‘Kûtre Ndidat Esịt’

“Afo edinịm usọrọ ọnọ Jehovah . . . , kûtre ndien ndidat esịt.”—DEUTERONOMY 16:15.

1. (a) Mme eneni ewe ke Satan ekedemerede? (b) Nso ke Jehovah eketịn̄ enịm ke Adam ye Eve ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye enye?

 KE INI Satan akanamde Adam ye Eve ẹsọn̄ ibuot ye Andibot mmọ, enye ama edemede ikpọ eneni iba. Akpa, enye ọkọdọhọ ke Jehovah itịn̄ke akpanikọ inyụn̄ ikarake ke eti usụn̄. Udiana, enye ete ke mme owo ẹnam n̄kpọ Abasi ke ntak oro mmọ ẹnyenede se ẹdiade ẹto oro. Enye ama etịn̄ udiana emi in̄wan̄-in̄wan̄ ke eyo Job. (Genesis 3:1-6; Job 1:9, 10; 2:4, 5) Nte ededi, Jehovah ama anam n̄kpọ usọp usọp aban̄a eneni oro. Enye ama ebem iso etịn̄ nte imọ idibierede eneni oro idem ke ini Adam ye Eve ẹkesụk ẹdude ke In̄wan̄ Eden. Enye ama ebem iso etịn̄ aban̄a “mfri” oro edinuakde Satan ke ibuot ke Satan ama ekebem iso anuak enye nditịn̄ikpat.—Genesis 3:15, NW.

2. Didie ke Jehovah akanam ẹfiọk nte imọ idisude ntịn̄nnịm ikọ oro ẹwetde ke Genesis 3:15?

² Nte ini akakade, Jehovah ama aka iso anam ntịn̄nnịm ikọ oro an̄wan̄a, ke ntre owụtde ke ikọ imọ oro iditreke ndisu. Ke uwụtn̄kpọ, Abasi ama ọdọhọ Abraham ke “mfri” emi edito ubon esie. (Genesis 22:15-18, NW) Jacob eyeyen Abraham ekedi ete esien Israel 12. Ke esien 12 oro ẹma ẹkekabarede ẹdi idụt ke 1513 M.E.N., Jehovah ama ọnọ mmọ mme ibet oro ẹkesịnede mme usọrọ eke isua ke isua. Apostle Paul ọkọdọhọ ke mme usọrọ oro ẹkedi “mbukpọn̄ n̄kpọ eke edidide.” (Colossae 2:16, 17; Mme Hebrew 10:1) Mmọ ẹma ẹwụt nte uduak Abasi kaban̄a Mfri oro edisude. Mme usọrọ emi ẹma ẹsinen̄ede ẹnam nditọ Israel ẹdat esịt. Ndidụn̄ọde mme usọrọ emi ibio ibio ayanam nnyịn inen̄ede inyene mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah.

Mfri Oro Edi

3. Anie ekedi Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde, ndien didie ke ẹkenuak enye nditịn̄ikpat?

³ Ke se ikande isua 4,000 ẹma ẹkebe tọn̄ọ Jehovah eketịn̄ ntịn̄nnịm ikọ oro ke Genesis 3:15, Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde ama edi. Enye ekedi Jesus. (Galatia 3:16) Jesus ekedi mfọnmma owo, ndien enye ama ọsọn̄ọ ada tutu esịm n̄kpa onyụn̄ owụt ke se Satan eketịn̄de ekedi nsu. Ke adianade do, sia Jesus mîkanamke idiọkn̄kpọ, n̄kpa esie ekedi uwa eke ọsọn̄de urua etieti. N̄kpa oro ke enye ada anyan̄a nditọ Adam ye Eve oro ẹsọn̄ọde ẹda ye Abasi osio ke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. N̄kpa Jesus ke eto ndutụhọ ekedi ‘edinuak Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde nditịn̄-ikpat.’— Mme Hebrew 9:11-14.

4. Nso ikada iban̄a uwa Jesus?

⁴ Jesus akakpa ke Nisan 14 ke isua 33 E.N. * Nisan 14 ekedi usen usọrọ Passover emi ẹkesikopde idatesịt ke Israel. Mme ubon ẹma ẹsitie ọtọkiet kpukpru isua ke usen oro ẹdia udia oro ẹkedade eyenerọn̄ emi mîbiomoke ndo ẹtem. Edinam emi ama eti mmọ nte iyịp eyenerọn̄ akanyan̄ade akpan nditọ Israel ke ini angel n̄kpa okowotde akpan nditọ Egypt ke Nisan 14, ke isua 1513 M.E.N. (Exodus 12:1-14) Eyenerọn̄ Passover akada aban̄a Jesus, emi apostle Paul ekewetde aban̄a ete: “Ẹma ẹwawa Christ, passover nnyịn.” (1 Corinth 5:7) Ukem nte iyịp eyenerọn̄ Passover, iyịp Jesus anyan̄a ediwak owo.—John 3:16, 36.

 ‘Akpa Mfri ke Otu Mme Akpan̄kpa’

5, 6. (a) Ini ewe ke ẹkenam Jesus eset, ndien nso ikada iban̄a oro ke Ibet? (b) Didie ke Jesus ndikeset ke n̄kpa akanam Genesis 3:15 osu?

⁵ Ẹma ẹnam Jesus eset ke n̄kpa ke ọyọhọ usen ita man enye ọkpọnọ Ete esie ekọmurua ufak esie. (Mme Hebrew 9:24) Usọrọ en̄wen akada aban̄a ediset ke n̄kpa esie. Usọrọ Uyo eke Leaven Mîdụhe ekesitọn̄ọ ke Nisan 15. Ke ndan̄nsiere, oro edi Nisan 16, nditọ Israel ẹma ẹsida ebek akpa mfri barley oro ẹkekpen̄ede, kpa akpasarade ukpen̄e Israel, ẹsọk oku man enye ada ofụn̄ ke iso Jehovah. (Leviticus 23:6-14) Satan ama eben̄e idem ndiwot “anam-akpanikọ ye ntiense akpanikọ” Jehovah ke nsinsi ke Nisan 16 ke isua 33 E.N., edi enen̄ede ọfọn nte Jehovah mîkayakke oro etịbe. Jehovah ama anam Jesus eset kpa usen oro okodu uwem eke spirit oro mîkemeke ndikpa.—Ediyarade 3:14; 1 Peter 3:18.

⁶ Jesus ama akabade edi “akpa mfri ke otu mbon oro ẹdede ke n̄kpa.” (1 Corinth 15:20) Jesus ikafiakke ikpa nte mbon oro ẹkenamde eset emi ẹkefiakde ẹkpan̄a. Utu ke oro, enye ama aka heaven eketie ke ubọk nnasia Jehovah ebet ini emi ẹdiyaride enye ntinya nte Edidem Obio Ubọn̄ Jehovah ke heaven. (Psalm 110:1; Utom 2:32, 33; Mme Hebrew 10:12, 13) Tọn̄ọ ẹkeyari Jesus ntinya, enye enyene odudu ndinuak akwa asua oro Satan ke ibuot ke nsinsi nnyụn̄ nsobo mfri esie.—Ediyarade 11:15, 18; 20:1-3, 10.

Mme Udiana Mfri Abraham

7. Nso ikedi Usọrọ Mme Urua?

⁷ Jesus ekedi Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde ke Eden emi Jehovah edidade “abiat mme utom Devil.” (1 John 3:8) Nte ededi, ke ini Jehovah eketịn̄de ikọ ye Abraham, Enye ama owụt ke “mfri” Abraham ididịghe owo kiet kpọt. Edi ke ẹyewak “nte ntantafiọn̄ enyọn̄, ye nte ntan emi odude ke mben inyan̄.” (Genesis 22:17) Idara idara usọrọ en̄wen akada aban̄a ini oro ẹdikụtde mme udiana “mfri” emi. Nditọ Israel ẹma ẹsinịm Usọrọ Mme Urua ke usen 50 ẹma ẹkebe ọtọn̄ọde ke Nisan 16. Ibet oro ẹkenọde kaban̄a emi ọdọhọ ete: “Tutu ekem ke edem usen ọyọhọ sabbath itiaba, mbufo ẹdibat usen aba ye duop; ndien ẹwa obufa inuak-udia ẹnọ Jehovah. Mbufo ẹda edifụn̄ uyo eti ndom iba, eke omer iba, ke idụn̄ mbufo ẹdi; yak ẹsịn leaven ẹsan̄ mmọ: mmọ ẹdi akpa mfri Jehovah.” *—Leviticus 23:16, 17, 20.

8. Nso n̄wọrọnda n̄kpọ eketịbe ke Pentecost 33 E.N.?

⁸ Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, ẹkesikot Usọrọ Mme Urua emi Pentecost (emi ọwọrọde “ọyọhọ aba ye duop” ke usem Greek). Ke Pentecost 33 E.N., akamba Akwa Oku, kpa Jesus Christ emi ẹkenamde eset, ama an̄wan̄a edisana spirit ọduọk ekpri otu mbet esie 120, emi ẹkedude ke Jerusalem. Ntre mme mbet oro ẹma ẹkabade ẹdi nditọ Abasi oro ẹyetde aran ye nditọete Jesus Christ.  (Rome 8:15-17) Mmọ ẹma ẹkabade ẹdi obufa idụt, “kpa Israel Abasi.” (Galatia 6:16) Idụt emi ẹketọn̄ọde nte ekpri ibat owo mi, ẹkenyene ndiwak nsịm owo 144,000.—Ediyarade 7:1-4.

9, 10. Nso ikada iban̄a esop mme Christian oro ẹyetde aran ke Pentecost?

⁹ Uyo iba oro ẹkesịnde leaven, emi ẹkefụn̄de ke iso Jehovah ke kpukpru Pentecost, ẹkeda ẹban̄a esop mme Christian oro ẹyetde aran. Ndisịn leaven ke uyo oro okowụt ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹsụk ẹnyenyene ndammana idiọkn̄kpọ. Kpa ye oro, uwa ufak Jesus anam mmọ ẹkeme ndibọn̄ akam nnọ Jehovah. (Rome 5:1, 2) Ntak ekedide uyo iba? Ekeme ndidi oro okowụt ke ẹdida nditọ Abasi oro ẹyetde aran ẹto otu iba—akpa ẹda ẹto mme Jew, ekem ẹda ẹto mme Gentile.—Galatia 3:26-29; Ephesus 2:13-18.

¹⁰ Ẹkeda uyo iba oro ẹkenọde ke Pentecost ẹto akpa mfri wheat oro ẹkekpen̄ede. Kpasụk ntre n̄ko, ẹkot mme Christian oro ẹyetde aran “orụk akpa mbun̄wụm ke otu edibotn̄kpọ esie.” (James 1:18) Mmọ ẹdi akpa mbon oro ẹdade iyịp Jesus ẹfen mme idiọkn̄kpọ mmọ, ndien oro anam mmọ ẹkeme ndinyene uwem unana n̄kpa ke heaven, kpa do ke mmọ ẹdikara ye Jesus ke Obio Ubọn̄ esie. (1 Corinth 15:53; Philippi 3:20, 21; Ediyarade 20:6) Nte mme andikara ke heaven, mmọ ẹyesọp ndida ‘esan̄ ukwak n̄kpeme mme idụt’ ẹnyụn̄ ẹkụt nte ‘ẹdinuakde Satan ke idak ikpat mmọ.’ (Ediyarade 2:26, 27; Rome 16:20) Apostle John ọkọdọhọ ete: “Mmọ emi ẹdi mbon emi ẹkade iso ẹtiene Eyenerọn̄ ẹka ke ọtọ eke enye akaka. Ẹkedep mmọ emi ẹsio ke otu ubonowo nte akpa mbun̄wụm ẹnọ Abasi ye Eyenerọn̄.”—Ediyarade 14:4.

Usen Edinyan̄a

11, 12. (a) Nso ikesitịbe ke Usen Usio-Isop? (b) Nso ufọn ke ndiwa enan̄ ye ebot iba ẹkenam ẹnọ nditọ Israel?

¹¹ Ke ọyọhọ usen duop ke ọfiọn̄ Ethanim (oro ẹkedide ẹdikot Tishri), * nditọ Israel  ẹma ẹsinịm usọrọ oro akadade aban̄a nte ẹdidade ekọmurua uwa ufak Jesus ẹnam n̄kpọ. Usen oro ekedi Usen Usio-Isop, ndien ofụri idụt Israel ẹma ẹsisop idem ọtọkiet man ẹwa uwa ẹfụk mme idiọkn̄kpọ mmọ.—Leviticus 16:29, 30.

¹² Ke Usen Usio-Isop, akwa oku ama esiwot abak enan̄, ndien enye ama esida ndusụk iyịp enan̄ oro esịme utịm ikatiaba ke okukịp Ekebe Ediomi ke Ata Edisana, ke ntem ọnọde Jehovah iyịp oro ke ndamban̄a usụn̄. Emi ekedi uwa idiọkn̄kpọ akwa oku ye eke “ufọk esiemmọ,” mme oku ye mme Levite. Ekem akwa oku ama ada ebot iba, owot kiet nte uwa idiọkido “mbio-obio.” Ẹma ẹda ndusụk iyịp ebot oro ẹsịme ke okukịp Ekebe Ediomi ke Ata Edisana. Ke oro ebede, akwa oku ama odori ubọk esie mbiba ke ibuot ọyọhọ ebot iba oro onyụn̄ ayarade mme ukwan̄n̄kpọ nditọ Israel. Ekem enye ama anam ẹda ebot oro ẹkeyak ke wilderness man emen idiọkn̄kpọ nditọ Israel efep ke ndamban̄a usụn̄.—Leviticus 16:3-16, 21, 22.

13. Didie ke se ikesitịbede ke Usen Usio-Isop akada aban̄a se Jesus anamde?

¹³ Mme edinam oro ẹkeda ẹban̄a nte akamba Akwa Oku, kpa Jesus, adade ekọmurua iyịp esie anam ẹfen idiọkn̄kpọ mme owo. Akpa, ẹda ekọmurua iyịp esie ẹnam n̄kpọ ẹnọ “ufọk eke spirit” emi ẹdide mme Christian 144,000 oro ẹyetde aran, ndien emi anam ẹbat mmọ ke edinen onyụn̄ anam mmọ ẹnyene edisana idaha ke iso Jehovah. (1 Peter 2:5; 1 Corinth 6:11) Emi ke uwa abak enan̄ akada aban̄a. Ntre, emi ọnọ mmọ ifet ndika heaven. Ọyọhọ iba, ẹda ekọmurua iyịp Jesus ẹnam n̄kpọ ẹnọ ata ediwak owo eken emi ẹbuọtde idem ye Enye, emi ke uwa ebot akada aban̄a. Ẹyenọ mmọ se Adam ye Eve ẹkeduọkde, oro edi, nsinsi uwem mi ke isọn̄. (Psalm 37:10, 11) Ke ndiduọk iyịp esie, Jesus ama emen idiọkn̄kpọ ubonowo efep, kpa nte odu-uwem ebot ekemende idiọkn̄kpọ nditọ Israel efep ke ndamban̄a usụn̄ aka wilderness.—Isaiah 53:4, 5.

Ndidat Esịt ke Iso Jehovah

14, 15. Nso iketịbe ke ini Usọrọ Mme Ataya, ndien nso ke oro eketi nditọ Israel?

¹⁴ Ke Usen Usio-Isop ama ekebe, nditọ Israel ẹma ẹnịm Usọrọ Mme Ataya emi ekedide akakan usọrọ ke isua ọnọ mme Jew. (Leviticus 23:34-43) Usọrọ oro ekesitọn̄ọ ke  usenọfiọn̄ 15 ekesịm usenọfiọn̄ 21 ke ọfiọn̄ Ethanim ẹnyụn̄ ẹda enye ẹkeberi ye edisana esop ke ọyọhọ usenọfiọn̄ 22. Emi ekedi akpatre ini oro ẹketan̄de se ẹkekpen̄ede ẹbok, ye ini ndikọm Abasi ke ekese mfọnido esie. Ke ntak oro, Jehovah ama owụk mmọ ete: “Jehovah Abasi fo ọyọdiọn̄ fi ke kpukpru mbun̄wụm n̄kpọ fo, ye ke kpukpru utom ubọk fo, kûtre ndidat esịt.” (Deuteronomy 16:15) Nso ini idara ke emi ekedi ntem!

¹⁵ Nditọ Israel ẹkesidụn̄ọ ke mme ataya ke usen itiaba ke ini usọrọ oro. Ntre, oro ama eti mmọ ke ama odu ini oro mmọ ẹkedụn̄ọde ke mme ataya ke wilderness. Usọrọ oro ama ọnọ mmọ ifet nditie n̄kere mban̄a nte Jehovah ekesede mmọ nte edima Ete. (Deuteronomy 8:15, 16) Ndien sia kpukpru mmọ, imọ ye ubuene, ẹkedụn̄ọde ke mme ataya oro ẹketiede ukem ukem, emi ama eti nditọ Israel ke kpukpru mmọ ẹdi ukem ke ini usọrọ oro.—Nehemiah 8:14-16.

16. Nso ke Usọrọ Mme Ataya akada aban̄a?

¹⁶ Usọrọ Mme Ataya ekedi usọrọ ukpen̄e, kpa idara idara usọrọ editan̄ mbun̄wụm mbok, ndien emi akada aban̄a idara oro edidude ke ini ẹditan̄de mbon oro ẹbuọtde idem ye Jesus Christ ẹbok. Emi ọkọtọn̄ọ ke Pentecost 33 E.N., ini emi ẹkenamde mme mbet Jesus 120 ẹkabade ẹdi ubak ‘edisana oku.’ Kpa nte nditọ Israel ẹkedụn̄ọde ke ataya ke usen ifan̄, mbon oro ẹyetde aran ẹfiọk ke mmimọ idi “mme odudụn̄” ke ererimbot unana uten̄e Abasi emi. Mmọ ẹdori enyịn ndika heaven. (1 Peter 2:5, 11) Editan̄ mme Christian oro ẹyetde aran mbok edisịm utịt ke “mme akpatre usen” emi, kpa ini emi ẹtan̄de akpatre ke otu mbon 144,000 ẹbok.—2 Timothy 3:1.

17, 18. (a) Nso iwụt ke mbon en̄wen ẹyetiene mme Christian oro ẹyetde aran ẹbọ ufọn ẹto uwa Jesus? (b) Mmanie mfịn ẹbọ ufọn ẹto ndamban̄a Usọrọ Mme Ataya, ndien ini ewe ke idara idara usọrọ oro edisịm ata utịt?

¹⁷ Odot ẹtịm ẹfiọk ke ẹkesiwa abak  enan̄ 70 ke ini usọrọ emi. (Numbers 29:12-34) Ata-ye-duop edi itiaba ke itie duop, ndien itiaba ada aban̄a n̄kpọ oro ọfọnde ama ke heaven, duop ada aban̄a n̄kpọ oro ọfọnde ama ke isọn̄. Mmọdo, uwa Jesus eyenyene ufọn ọnọ ofụri ubonowo emi ẹnamde akpanikọ, oro ẹtode ubon 70 emi ẹkemanade ẹto Noah. (Genesis 10:1-29) Ke ukem usụn̄ oro, ke eyo nnyịn, ke ẹtan̄ mme owo ke kpukpru idụt emi ẹbuọtde idem ye Jesus ẹnyụn̄ ẹnyenede idotenyịn ndidu uwem mi ke Paradise isọn̄, ẹbok.

¹⁸ Apostle John ama okụt ke n̄kukụt nte ẹnamde utom editan̄ mbok emi mfịn. Akpa, enye ama okop nte ẹtọtde ke ẹfịk mmọ oro ẹsụhọde ke otu owo 144,000 idiọn̄ọ. Ekem enye ama okụt “akwa otuowo, emi baba owo kiet mîkemeke ndibat,” ẹdade ke iso Jehovah ye Jesus, “ẹkama ndakeyop ke ubọk.” “Akwa otuowo” emi ‘ẹto akwa ukụt ẹwọn̄ọ’ ẹdụk obufa ererimbot. Idahaemi, mmọ n̄ko ẹdi mme odudụn̄ ke akani editịm n̄kpọ emi, ndien mmọ ẹsak iso ẹse ini iso ye mbuọtidem, kpa ini emi ‘Eyenerọn̄ edikpemede mmọ onyụn̄ ada mmọ usụn̄ aka ke obube mmọn̄ uwem.’ Ke ini oro, “Abasi ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep.” (Ediyarade 7:1-10, 14-17) Ndamban̄a Usọrọ Mme Ataya eyesịm utịt ke ini ẹdinọde akwa otuowo ye mbon oro ẹdisetde ke n̄kpa nsinsi uwem, ke Tọsịn Isua Ukara Christ ama ekesịm utịt.—Ediyarade 20:5.

19. Didie ke ndidụn̄ọde mme usọrọ oro ẹkenịmde ke Israel enyene ufọn ọnọ nnyịn?

¹⁹ Nnyịn n̄ko iditreke “ndidat esịt” edieke itiede ikere iban̄a se mme usọrọ oro mme Jew ẹkesinịmde ẹwọrọde. Enen̄ede enem ndidụn̄ọde mme usọrọ oro, kpa se Jehovah adade anam nnyịn ifiọk nte ntịn̄nnịm ikọ esie ke Eden ẹdisude, onyụn̄ aduai nnyịn idem ndikụt nte mmọ ẹsude ke adiana ke adiana. Mfịn, nnyịn imọfiọk ke Mfri oro ama edi ye nte ke ẹma ẹnuak enye nditịn̄ikpat. Idahaemi enye edi Edidem ke heaven. Ke adianade ye oro, ata ediwak ke otu owo 144,000 ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam akpanikọ tutu esịm n̄kpa. Nso isụhọ? Ini emi ntịn̄nnịm ikọ oro edisude ofụri ofụri ekpere adan̄a didie? Iyeneme oro ke ibuotikọ oro etienede.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

• Nso ke eyenerọn̄ Passover akada aban̄a?

• Ewe editan̄ mbok ke Usọrọ Pentecost akada aban̄a?

• Mme n̄kpọ ewe ke Usen Usio-Isop ẹkewụt nte ẹdidade ekọmurua uwa ufak Jesus ẹnam n̄kpọ?

• Didie ke Usọrọ Mme Ataya akada aban̄a editan̄ mme Christian mbok?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Chart ke page 22, 23]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

Edinam: Se Adade Aban̄a:

Passover Nisan 14 Ẹwot eyenerọn̄ Ẹwot Jesus

Passover

Usọrọ Uyo Nisan 15 Sabbath

Eke Leaven

Mîdụhe Nisan 16 Enọ barley Jesus eset

(Nisan 15-21)

↑

Usen 50

↓

Usọrọ Jesus ada nditọete

Mme Urua Sivan 6 Enọ uyo iba esie oro ẹyetde

(Pentecost) aran ọnọ Jehovah

Usen Tishri 10 Ẹwa enan̄ Jesus ọnọ ekọmurua

Usio-Isop ọkọrọ ye iyịp esie ke ibuot

ebot iba ofụri ubonowo

Usọrọ Mme Tishri 15-21 Nditọ Israel Editan̄ mbon oro

Ataya ẹma ẹdụn̄ ke ẹyetde aran ye

(Editan̄ ataya idara “akwa otuowo” mbok

mbun̄wụm Mbok) idara, ẹdat

esịt ke ini

ukpen̄e, ẹnyụn̄

ẹwa enan̄ 70

[Mme ndise ke page 21]

Ukem nte iyịp eyenerọn̄ Passover, iyịp Jesus anyan̄a ediwak owo

[Mme ndise ke page 22]

Akpa mfri barley oro ẹkenọde ke Nisan 16 akada aban̄a ediset ke n̄kpa Jesus

[Mme ndise ke page 23]

Uyo iba oro ẹkenọde ke Pentecost ẹkeda ẹban̄a esop mme Christian oro ẹyetde aran

[Mme ndise ke page 24]

Usọrọ Mme Ataya akada aban̄a idara idara editan̄ mbon oro ẹyetde aran ye “akwa otuowo” emi ẹtode ofụri ererimbot, mbok