Ndiwụt Ukpono Nnọ Ndisana Mboho Nnyịn
Ndiwụt Ukpono Nnọ Ndisana Mboho Nnyịn
“Nyada mmọ ndi ke edisana obot mi, nnyụn̄ nnam mmọ ẹdat esịt ke ufọk akam mi.”—ISAIAH 56:7.
1. Mme ntak ewe ke N̄wed Abasi ọnọ nnyịn ndinen̄ede n̄kpono mme mbono esop nnyịn?
JEHOVAH atan̄ ikọt esie obok, oro edi, mme Christian oro ẹyetde aran ye mme nsan̄a mmọ, man ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ke “edisana obot” imọ. Enye anam mmọ ẹdat esịt ke “ufọk akam” esie, oro edi temple esie eke spirit, emi edide “ufọk akam kpukpru mme idụt.” (Isaiah 56:7; Mark 11:17) Se Jehovah anamde emi owụt ke utuakibuot imọ edi edisana, ediden̄i, onyụn̄ okon̄. Nnyịn iwụt ke imese ndisana n̄kpọ nte Jehovah esede edieke inen̄erede ikpono mme mbono esop nnyịn emi isikade ikekpep n̄kpọ inyụn̄ ituak ibuot inọ Abasi.
2. Nso iwụt ke Jehovah akada ebiet oro enye ekemekde ete ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ke edisana, ndien didie ke Jesus okowụt ke ida ebiet oro ke edisana n̄ko?
2 Ke Israel eset, ẹkenyene ndise ebiet oro Jehovah ekemekde ete ẹsika ẹketuak ibuot ẹnọ imọ ke edisana. Ẹkenyene ndiyet aran nnyụn̄ nnịm ataya ye kpukpru n̄kpoduoho esie ke edisana “man ẹsana eti-eti.” (Exodus 30:26-29) Ẹkekot ikpehe ataya oro ẹkedide iba “Edisana Ebiet” ye “Ata Edisana.” (Mme Hebrew 9:2, 3) Temple Jerusalem ekedida itie ataya oro. Sia Jerusalem ekedide akpan ebiet utuakibuot Jehovah, ẹkekot enye “edisana obio.” (Nehemiah 11:1; Matthew 27:53) Ke ini Jesus ọkọkwọrọde ikọ mi ke isọn̄, enye ama enen̄ede owụt ukpono ọnọ temple. Ama enen̄ede ayat enye nte mme owo ẹkenanade ukpono ẹnọ temple, ẹdade enye nte itie unyamurua ye nte ibio ibio usụn̄ ndisan̄a mbe n̄ka mme ebiet en̄wen ke Jerusalem.—Mark 11:15, 16.
3. Nso iwụt ke mme mboho nditọ Israel ẹkedi ndisana?
3 Nditọ Israel ẹma ẹsisop idem kpukpru ini man ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹkop nte ẹkotde Ibet esie. Ẹkekot ndusụk usen usọrọ mmọ edisana esop, emi owụtde ke mme mboho emi ẹkedi ndisana. (Leviticus 23:2, 3, 36, 37) Ke an̄wan̄wa mboho oro mmọ ẹkenịmde ke eyo Ezra ye Nehemiah, mme Levite ẹma “ẹsian mbon oro n̄wed ibet.” Sia ‘kpukpru owo ẹketuade eyet adan̄aemi mmọ ẹkekopde ikọ mbet oro,’ mme Levite ẹma “ẹnam kpukpru owo ẹda sụn̄, ẹte, Mbufo ẹdop, koro mfịn emi edide edisana.” Ndien nditọ Israel ẹma ẹkop “ata akamba idatesịt” ke ini ẹkediade Usọrọ Mme Ataya ke ofụri usen itiaba. N̄ko-n̄ko, ẹma ẹkot “n̄wed ibet Abasi kpukpru usen, toto ke akpa usen tutu esịm ke akpatre usen, ndien mmọ ẹnịm usọrọ ke ofụri usen itiaba; ndien ke ọyọhọ usen itiaita, mmọ ẹnịm akamba esop nte ẹkam ẹsinamde.” (Nehemiah 8:7-11, 17, 18) Ke akpanikọ, mmọ emi ẹkedi ndisana mboho emi okoyomde kpukpru owo oro ẹkedụkde ẹnen̄ede ẹkpono.
Mme Mbono Esop Nnyịn Ẹdi Ndisana Mboho
4, 5. Mme n̄kpọ ewe oro ẹsinamde ke mme mbono esop nnyịn ẹwụt ke mmọ ẹdi ndisana?
4 Edi akpanikọ ke Jehovah inyeneke ata ata edisana obio mi ke isọn̄ mfịn, emi enyenede san̄asan̄a temple oro ẹdade ẹtuak ibuot ẹnọ enye. Kpa ye oro, inaha nnyịn ifre ke mme mboho oro ẹdade ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah ẹdi ndisana mboho. Nnyịn imesisop idem usen ita ke urua man ikot inyụn̄ ikpep N̄wed Abasi. Kpa nte ekedide ke eyo Nehemiah, ‘ẹsisiak’ Ikọ Jehovah ‘ẹnyụn̄ ẹda se ẹkotde ẹsian owo.’ (Nehemiah 8:8) Ẹsitọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹtre kpukpru mbono esop nnyịn ke akam, ẹsinyụn̄ ẹkwọ mme ikwọ itoro ẹnọ Jehovah ke ata ediwak mboho emi. (Psalm 26:12) Mme mbono esop nnyịn ẹnen̄ede ẹdi ubak utuakibuot nnyịn emi oyomde ibọn̄ akam iban̄a inyụn̄ inen̄ede ikpono.
5 Jehovah esidiọn̄ ikọt esie nte mmọ ẹsopde idem ọtọkiet man ẹtuak ibuot ẹnọ enye, ẹkpep Ikọ esie, ẹnyụn̄ ẹkop inem ndibuana ye kiet eken. Ini ama ekem ndidụk mbono esop, nnyịn imọfiọk ke “do ke Jehovah owụk n̄kpọ ufọn.” (Psalm 133:1, 3) Edieke nnyịn idụkde inyụn̄ ikpan̄de utọn̄ ke mme ndutịm eke spirit emi, iyekeme ndibọ ufọn oro. Akan oro, Jesus ọkọdọhọ ete: “Koro ke ebiet eke owo iba m̀mê ita ẹsopde idem ke enyịn̄ mi, ami ndodu ke ufọt mmọ.” Ikọ emi aban̄a mbono oro mbiowo Christian ẹsinyenede man ẹse ẹban̄a ikpọ mfịna ke otu nditọete, edi ẹkeme nditịn̄ emi n̄ko mban̄a mme mbono esop nnyịn. (Matthew 18:20) Edieke Christ odude ye mme Christian ebe ke edisana spirit ke ini mmọ ẹsopde idem ọtọkiet ke ntak enyịn̄ esie, ndi owo ikpadaha mme utọ mboho oro ke edisana?
6. Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a n̄kpri ye ikpọ itie emi isinịmde mboho nnyịn?
6 Edi akpanikọ ke Jehovah idụn̄ke ke temple oro ẹdade ubọk ẹbọp. Kpa ye oro, mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnyịn ẹdi ebiet utuakibuot. (Utom 7:48; 17:24) Nnyịn isisop idem do man ikpep Ikọ Jehovah, ibọn̄ akam inọ enye, inyụn̄ ikwọ itoro esie. Ntre n̄ko ke edi ye mme Ufọk Mbono nnyịn. Ikpọ itie usop idem—utọ nte mme efe mbono, mme efe oro ẹsidade n̄kpọurua ẹdiwụt, m̀mê mme an̄wambre oro isibọde inịm ikpọ mbono—ẹkabarede ẹdi mme ebiet utuakibuot ke ini idade mmọ inịm ndisana mboho nnyịn. Odot ikpono mme utọ ini utuakibuot oro, n̄kpri ye ikpọ, ndien idiwụt emi ke edu nnyịn ye nte inamde n̄kpọ.
Mme Usụn̄ Oro Ikemede Ndiwụt Ukpono Nnọ Mme Mboho Nnyịn
7. Ke mme usụn̄ ewe ke ikeme ndiwụt ukpono nnọ mme mboho nnyịn?
7 Odu mme n̄kpọ oro ikemede ndinam man iwụt ukpono inọ mme mboho nnyịn. Usụn̄ kiet edi ndidu ke ini ẹkwọde mme ikwọ Obio Ubọn̄. Mme ikọ oro ẹdade ẹwet ediwak ikwọ emi ẹdi akam, ndien ẹkpenyene ndikwọ mmọ ukpono ukpono. Apostle Paul okowụt ke Jesus eketịn̄ ikọ oro ẹdude ke Psalm 22 ke ini enye ekewetde ete: “Nyatan̄a enyịn̄ fo nnọ nditọete mi, nyotoro fi ke ikwọ ke otu esop.” (Mme Hebrew 2:12) Ntem, nnyịn ikpenyene ndidu ke itie nnyịn mbemiso etieibuot okpokoro asiak ikwọ oro ẹdikwọde inyụn̄ inen̄ede ikere iban̄a se mme ikọ ikwọ oro ẹwọrọde. Ikwọ oro ikwọde akpakam owụt ke etie nnyịn ke idem nte eketiede andiwet psalm emi ekewetde ete: “Ami nyọkọm Jehovah ke ofụri esịt, ke odu mbon edinen ido, ye ke otu mbon esop.” (Psalm 111:1) Ke akpanikọ, ata eti ntak kiet oro akpanamde ibabak idi mme mbono esop inyụn̄ itie tutu ẹsuana edi man itiene ikwọ itoro inọ Jehovah.
8. Ewe uwụtn̄kpọ ke Bible owụt ke oyom inen̄ede ikpono akam oro ẹsibọn̄de ke mme mbono esop?
8 N̄kpọ en̄wen oro anamde kpukpru mbono esop ẹnyene ufọn ẹnọ owo ke n̄kan̄ eke spirit edi akam ofụri esịt oro ẹsibọn̄de ke ibuot kpukpru owo oro ẹsopde idem do. Ini kiet, mme Christian akpa isua ikie ke Jerusalem ẹma ẹsop idem ọtọkiet ẹnyụn̄ ‘ẹmenede uyo mmọ ẹbọn̄ akam ye esịt kiet ẹnọ Abasi.’ Emi ama anam mmọ ẹka iso “ẹtịn̄ ikọ Abasi uko uko” kpa ye ukọbọ. (Utom 4:24-31) Ndi imekere ke owo ndomokiet ke otu mbon oro ẹkedude do ama ayak ekikere esie oyo ke ini akam oro? Baba, mmọ ẹkebọn̄ akam “ye esịt kiet.” Akam oro ẹsibọn̄de ke mme mbono esop ẹsiwụt akwa ukpono oro kpukpru mme andidụk ẹwụtde. Oyom inen̄ede ikpono mme akam emi.
9. Didie ke ikeme ndiwụt ukpono nnọ ndisana mboho nnyịn ke nte isịnede n̄kpọ ye ke edu uwem nnyịn?
9 N̄ko-n̄ko, nnyịn imekeme ndiwụt ke imenen̄ede ikpono mme mboho nnyịn ke nte isịnede n̄kpọ. Nte ikamade idem nnyịn—oro edi nte isịnede ọfọn̄ inyụn̄ ikamade idet—ekeme ndinen̄ede nnam mme mboho nnyịn ẹnyene uku. Apostle Paul eketeme ete: “Nyom irenowo ẹbọn̄ akam ke kpukpru ebiet, ẹmenede ndisana ubọk ke enyọn̄, ẹkpọn̄ iyatesịt ye eneni. Kpasụk ntre nyom iban ẹbana idem ke ndisịne ọfọn̄ eke etịmde odot, ye nsụkidem ye eti ibuot, idịghe ke ido edidọk idet ye gold m̀mê pearl m̀mê ata ọsọn̄urua edisịnen̄kpọ, edi ke ido eke odotde iban eke ẹdọhọde ke ikpono Abasi.” (1 Timothy 2:8-10) Ke ini idụkde ikpọ mbono ke mme an̄wambre, nnyịn ikpenyene ndisịne n̄kpọ oro ekemde ye idaha eyo, edi emi owụtde iso o-bụt. Ke adianade ye oro, ukpono oro inyenede inọ n̄kpri ye ikpọ mbono nnyịn idiyakke idia n̄kpọ m̀mê ita chewing gum ke ini edinam osụk akade iso. Ndisịne n̄kpọ nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte odotde ke mme mboho nnyịn ẹwụt ukpono ẹnọ Jehovah Abasi, utuakibuot esie, ye nditọete nnyịn.
Ido Oro Odotde ye Ikọt Abasi
10. Didie ke apostle Paul okowụt ke oyom inyene n̄kokon̄ idaha ido uwem ke mme mbono esop nnyịn?
10 Nnyịn imokụt eti item oro apostle Paul ọnọde ke 1 Corinth ibuot 14 aban̄a nte ẹkpenịmde mme mbono esop Christian. Enye akada ikọ esie ekeberi ntem: “Edi ẹyak kpukpru n̄kpọ ẹda itie ke ido nte eyede ye ke ndutịm.” (1 Corinth 14:40) Mme mbono esop nnyịn ẹdi akpan ubak edinam esop Christian, ndien oyom ikọt Jehovah ẹnam n̄kpọ nte odotde.
11, 12. (a) Nso ke ẹkpekpep nditọwọn̄ emi ẹsitienede ẹdụk mme mbono esop? (b) Ewe eti usụn̄ ke nditọwọn̄ ẹkeme ndida ntan̄a mbuọtidem mmọ ke mme mbono esop?
11 Oyom ẹkpep nditọwọn̄ akpan akpan nte ẹkpenamde n̄kpọ ke mme mbono esop. Mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹkpenyene ndikpep nditọ mmọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye ebiet oro ẹsinịmde Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop idịghe itie mbre. Mmọ ẹdi ebiet emi nnyịn isituakde ibuot inọ Jehovah inyụn̄ ikpepde Ikọ esie. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ekewet ete: “Kpeme ukot fo ke adan̄aemi afo akade ke ufọk Abasi, ndien ndisan̄a n̄kpere man okop.” (Ecclesiastes 5:1) Moses ama ekpep nditọ Israel ndisisop idem ọtọkiet, ikpọ owo ye “nditọwọn̄.” Enye ọkọdọhọ ete: ‘Bon kpukpru owo ọtọkiet, man mmọ ẹkop, man mmọ ẹnyụn̄ ẹkpep, ẹnyụn̄ ẹbak Jehovah Abasi mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpeme ndinịm kpukpru ikọ mbet emi: man nditọ mmọ emi mîkọfiọkke, ẹkop n̄ko-n̄ko, ẹnyụn̄ ẹkpep, ndibak Jehovah.’—Deuteronomy 31:12, 13.
12 Ukem ntre mfịn, akpan ntak oro nditọ nnyịn ẹsitienede mme ete ye eka mmọ ẹdụk mme mbono esop edi man ẹkop ẹnyụn̄ ẹkpep n̄kpọ. Edieke nditọwọn̄ ẹkemede ndikpan̄ utọn̄ nnyụn̄ n̄kpep mme akpan ukpepn̄kpọ Bible, mmọ ẹkeme ‘ndida inua ntan̄a mbuọtidem mmọ an̄wan̄wa’ ke ndinọ mbio mbio ibọrọ. (Rome 10:10) Ekpri eyen ekeme nditọn̄ọ ke ndida ikọ ifan̄ mbọrọ mbụme oro enye ọfiọkde ibọrọ. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, enye ekeme ndikokot ibọrọ ke n̄wed, edi nte ini akade, enye oyodomo ndibọrọ ke ikọ idemesie. Emi ọfọn esinyụn̄ enem eyenọwọn̄, ndien emi n̄ko esidat ikpọ owo oro ẹdụkde mbono esop esịt. Mme ete ye eka ẹsikam ẹnịm uwụtn̄kpọ ke ndisibọrọ mbụme. Edieke ẹkemede, ọfọn ndinam nditọ ẹnyene ọkpọkpọ Bible, n̄wed ikwọ, ye n̄wed ekededi oro ẹkpepde. Mmọ ẹnyene ndikpep nte ẹkpewụtde ukpono ẹnọ mme orụk n̄wed oro. Kpukpru emi ẹyenam nditọwọn̄ ẹfiọk ke mme mbono esop nnyịn ẹdi ndisana mboho.
13. Nso ke nnyịn iyom mbon oro ẹdụkde mbono esop nnyịn ke akpa ini ẹdọhọ?
13 Nte ededi, nnyịn iyomke mme mbono esop nnyịn ẹtie nte mme edinam ufọkabasi Christendom. Mme edinam emi ẹkeme nditie ndebe ndebe ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ uten̄e uten̄e ẹbe ubọk, mîdịghe ẹsịn etiti nte ẹsio mbre. Nnyịn iyom mbono esop nnyịn ẹnyene ufiop edi idịghe nditie nte ufọk unek. Akpana mme mbono esop nnyịn ẹnyene uku kpukpru ini sia isisop idem man ituak ibuot inọ Jehovah. Nnyịn iyom mbon oro ẹdụkde mbono esop nnyịn ke akpa ini, ke ẹma ẹkekpan̄ utọn̄ ẹnọ se ẹkpepde ẹnyụn̄ ẹkụt nte nnyịn ye nditọ nnyịn inamde n̄kpọ, ẹdọhọ ẹte: “Ke akpanikọ Abasi odu ke otu mbufo.”—1 Corinth 14:25.
Ikpehe Utuakibuot Nnyịn Oro Edidude ke Nsinsi
14, 15. (a) Didie ke ikpefep ‘ndikpọn̄ ufọk Abasi nnyịn’? (b) Didie ke Isaiah 66:23 osu mfịn?
14 Nte ima ikebem iso itịn̄, Jehovah ke atan̄ ikọt esie obok onyụn̄ anam mmọ ẹdat esịt ke “ufọk akam” esie, oro edi, temple esie eke spirit. (Isaiah 56:7) Nehemiah, kpa anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah, ama eti ekemmọ mme Jew ete ẹwụt ukpono ẹnọ temple ke nditịp n̄kpọ ẹda ẹtịm enye ẹkama. Enye ọkọdọhọ ete: “Nnyịn idikpọn̄ke ufọk Abasi nnyịn.” (Nehemiah 10:39) N̄ko-n̄ko, inaha nnyịn isịn ikot oro Jehovah okotde nnyịn ete idituak ibuot inọ imọ ke “ufọk akam” imọ.
15 Isaiah ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ndiwụt nte edide akpan n̄kpọ ndisisop idem ọtọkiet ntuak ibuot, ete: “Ama ekem, ke kpukpru ọfiọn̄, ye kpukpru sabbath, kpukpru obụkidem ẹyedi ẹdituak ibuot ke iso mi; uyo Jehovah edi emi.” (Isaiah 66:23) Emi ke osu mfịn. Kpukpru ini, oro edi, kpukpru urua ke ọfiọn̄, mme Christian oro ẹyakde idem ẹnọ ẹsisop idem ọtọkiet ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah. Ke adianade ye mme n̄kpọ eken, mmọ ẹnam emi ke ndidụk mme mbono esop nnyụn̄ mbuana ke an̄wautom. Ndi afo emesịne ke otu mbon oro ẹsisopde idem kpukpru ini ‘ẹtuak ibuot ke iso Jehovah’?
16. Ntak akpanade edi edu nnyịn ndisidụk mme mbono esop kpukpru ini idahaemi?
16 Isaiah 66:23 oyosu ọyọhọ ọyọhọ ke obufa ererimbot oro Jehovah ọn̄wọn̄ọde. Ke ini oro, “kpukpru obụkidem ẹyedi ẹdituak ibuot ke iso” Jehovah ke urua ke urua ye ke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄, oro edi, ke nsinsi nsinsi. Sia edisop idem ọtọkiet ntuak ibuot nnọ Jehovah edidide akpan ikpehe ke utuakibuot nnyịn ke nsinsi ke obufa editịm n̄kpọ, ndi nnyịn ikpanamke edi edu nnyịn idahaemi ndisidụk ndisana mboho nnyịn?
17. Ntak emi ikpọdiọn̄de-diọn̄ idụk mme mbono esop ‘adan̄a nte ikụtde ite usen oro ke asan̄a ekpere’?
17 Nte utịt asan̄ade ekpere, nnyịn ikpenyene ndinen̄ede mbiere ndisidụk mme mboho utuakibuot Christian nnyịn. Sia ikponode ndisana mboho nnyịn, nnyịn idiyakke utom idịbi udia, utomufọk oro ẹnọde ke ufọkn̄wed, m̀mê edika n̄wed mbubịteyo akpan nnyịn ndisop idem ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Nnyịn imoyom odudu oro isibọde ito edisop idem ọtọkiet. Mbono esop nnyịn ọnọ nnyịn ifet ndidiọn̄ọ kiet eken, ndisịn udọn̄ nnọ kiet eken, ndinyụn̄ ndemede kiet eken nnọ “ima ye nti utom.” Oyom ‘idọdiọn̄ inam ntre adan̄a nte nnyịn ikụtde ite usen oro ke asan̄a ekpere.’ (Mme Hebrew 10:24, 25) Ntre, ẹyak nnyịn kpukpru ini ikam iwụt ukpono inọ ndisana mboho nnyịn ke ndidụk kpukpru ini, ndisịne ọfọn̄ nte odotde, nnyụn̄ nnam n̄kpọ nte odotde. Edieke inamde ntre, nnyịn iyowụt ke imese ndisana n̄kpọ nte Jehovah esede.
Ke Ndidụn̄ọde
• Nso iwụt ke ẹkpeda mboho ikọt Jehovah ke edisana?
• Mme n̄kpọ ewe ke mme mbono esop nnyịn ẹwụt ke mmọ ẹdi ndisana?
• Didie ke nditọwọn̄ ẹkeme ndiwụt ke imokpono ndisana mbono esop nnyịn?
• Ntak emi ikpanamde edi edu nnyịn ndisidụk mme mbono esop kpukpru ini?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 28]
Mme mbono esop oro ẹdade ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah ẹdi ndisana mboho ke ebiet ekededi oro ẹnịmde mmọ
[Ndise ke page 31]
Nditọ nnyịn ẹsidụk mme mbono esop man ẹkop ẹnyụn̄ ẹkpep n̄kpọ