Nam Usen Ndọ Fo Enen̄ede Enem Onyụn̄ Enyene Uku

“USEN ndọ mi ekedi ata akpan usen ye usen akwa idatesịt ke uwem mi,” ntre ke Gordon, emi ama ọkọdọ ndọ ke n̄kpọ nte isua 60 etịn̄. Nso inam usen ndọ enen̄ede edi akpan n̄kpọ ntre ọnọ ata mme Christian? Enye edi usen oro mmọ ẹnamde ata akpan un̄wọn̄ọ ẹnọ mbon oro mmọ ẹnen̄erede ẹma—oro edi nsan̄a mmọ ye Jehovah Abasi. (Matthew 22:37; Ephesus 5:22-29) Ih, mbon oro ẹdiomide ndidọ ndọ ẹyom ndikop inem usen ndọ mmọ, edi mmọ n̄ko ẹyom ndikpono Enye emi ọkọtọn̄ọde ndọ.—Genesis 2:18-24; Matthew 19:5, 6.

Didie ke ebendọ ekeme ndinam inem inem edinam emi enen̄ede enyene uku? Nso ke n̄wanndọ akpanam man owụt ukpono ọnọ ebe esie ye Jehovah? Didie ke mbon oro ẹdụkde edinam ndọ ẹkeme ndinam enye etetịm enem? Ndikere mban̄a ndusụk edumbet Bible ẹkeme ndibọrọ mme mbụme emi, n̄ko-n̄ko ndida mme edumbet oro nsịn ke edinam idiyakke inyene mme mfịna oro ẹkemede ndinam akpan edinam emi inyeneke uku.

Anie Enen̄ede Enyene Mbiomo Emi?

Ke ediwak idụt, ibet enyịme asan̄autom emi edide kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah adian ndọ. Idem ke ebiet oro owo ukara esidiande ndọ, mme ọdọ ndọ ẹkeme ndiyom ẹnọ utịn̄ikọ a-Bible ke ndọ mmọ. Ẹsida utọ utịn̄ikọ emi ẹsịn udọn̄ ẹnọ ebendọ ekere aban̄a utom oro Abasi ọnọde enye nte ibuot ufọk. (1 Corinth 11:3) Ke ntre, enen̄ede edi mbiomo ebendọ ndise mban̄a se ededi oro ẹnamde ke itie ndọ. Edi akpanikọ ke ẹsiwak ndinam ndutịm anyan ini mban̄a edinam ndọ ye usọrọ ekededi oro editienede. Edi ntak ekemede ndisọn̄ ebendọ ndinam mme ndutịm emi?

Ntak kiet edi ke n̄wanndọ m̀mê mme iman ebendọ ye eke n̄wanndọ ẹkeme ndidomo ndibiere kpukpru se ẹdinamde ke itie ndọ oro. Rodolfo, emi ama akadian ediwak ndọ ọdọhọ ete: “Ndusụk ini, mme iman ẹsinen̄ede ẹnyịk ebendọ ẹte anam se mmimọ idọhọde, akpan akpan edieke edide mmọ ẹkenọ okụk oro ẹdidade ẹnam usọrọ ndọ oro. Mmọ ẹkeme ndisọn̄ọ ntịn̄ se ẹkpenamde ke itie edinam ndọ ye ke itie usọrọ ndọ. Emi ekeme ndibiọn̄ọ ebendọ ndinam se N̄wed Abasi ọdọhọde enye anam ke itie ndọ esie.

Max, emi ama akadian ediwak ndọ ke se iwakde ibe isua 35 ọdọhọ ete: “Se n̄kụtde idahaemi edi ke n̄wanndọ esiwak ndibiere se ẹkpenamde ke itie ndọ ye ke itie usọrọ ndọ, ke adan̄aemi owo mînọhọ ebendọ ifet ndisioro uyo.” David emi ama akadian ediwak ndọ n̄ko ọdọhọ ete: “Mme ebendọ isiwakke ndida iso ke ndutịm ndọ, isinyụn̄ inen̄ekede isịn idem ke ndutịm ndọ.” Didie ndien ke ebendọ ekeme ndinam utom esie edifọn edifọn?

Nneme Anam Inemesịt Okpon

Edieke ebendọ oyomde ndinam ndutịm ndọ esie edifọn edifọn, ana enye eneme ndutịm ndọ esie ye mme owo edifọn edifọn. Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Unana item [m̀mê, nneme] esịn uduak okpu.” (Mme N̄ke 15:22) Nte ededi, ẹkeme ndifep ekese edikpu edieke ebendọ ebemde iso eneme ndutịm ndọ ye owo oro enye oyomde ndidọ, ye mme iman, ye mbon en̄wen oro ẹkemede ndida Bible nnọ enye nti item.

 Ih, edi akpan n̄kpọ mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹbem iso ẹtie ọtọkiet ẹneme ndutịm ndọ mmọ. Ntak-a? Ọfọn, kop se Ivan ye Delwyn n̄wan esie, emi ẹtode nsio nsio ebiet, emi ẹma ẹkenyụn̄ ẹdọ ndọ ke ediwak isua idahaemi ẹtịn̄de. Ivan etịn̄ ntem aban̄a nte ikanamde ndutịm ndọ mmimọ ete: “Mma mbebiere mme n̄kpọ oro ndinamde ke itie ndọ mi, esịnede usọrọ ndọ ye kpukpru mme ufan mi oro ẹdidụkde, uyo ndọ, ọkọrọ ye afia ọfọn̄ ndọ oro n̄wan mi edisịnede. Edi Delwyn n̄wan mi okoyom ndinam ekpri ukeuke ndọ ye unana uyo ndọ. Enye akakam oyom ndisịne ọfọn̄ efen utu ke afia ọfọn̄ ndọ.”

Didie ke mmọ ẹkese ẹban̄a mme ukpụhọde emi? Mmọ ẹma ẹneme n̄kpọ emi ye kiet eken ke ata in̄wan̄-in̄wan̄ ye ima ima usụn̄. (Mme N̄ke 12:18) Ivan adian do ete: “Nnyịn ima idụn̄ọde ibuotikọ oro ẹdade ẹto Bible emi ẹban̄ade edidọ ndọ, utọ nte enye oro ẹkemịn̄de ke Enyọn̄-Ukpeme eke October 15, 1984. * Ibuotikọ emi ama an̄wam nnyịn ise ndọ nte Abasi esede. Sia nnyịn itode nsio nsio ebiet, nnyịn ikenyene ndiyak ekese n̄kpọ oro nnyịn imade ẹtak. Nnyịn mbiba ikenyene ndikpụhọde ekikere nnyịn.”

Aret ye Penny n̄wan esie ẹkenam kpasụk ntre. Kop se Aret etịn̄de aban̄a usen ndọ mmọ: “Ami ye Penny n̄wan mi ima itie ineme iban̄a nsio nsio n̄kpọ oro ikpamade ndinam ke itie ndọ nnyịn, ima inyụn̄ isịm ubiere ke se ikoyomde. Nnyịn ima ibọn̄ akam iben̄e Jehovah ite ọdiọn̄ usen ndọ nnyịn. Mma nnyụn̄ mbọ item nto mme ete ye eka nnyịn ọkọrọ ye ndusụk mme ọdọ ndọ oro ẹma ẹkekọri ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop. Item mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹn̄wam mi. Nte utịp, edinam ndọ nnyịn ama enem etieti.”

Ndikama Idem Nnyụn̄ Nsịne N̄kpọ Oro Enyenede Uku

Imọfiọk ke ebendọ ye n̄wanndọ ẹyema ndikama idem nnyụn̄ nsịne n̄kpọ ata ediye ediye ke usen ndọ mmọ. (Psalm 45:8-15) Mmọ ẹkeme ndibiat ini ye okụk n̄kịm ọfọn̄ oro ẹdotde. Edi, mme edumbet Bible ewe ẹkeme ndin̄wam mmọ ẹmek ọfọn̄ oro ẹnyenede uku ẹnyụn̄ ẹyede?

Yak ikere iban̄a se n̄wanndọ edisịnede usen oro. Okposụkedi edide kwa idụt kwa usem, item Bible ototụk kpukpru owo inamke n̄kpọ m̀mê owo oto m̀mọ̀n̄. Iban ẹnyene ndibana “idem ke ndisịne ọfọn̄ eke etịmde odot, ye nsụkidem ye eti ibuot.” Edumbet emi owụt nte iban Christian ẹkpesịnede n̄kpọ kpukpru ini, ye ke usen ndọ. Se idude edi nte ke idịghe tutu ẹsesịne “ata ọsọn̄urua edisịnen̄kpọ” mbemiso ndọ enem. (1 Timothy 2:9; 1 Peter 3:3, 4) Esinem didie ntem ke ini ẹdade item emi ẹsịn ke edinam!

David oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete:  “Ekese mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹsinam se Bible etemede, ndien mmọ ẹdot itoro. Edi odu ndusụk ndọ oro ọfọn̄ ibanndọ ye mme mbet mmọ mîkowụtke iso o-bụt, edi ẹsion̄ode mmọ eba ẹwụt mîdịghe ẹn̄wan̄a ẹdi se ẹdade ẹkụt mmọ idem.” Ebiowo kiet oro enyenede mbufiọk ama an̄wam n̄wanndọ ye ebendọ ẹfiọk se Abasi oyomde oto mmọ, ke nneme oro enye ekenyenede ye mmọ mbemiso usen ndọ mmọ. Didie? Ebe ke ndibụp mmọ m̀mê ọfọn̄ oro mmọ ẹyomde ndisịne ke usen ndọ odot se ẹkpesịnede ẹdụk mbono esop Christian. Edi akpanikọ ke ọfọn̄ ndọ ekeme ndikpụhọde ye ọfọn̄ oro isisịnede ika mbono esop, ndien se ẹsịnede ke usen ndọ ẹkeme ndikem ye ido n̄kann̄kụk. Kpa ye oro, se ẹsịnede ẹkpenyene ndiwụt iso o-bụt, nnyene uku, nnyụn̄ n̄kem ye mme edumbet Christian. Okposụkedi ndusụk owo ke ererimbot ẹkemede ndikere ke item Bible ẹban̄ade ido uwem ẹtie ukpan ukpan ẹkaha, ata mme Christian idiyakke ererimbot ẹnam mmọ ẹdu uwem nte mbon ererimbot.—Rome 12:2; 1 Peter 4:4.

Penny ọdọhọ ete: “Utu ke ndida ọfọn̄ ye usọrọ ndọ nnyịn nte ata akpan n̄kpọ, ami ye Aret ebe mi ikakam inen̄ede ikere iban̄a mme n̄kpọ eke spirit oro ẹdinamde ke usen oro. Oro ekenen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn ke usen oro. Mme akpan n̄kpọ oro ntide idịghe se n̄kesịnede m̀mê se n̄kadiade, edi ẹkam ẹdi mbon oro ẹkedude ye ami, ye nte esịt ekenemde mi ndidọ owo oro ami mmade.” Ọkpọfọn mme Christian oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹti mme utọ n̄kpọ emi nte mmọ ẹnamde ndutịm ndọ mmọ.

Ufọkmbono Obio Ubọn̄—Ebiet Oro Enyenede Uku

Ediwak mme Christian oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹma ndidian ndọ mmọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, edieke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ odude. Ntak emi mmọ ẹmade ndinam ndọ mmọ do? Ebe ye n̄wan kiet ẹbọrọ ẹte: “Nnyịn imọfiọk ke ndọ edi edisana ndutịm Jehovah. Ndinam ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ebiet oro isituakde ibuot, ama an̄wam nnyịn ifiọk toto ke usen ndọ oro nte ke inyene ndiyak Jehovah odu ke ndọ nnyịn. Ufọn efen oro ikenyenede ke ndinam ndọ nnyịn ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ utu ke ebiet en̄wen, ekedi ke emi ama anam iman nnyịn oro mînịmke ke akpanikọ, emi ẹkedụkde ndọ oro, ẹfiọk ke ndituak ibuot nnọ Jehovah enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn.”

Edieke mbiowo oro ẹsede ẹban̄a Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnyịmede ẹdian ndọ do, do ebendọ ye n̄wanndọ ẹkpenyene ndinam mbiowo ẹfiọk ke anyan ini ẹban̄a nte mmọ ẹyomde nditịm Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Usụn̄ kiet oro ebendọ ye n̄wanndọ ẹkemede ndiwụt ukpono nnọ mbon oro mmọ ẹkotde ndọ mmọ edi ndinen̄ede mbiere ndidi ndisịm do ke ini. Ndien mmọ ẹnyene ndinen̄ede n̄kụt nte ke ẹnam kpukpru n̄kpọ ke usụn̄ oro enyenede uku. * (1 Corinth 14:40) Ntem, mmọ idiyakke edinam ndọ mmọ etie nte ndọ mbon ererimbot oro ẹsinamde n̄kpọ ẹbe ubọk.—1 John 2:15, 16.

Mbon oro ẹdụkde ndọ oro ẹkeme ndiwụt n̄ko ke imada ndọ nte Jehovah adade. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ikpekereke ke akpana ndọ oro ọwọrọ etop akan enye oro mme Christian eken ẹkenamde, nte n̄kpọ eke ẹmiade mbuba ndọ eke ọwọrọde etop akan. Mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹfiọk n̄ko ke ndika Ufọkmbono Obio Ubọn̄ n̄kokop utịn̄ikọ ndọ oro ẹdade ẹto Bible enen̄ede edi akpan n̄kpọ onyụn̄ ọfọn akan ndika itie usọrọ ndọ m̀mê ndia oro etienede. Mmọdo, edieke Christian edinyenede ini odụk kiet kpọt ke otu edinam mbiba emi, ekpenen̄ede ọfọn enye odụk edinam Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ebiowo oro ekerede William ọdọhọ ete: “Edieke isenowo ẹfiakde edinam ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye unana ntak edi ẹbụn̄ọ nte ifian̄ ẹkeyọhọ itie usọrọ ndọ, emi owụt ke mmọ ifiọkke ke eke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ akam edi akpan n̄kpọ akan. Idem edieke owo oro okotde  nnyịn ndọ mîkotke nnyịn usọrọ ndọ, * nnyịn imekeme ndinọ mme ọdọ ndọ oro ibetedem inyụn̄ inọ mme iman oro mînịmke ke akpanikọ, emi ẹdụkde edinam ndọ oro, ata eti ikọ ntiense ebe ke ndidụk edinam eke Ufọkmbono Obio Ubọn̄.”

Idatesịt Oro Ebịghide Akan eke Usen Ndọ

Mme anyamurua ẹdida usọrọ ndọ ẹbịn mbubịne. Nte ntọt eke ndondo emi owụtde, ukeuke ndọ oro ẹnamde ke United States ‘akpa dollar 22,000, m̀mê okụk ọfiọn̄ itiokiet oro ubon ke America ẹsidade ẹdu uwem.’ Ndutịm usuanetop unyamurua amanam ediwak mbufa mme ọdọ ndọ m̀mê mme ubon mmọ ẹdụk akaka isọn ke usen ndọ, ndien mmọ ẹsikama isọn emi ke ediwak isua. Ndi eti usụn̄ nditọn̄ọ ndọ edi oro? Mbon oro mîfiọkke m̀mê oro mîdọn̄ke enyịn ke mme edumbet Bible ẹkeme ndinam utọ uwouwo ndọ oro, edi emi okpụhọrede didie ntem ye se ata mme Christian ẹsinamde!

Ediwak mme Christian oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹsikot ibat ibat owo oro mmọ ẹdikemede ndise enyịn, ẹsinyụn̄ ẹnen̄ede ẹwụk ekikere ke n̄kpọ eke spirit oro ẹdinamde ke edinam ndọ mmọ, ndien emi esin̄wam mmọ ẹda ini ye inyene mmọ ẹnam n̄kpọ ekekem ye uyakidem mmọ nnọ Abasi. (Matthew 6:33) Kere ban̄a uwụtn̄kpọ Lloyd ye Alexandra, emi ẹnamde utom uyọhọ ini ke isua 17 idahaemi tọn̄ọ mmọ ẹkedọ ndọ. Lloyd ọdọhọ ete: “Ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ ke ndọ nnyịn ikodụkke owo enyịn, edi ami ye n̄wan mi ima ima enye ntre. Nnyịn ikoyomke usen ndọ nnyịn akabade edi usen isọn, edi ikoyom enye edi usen ndidara ndutịm oro Jehovah ọkọtọn̄ọde man owo iba ẹnen̄ede ẹkop idatesịt.”

Alexandra n̄wan esie adian do ete: “Ami n̄kedi asiakusụn̄ mbemiso ikọdọde ndọ, n̄konyụn̄ nyomke ndikpọn̄ ifetutom emi ke ntak uwouwo ndọ. Usen ndọ nnyịn ekedi ata akpan usen. Nte ededi, enye akakam edi akpa usen emi nnyịn ididụn̄de ọtọkiet ke ofụri eyouwem nnyịn. Ntre, nnyịn ima inam item oro ọdọhọde ikûnen̄ede iwụk ekikere ke edinam edidọ ndọ, edi ikam iben̄e Jehovah ada nnyịn usụn̄ nte mme ọdọ ndọ. Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ nnyịn ke ndinam item emi.” *

Ih, usen ndọ fo edi akpan usen. Nte afo anamde n̄kpọ ke usen oro ekeme ndiwụt nte edinamde n̄kpọ ke ofụri eyouwem fo nte ọdọ ndọ. Mmọdo, yom ndausụn̄ Jehovah. (Mme N̄ke 3:5, 6) Nen̄ede kere ban̄a edinam eke spirit oro ẹdinamde ke usen ndọ fo. Bere ye nsan̄a fo man ẹkeme ndinam utom oro Abasi ọnọde mbufo nte ebe ye n̄wan. Ke anamde oro, afo eyesịn eti itiat idakisọn̄ ọnọ ndọ fo, ndien Jehovah ọyọdiọn̄ fi onyụn̄ anam fi okop idatesịt ke ofụri eyouwem fo, idịghe ke usen ndọ kpọt.—Mme N̄ke 18:22.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 29]

Mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹkpenyene ndida edu ukpono nneme ndutịm ndọ mmọ in̄wan̄-in̄wan̄

[Ndise ke page 31]

Yak n̄kpọ eke spirit oro ẹdinamde ke usen ndọ fo enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ fi