Nte Ẹkpesan̄ade Ẹkpere Enye Emi “Okopde Akam”
Nte Ẹkpesan̄ade Ẹkpere Enye Emi “Okopde Akam”
“Afo emi okopde akam, kpukpru obụkidem ẹyetiene fi.”—PSALM 65:2.
1. Nso inam mme owo ẹkpụhọrede ye mme edibotn̄kpọ eken, ndien nso ifet ke emi ebererede ọnọ mmọ?
KE OTU ediwak tọsịn odu-uwem edibotn̄kpọ emi ẹdude ke isọn̄, mme owo kpọt ẹkeme ndituak ibuot nnọ Andibot. Owo kpọt ẹsikere ẹban̄a unana mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ẹnyụn̄ ẹkere ke akpana iyụhọ udọn̄ oro. Emi esiberede utịbe utịbe ifet ọnọ nnyịn ndisan̄a n̄kpere Ete nnyịn eke heaven.
2. Nso utịp ke idiọkn̄kpọ ekenyene ke itie ebuana owo ye Andibot enye?
2 Abasi okobot owo ye ukeme ndisan̄a n̄kpere Andibot enye. Ẹkebot Adam ye Eve ke mfọnmma usụn̄. Ntem, mmọ ẹma ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Abasi ifụre ifụre ukem nte eyen esisan̄ade ekpere ete esie. Nte ededi, idiọkn̄kpọ ama anam mmọ ẹtaba akwa ifet oro. Adam ye Eve ẹma ẹsọn̄ ibuot ye Abasi ẹnyụn̄ ẹtaba n̄kpet n̄kpet itie ebuana oro mmọ ẹkenyenede ye enye. (Genesis 3:8-13, 17-24) Ndi oro ọwọrọ ke mme anana-mfọnmma nditọ Adam idikemeke aba ndinyene nneme ye Abasi? Baba-o, Jehovah osụk enyenyịme mmọ ẹnyene nneme ye imọ amakam edi mmọ ẹnam mme akpan n̄kpọ oro imọ iyomde. Nso idi oro?
Se Ẹyomde man Ẹsan̄a Ẹkpere Abasi
3. Didie ke mme anana-mfọnmma owo ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Abasi, ndien ewe uwụtn̄kpọ owụt emi?
3 Se iketịbede inọ Cain ye Abel anam nnyịn ifiọk se Abasi oyomde oto mme anana-mfọnmma owo oro ẹyomde ndisan̄a n̄kpere imọ. Cain ye Abel ẹma ẹdomo ndiwa uwa nnọ Abasi. Abasi ama ọbọ uwa Abel, edi ikọbọhọ eke Cain. (Genesis 4:3-5) Ntak emi enye mîkọbọhọ uwa Cain? Mme Hebrew 11:4 ọdọhọ ete: “Oto mbuọtidem Abel awa uwa eke ọsọn̄de urua akan eke Cain ọnọ Abasi, emi otode ke mbuọtidem oro ẹtie ntiense ẹban̄a enye ẹte enye ekedi edinen owo.” Do, nte an̄wan̄ade, oyom inyene mbuọtidem man ikeme ndisan̄a n̄kpere Abasi. Ẹkụt akpan n̄kpọ en̄wen oro Jehovah oyomde ke mbụme oro enye okobụpde Cain, ete: “Afo akpanam eti n̄kpọ, nte (iso) ikpenen̄ekede fi?” Ke akpanikọ, Abasi ekpekenyịme Cain asan̄a ekpere imọ edieke enye akpakanamde eti n̄kpọ. Edi Cain ikamaha ndinam item oro Abasi ọkọnọde enye, enye ama owot Abel onyụn̄ akabade nyon̄ ke akpatre. (Genesis 4:7-12) Ntre, toto ke ntọn̄ọ ubonowo, ẹma ẹnen̄ede ẹwụt ke edi akpan n̄kpọ ndisan̄a n̄kpere Abasi ke mbuọtidem nnyụn̄ nnam nti utom.
4. Oyom nnyịn ifiọk nso man isan̄a ikpere Abasi?
4 Edieke nnyịn iyomde ndisan̄a n̄kpere Abasi, oyom ifiọk ke idi mme anamidiọk. Kpukpru owo ẹdi mme anamidiọk, ndien idiọkn̄kpọ isiyakke owo asan̄a ekpere Abasi. Prọfet Jeremiah ekewet ntem aban̄a idụt Israel: “Nnyịn imanam idiọk . . . Afo ada obubịt enyọn̄ ofụk idem, ndien n̄kpeubọk ikemeke ndibe.” (Eseme 3:42, 44) Kpa ye oro, ke ofụri mbụk ubonowo, Abasi esikop akam mbon oro ẹsan̄ade ẹkpere enye ke mbuọtidem ye eti esịt, ẹnyụn̄ ẹnịmde mme ewụhọ esie. (Psalm 119:145) Mmanie ẹkedi ndusụk ke otu mmọ emi, ndien nso ke ikeme ndikpep nto akam mmọ?
5, 6. Nso ke ikeme ndikpep nto nte Abraham akasan̄ade ekpere Abasi?
5 Abraham ekedi kiet ke otu mmọ. Abasi ama enyịme enye asan̄a ekpere imọ, okonyụn̄ okot enye “ufan mi.” (Isaiah 41:8) Nso ke ikeme ndikpep nto usụn̄ oro Abraham akasan̄ade ekpere Abasi? Anam-akpanikọ ete-ekpụk emi ama ọdọhọ Jehovah ke imọ inyeneke adiakpa onyụn̄ obụp ete: “Afo edinọ mi nso n̄kpọ, sia ami nsan̄a ntem nnyeneke eyen?” (Genesis 15:2, 3; 17:18) Isan̄ en̄wen, enye ama obụp Abasi aban̄a mbon emi ẹdibọhọde ke ini Abasi edisobode mme idiọkowo ke Sodom ye Gomorrah. (Genesis 18:23-33) Abraham ama ekpe Abasi ubọk ke ibuot mbon en̄wen n̄ko. (Genesis 20:7, 17) Abraham ama esiwa uwa ukem nte Abel ọnọ Jehovah ke ndusụk idaha.—Genesis 22:9-14.
6 Ke kpukpru mme idaha emi, Abraham ama esinyene nneme ifụre ifụre ye Jehovah. Nte ededi, ifụre utịn̄ikọ oro enye ekenyenede ama anam enye osụhọde idem ke iso Andibot enye. Kop nte enye eketịn̄de ikọ ukpono ukpono ye Jehovah ke Genesis 18:27: “Mbọk, mmodomo ndidọhọ ye Ọbọn̄ mi, ndien ami ndi ntan ye ntọn̄.” Nso eti edu oro odotde ẹkpebe ke emi edi ntem!
7. Nso ke mme anam-akpanikọ ete-ekpụk ẹkeben̄e Jehovah?
7 Mme ete-ekpụk ẹma ẹben̄e nsio nsio n̄kpọ en̄wen, ndien Jehovah ama ọnọ se mmọ ẹkeben̄ede. Jacob ama ọbọn̄ akam ke ido akan̄a. Ke ama ekeben̄e Abasi an̄wam imọ, Jacob ama akan̄a ete: “Nyosio ubak kiet ke itie duop [ke] kpukpru se afo edinọde mi, nda ntomo fi.” (Genesis 28:20-22) Ke ukperedem, ke ini Jacob okoyomde ndisobo ye Esau, enye ama eben̄e Jehovah anyan̄a imọ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mbọk, nyan̄a mi sio ke ubọk eyen-eka mi, ke ubọk Esau: koro mfefehe enye.” (Genesis 32:9-12) Job ama anam eben̄e ọnọ Jehovah ke ibuot ubon esie, onyụn̄ awa uwa ke ibuot mmọ. Ke ini ufan Job ita ẹkeduede ke ikọ inua, Job ama ọbọn̄ akam aban̄a mmọ, ndien “Jehovah [ama] okop ọnọ Job.” (Job 1:5; 42:7-9) Kpukpru mbụk emi ẹnam nnyịn ifiọk mme n̄kpọ oro nnyịn ikpeben̄ede Jehovah ke akam. Nnyịn imokụt n̄ko ke Jehovah esima ndikop akam mbon oro ẹsan̄ade ẹkpere enye ke nnennen usụn̄.
Ke Idak Ibet Ediomi
8. Didie ke ẹkesisian Jehovah n̄kpọ oro ekebehede ofụri idụt ke akam ke idak Ibet ediomi?
8 Ke Jehovah ama akanyan̄a nditọ Israel osio ke Egypt, enye ama ọnọ mmọ Ibet ediomi. Ibet oro ama etịn̄ nte ẹkpesan̄ade ẹkpere Abasi ebe ke mme oku oro enye ekemekde. Ẹma ẹmek ndusụk Levite ndinam utom nte mme oku nnọ mme owo. Ke ini n̄kpọ ekebehede ofụri idụt, owo emi akadade ke ibuot kpukpru owo—eyedi edidem m̀mê prọfet—ama esisian Abasi n̄kpọ oro ke akam. (1 Samuel 8:21, 22; 14:36-41; Jeremiah 42:1-3) Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkeyomde ndiyak temple nnọ, Edidem Solomon ama ọbọn̄ akam ofụri esịt ọnọ Jehovah. Jehovah ama owụt ke imọ imokop akam Solomon ke ndinam ubọn̄ Esie ọyọhọ temple oro onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mmatat enyịn mi, mmonyụn̄ n̄kpan̄ utọn̄ mi nnọ n̄kpe-ubọk ebiet emi.”—2 Chronicles 6:12–7:3, 15.
9. Nso ke ẹkeyom man ẹkeme ndisana n̄kpere Jehovah ke temple nte odotde?
9 Ke Ibet oro ẹkenọde Israel, Jehovah ama etịn̄ se akanade ẹnam man ẹkeme ndisan̄a n̄kpere imọ ke temple nte odotde. Nso ikedi oro? Ke adianade ye ediwa mme unam kpukpru usenubọk ye mbubịteyo, akwa oku ekenyene ndisifọp incense nnọ Jehovah. Ke ukperedem, mme oku ẹma ẹsinam ukem oro kpukpru usen ke ẹsiode Usen Usio-Isop ẹfep. Jehovah ikenemke esịt ye mme oku oro mîkamaha ndikpono enye ke usụn̄ emi.—Exodus 30:7, 8; 2 Chronicles 13:11.
10, 11. Nso iwụt ke Jehovah ama esikop akam owo kiet kiet?
10 Ndi mbon oro ẹkemekde kpọt ndida ke ibuot nditọ Israel ẹkekeme ndisan̄a n̄kpere Abasi ke Israel eset? Baba-o, N̄wed Abasi owụt ke Jehovah ama esikop akam oro mbon eken ẹkesibọn̄de ẹnọ enye. Ke akam oro Solomon ọkọbọn̄de ọnọ Jehovah ke ini ẹkeyakde temple ẹnọ, enye ama ekpe Jehovah ubọk ete: “Kpukpru akam, kpukpru n̄kpe-ubọk eke kpukpru owo, ye ofụri ikọt fo Israel, . . . [ke ini mmọ] ẹmenerede ubọk mmọ ẹse ufọk emi: afo tie ndien ke enyọn̄, ke ebiet-idụn̄ fo, kop.” (2 Chronicles 6:29, 30) Mbụk Luke asian nnyịn ete ke ini Zechariah, ete John Andinịm Owo Baptism, ọkọfọpde incense ke temple, akwa udịm mme andituak ibuot nnọ Jehovah emi mîkedịghe mme oku “ke ẹkebọn̄ akam ke an̄wa.” Nte an̄wan̄ade, mme owo ẹma ẹsisop idem ke an̄wa temple ẹbọn̄ akam ke ini ẹkefọpde incense ẹnọ Jehovah ke itieuwa oro ẹdade gold ẹnam.—Luke 1:8-10.
11 Ntre, ke ini mme owo ẹkesan̄ade ẹkpere Jehovah ke nnennen usụn̄, enye ama esinem esịt ndiyere akam mbon oro ẹkedade ke ibuot idụt Israel ye enye oro owo kiet kiet ọkọbọn̄de ọnọ enye. Mfịn nnyịn idụhe ke idak Ibet ediomi. Edi, enyene mme akpan n̄kpọ oro ẹban̄ade akam, emi ikemede ndikpep nto usụn̄ oro nditọ Israel eset ẹkesisan̄ade ẹkpere Abasi.
Nte Mme Christian Ẹsan̄ade Ẹkpere Abasi
12. Nso ndutịm ke ẹnam ẹnọ mme Christian man ẹsan̄a ẹkpere Jehovah?
12 Idahaemi, nnyịn idu ke idak Christ. Ata temple emi mme oku ẹnamde n̄kpọ ẹnọ mme owo m̀mê oro nnyịn ikemede ndika n̄kọbọn̄ akam nnọ Abasi idụhe aba. Nte ededi, Jehovah osụk enyenyene usụn̄ oro enye oyomde nnyịn isan̄a ikpere imọ. Ewe usụn̄ edi oro? Ẹma ẹtọn̄ọ ndida temple eke spirit nnam n̄kpọ ke ini ẹkeyetde Christ aran nte Akwa Oku ke isua 29 E.N. * Temple eke spirit emi ekedi obufa ndutịm oro ẹkenamde man ẹkeme ndisana n̄kpere nnyụn̄ ntuak ibuot nnọ Jehovah ke isọn̄ uwa usio-isop Jesus Christ.—Mme Hebrew 9:11, 12.
13. Ke n̄kpọ aban̄ade akam, siak n̄kpọ kiet oro temple Jerusalem adade ebiet temple eke spirit.
13 Ediwak n̄kpọ oro ẹkedude ke temple Jerusalem ẹkenen̄ede ẹda ẹban̄a mme ndutịm oro ẹnamde ke temple eke spirit, ẹsịnede mbon oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye akam. (Mme Hebrew 9:1-10) Ke uwụtn̄kpọ, nso ke incense oro ẹkesifọpde ke usenubọk ye mbubịteyo ke itie ufọp incense ke Edisana ubet temple akada aban̄a? N̄wed Ediyarade ọdọhọ ke “incense oro ada aban̄a mme akam ndisana owo.” (Ediyarade 5:8; 8:3, 4) Ẹma ẹnọ David odudu spirit ndiwet ete: “Yak akam mi ada ke iso fo nte incense.” (Psalm 141:2) Mmọdo, edinem ufuọn̄ incense oro ada aban̄a akam oro Jehovah okopde ye itoro oro enye ọbọde.—1 Thessalonica 3:10.
14, 15. (a) Didie ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jehovah? (b) Didie ke “mme erọn̄ en̄wen” ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Jehovah?
14 Mmanie ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Abasi ke temple eke spirit emi? Ke ata temple, mme oku ye mme levite ẹma ẹnyene ifet ndinam utom ke esịt okụre, edi mme oku kpọt ẹkesidụk Edisana ubet. Mme Christian oro ẹyetde aran, kpa mbon oro ẹnyenede idotenyịn uka heaven ẹnyene n̄wọrọnda idaha eke spirit oro esịt okụre ye Edisana ubet ẹkedade ẹban̄a. Emi anam mmọ ẹkeme ndibọn̄ akam nnọ nnyụn̄ ntoro Abasi.
15 Nso kaban̄a “mme erọn̄ en̄wen,” kpa mbon oro ẹnyenede idotenyịn uwem ke isọn̄? (John 10:16) Prọfet Isaiah ama owụt ke mme owo oro ẹtode ediwak idụt ẹyedi ẹdituak ibuot ẹnọ Jehovah “ke utịt eyo.” (Isaiah 2:2, 3) Enye ama ewet n̄ko ke “nditọ isen owo” ẹyedian idem ye Jehovah. Abasi ama owụt ke iyenyịme mmọ ẹsan̄a ẹkpere imọ ke ini enye ọkọdọhọde ke imọ ‘iyanam mmọ ẹdat esịt ke ufọk akam imọ.’ (Isaiah 56:6, 7) Ediyarade 7:9-15 etịn̄ mme n̄kpọ efen. Enye ọdọhọ ke “akwa otuowo” emi ẹtode “kpukpru idụt,” ẹsop idem man ẹtuak ibuot ẹnọ Abasi ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹnọ enye “uwemeyo ye okoneyo” ke an̄wa okụre temple eke spirit. Enem didie ntem ndifiọk ke kpukpru mme asan̄autom Abasi mfịn ẹkeme ndisan̄a n̄kpere enye ye ọyọhọ mbuọtidem nte ke enye ayakpan̄ utọn̄ okop se mmimọ itịn̄de!
Akam Ewe ke Ẹkop?
16. Nso ke ikeme ndikpep nto akam oro akpa mme Christian ẹkesibọn̄de?
16 Akpa mme Christian ẹma ẹsibọn̄ akam etieti. Nso ke mmọ ẹkesiben̄e ke akam mmọ? Mbiowo Christian ẹma ẹsiben̄e ndausụn̄ man ẹkeme ndimek iren oro ẹdibiomde mme mbiomo esop. (Utom 1:24, 25; 6:5, 6) Epaphras ama esịn ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ke akam esie. (Colossae 4:12) Mbon esop Jerusalem ẹma ẹsịn Peter ke akam ke ini enye okodude ke ufọk-n̄kpọkọbi. (Utom 12:5) Akpa mme Christian ẹma ẹben̄e Jehovah uko ndida nyọ ubiọn̄ọ, ẹte: “Jehovah, nọ ntịn̄enyịn ke ikọ ndịghe emi mmọ ẹtịn̄de, nyụn̄ nọ ifịn fo ukeme ndika iso ntịn̄ ikọ fo uko uko.” (Utom 4:23-30) Mbet oro James ama esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ete ẹben̄e Abasi ọniọn̄ m̀mê eti ibuot ke ini idomo. (James 1:5) Nte emesiben̄e Jehovah mme n̄kpọ emi ke ini ọbọn̄de akam?
17. Akam mmanie ke Jehovah esikop?
17 Abasi isikopke kpukpru akam. Mmọdo, didie ke ikeme ndibọn̄ akam ke usụn̄ oro Abasi edikopde? Mme anam-akpanikọ oro Abasi okokopde akam mmọ ke eset ẹma ẹsan̄a ẹkpere enye ke ofụri esịt ẹnyụn̄ ẹnyene eti esịt. Mmọ ẹma ẹnyene mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹnam nti utom. Nnyịn imekeme ndinen̄ede nnịm ke Jehovah oyokop akam mbon oro ẹsan̄ade ẹkpere enye ke ukem usụn̄ oro.
18. Nso ke mme Christian ẹnyene ndinam man ẹkop akam mmọ?
18 Odu n̄kpọ efen oro anade ẹnam. Apostle Paul ama anam n̄kpọ oro an̄wan̄a ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ebede ke enye nnyịn, . . . imenyene usụn̄ ndisan̄a ke spirit kiet nsịm Ete.” Anie ke Paul ekenyene ke ekikere ke ini enye ọkọdọhọde, “ebede ke enye?” Edi Jesus Christ. (Ephesus 2:13, 18) Ih, Jesus edi n̄kukụre owo oro ekemede ndin̄wam nnyịn isan̄a ikpere Ete.—John 14:6; 15:16; 16:23, 24.
19. (a) Ini ewe ke incense oro nditọ Israel ẹkefọpde mîkenemke Jehovah esịt? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndinam akam nnyịn ẹtie nte edinem ufuọn̄ incense ke iso Jehovah?
19 Nte ima iketetịn̄, incense oro mme oku Israel ẹkesifọpde ada aban̄a akam mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi oro enye okopde. Nte ededi, idịghe kpukpru incense oro nditọ Israel ẹkefọpde ẹkenem Jehovah esịt. Jehovah ikenemke esịt ke ini nditọ Israel ẹkefọpde incense ẹnọ enye ke temple edi ẹka iso ndituak ibuot nnọ ndisọi mbiet. (Ezekiel 8:10, 11) Kpasụk ntre mfịn, Jehovah isinemke esịt ye mbon oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ esie edi ke ukem ini oro ẹka iso ndinam mme n̄kpọ oro ẹtuahade ye ibet esie. (Mme N̄ke 15:8) Ntre, ẹyak ika iso inam ofụri usụn̄ uwem nnyịn ẹsana man akam nnyịn ẹtie nte edinem ufuọn̄ incense ke iso Abasi. Jehovah ama ndikop akam mbon oro ẹtienede edinen usụn̄ esie. (John 9:31) Nte ededi, mme mbụme ẹsụk ẹdodu. Didie ke ikpọbọn̄ akam? Nso ke ikpeben̄e? Ndien didie ke Abasi esibọrọ akam nnyịn? Ibuotikọ oro etienede ọyọbọrọ mme mbụme emi ye mbon eken.
[Ikọ idakisọn̄]
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Didie ke mme anana-mfọnmma owo ẹkeme ndisan̄a n̄kpere Abasi ke usụn̄ oro enye enyịmede?
• Ke ini ibọn̄de akam, didie ke ikeme ndikpebe mme ete-ekpụk?
• Nso ke nnyịn ikpep ito akam oro akpa mme Christian ẹkesibọn̄de?
• Ini ewe ke akam nnyịn etie nte edinem ufuọn̄ incense ke iso Abasi?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
Ntak emi Abasi ọkọbọde Abel uwa esie edi ibọhọ eke Cain-e?
[Ndise ke page 24]
“Ami ndi ntan ye ntọn̄”
[Ndise ke page 25]
‘Nyosio ubak kiet ke itie duop ke kpukpru se afo edinọde mi, nda ntomo fi’
[Ndise ke page 26]
Ndi akam fo ẹsitie nte edinem ufuọn̄ incense ke iso Jehovah?