Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Ndi Ido Ukpono Enyene Ufọn?

Ndi Ido Ukpono Enyene Ufọn?

Ndi Ido Ukpono Enyene Ufọn?

“IDỊGHE owo akaka ufọkabasi edi eti owo!” Ediwak owo ẹkere ntre. Ediwak mbon oro ẹsinamde akpanikọ, ẹnyenede esịtmbọm, ẹnyụn̄ ẹdide se ẹkemede ndiberi edem, imaha ido ukpono. Ke uwụtn̄kpọ, ibat ibat owo ke Edem Usoputịn Europe ẹdi mme aka ufọkabasi, kpa ye oro ata ediwak mmọ ẹdọhọde ke imenịm ke Abasi odu. * Idem ke Latin America, n̄kpọ nte owo 15 esịm 20 kpọt ke otu mbon Catholic ikie ẹsika ufọkabasi kpukpru ini.

Ekeme ndidi afo ekere nte ediwak owo ẹkerede ke ido ukpono in̄wamke owo odu eti uwem. Nte ededi, ekeme ndidi afo ọmọfiọk n̄ko ke ata ediwak owo ẹma ẹnen̄ede ẹnyene udọn̄ ke ido ukpono ko ke eset, ke eyo mme ete ete fo ẹkan nte ẹnyenede mfịn. Nso ikanam mme owo ẹdinana udọn̄ ntem ke ido ukpono? Ndi owo ekeme ndidi eti owo ke ini enye mînyeneke udọn̄ ke ido ukpono? Ndi odu ido ukpono oro ekemede ndinyene ufọn nnọ fi?

Ntak Emi Ediwak Owo Mîmaha Ido Ukpono

Ke ediwak isua ikie emi ẹkebede, ata ediwak owo oro ẹkedọhọde ke idi Christian ẹma ẹnịm ke ẹnyene ndikop uyo Abasi. Mmọ ẹma ẹsika ufọkabasi man ẹnyene mfọn Abasi, edide ke ndidụk edinam ufọkabasi m̀mê ke ndikọbọ item nto ọkwọrọ ederi mmọ. Kpa ye oro, ediwak owo ẹma ẹfiọk mbubịk oro ido ukpono ẹnamde. Mme owo ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ ke ido ukpono ẹnyene ubọk ke ekọn̄, ẹnyụn̄ ẹfiọk ẹban̄a oburobụt ido oro ndusụk mme ọkwọrọ ederi ẹkesinamde. Edi ata ediwak owo ẹkekere ke ido ukpono ke idemesie idiọkke. Mbon en̄wen ẹkema uten̄e oro ido ukpono ekenyenede, ọkọrọ ye ido edinam ye ikwọ esie, ke adan̄aemi ndusụk owo ẹkekam ẹnyenede ifịk ke ntak ndịk nsinsi ndutụhọ ke hell, kpa ukpepn̄kpọ emi mîdụhe ke N̄wed Abasi. Nte ini akakade, mme n̄kpọ efen oro ẹketịbede ẹma ẹnam mme owo ẹkpụhọde ekikere oro mmọ ẹkenyenede ẹban̄a ido ukpono.

Ediwak owo ẹma ẹdima ukpepn̄kpọ edito ke unam mforo owo. Ndusụk owo ẹma ẹdinịm ke idịghe Abasi okobot owo—ke uwem ọkọtọn̄ọ ke mbuari. Ata ediwak ido ukpono ikọnọhọ mme owo uyarade oro ẹnamde mmọ ẹnịm ke Abasi edi Obube Mmọn̄ uwem. (Psalm 36:9) Ke adianade do, sia ẹkenen̄erede ẹnam n̄kọri ke ifiọk ntaifiọk, n̄kọri oro ẹkenamde ke ibọkusọbọ, ukaisan̄, ye usuanetop ama anam mme owo ẹkere ke ifiọk ntaifiọk ekeme ndikọk mfịna ekededi. N̄ko-n̄ko, ẹma ẹdikere ke ntaifiọk emi ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a edinam n̄kaowo ye mme ekpep n̄kpọ mban̄a ekikere ẹma ẹnọ ndausụn̄ oro ọfọnde akan eke ido ukpono. Mme ido ukpono ikanamke mme owo ẹnen̄ede ẹnịm ke ndidu uwem n̄kekem ye ibet Abasi edi mfọnn̄kan usụn̄ uwem.—James 1:25.

Ke ntak emi, ediwak ufọkabasi ẹma ẹkpụhọde ukpepn̄kpọ mmọ. Mme oku ye mme ọkwọrọ ederi ẹma ẹtre ndikpep ke ẹnyene ndikop uyo Abasi. Utu ke oro, ediwak mmọ ẹkekpep ke owo kiet kiet enyene ndibiere nnọ idemesie se idide eti ye idiọk. Man ẹkeme ndinyene ediwak owo, ndusụk mme adaiso ido ukpono ẹkedọhọ ke Abasi enyenyịme owo ekededi inamke n̄kpọ m̀mê enye odu uwem didie. Utọ ukpepn̄kpọ oro eti nnyịn se Bible ekebemde iso etịn̄, ete: “Koro ini eyedi eke mmọ mîdibọhọ eti ukpepn̄kpọ, edi, mmọ ẹyekọ mme andikpep ẹnọ idemmọ man ẹkop se utọn̄ mmọ ẹmade ndikop, nte ekemde ye mme udọn̄ idemmọ.”—2 Timothy 4:3.

Utu ke ndikanam mme owo ẹma ido ukpono, utọ ukpepn̄kpọ oro akakam ananam mmọ ẹsua ido ukpono. Mmọ ẹma ẹsikere ẹte: ‘Edieke ido ukpono ẹyịkde ke Abasi enyene odudu ndibot n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹyịkde ke enye enyene ọniọn̄ ndinọ ibet, nso idi ufọn ndika ufọkabasi? Ntak n̄kpabiatde ini n̄kpep nditọ mi n̄kpọ mban̄a Abasi?’ Mbon oro ẹkedomode ndidu eti uwem ẹma ẹtọn̄ọ ndikere ke ido ukpono inyeneke ufọn. Mmọ ẹma ẹtre ndika ufọkabasi, ndien ido ukpono ikedịghe aba akpan n̄kpọ inọ mmọ. Nso ikanam ido ukpono emi ekpedide eti n̄kpọ akabarede ọdiọk ntem? Bible ọbọrọ mbụme emi ke usụn̄ oro owụtde eti ibuot.

Ẹda Ido Ukpono Ẹnam Idiọk

Apostle Paul ama odụri akpa mme Christian utọn̄ ete ke ndusụk owo ẹyeda Ido Ukpono Christ ẹnam idiọk. Enye ọkọdọhọ ete: “Ndiọi wolf ẹyedụk ke otu mbufo idinyụn̄ inamke n̄kpọ ke mbọm ye otuerọn̄, ndien mme owo ẹyedaha ẹda ke otu mbufo ẹtịn̄ ukwan̄ ikọ man ẹdụri mbet ẹnọ idemmọ.” (Utom 20:29, 30) Owo kiet emi eketịn̄de “ukwan̄ ikọ” ekedi Augustine, ekpep ukpepn̄kpọ Ido Ukpono Roman Catholic. Jesus ekekpep mme anditiene enye ete ẹda N̄wed Abasi ẹkọk ibuot ye mbon en̄wen man mmọ ẹkpenịm se ẹkpepde mmọ. Nte ededi, Augustine ama oyụrọde ikọ Jesus oro ẹwetde ke Luke 14:23, emi ọdọhọde ete, “Nyịk mmọ ẹdụk ẹdi.” Enye ọkọdọhọ ke ikọ emi owụt ke idiọkke ndinyịk mme owo ẹkpụhọde ido ukpono mmọ. (Matthew 28:19, 20; Utom 28:23, 24) Augustine ama ada ido ukpono akara mme owo.

Ọsọn̄ibuot angel oro Satan edi ntak emi ido ukpono abiarade ẹnyụn̄ ẹdade enye ẹnam idiọk. Enye okonụk mbon ido ukpono akpa isua ikie ẹdomo ndibiat esop Christian. Bible ọdọhọ ntem aban̄a mmọ: “Mme utọ owo oro ẹdi mme apostle nsu, mme anamutom abian̄a, emi ẹforode mme apostle Christ. Inyụn̄ idịghe utịben̄kpọ, koro Satan ke idemesie ke akaka iso ndiforo angel un̄wana. Ntre idịghe akwa n̄kpọ edieke mme asan̄autom esie n̄ko ẹkade iso ndiforo mme asan̄autom edinen ido.”—2 Corinth 11:13-15.

Satan ke aka iso ndida ido ukpono emi anamde nte idi Christian, nte imenyene eti ido uwem inyụn̄ itat mme owo enyịn, nnam mme owo ẹdu uwem ẹkekem ye mme idaha esie utu ke eke Abasi. (Luke 4:5-7) Eyedi afo omokụt ke ediwak mme ọkwọrọ ederi mfịn ẹda ido ukpono ẹnọ idemmọ ikpọ udorienyịn̄ ẹnyụn̄ ẹbọ otuerọn̄ mmọ okụk. Ukara n̄ko ẹda ido ukpono ẹkpek mbio obio ẹka ẹkekpan̄a ke ekọn̄.

Devil ada ido ukpono anam n̄kpọ akan nte ata ediwak owo ẹkerede. Afo emekeme ndikere ke ibat ibat mbon oro ẹnyenede ukwan̄ ifiopesịt ẹban̄a ido ukpono ẹnam n̄kpọ Satan. Edi Bible ọdọhọ ke ‘enye emi ẹkotde Devil ye Satan ke ada ofụri isọn̄ otụn usụn̄.’ Bible ọdọhọ n̄ko ete: “Ofụri ererimbot esịne ke idak odudu andidiọk.” (Ediyarade 12:9; 1 John 5:19) Didie ke Abasi ese ido ukpono emi mme adaiso ido ukpono ye mme andikara ẹdade ẹdụri mme owo ẹnọ idem?

“Nso Ibehe Mi?”

Edieke usụn̄ nte ndusụk ufọkabasi Christendom ẹnamde n̄kpọ akpade fi idem, fiọk ke Ata Ọkpọsọn̄ Abasi enen̄ede ayat esịt ye mmọ. Christendom ẹdọhọ ke mmimọ ima inam ediomi ye Abasi; Israel eset ẹkedọhọ kpasụk ntre. Mmọ mbiba inamke akpanikọ inọ Abasi. Mmọdo, ubiomikpe oro Jehovah akadade etiene Israel eyesịm Christendom n̄ko mfịn. Jehovah ọkọdọhọ ete: “Mmọ ikpan̄ke utọn̄ inọ ikọ mi, inyụn̄ inịmke ibet mi. Nso ibehe mi ye incense otode Sheba? . . . Uwa mbufo inemke mi esịt.” (Jeremiah 6:19, 20, New International Version) Abasi ikenyịmeke utuakibuot mbon mbubịk. Enye ikenyeneke udọn̄ ke mme edinam ye akam mmọ. Enye ọkọdọhọ Israel ete: “Ukpọn̄ mi asasua . . . ini esop mbufo: mmọ ẹmekabade ẹdobi mi; mmobiom mmọ tutu n̄kpa mba. Ndien ke ini mbufo ẹmenerede ubọk mbufo, ndịp mbufo enyịn mi: ndien n̄ko ke ini mbufo ẹwakde ndibọn̄ akam, ami n̄kopke.”—Isaiah 1:14, 15.

Ndi Jehovah ama usọrọ oro mme ufọkabasi ẹsinamde etie nte usọrọ Christian, ke ini edide ẹkesinam mmọ ẹnọ mme nsunsu abasi? Ndi enye esikop akam mme ọkwọrọ ederi emi ẹbiatde ukpepn̄kpọ Christ? Ndi Abasi enyịme ido ukpono ekededi oro mînịmke ibet esie? Afo emekeme ndinịm ke enye ese mme edinam ufọkabasi mfịn ukem nte enye ekesede mme uwa nditọ Israel eset, emi enye ọkọdọhọde ete: “Nso ibehe mi?”

Nte ededi, enen̄ede ebehe Jehovah ke ini mbon eti esịt ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ke akpanikọ. Abasi esinem esịt ke ini mme owo ẹwụtde esịtekọm ẹban̄a kpukpru se mmọ ẹbọde ẹto enye. (Malachi 3:16, 17) Ntre, ndi emekeme ndidi eti owo ke ini mûtuakke ibuot unọ Abasi? Ndi owo emi mînamke n̄kpọ ndomokiet inọ edima ete ye eka esie ekeme ndidọhọ ke imọ idi eti owo? Ndi owo emi mînamke n̄kpọ ndomokiet inọ Abasi ekeme ndidi eti owo? Oyowụt eti ibuot ndisịn idem nnam n̄kpọ ata Abasi emi ọkọnọde nnyịn uwem. Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyokụt nte utuakibuot akpanikọ ọnọde Abasi ubọn̄ onyụn̄ adade edidiọn̄ ọsọk nnyịn.

[Ikọ idakisọn̄]

^ ikp. 2 ‘Ido ukpono ọkọtọn̄ọ ndibiara ke ediwak idụt ke iduọk isua 1960.’—The Decline of Christendom in Western Europe, 1750-2000.

[Ndise ke page 4]

Ndi mme ufọkabasi ẹnọ uyarade oro ẹwụtde ke Abasi okobot kpukpru n̄kpọ?

[Ndise ke page 4, 5]

Ndi owo emi adade ke ibuot Abasi ekeme ndinọ ekọn̄ ibetedem?

[Ndise ke page 5]

Didie ke Abasi ese orụk usọrọ emi?

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Foto AP ye Georgy Abdaladze