifet’ man ikeme ndidu uwem n̄kekem ye uyakidem nnyịn. Didie ke ikeme ndinam oro? Edi ke ndida ini oro ikpabiatde inam ikpîkpu n̄kpọ, nnen̄ede nsịn idem n̄kpep Bible, ndụk mme mbono esop kpukpru ini, nnyụn̄ nsịn idem nte ikekeme n̄kwọrọ “eti mbụk obio ubọn̄.” (Ephesus 5:15, 16; Matthew 24:14) Ndiyak idem nnọ Jehovah nnyụn̄ nnen̄ede mma ndinam uduak esie eyenyene eti utịp ke kpukpru ikpehe uwem nnyịn, esịnede nte iduọkde odudu, nte idiade inyụn̄ in̄wọn̄de n̄kpọ, ye orụk ikwọ oro ikpan̄de utọn̄ ikop. Ntak mûmekke orụk edinam unọ idem nduọkodudu oro edikemede ndidara ke nsinsi nsinsi? Ata ediwak uyen Mme Ntiense oro ẹfiọkde ndikop inemesịt ẹyesian fi ke ekese nti usụn̄ unọ idem inemesịt ẹdu oro mîtuahake ye “uduak Jehovah.”—Ephesus 5:17-19.
“Ẹyak Nnyịn Ika ye Mbufo”
18. Mbụme ewe ke mme uyen ẹkpebụp idemmọ?
18 Ọtọn̄ọde ke isua 1513 M.E.N. tutu esịm Pentecost isua 33 E.N., Jehovah ama enyene idụt kiet ke isọn̄ emi enye ekemekde ete ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ẹnyụn̄ ẹdi mme ntiense imọ. (Isaiah 43:12) Nditọwọn̄ Israel ẹkemamana ẹdụk idụt emi. Ọtọn̄ọde ke Pentecost isua 33 E.N., Jehovah enyene obufa “idụt” ke isọn̄, kpa Israel eke spirit, emi ekerede “enyịn̄ esie.” (1 Peter 2:9, 10; Utom 15:14; Galatia 6:16) Apostle Paul ọdọhọ ke Christ amanam mme owo ẹsana “ẹdi san̄asan̄a ikọt esie, emi ẹsịnde ifịk ẹnam nti utom.” (Titus 2:14) Mbufo mme uyen ẹmenyene ifet ndidụn̄ọde ke idem mbufo mfiọk ebiet emi ẹkemede ndikụt idụt emi. Mmanie mfịn ẹnam “edinen idụt emi ẹnịmde akpanikọ,” emi ẹdude uwem ekekem ye mme edumbet Bible, ẹdide mme anam-akpanikọ Ntiense Jehovah, ẹnyụn̄ ẹtan̄ade Obio Ubọn̄ esie nte n̄kukụre idotenyịn ubonowo? (Isaiah 26:2-4) Se nte mme esop ido ukpono Christendom ye mme ido ukpono eken ẹnamde n̄kpọ nnyụn̄ men domo ye se Bible ọdọhọde ata mme asan̄autom Abasi ẹnam.
19. Nso ke ediwak miliọn owo ke ofụri ererimbot ẹnen̄ede ẹfiọk?
19 Ediwak miliọn owo, esịnede mme uyen, ke ofụri ererimbot ẹnen̄ede ẹfiọk ke nsụhọ Mme Ntiense Jehovah oro ẹyetde aran ẹdi “edinen idụt” oro. Mmọ ẹdọhọ Israel eke spirit emi ẹte: “Ẹyak nnyịn ika ye mbufo: koro nnyịn imokop ite ke Abasi odu ye mbufo.” (Zechariah 8:23) Nnyịn imenen̄ede idori enyịn inyụn̄ ibọn̄ akam ite ke mbufo mme uyen ẹyebiere ndisịne ke otu ikọt Abasi emi man ẹkeme ‘ndimek uwem’—kpa nsinsi uwem ke obufa ererimbot Jehovah.—Deuteronomy 30:15-20; 2 Peter 3:11-13.
Ke Ndidụn̄ọde
• Nso ke “usụn̄ ukere n̄kpọ Jehovah” abuana?
• Nso orụk utuakibuot ke Jehovah enyịme?
• Nso ke kpukpru mme uyen emi mme ete ye eka oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ Abasi ẹbọkde ẹnyene ndimek?
• Ntak emi owo mîkpabiatke ini nte mîdotke mbemiso anade baptism?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 26]
Afo edikop uyo anie?
[Ndise ke page 28]
Didie ke ediyak idem nnọ Abasi nnyụn̄ nna baptism ẹkeme ndikpeme fi?
[Ndise ke page 29]
Nso ibiọn̄ọ fi ndina baptism?