Afo Emekeme Ndidu Uwem ke Nsinsi

ATA ediwak mbon ido ukpono ererimbot ẹnen̄ede ẹdori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke usụn̄ kiet m̀mê eken. Ekikere ẹban̄ade nsinsi uwem ẹkeme ndikpụhọde ke nsio nsio ido ukpono, edi idotenyịn mmọ edi ukem—ndidụn̄ inem inem ke eti idaha ye unana edikop ndịk n̄kpa. Ndi se idọn̄de fi edi oro? Ntak emi mme owo ke kpukpru ebiet ẹnyenede idotenyịn nsinsi uwem? Ndien, ndi tutu amama idotenyịn nsinsi uwem emi oyosu?

N̄wed Abasi owụt ke Andibot ama esịn udọn̄ edidu uwem ke nsinsi ke esịt owo toto ke ini oro enye okobotde akpa eren ye n̄wan. Bible ọdọhọ ete: “[Abasi] ama akam esịn mmọ nsinsi ini ke esịt.”—Ecclesiastes 3:11, NW.

Nte ededi, man akpa eren ye n̄wan oro ẹkpekekeme ndidu uwem ke nsinsi, mmọ ẹkpekenyene ndinyịme ke Abasi enyene odudu ndibiere se idide eti ye idiọk. Ekpedi mmọ ẹma ẹnam ntre, Jehovah ekpekebiere ke mmọ ẹdot ndidu uwem ke “nsinsi” ke ebietidụn̄ oro enye eketịmde ọnọ mmọ, kpa In̄wan̄ Eden.—Genesis 2:8; 3:22.

Nsinsi Uwem Oro Ẹketabade

Bible owụt ke Abasi ama ọtọ “eto ifiọk, eti ye idiọk” ke in̄wan̄, kpa eto oro enye akakpande Adam ye Eve ndidia mfri esie, mbak mmọ ẹdikpan̄a. (Genesis 2:9, 17) Abasi okpokokụt ke Adam ye Eve ẹnyịme ukara imọ edieke mmọ ẹkpeketrede ndidia mfri eto oro. Ke n̄kan̄ eken, ndidia mfri eto oro okowụt ke mmọ ẹma ẹsịn ukara Abasi. Adam ye Eve ẹma ẹsọn̄ ibuot ye Jehovah ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde ẹda ye Satan, kpa edibotn̄kpọ eke spirit oro mîkenyịmeke ukara Abasi. Nte utịp, Abasi ama enen ndibiere ke Adam ye Eve ikodotke ndidu uwem ke nsinsi.—Genesis 3:1-6.

Abasi ọkọdọhọ mmọ ẹmek uwem m̀mê n̄kpa, ndidu uwem m̀mê nditre ndidu. Utịp nsọn̄ibuot ekedi n̄kpa, oro edi mmọ ẹma ẹtre ofụri ofụri ndidu uwem. Ndyọ ndyọ ibọk m̀mê ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa ikekemeke ndinam Adam ye Eve m̀mê nditọ mmọ ekededi ẹka iso ẹdu uwem. *

Kpukpru nditọ Adam ẹbọ ufen ke ntak nsọn̄ibuot esie. Apostle Paul ama anam mme utịp nsọn̄ibuot emi an̄wan̄a. Enye ekewet ete: “Kpa nte idiọkn̄kpọ okotode owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ otode ke idiọkn̄kpọ oro odụk, ndien n̄kpa atara esịm kpukpru owo koro kpukpru mmọ ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.”—Rome 5:12.

Ndifiak Ndu Uwem ke Nsinsi

Apostle Paul ama anam idaha nditọ Adam an̄wan̄a ke ndidọhọ ke idaha mmọ ebiet eke ofụn akpa isua ikie. Ke ntak  ndammana idiọkn̄kpọ, idụhe nte nditọ Adam ye Eve mîkpamanake nte “ifịn idiọkn̄kpọ” mîkponyụn̄ ikpan̄ake. (Rome 5:12; 6:16, 17) Ubọhọ ikpokodụhe edieke Jehovah mîkpakanamke nnennen n̄kpọ man edep nnyịn osio ke ufụn oro. Paul ama anam an̄wan̄a ete: “Nte okotode ke idiọkn̄kpọ kiet [eke Adam] ẹbiom kpukpru orụk owo ikpe, kpasụk ntre n̄ko otode ke edinam edinen ido kiet ẹyebat kpukpru orụk owo ke edinen ndinyene uwem.” “Edinam edinen ido” oro akanam Jesus awa mfọnmma uwem esie nte “n̄kemn̄kem ufak ke ibuot kpukpru owo.” Jehovah ama ọfiọk ke ufak emi enyene odudu ekem ndinam ubonowo ẹbọhọ “ubiereikpe” oro akanamde ‘ẹbiom owo ikpe.’—Rome 5:16, 18, 19; 1 Timothy 2:5, 6.

Emi owụt ke tutu amama ntaifiọk idikemeke ndida nsenubon owo nnam ẹnyene nsinsi uwem. Edi enyene se ikemede ndinam inyene nsinsi uwem. Bible ọdọhọ ke idịghe nsenubon esinam owo akpa, edi ke ata akpan ntak emi mme owo ẹsikpan̄ade enyene n̄kpọ ndinam ye eneni oro aban̄ade owo ndibiere ke idemesie se idide eti ye idiọk ọkọrọ ye unenikpe. Uwa ufak Jesus edinam ẹfiak ẹnyene nsinsi uwem, ndien emi ekem ye unenikpe. Ufak edi n̄ko usụn̄ oro Abasi adade owụt edinen ido ye ima-mfọnido esie. Mmanie ndien ẹdibọ ufọn ẹto ufak emi ẹnyụn̄ ẹnyene nsinsi uwem?

Enọ Uwem Unana N̄kpa

Jehovah Abasi odu ke “nsinsi-nsinsi.” Enye ikemeke ndikpa. (Psalm 90:2) Jesus Christ ekedi akpa owo oro Jehovah ọkọnọde uwem unana n̄kpa. Apostle Paul anam an̄wan̄a ete: “Christ ikpaha aba, ke emi ẹma ẹkenam enye eset ke otu mme akpan̄kpa; n̄kpa ikarake enye aba.” (Rome 6:9) Ke akpanikọ, ke ini Paul emende Jesus oro ẹkenamde eset odomo ye mme andikara ẹdide owo, enye ọdọhọ ke Jesus edi n̄kukụre owo ke otu mme andikara ẹdide owo emi mîkemeke ndikpa. Enye ayaka iso “odu uwem ke nsinsi.” Enye odu uwem “eke owo mîkemeke ndisobo.”—Mme Hebrew 7:15-17, 23-25; 1 Timothy 6:15, 16.

Jesus idịghe n̄kukụre owo oro ọbọde utọ enọ emi. Mme Christian emi ẹyetde aran ke spirit oro ẹmekde ndikara nte ndidem ke  Obio Ubọn̄ heaven ẹnyene n̄ko ndiset nte Jesus ekesetde. (Rome 6:5) Apostle John owụt ke ẹnọ owo 144,000 enọ emi. (Ediyarade 14:1) Mmọ n̄ko idikemeke ndikpa. Paul etịn̄ ntem aban̄a ediset ke n̄kpa mmọ: “Obụkidem ye iyịp ikemeke ndida obio ubọn̄ Abasi nnyene, . . . Ẹyefri ukotowo, ndien mme akpan̄kpa ẹyeset nte se mîkemeke ndibiara, ndien ẹyekpụhọde nnyịn. Koro ana se ikemede ndibiara esịne se mîkemeke ndibiara, ndien ana se ikemede ndikpa esịne se mîkemeke ndikpa.” N̄kpa inyeneke odudu ke idem mbon oro ẹdinyenede utọ ediset ke n̄kpa emi.—1 Corinth 15:50-53; Ediyarade 20:6.

Nso utịben̄kpọ ke Abasi ayarade ntem! Okposụkedi mme angel ẹdide mme owo eke spirit, owo ikobotke mmọ nte mîkemeke ndikpa. Emi edi akpanikọ koro ẹyesobo mme edibotn̄kpọ eke spirit oro ẹkedianade ye Satan ẹsọn̄ ibuot ye Abasi. (Matthew 25:41) Ke n̄kan̄ eken, mbon oro ẹditienede Jesus ẹkara ẹbọ enọ uwem unana n̄kpa, kpa uyarade ọyọhọ mbuọtidem oro Jehovah enyenede ke idem mmọ.

Ndi ikọ ọwọrọ ke n̄kukụre mbon oro ẹdidude uwem ke nsinsi ẹdi owo 144,000, kpa ekpri ibat owo ke ẹmende ẹdomo ye ediwak biliọn owo oro akanam ẹdude uwem? Baba-o. Ẹyak ise ntak mîdịghe ntre.

Nsinsi Uwem ke Paradise Isọn̄

N̄wed Ediyarade owụt ke ẹnọ anana-ibat owo nsinsi uwem ke Paradise isọn̄. Mbon oro ẹkekpan̄ade emi ẹnyụn̄ ẹnamde ẹset ẹfiak ẹdinyene obufa nsọn̄idem ye nsehe uyen ẹyetiene mmọ ẹdu uwem ke nsinsi ke Paradise isọn̄. (Ediyarade 7:9; 20:12, 13; 21:3, 4) Ẹda mmọ ẹka “akpa mmọn̄ uwem, emi asanade nte crystal, otode ke ebekpo Abasi.” ‘Eto uwem ẹdu ke mme mben akpa oro, ẹnyụn̄ ẹda mme ikọn̄ eto oro ẹkọk mme idụt udọn̄ọ.’ Jehovah Abasi ọnọ ima ima ikot ete: “Yak owo eke itọn̄ asatde edi; yak owo eke amade ọbọ mmọn̄ uwem ọn̄wọn̄ ke mfọn.”—Ediyarade 22:1, 2, 17.

Eto ye mmọn̄ emi idịghe ibọk udu anana-utịt uwem m̀mê utọ idịm nsehe nte enye oro ntaifiọk ye mme anam-ndụn̄ọde ẹkenen̄erede ẹyom ke ediwak isua ikie emi ẹkebede. Utu ke oro, mmọ ẹda ẹban̄a ndutịm oro Abasi adade Jesus Christ anam man ẹnam ubonowo ẹfiak ẹkenyene akpasarade mfọnmma idaha.

Uduak Abasi ndinọ mme okopitem ubonowo nsinsi uwem ke isọn̄ ikpụhọkede. Uduak oro oyosu, sia Jehovah mîsisụhu nsu. Psalm 37:29 ọdọhọ ete: “Nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.” Un̄wọn̄ọ emi anam nnyịn ọkọrọ ye mbon oro ẹnọde uwem unana n̄kpa ke heaven itan̄a ite: “Mme utom fo ẹkponi ẹnyụn̄ ẹdi utịbe, Jehovah Abasi, Ata Ọkpọsọn̄. Mme usụn̄ fo ẹnen ẹnyụn̄ ẹdi akpanikọ, nsinsi Edidem. Anie mîdibakke fi, Jehovah, inyụn̄ inọ enyịn̄ fo ubọn̄, koro afo ikpọn̄ enyene nsọn̄ọnda?”—Ediyarade 15:3, 4.

Ndi ọdọn̄ fi ndibọ ọsọn̄urua enọ nsinsi uwem emi? Ke edide ntre, ana afo owụt ke imọsọn̄ọ ida inyụn̄ ikop uyo inọ “nsinsi Edidem.” Oyom afo ekpep n̄kpọ aban̄a Jehovah ye enye oro anamde nnyịn ikeme ndidu uwem nsinsi, kpa Jesus Christ. Ẹyenọ kpukpru mbon oro ẹnyịmede edumbet Abasi oro aban̄ade se idide eti ye idiọk enọ “nsinsi uwem.”—John 17:3.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 5]

Udọn̄ Anyan Ini

N̄wed mbụk Gilgamesh, kpa mbụk mbon Mesopotamia oro ẹdọhọde ke ẹkewet ke ọyọhọ tọsịn isua iba M.E.N., etịn̄ aban̄a Gilgamesh nte akpan owo ke mbụk oro, emi okodụn̄ọrede oyom usụn̄ ndika iso nsehe ke nsinsi. Mbon Egypt eset ẹma ẹsitịm okpo akpan̄kpa ẹnịm ẹkerede ke ukpọn̄, emi ẹkenịmde ke isikpaha, ayafiak edidụk idem owo oro akakpade nte ini akade, anam enye afiak odu uwem. Ntem, ẹma ẹsidọn̄ kpukpru n̄kpọ oro akpan̄kpa ediyomde ke ndusụk udi mbon Egypt man akpan̄kpa akpada mmọ anam n̄kpọ ke inua-okot obio ekpo.

Ke nsụhọde n̄kaha, ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N. ke ntaifiọk ke China ẹketọn̄ọ ndinịm ke idem owo ikemeke ndikpa; ndien ọtọn̄ọde ke ọyọhọ isua ikie inan̄ M.E.N. mmọ ẹnịm ke ndyọ ndyọ ibọk ekeme ndinam owo odu uwem ke nsinsi. Ntaifiọk Europe ye eke Arab oro ẹkedude ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ eyo ntatenyịn ẹma ẹtiene ẹnam ndụn̄ọde ẹnyụn̄ ẹbuak ibọk udu anana-utịt uwem. Ndusụk n̄kpọ oro mmọ ẹkebuakde ama esịne inụn̄ mmọn̄ibọk oro ẹkotde arsenic, mercury, ye sulfur. Anie ọfiọk m̀mê owo ifan̄ ẹkekpan̄a ke ndikọn̄wọn̄ ibọk emi!

Mbụk efen oro akatarade asuana ini kiet ko ekedi mbụk inua-okot Idịm Nsehe—kpa idịm oro ẹkedọhọde ke esifiak ọnọ kpukpru owo oro ẹn̄wọn̄de mmọn̄ esie, obufa nsọn̄idem.

 [Ekebe/Mme ndise ke page 7]

Nte Nsinsi Uwem Eyefek Owo?

Ndusụk owo ẹdọhọ ke nsinsi uwem edifefek owo, ye nte ke editie nte edika iso mfen efen ke nsinsi nsinsi. Ekeme ndidi nsinsi uwem oro mmọ ẹnyenede ke ekikere edi ndika iso ndu orụk uwem oro idude idahaemi ke nsinsi, kpa orụk uwem oro ediwak owo ẹkerede ke edifefek owo, ke idinyụn̄ inyeneke ufọn. Nte ededi, ke Paradise oro Abasi edifiakde ada edi, enye ọn̄wọn̄ọ ke “ediwak emem ẹyenyụn̄ ẹnem” owo esịt. (Psalm 37:11) Utọ uwem oro ọyọnọ ubonowo ifet ndikọ ifiọk mban̄a mme edibotn̄kpọ Jehovah nnyụn̄ nda ini mmọ mfori usọ, n̄kpep n̄kpọ, nnyụn̄ nnam mme utom oro nnyịn mîkemeke ndinam idahaemi.

Dr. Aubrey de Grey, ekpepn̄kpọ mban̄a nsenubon ke Ufọkn̄wed Ntaifiọk Cambridge oro akanamde ndụn̄ọde aban̄a edidu anana-utịt uwem, ọdọhọ ete: “Mfịn, uwem isidehedei ifek mbon oro ẹnen̄erede ẹfiọk n̄wed ẹnyụn̄ ẹnyenede ini ndida se mmọ ẹkpepde nsịn ke edinam, ndien mmọ isinanake mbufa n̄kpọ oro mmọ ẹmade ndinam.” Kpa ye oro, Ikọ Abasi eke odudu spirit ọdọhọ ke “ubonowo [idikemeke] ndifiọk se ata Abasi anamde ọtọn̄ọde ke ntọn̄ọ tutu esịm utịt.”—Ecclesiastes 3:11, NW.