Uten̄e Abasi ‘Edi Ntụnọ Mbufiọk’

ETI IBUOT etịm akwa usọrọ. Enye “ọmọdọn̄ nditọ-iban esie utom: ke ọkwọrọ ke etịn̄e edikon̄ ebiet obio, Ete, Yak ọkọi ekededi awaha edi ken: ama edi anana-ibuot, ọdọhọ enye, ete, Mbufo ẹdi ẹdidia udia mi, ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ wine emi mbuakde. Ẹkpọn̄ mme ọkọi, ẹnyụn̄ ẹdu uwem; ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke usụn̄ asian.”—Mme N̄ke 9:1-6.

Ndidia usọrọ ye eti ibuot isinọhọ owo afanikọn̄. Ndikop ikọ eti ibuot emi otode Abasi, ke mme n̄ke oro ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet, nnyụn̄ mbọ ntụnọ oro enye ọnọde esinyene ufọn inyụn̄ idianke afanikọn̄. Kpa ntre ke edi ye ikọ eti ibuot oro ẹwetde ke Mme N̄ke 15:16-33. * Ndinam item oro ẹdọn̄ọde ke mme n̄ke emi ekeme ndin̄wam nnyịn iyụhọ ke se inyenede, inam n̄kọri, inyụn̄ ikop inem uwem. Ndinam emi ekeme n̄ko ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere inyụn̄ ika iso isan̄a ke usụn̄ uwem.

Ini Emi Edinyene Esisịt Ọfọnde

Edidem Solomon eke Israel eset ọdọhọ ke “ekpri n̄kpọ ke uten̄e Jehovah ọfọn akan ediwak inyene ye afanikọn̄ ke esịt.” (Mme N̄ke 15:16) Edi ndisịme ndikpa edem n̄wụt Andibot nnyụn̄ nsịn idem nyom inyene obụkidem nte ata akpan n̄kpọ ke uwem. Utọ uwem oro ọyọhọ ye edibịne n̄kpọ oro anamde owo akpa mba onyụn̄ enen̄ede okop editịmede esịt. Nso n̄kpọ bụt ke ekpedi ntem owo ndidi ndifiọk ke usọn̄ nte ke imọ ikada ofụri uwem imọ idu uwem atahade! Ke akpanikọ, isịneke ifiọk ndikọ uwouwo inyene nnyụn̄ nnyene “afanikọn̄.” Akam ọfọn didie ntem ndikpep ndiyụhọ ye se owo enyenede! Uten̄e Jehovah—oro edi edinyene itie ebuana ye Jehovah—ọnọ owo ata inemesịt, idịghe inyene.—1 Timothy 6:6-8.

Man owụt ke edinyene eti itie ebuana ye mbon en̄wen enen̄ede ọfọn akan edinyene uwouwo inyene, Solomon ọdọhọ ete: “Ikọn̄ eke owo adiade ke ebiet eke ima odude, ọfọn akan edisehe unam ye usua ke esịt.” (Mme N̄ke 15:17) Ke akpanikọ, mme owo ẹsima ufọk oro ima odude ẹkan ọkpọmiọk udia. Ẹkeme ndinyene esisịt ke ufọk oro ete m̀mê eka ọbọkde nditọ ikpọn̄. Ke ndusụk idụt, uke uke udia ekeme ndidi ofụri se ubon ẹnyenede. Nte ededi, ubon ẹsikop inem ke ufọk oro ima odude.

Mfịna esidu idem ke ufọk oro mme owo ẹmade kiet eken. Owo kiet ke ubon ekeme nditịn̄ ikọ m̀mê anam n̄kpọ oro abiakde owo en̄wen. Didie ke owo oro esịt ayatde mi akpanam n̄kpọ? Mme N̄ke 15:18 ọdọhọ ete: “Owo iyatesịt edemede utọk: edi owo eke mîsọpke  iyatesịt omụm en̄wan.” Sụn̄sụn̄ ibọrọ, idịghe enye oro ẹnọde ke iyatesịt, esinam emem odu. Item n̄ke emi enyene ufọn n̄ko ke mme ikpehe eken ke uwem, ke esop ye ke an̄wautom.

Ke Ini ‘Ẹdiọn̄de Usụn̄ Owo’

N̄ke en̄wen oro etienede owụt ukpụhọde oro odude ke ufọt owo oro mîmaha eti ibuot ye mbon oro ẹnyenede eti ibuot. Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Usụn̄ ifem ebiet ọkọ n̄kukịm: edi ẹdiọn̄ usụn̄ mbon edinen ido.”—Mme N̄ke 15:19.

Ifem ekeme ndida kpukpru n̄kpọ nte ubiọn̄ọ onyụn̄ ọdọhọ ke mmọ iyakke imọ inam n̄kpọ. Ke n̄kan̄ eken, ndinen owo ikereke iban̄a n̄kpọ ekededi oro ekemede ndibiọn̄ọ mmọ. Mmọ ẹsisịn idem ẹnam utom mmọ ẹnyụn̄ ẹtịn̄ enyịn ẹnam se mmọ ẹkamade ke ubọk. Emi anam mmọ ẹfep mme afanikọn̄ oro ẹkpesịmde mmọ ke mmọ mîkpetịn̄ke enyịn inam utom mmọ. “Ẹdiọn̄ usụn̄” mmọ, oro edi, mmọ ẹnam n̄kọri. Mmọ ẹka iso ke utom mmọ ẹnyụn̄ ẹdat esịt ndikụt nte enye ọkọride.

Da edinyene nnennen ifiọk Ikọ Abasi nnyụn̄ n̄kọri nsịm ọyọhọ idaha ke uwụtn̄kpọ. Emi oyom ukeme. Owo ekeme ndidọhọ ke ntak emi imọ mîsịnke idem inam ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ edi koro imọ mîfiọkke n̄wed, mîkemeke ndikot n̄wed ọfọn, m̀mê ke imesiwak ndifre n̄kpọ n̄kaha. Ọkpọfọn didie ntem nditre ndiyak mme utọ n̄kpọ emi ẹbiọn̄ọ owo ndikọ ifiọk! Idem edieke nnyịn mîketịmke ika n̄wed, nnyịn imosụk ikeme ndisịn idem n̄kot n̄wed amana ọfọn inyụn̄ itịm ifiọk se ikotde, ndusụk ida n̄wed ukabadeikọ ise se nnyịn mîfiọkke. Ndinen̄ede nnịm ke imekeme ndinam emi ayan̄wam nnyịn ikọ ifiọk inyụn̄ inam n̄kọri eke spirit.

Se Isinamde ‘Ete Eyen Adat Esịt’

Edidem Israel emi ọdọhọ ete: “Enyene-ibuot eyen adat ete esịt: edi ndisịme owo ese eka esie ke ndek.” (Mme N̄ke 15:20) Ndi mme ete ye eka isidatke esịt ke ini nditọ  mmọ ẹnamde n̄kpọ nte mme enyene-ibuot owo? Edi akpanikọ ke ana mme ete ye eka ẹnọ nditọ mmọ ukpep ye ntụnọ mbemiso mmọ ẹnyenede ibuot. (Mme N̄ke 22:6) Edi nso n̄kpọ idatesịt ke enyene-ibuot eyen edi ntem ọnọ ete ye eka esie! Nte ededi, ndisịme eyen esinam ete ye eka esie ẹkop mfụhọ kpukpru ini.

Enyene-ọniọn̄ edidem emi etịn̄ aban̄a ‘idatesịt’ ke usụn̄ efen, ete: “Ndisịme ido adat owo unana ibuot esịt: edi owo asian enen̄ede asan̄a.” (Mme N̄ke 15:21) Mme anana-ibuot owo ẹsima ndisịme imam ye mbre oro mînọhọ owo ata uyụhọ m̀mê inemesịt. Nte ededi, owo asian, m̀mê ikike ọfiọk ke edi ndisịme ‘ndima inemesịt utu ke ndima Abasi.’ (2 Timothy 3:1, 4) Ndisọn̄ọ ntiene mme edumbet Abasi an̄wam enye aka iso anam se inende onyụn̄ asan̄a ke nnennen usụn̄.

Se Inamde Uduak Owo “Ẹsọn̄ọ Ẹda”

Ndidu uwem ekekem ye mme edumbet Abasi enyene ufọn ke mme ikpehe eken n̄ko ke uwem nnyịn. Mme N̄ke 15:22 ọdọhọ ete: “Unana item [m̀mê “ikọ idịbi,” “NW”] esịn uduak okpu: edi ke mbon item ẹwakde, mmọ ẹsọn̄ọ ẹda.”

Ikọ idịbi edi edidọn̄ odu ye owo nnyụn̄ ntịn̄ ofụri akpanikọ nnọ enye. Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “ikọ idịbi” ke ẹkabarede “odu” ke Psalm 89:7. Emi aban̄a editịn̄ ọkpọkpọ ndịben̄kpọ nnọ owo. Ikọ idịbi idịghe ikpîkpu nneme, edi edi editịn̄ nnọ kiet eken se inen̄erede isịne owo ke esịt ye nte etiede owo ke idem. Ke ini mme ebe ye ibanndọ ọkọrọ ye mme ete ye eka ye nditọ ẹnemede nneme ifụre ifụre ye kiet eken ke utọ usụn̄ emi, mmọ ẹsinyene emem ẹnyụn̄ ẹdiana kiet. Edi nditre ndineme nneme ntem esida esịm edikpu ye mme mfịna ke ubon.

Ke ini iyomde ndinam akpan ubiere, owụt eti ibuot ndinam item emi: “Ke mbon item ẹwakde, mmọ [oro edi, mme ubiere] ẹsọn̄ọ ẹda,” m̀mê ẹkụt unen. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini imekde orụk usọbọ oro ikpọbọde, ndi ikpowụtke ifiọk ndibụp mbiausọbọ iba m̀mê ita, akpan akpan, ke ini oyomde inam ikpọ ubiere?

Enen̄ede ọfọn owo ọbọ item oto ediwak owo ke ini oyomde ndise mban̄a n̄kpọ eke spirit. Ke ini mbiowo ẹbọde ekikere ẹto kiet eken ẹnyụn̄ ẹdade nsio nsio ekikere emi ẹnam n̄kpọ, ‘mmọ ẹyesọn̄ọ ẹda,’ m̀mê ẹkụt unen. N̄ko-n̄ko, mbufa mbiowo oro ẹmekde ikpemen̄eke ndibọ item nto n̄kani mbiowo oro ẹtịmde ẹnyene ifiọk, akpan akpan, edieke ẹyomde ndise mban̄a n̄kpọ oro ọsọn̄de.

Ke Ini Owo Enyenede “Inemesịt ke Ibọrọ Inua Esie”

Nso ufọn ke ikọ oro ẹtịn̄de ye mbufiọk ekeme ndinyene? Edidem Israel ọdọhọ ete:  “Owo enyene inemesịt ke ibọrọ inua esie: ndien ikọ ke ekem ini nsifọn ntem?” (Mme N̄ke 15:23) Ndi esịt isinemke nnyịn ke ini ẹdade ibọrọ m̀mê item oro ikọnọde ẹsịn ke edinam ẹnyụn̄ ẹnyene ufọn? Nte ededi, odu n̄kpọ iba oro anade inam mbemiso item nnyịn enyene ufọn.

Akpa kan̄a, item oro ekpenyene ndinen̄ede nnyene nsọn̄ọ ke Ikọ Abasi, kpa Bible. (Psalm 119:105; 2 Timothy 3:16, 17) Ọyọhọ iba, ana ẹnọ item oro ke nnennen ini. Idem edieke se owo etịn̄de edide akpanikọ, edi etịn̄de ke ini oro mîdotke, emi ekeme ndida afanikọn̄ ndi. Ke uwụtn̄kpọ, ifọnke ndinọ owo item mbemiso ẹyakde enye etịn̄ se iketịbede. Ọfọn didie ntem nnyịn ‘ndisọp ndikop ikọ, edi isọpke nditịn̄!’—James 1:19.

“Usụn̄ Uwem Ana ke Enyọn̄”

Mme N̄ke 15:24 ọdọhọ ete: “Usụn̄ uwem ana ke enyọn̄ ọnọ ọniọn̄, man enye akabade ọkpọn̄ [“Sheol,” “NW”] ke idak.” Owo ọniọn̄ isan̄ake ke usụn̄ oro akade Sheol, oro edi udi ofụri ubonowo. Enye inamke mme utọ ndiọi n̄kpọ nte etịme etịme idan̄, idaha ibọk ke idiọk usụn̄, inyụn̄ ikpaha mmịn—ntem enye ikpaha nsek. Usụn̄ oro enye asan̄ade ada esịm uwem.

Se nte usụn̄ mbon oro mînyeneke ọniọn̄ edide isio isio: “Jehovah eyedịbede ufọk mbon iseri efep: edi eyenen̄ede adan̄a n̄wan akpa.—Jehovah abat idiọk uduak ke mbubiam: edi edinen ikọ edi edisana.—Adia idiọk udori [otụhọde] ufọk esie: edi owo eke asuade enọ [oro edi ubọkedem] enye oyodu uwem.”—Mme N̄ke 15:25-27.

Edidem Israel owụt nnyịn nte ikpefepde afia oro mme owo ẹsiwakde ndiduọ ndụk, ete: “Esịt eti owo etịm ekere ndibọrọ: edi inua mme idiọk owo an̄wan̄a mme idiọk ikọ.” (Mme N̄ke 15:28) Item oro n̄ke emi ọnọde enyene ufọn didie ntem! Ndisịme ibọrọ oro owo akprakde inua ọbọrọ isinyeneke ufọn ndomokiet. Ke ini ikerede iban̄a mme n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ye se iyomde nditịn̄, esịnede idaha mbon en̄wen ye nte mmọ ẹdidade se itịn̄de, nnyịn iditịn̄ke n̄kpọ oro idituade n̄kpọfiọk ke ukperedem.

Nso ndien idi ufọn editen̄e Abasi nnyụn̄ mbọ ntụnọ esie? Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọbọrọ ete: “Jehovah ada nsan-nsan ye mme idiọk owo: edi okop akam nti owo.” (Mme N̄ke 15:29) Ata Abasi ada nsannsan ye mme idiọkowo. Bible ọdọhọ ete: “Owo eke ọwọn̄ọrede utọn̄ esie man okûkop mbet, idem  akam esie edidi n̄kpọ ndek.” (Mme N̄ke 28:9) Mbon oro ẹten̄ede Abasi ẹnyụn̄ ẹdomode ndinam se inende ke enyịn esie ẹkeme ndineme nneme ye enye ifụre ifụre ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke enye oyokop akam mmimọ.

Se Inamde “Esịt Adara”

Solomon ọnọ uwụtn̄kpọ oro anamde owo ekere n̄kpọ, ete: “Un̄wana enyịn anam esịt adara: eti etop anam ọkpọ enyene ndia,” m̀mê ẹkponi. (Mme N̄ke 15:30) Ndiaọkpọ ẹma ẹwak ke ọkpọ, ọkpọ ẹkponi. Emi esinọ ofụri idemowo odudu onyụn̄ anam owo adat esịt. N̄ko, enyịn owo oro esịt adatde esiyayama. Se eti etop esinamde edi oro.

Ndi ntọt ẹban̄ade n̄kọri oro mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹnamde ke ofụri ererimbot isinen̄ekede inọ nnyịn nsịnudọn̄? Ndifiọk kpukpru se ẹnamde ke utom edikwọrọ ikọ ye edinam mbet esinen̄ede esịn udọn̄ ọnọ nnyịn inen̄ede ibuana ke utom ukwọrọikọ. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Ifiọkutom mbon oro ẹnyịmede Jehovah nte Abasi mmọ ẹnyụn̄ ẹbuanade ke utuakibuot akpanikọ esinam nnyịn ikop idatesịt. Sia “eti [ntọt] eke otode anyan idụt” enyenede ufọn ntem, edi akpan n̄kpọ didie ntem ndisịn ofụri ukeme nnyịn ndisinọ ata nnennen ibatutom an̄wautom nnyịn!—Mme N̄ke 25:25.

“Nsụkidem Onyụn̄ Ebem Ubọn̄ Iso”

Enyene-ọniọn̄ edidem emi ọsọn̄ọ etịn̄ ufọn edibọ kpukpru ntụnọ oro ẹnọde, ete: “Utọn̄ eke okopde nduari uwem odụn̄ ke otu mbon eti ibuot.—Owo eke esịnde [“ntụnọ,” “NW”] ese uwem esiemmọ ke ndek: edi owo eke okopde ke ẹsuade ẹnọ enye, enyene eti ibuot.” (Mme N̄ke 15:31, 32) Nsuannọ m̀mê ntụnọ, esitụk owo esịt onyụn̄ enen̄ede enye, anam enye ọfiọk n̄kpọ. Eyịghe idụhe ndien “eto” ntụnọ esibịnde ‘ndisịme oro eyịrede ke esịt eyenọwọn̄ efep’! (Mme N̄ke 22:15) Owo oro ọbọde ntụnọ eyenyene eti ibuot m̀mê eti uduak. Edi ndisịn ntụnọ ọwọrọ ndiduọk uwem.

Ke akpanikọ, ndisụhọde idem nnyịme nnyụn̄ mbọ ntụnọ oro eti ibuot ọnọde enyene ufọn. Ndinam emi ọnọ owo uyụhọ, anam owo ọkọri, adat esịt, okụt unen, onyụn̄ ọnọ owo ubọn̄ ye uwem. Mme N̄ke 15:33 eberi ntem: “Uten̄e Jehovah edi item [“ntụnọ,” “NW”] mbufiọk: nsụkidem onyụn̄ ebem ubọn̄ iso.”

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 17]

Mme owo ẹsima ufọk oro ima odude ẹkan ọkpọmiọk udia

[Ndise ke page 18]

Idem edieke nnyịn mîketịmke ika n̄wed, ndinen̄ede nnịm ke imekeme ndikpep n̄kpọ ekeme ndin̄wam nnyịn ikọ ifiọk

[Ndise ke page 19]

Ikọ idịbi edi editịn̄ nnọ kiet eken se inen̄erede isịne owo ke esịt ye nte etiede owo ke idem

[Ndise ke page 20]

Ndi ọmọfiọk nte ‘eti etop esinamde ọkpọ ẹnyene ndia,’ m̀mê ẹkponi?